Urazy głowy, tułowia i

kończyn

Opracowała Iwona Dembna

Urazy

Urazy są główną przyczyną śmierci i

inwalidztwa wśród ludzi poniżej 40-go
roku życia. Zgon po urazie może
nastąpić w jednym z trzech okresów:



W ciągu kilku minut od urazu – zgon
natychmiastowy



W ciągu kilku godzin od urazu – śmierć
wczesna



W ciągu kilku dni lub tygodni po urazie
– śmierć późna

Urazy c.d.

Śmierć natychmiastowa jest

najczęściej wynikiem masywnego
krwotoku lub ciężkiego urazu OUN.
W drugim okresie, w tzw. „złotej
godzinie”, u pacjentów z urazem
wielonarządowym może się pojawić:
niewydolność oddechowa, krwotok
pourazowy, krwawienie do OUN,
klatki piersiowej lub jamy brzusznej.

Wywiad

Bardzo ważne jest zebranie dokładnego

wywiadu dotyczącego okoliczności
powstania urazu:



Charakter i mechanizm urazu



Czas urazu



Charakter bólu



Dodatkowe skargi i objawy



Utrata krwi

Wywiad c.d.

Ponadto pytamy o inne ważne dla

dalszego postępowania informacje.
Można to zrobić wg schematu AMPLE:



A

– alergie



M

– używane leki (także narkotyki)



P

– przebyte choroby (także o ostatnią

miesiączkę, ewentualną ciążę)



L

– ostatni posiłek (także o wypity

alkohol)



E

– zdarzenia poprzedzające uraz

Ocena wstępna ABCDE

A –

airway – udrożnienie dróg

oddechowych z ochroną kręgosłupa
szyjnego

B –

breathing – oddychanie

C -

circulation - kontrola

krążenia i

krwawień

D -

disability – niedowłady, porażenia

(skrócone badanie neurologiczne)

E –

exposure – rozebranie pacjenta do

badania

Wstrząs urazowy

Wstrząs –

niewystarczające natlenienie

tkanek w wyniku obniżonej perfuzji
(hipoperfuzji). Przyczyny pourazowe:



Wstrząs hipowolemiczny: utrata krwi



Wstrząs kardiogenny: tamponada serca,
prężna odma opłucnowa, zator powietrzny,
stłuczenie mięśnia sercowego



Wstrząs neurogenny: uszkodzenia rdzenia
kręgowego z utratą napięcia
współczulnego (spadek RR bez tachykardii
lub obkurczenie naczyń skórnych)

Wstrząs hipowolemiczny



Utrata do 15% krwi

krążącej: minimalna

tachykardia, brak RR, brak zmian w
oddychaniu, czas wypełniania włośniczek
krótszy niż 2 sekundy



Utrata 15-30% krwi

: tachykardia,

przyspieszony oddech, niepokój, wydłużony
czas wypełniania kapilar, zwężenie
amplitudy fali tętna (spowodowane
wzrostem ciśnienia rozkurczowego), diureza
godzinowa wynosi 20-30 ml

Wstrząs hipowolemiczny
c.d.



Utrata 30-40% krwi

: wyraźna tachykardia

i tachypnoe, przekraczający 2 sekundy czas
wypełniania kapilar, zmieniony ogół wrażeń
zmysłowych i spadek ciśnienia skurczowego
krwi



Utrata >40% krwi

: znaczna tachykardia,

wyraźny spadek ciśnienia krwi, brak diurezy,
obniżony poziom świadomości, zimna, lepka,
blada skóra i wygląd jawnego wstrząsu.



Utrata >50% krwi

: utrata świadomości,

całkowity spadek RR i tętna

Urazy głowy

Obrażenia głowy mogą obejmować skalp, czaszkę,

mózgowie i naczynia krwionośne. Mogą być
ogniskowe – tak jak krwawienie
wewnątrzczaszkowe lub rozległe.

Najważniejsze objawy urazów głowy:



Brak przytomności



Objawy wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego
(ICP): zaburzenia świadomości, śpiączka,
nadciśnienie, bradykardia (wklinowanie, krwiaki,
krwawienie, obrzęk mózgu)



Uszkodzenia kości czaszki



Krwawienie z rany

Złamanie kości czaszki

Obrzęk mózgu

Krwiak nadtwardówkowy

Krwiak nadtwardówkowy

Krwiak podtwardówkowy

Krwiak śródmózgowy

Wstrząśnienie mózgu



Pourazowa dysfunkcja mózgu

połączona z przemijającą

utratą przytomności wyrażona
klinicznie niepamięcią urazu

i zdarzeń bezpośrednio go

poprzedzających i po nim

następujących



zazwyczaj, ale nie absolutnie zawsze,

następuje pełne wyzdrowienie

Urazy czaszkowo-
mózgowe

Mogą mieć charakter drążący lub zamknięty.

W urazie głowy obowiązuje ta sama
kolejność zbierania informacji, co w urazie
wielonarządowym. Bardzo ważna jest ocena
stanu świadomości zaraz po wypadku, co
pozwala ustalić, czy stan ten się pogarsza.
Należy ustalić czas trwania stuporu lub
śpiączki, a u pacjentów przytomnych –
ocenić czas wystąpienia amnezji wstecznej
lub następczej po urazie. Bóle i zawroty
głowy oraz nudności są objawami
niespecyficznymi.

Złamania sklepienia
czaszki

Skala Glasgow

1. Otwieranie oczu:

Skala Glasgow (GCS)

GCS = max. 15, min. 3 punkty



Uraz czaszkowo – mózgowy:

›

lekki – GCS = 13 – 15 pkt.

›

średni – GCS = 9 – 12 pkt.

›

ciężki – GCS ≤ 8 pkt.



Chorego z GCS ≤ 8 pkt uznaje się za
nieprzytomnego – należy wykonać intubację
(„intubate at eight”)

Badanie głowy

Koniecznie należy po każdym urazie zbadać

głowę pod kątem ran, wgnieceń czaszki,
otwartych złamań czaszki, wycieku z
ucha lub nosa (płynu mózgowo-
rdzeniowego). Należy poszukiwać
objawów mogących wskazywać na
złamanie kości podstawy czaszki, tj.
krwiaka błony bębenkowej, krwiaka
oczodołowego („oczu szopa”) i
podbiegnięć krwawych w okolicy
wyrostków sutkowych (objawu Battle’a).

Złamanie podstawy
czaszki

Badanie przedmiotowe

Niezwykle istotna jest obserwacja stanu

źrenic, szczególnie reakcji źrenic na
światło, zmiany wyglądu źrenic, ich
porównanie pod względem wielkości i
kierunku zwrotu.

Priorytetowe jest wychwycenie wszelkich

zmian stanu świadomości i ewentualnych
napadów drgawkowych.

Cały czas konieczne jest monitorowanie

wszystkich podstawowych parametrów
życiowych.

TK głowy – badanie z wyboru

po urazach



Wskazania:

›

utrata przytomności lub niepamięć następcza

›

cechy ogniskowego uszkodzenia OUN

›

utrzymujący się ból głowy

›

wymioty

›

napad drgawek po urazie

›

w wywiadzie koagulopatie, leczenie

przeciwkrzepliwe

›

objawy złamania podstawy czaszki lub złamania

z wgłobieniem

›

wiek powyżej 60 roku życia

›

brak możliwości oceny przytomności (chory pod

wpływem alkoholu, środków psychoaktywnych)

Konieczna konsultacja neurochirurgiczna

Postępowanie po urazie głowy



Nie ruszaj ciała pacjenta, chyba, że jest to
absolutnie niezbędne. Jeżeli będziesz musiał
to zrobić, chroń jak najlepiej jego kręgosłup



Ręcznie unieruchom głowę i szyję
poszkodowanego



W celu udrożnienia górnych dróg
oddechowych zastosuj manewr wysunięcia
żuchwy



Wspomagaj oddech pacjenta, jeżeli potrzeba



Podaj tlen do oddychania, jeżeli to możliwe

Postępowanie po urazie głowy

c.d.



Opanuj krwotoki zewnętrzne



Zaopatrz wszelkie otwarte rany



Nie tamuj żadnego krwotoku lub
wycieku płynu mózgowo-rdzeniowego z
ucha. Jedyne co wolno zrobić, to
przykryć je jałowym gazikiem, aby
zabezpieczyć przed zabrudzeniem



Stale obserwuj podstawowe funkcje
życiowe pacjenta, nie wyłączając stanu
świadomości

Obrażenia kręgosłupa

Obrażenia kręgosłupa mogą być tępe lub

penetrujące i obejmować elementy
kostne kręgosłupa albo rdzeń kręgowy.

Rodzaje uszkodzeń:



Kompletne uszkodzenie rdzenia



Niekompletne uszkodzenie rdzenia



Szok rdzeniowy



Wstrząs neurogeniczny



Złamanie kręgosłupa

Obrażenia rdzenia

kręgowego

Obrażenia kręgosłupa
c.d.

Kompletne uszkodzenia rdzenia

–

powoduje całkowitą utratę funkcji
motorycznej i czuciowej poniżej miejsca
uszkodzenia. Prognostycznie korzystniejsze
jest niekompletne uszkodzenie rdzenia.

Szok rdzeniowy

– stan neurologiczny

(najczęściej odwracalny) występujący
bezpośrednio po uszkodzeniu rdzenia.
Występuje tutaj całkowite zahamowanie
czynności rdzenia – porażenie wiotkie i
arefleksję.

Obrażenia kręgosłupa
c.d.

Wstrząs neurogeniczny

– towarzyszy

obrażeniom odcinka szyjnego lub
wysokiego piersiowego i jest
spowodowany uszkodzeniem zstępujących
dróg sympatycznych: obniżenie ciśnienia,
bradykardia, ciepła, dobrze ukrwiona skóra

Złamania kręgosłupa

:



Odcinka szyjnego



Odcinka piersiowego



Odcinka lędźwiowo-krzyżowego

Złamania kręgosłupa

Złamania kręgosłupa
c.d.

Rodzaje złamań:



kompresyjne złamania przedniej i średniej
kolumny kręgosłupa



złamania kompresyjne, z dodatkowym
przemieszczeniem fragmentów kostnych do
kanału kręgowego



złamanie fleksyjno - dystrakcyjne ze
zniszczeniem przedniej części trzonu



złamania z przemieszczeniem kręgów ze
zniszczeniem przedniej, środkowej i tylnej
kolumny kręgosłupa

Złamania kręgosłupa
c.d.

Uszkodzenie kręgosłupa należy podejrzewać

na podstawie wywiadu dotyczącego
mechanizmu urazu, tzn. ustalenia, czy uraz
powstał w wyniku upadku z wysokości,
wypadku komunikacyjnego, obrażeń
elektrycznych, czy na skutek skoku do wody.

W każdym przypadku podejrzenia uszkodzenia

kręgosłupa należy go unieruchomić i do
czasu wykluczenia obrażeń kręgosłupa
należy to unieruchomienie bezwzględnie
utrzymywać.

Objawy

prawdopodobnego urazu

kręgosłupa



Odpowiedni mechanizm urazu



Zmieniony stan świadomości lub nieprzytomność



Zanik czucia lub/i ruchów którejkolwiek kończyny



Uczucie mrowienia w którejkolwiek kończynie



Ból i/lub tkliwość w lub wokół szyi lub pleców.



Porażenie przepony i intensywne używanie
dodatkowych mięśni oddechowych w czasie
oddechu(pacjent ma trudności w oddychaniu).



Bezwiedne oddawanie moczu lub stolca.

Stabilizacja na desce „spineboard”

Kręgosłup szyjny

Jednym z najgroźniejszych urazów jest

złamanie odcinka szyjnego kręgosłupa.
Może być wynikiem zgięcia, osiowego
przeciążenia (zgniecenia pionowego),
wyprostu, rotacji lub rozciągania.

Przerwanie rdzenia w tym odcinku do

prowadza do tetraplegii, czyli porażenia
czterokończynowego.

Każde podejrzenie urazu kręgosłupa w tym

odcinku wymaga zastosowania kołnierza
Schanza.

Ręczne unieruchamianie

głowy i szyi

1.

Stań przy pacjencie w pozycji
umożliwiającej uchwycenie jego głowy z
obu stron. Przyłóż swoje ręce tak, by
przykrywały one uszy pacjenta. Unieś głowę
pacjenta tak, by lekko opierała się na
podłożu.

2.

Ułóż głowę pacjenta w pozycji neutralnej
(fizjologicznej), utrzymując naturalną
krzywiznę kręgosłupa szyjnego.

3.

Wesprzyj swoje przedramiona o podłogę
albo o klatkę piersiową lub plecy pacjenta.

Ręczne unieruchamianie

głowy i szyi c.d.

4.

Jeżeli w trakcie przemieszczania głowy lub szyi do

pozycji neutralnej (fizjologicznej), pacjent poczuje
ból lub ty poczujesz opór, ZAPRZESTAŃ tych działań
i utrzymuj głowę i szyję pacjenta w pozycji zastanej.

5.

Jeżeli pacjenta zastałeś w pozycji na brzuchu, obróć

go wzdłuż długiej osi ciała na plecy, stosując cały
czas ręczne unieruchomienie szyi i głowy tak, by
głowa nie przemieszczała się w stosunku do tułowia.

6.

Utrzymuj ręczne unieruchomienie szyi i głowy

pacjenta do czasu uzyskania pełnego
unieruchomienia, np. na desce.

Stabilizacja kręgosłupa

szyjnego



STABILIZACJA

Kołnierz ortopedyczny

Założenie kołnierza

ortopedycznego

Inne obrażenia szyi



Obrażenie krtaniowo - tchawicze (dróg
oddechowych) – mogą spowodować
upośledzenie drożności dróg oddechowych
(duszność, świst krtaniowy, krwioplucie,
dysfonia, odma podskórna, ból)



Obrażenia gardłowo- przełykowe
(najgroźniejsze jest przedziurawienie
przełyku prowadzące do zapalenia
śródpiersia: ból, ślinienie się, krwawienie i
trzeszczenia)

Inne obrażenia szyi c.d.



Obrażenia naczyń – spostrzegane mogą być
krwiaki, szmery przy osłuchiwaniu lub jawne
krwawienie. Powikłania obejmują upośledzenie
drożności dróg oddechowych w wyniku
krwawienia lub ucisku przez krwiak, krwawienie,
zator powietrzny i zakrzepicę tętnic szyjnych,
mogącą z kolei doprowadzić do niedokrwienia
mózgowia



Obrażenia neurologiczne – splotu barkowego,
nerwu językowo-gardłowego, błędnego,
dodatkowego i podjęzykowego



Obrażenia tkanek miękkich: mięśni, gruczołu
tarczowego, przytarczyc, ślinianek

Urazy klatki piersiowej

Rodzaje obrażeń w wyniku urazu klatki piersiowej:



Złamania żeber i mostka



Klatka piersiowa cepowata



Odma opłucnowa



Odma opłucnowa otwarta



Odma prężna



Krwiak opłucnej



Stłuczenie i rozerwanie płuca



Obrażenia tchawicy i oskrzeli



Uszkodzenie przełyku



Stłuczenie serca



Tamponada serca



Pęknięcie mięśnia sercowego



Urazowe pęknięcie aorty



Uszkodzenie przepony

Urazy klatki piersiowej
c.d.

Złamanie żeber

– ból przy oddychaniu może

uniemożliwić właściwą wentylację, wtórnie
do ograniczenia ruchomości

Klatka cepowata

– występuje, gdy na skutek

złamania kolejnych trzech żeber w dwóch
miejscach fragment klatki piersiowej nie
porusza się w trakcie oddychania w
łączności z pozostałą jej częścią. W czasie
wdechu dochodzi do paradoksalnego
przesunięcia się wyłamanego fragmentu w
głąb klatki piersiowej, a w czasie wydechu –
do jego uniesienia

Urazy klatki piersiowej
c.d.

Odma opłucnowa

– to obecność w jamie

opłucnowej powietrza, które nie ma połączenia
na zewnątrz przez ścianę klatki piersiowej

Odma opłucnowa otwarta

– zasysające rany klatki

piersiowej wskazują na zaburzenia w ścianie
klatki piersiowej

Odma opłucnowa prężna

– polega na

nagromadzeniu się w jamie opłucnowej
powietrza pod ciśnieniem na skutek
przedostawania się do niej powietrza z zewnątrz
przez ranę, działającą jak mechanizm
zastawkowy, który nie pozwala na powrót tego
powietrza na zewnątrz i przez to powoduje
zapadnięcie się płuca po chorej stronie

Urazy klatki piersiowej
c.d.

Krwiak opłucnej

– pojawia się, gdy w jamie

klatki piersiowej obecna jest krew (w
masywnym krwiaku – nawet 1500 ml)

Stłuczenie i rozerwanie płuca

– uszkodzenie

miąższu płuca z obrzękiem
śródmiąższowymi uszkodzeniem naczyń
włosowatych

Obrażenia tchawicy i oskrzeli

– w wyniku

urazu przenikającego lub tępego.
Widoczne jest utrudnione lub głośne
oddychanie, odma podskórna i krwioplucie

Urazy klatki piersiowej
c.d.

Uszkodzenie przełyku

– znacznie nasilony ból

w klatce piersiowej i zapalenie śródpiersia

Stłuczenie serca

– ból ściany klatki piersiowej

lub za mostkiem, mogą wystąpić
zaburzenia rytmu serca, ale przede
wszystkim tachykardia

Tamponada serca

– gromadzenie krwi w

worku osierdziowym (triada Becka: wzrost
OCŻ, spadek RR, przytłumione tony serca).
Obecne jest też tętno paradoksalne i
zaburzenia elektryczne serca

Urazy klatki piersiowej
c.d.

Pęknięcie mięśnia sercowego

- najczęściej

kończy się natychmiastowym zgonem

Urazowe pęknięcie aorty

– szybko pacjent

wpada we wstrząs; pomocna przy
rozpoznaniu jest znajomość mechanizmu
urazu

Uszkodzenie przepony

– może wystąpić

niewydolność oddechowa, a w zdjęciu
RTG klatki piersiowej można zobaczyć
trzewia, lub zgłębnik żołądkowy w klatce
piersiowej

Urazy brzucha

Rodzaje obrażeń w wyniku urazu brzucha:



Uszkodzenia przepony



Uszkodzenia trzustki



Uszkodzenia wątroby



Uszkodzenia śledziony



Uszkodzenia narządów posiadających
światło:

›

Dwunastnicy

›

Żołądka

›

Odbytnicy

Urazy brzucha c.d.

Najgroźniejsze są urazy narządów miąższowych

– śledziony i wątroby ze względu na znaczne
ukrwienie i szybkie wykrwawienie chorego w
przypadku rozerwania ich miąższu. Oprócz
wystąpienia objawów wstrząsu (spadek RR,
przyspieszenie tętna) stwierdza się dodatnie
objawy otrzewnowe. Pacjent przytomny
skarży się silny ból brzucha.

W każdym przypadku podejrzenia urazu

brzucha należy podejrzewać i doprowadzić do
szybkiego rozpoznania uszkodzenia narządów
jamy brzusznej

Urazy miednicy

Urazy miednicy c.d.

Rodzaje złamań:



Złamania izolowane kości nie
powodujące przerwania obręczy
miednicy



Pojedyncze przerwania ciągłości
obręczy miednicy



Złamania z przerwaniem obręczy
miednicy w dwóch miejscach



Złamania obejmujące panewkę stawu
biodrowego

Urazy układu moczowo-
płciowego

Rodzaje obrażeń:



Obrażenia nerki:
- stłuczenie nerki
- rany nerki
- rozkawałkowanie nerki
- uszkodzenie szypuły nerki



Rozerwanie moczowodu



Obrażenia pęcherza moczowego:
- stłuczenie pęcherza moczowego



Obrażenia cewki moczowej

Urazy kończyn

Rodzaje nagłych stanów w ortopedii:



Uszkodzenia mięśni:
- stłuczenie mięśnia
- naciągnięcie mięśnia
- przerwanie mięśnia



Skręcenie



Zwichnięcie



złamanie

Stłuczenie

Do urazów mięśni dochodzi najczęściej w wyniku

stłuczenia

Stłuczenie

– uszkodzenie ciała w następstwie

zadziałania urazu tępego, bez przerwania ciągłości
skóry. W miejscu zadziałania urazu, najczęściej
zgniecenia lub rozciągnięcia, powstaje zasinienie
jako objaw wylewu krwi do tkanek i obrzęk. Dołącza
się bolesność okolicy stłuczonej, co prowadzi do
upośledzenia czynności. Najczęściej nie są to
uszkodzenia groźne, może jednak dojść do stłuczeń,
w których dochodzi nawet do zmiażdżenia
wszystkich tkanek w danej okolicy ciała – po
przysypaniu ziemią, przygnieceniu gruzem, węglem
itp. Dochodzi także do rozległych obrażeń mięśni,
naczyń i nerwów.

Skręcenie

Skręcenie

– to nadmierne

naciągnięcie więzadeł okołostawowych
i torebki stawowej, połączone niekiedy
z częściowym ich naderwaniem.
Powierzchnie stawowe pozostają na
swych właściwych miejscach. Objawy:
obrzęk stawu, objawy wylewu
krwawego, bolesność uciskowa,
upośledzenie czynności.

Zwichnięcie

Zwichnięcie

– przemieszczenie

powierzchni stawowych kości wobec
siebie. Objawy świeżego zwichnięcia
urazowego: zniekształcenie okolicy
stawu, bolesność, obrzęk, zniesienie
lub upośledzenie czynności kończyny.
Przy próbie wykonywania biernych
ruchów wyczuwa się sprężysty opór.

Zwichnięcie stawu
łokciowego

Złamanie

Złamanie

– jest to przerwanie ciągłości kości. Gdy

siła wywołująca złamanie nie jest zbyt wielka,
powstaje złamanie niecałkowite lub niezupełne.
Gdy siła działająca jest większa, powstaje złamanie
zupełne. U dzieci spotykamy się ze złamaniami
kości przy utrzymanej okostnej, najczęściej bez
przemieszczenia. Gdy działa siła o największym
nasileniu, powstają złamania z rozkawałkowaniem,
czyli ze strzaskaniem, tj. z wytworzeniem dużej
liczby odłamów. Może także dojść do bardzo
groźnego ze względu na możliwość poważnych
powikłań (zakażeń) złamania otwartego, czyli
złamania połączonego z rozerwaniem skóry.

Przyczyny złamań

-złamania na skutek zgięcia-
(dotyczące najczęściej trzonów kości długich)

-na skutek skręcenia-

obie części złamanej kości są wobec siebie zrotowane
wzdłuż osi kości

-na skutek przesunięcia-
(szczególną podatność na nie wykazują szyjki kości udowej i ramiennej)

-na skutek rozerwania-
(tak zwane złamania awulsyjne) - dochodzi do nich w wyniku urazu

przyczepów mięśni, ścięgien i więzadeł

Objawy złamań

Objawy złamania kości:



zniekształcenie (ze względu na przemieszczenie odłamów i
obrzęk) – zmiana kształtu danej okolicy ciała,



bolesność miejscowa spowodowana uciskiem,



zniesienie czynności,



nieprawidłowa ruchomość kości – w miejscu złamania daje
się wykazać ruchomość, której nie ma w warunkach
prawidłowych,



tarcie odłamów.

Ani nieprawidłowej ruchomości, ani objawu tarcia nie należy

badać, gdyż wywołaniem tych objawów można choremu
wyrządzić szkodę przez dalsze uszkodzenia tkanek
miękkich i zadać niepotrzebny ból. Do groźnych powikłań
złamań należą: obrażenia naczyń krwionośnych oraz
obrażenia nerwów.

Rodzaje złamań



Złamanie zamknięte – bez przerwania
ciągłości powłok zewnętrznych



Złamanie otwarte – gdy złamana kość
przebija skórę



Złamanie bez przemieszczenia



Złamanie z przemieszczeniem odłamów



Złamanie proste



Złamanie wieloodłamowe

PODZIAŁ ZŁAMAŃ

ZE WZGLĘDU NA PRZEBIEG SZCZELINY

ZŁAMANIA POPRZECZNE

Są wynikiem urazu niskodynamicznego, zwykle urazu bezpośredniego kości długiej
lub oderwania więzadeł.

ZŁAMANIA ZMĘCZENIOWE LUB PATOLOGICZNE

Powstają w miejscu osłabienia tkanki kostnej w wyniku choroby nowotworowej

lub metabolicznej

ZŁAMANIA SKOŚNE LUB SPIRANLE
Powstają w wyniku urazu skrętnego, mają tendencję do

przemieszczeń odłamów po nastawieniu i unieruchomieniu.

ZŁAMANIA WIELOODŁAMOWE

Posiadają więcej niż dwa odłamy kostne.

ZŁAMANIA ZAKLINOWANE

Są wynikiem niskodynamicznych urazów, w których odłamy kości są wtłoczone w siebie.
Zwykle stwierdza się je w okolicach przynasad, takich jak np. szyjka kości udowej,

nasada dalsza kości promieniowej lub nasada bliższa kości piszczelowej.

ZŁAMANIA KOMPRESYJNE
Powstają gdy kość gąbczasta lub korowa są zmiażdżone

(często występują w trzonach kręgów)

Typy złamań

Złamanie obojczyka

Złamania obojczyka są bardzo bolesne



Ból odczuwa się nie tylko w okolicy
obojczyka, ale także w ramieniu
znajdującym się po tej stronie, co złamanie.



Chory siada, a ratownik wkłada miękki
przedmiot w dołek pachowy po stronie
złamania.



Rękę trzeba unieruchomić w temblaku tak,
by była ona podciągnięta w górę, a opuszki
palców znajdowały się na wysokości barku.

Złamanie obojczyka

Stabilizacja po złamaniu

obojczyka

Złamanie łopatki

Urazy kończyny górnej

Oprócz urazów ortopedycznych często

dochodzi także do innych urazów w
obrębie kończyny górnej i ręki:



Rany



Urazy ścięgien



Amputacja palców



Zakażenia spowodowanie urazami
(zastrzał, zanokcica, oparzenie itp.)



Zmiażdżenie

Zerwanie ścięgna

Złamanie kości

ramiennej

Złamanie kości ramiennej

Złamania przedramienia

Ogólne zasady postępowania przy
urazach mięśniowo-szkieletowych



Unieruchom miejsce obrażenia



Rozetnij lub usuń ubranie znad miejsca
obrażenia i zaopatrz wszystkie otwarte rany



Oceń krążenie, czucie i ruchy w okolicy
dalszej (obwodowej) w stosunku do miejsca
obrażenia



Unieruchom za pomocą szyny dwa stawy
sąsiadujące z miejscem obrażenia. Jeżeli
uraz dotyczy stawu, unieruchom za pomocą
szyny kości powyżej i poniżej stawu

Ogólne zasady postępowania przy
urazach mięśniowo-szkieletowych c.d.



Unieruchom miejsca urazu za pomocą szyny
w pozycji zastanej. Stopa i ręka (dłoń)
powinny być unieruchamiane w pozycji
czynnościowej



Po unieruchomieniu za pomocą szyny
ponownie oceń krążenie, czucie i ruchy w
okolicy dalszej (obwodowej) w stosunku do
miejsca obrażenia



Używaj najróżniejszych podkładek, aby
zapobiegać miejscowemu uciskowi szyny na
tkanki

Ocena krążenia po urazach

kończyn



Oceń tętno na tętnicy promieniowej
przy obrażeniach kończyny górnej

Ocena krążenia po urazach
kończyn



Oceń tętno na tętnicy grzbietowej
stopy przy obrażeniach kończyny
dolnej

Ocena czucia po urazach

kończyn



Oceń czucie przy obrażeniach kończyny
górnej przez lekkie uciskanie opuszki
palca i zapytanie pacjenta, czy coś czuje.

Ocena czucia po urazach
kończyn c.d.



Oceń czucie przy obrażeniach kończyny dolnej
przez lekkie uciskanie opuszki palucha i
zapytanie pacjenta, czy coś czuje

Ocena ruchu po urazach kończyn



Oceń ruchy przy obrażeniach kończyny
górnej, prosząc pacjenta o podniesienie
ręki lub o ściśnięcie twojej ręki

Ocena ruchu po urazach kończyn

c.d.



Oceń ruchy przy obrażeniach kończyny
dolnej, prosząc pacjenta o zgięcie
stopy lub ruch stopy przeciwny do
twojego nacisku

Unieruchomienie



Podstawowym działaniem zabezpieczającym prawidłowy
przebieg gojenia się złamanej kości jest unieruchomienie
odłamów 



Unieruchomienie bezpośrednio po urazie łagodzi ból,
zabezpiecza przed dalszym uszkodzeniem tkanek
otaczających odłamy oraz naczyń i nerwów. Szczególne
znaczenie ma unieruchomienie w fazie tworzenia się ukrwienia



Zasadą leczenia złamań jest założenie opatrunku
unieruchamiającego jak najszybciej po urazie i utrzymanie go
do czasu uzyskania przynajmniej zrostu klinicznego 



W złamaniach trzonów kości należy unieruchomić złamaną
kość i dwa sąsiednie stawy – zabezpiecza to przed
niekontrolowanymi ruchami kątowymi oraz rotacyjnymi w
miejscu złamania 



Najbardziej stabilne unieruchomienie zewnętrzne stanowi
opatrunek gipsowy założony bezpośrednio na skórę 



Skóra nie może być uszkodzona!

Postępowanie w

przypadku złamania

kończyny górnej



Jeśli podejrzewamy złamanie,

unieruchamiamy ramię



W przypadku złamania nie unosimy

kończyny powyżej poziomu serca, tak jak

należy postąpić przy innych zranieniach



Najlepiej jeżeli czynności pierwszej

pomocy wykonują dwie osoby



Kiedy jeden ratownik podtrzymuje

złamaną kończynę po obu stronach urazu,

drugi może poszukać temblaka, koca,

poduszki, opatrunku i wezwać lekarza

Postępowanie w przypadku złamania

kończyny górnej



Chory powinien usiąść tak, by złamana kończyna

spoczywała w wygodnej pozycji i by nie był na nią

wywierany żaden nacisk



Można zabezpieczyć kończynę czymś miękkim, na

przykład zwiniętym swetrem, wsuwając przedmiot

delikatnie pomiędzy ramię a klatkę piersiową



Rolę prowizorycznego temblaka może spełnić szeroki

bandaż albo kawałek materiału



Prawidłowo założony temblak powinien

podtrzymywać przedramię spoczywające pod kątem

prostym do ramienia, na wysokości klatki piersiowej



Dłoń powinna znajdować się odrobinę wyżej niż

łokieć



Temblak taki można utworzyć także z trójkątnej

chusty

Postępowanie w
przypadku złamania
kończyny górnej

Postępowanie w
przypadku złamania
kończyny górnej

Złamanie łokcia



Chory odczuwa bardzo intensywny ból i nie
jest w stanie zginać kończyny w tym stawie



Ofiara wypadku musi położyć się, a
ratownik unieruchamia kończynę i
przewiązując bandażem albo chustą ramię,
przedramię i nadgarstek, związuje końce
chusty z tyłu



Pod głowę należy podłożyć poduszkę, a
między ramię a korpus wsunąć zwinięty
sweter albo ręcznik

Unieruchomienie w pozycji zastanej

izolowanego obrażenia stawu

łokciowego za pomocą sztywnych szyn

Doraźna lub kwalifikowana szyna, szalik

Postępowanie w
przypadku złamania
kończyny górnej

Postępowanie w
przypadku złamania
kończyny górnej

Umocowanie bandażem kończyny do

klatki piersiowej

Unieruchamianie palców ręki

Szyna Zimmera (drobnoporowa gąbka

naklejona na pasek blaszki
aluminiowej)

Unieruchomienie

złamania palca

Unieruchomienie palca

wobec zdrowego palca

Postępowanie w
przypadku złamania
kończyny dolnej

W przypadku urazu kończyny dolnej należy

przestrzegać określonej kolejności

postępowania



Chory powinien położyć się w wygodnej

pozycji



Na miejsce urazu trzeba natychmiast

położyć woreczek z lodem albo zimny

kompres i pozostawić go na 30 minut.

Zabieg ten sprawi, że krwotok, obrzęk i ból

będą znacznie mniejsze



Jeśli uraz dotyczy kostki stawu skokowego,

wkładamy stopę do zimnej wody

Postępowanie w
przypadku złamania
kończyny dolnej



Następnie zakładamy opatrunek, owijając
miejsce urazu grubą warstwą waty



Watę przymocowujemy bandażem



Na koniec należy kończynę unieść prawie
do pozycji poziomej, aby ją odciążyć



Jeśli pojawi się silny obrzęk, niezbędne
stanie się wykonanie prześwietlenia
rentgenowskiego, w celu sprawdzenia,
czy nie doszło do złamania kości

Postępowanie w
przypadku złamania
kończyny dolnej



Złamaniu najczęściej ulega kość udowa,
kości podudzia oraz kości stopy.



Chory nie powinien się ruszać, musi
tylko spoczywać w jak najwygodniejszej
pozycji.



Najlepiej byłoby, gdyby ratujący podparł
złamaną kończynę dłońmi, podkładając
jedną dłoń powyżej, a drugą poniżej
miejsca złamania.

Postępowanie w
przypadku złamania
kończyny dolnej



Kolano jest szczególnie narażone na urazy

podczas uprawiania sportów.



Czasem złamaniu ulega rzepka kolanowa, co

wywołuje ostry ból, gwałtownie pojawiający się

obrzęk i unieruchomienie stawu.



W takich przypadkach należy najpierw wezwać

karetkę pogotowia, a następnie umieścić chorego

w wygodnej pozycji półsiedzącej.



Zadbać o oparcie dla głowy i ramion.



Nie wolno prostować chorej kończyny, ale warto

podłożyć pod nią poduszkę, aby unieść stopę i

dolną część nogi.



Kończynę otaczamy kocami, poduszkami i

zwiniętymi częściami garderoby, aby nie zmieniała

pozycji.

Złamanie kości udowej

Złamanie podudzia

Unieruchomienie dwóch

sąsiednich stawów z

zastosowaniem dwóch szyn w

obrażeniu podudzia

Sposób unieruchamiania w pozycji

zastanej izolowanego obrażenia stawu

kolanowego za pomocą sztywnych szyn

Szyna Kramera

Szyna Kramera

Uraz stawu skokowego

Elastyczna szyna zastosowana

przy obrażeniu kostki

Unieruchamianie

kończyny dolnej

Unieruchomienie kończyny bandażem
do drugiej kończyny

Unieruchomienie

złamania w obrębie

stawu biodrowego