WYCHOWAW

CA W

ZAKŁADZIE

POPRAWCZY

M

ROZPORZĄDZENIE

MINISTRA

SPRAWIEDLIWOŚCI

z dnia 17 października

2001 roku

w sprawie zakładów

poprawczych i

schronisk dla nieletnich

PODZIAŁ ZAKŁADÓW

POPRAWCZYCH

 RESOCJALIZACYJNE:
+otwarte - młodzieżowe ośrodki

adaptacji społecznej

+półotwarte
+ zamknięte
O WZMOŻONYM NADZORZE

WYCHOWAWCZYM

RESOCJALIZACYJNO-REWALIDACYJNE
RESOCJALIZACYJNO-TERAPEUTYCZNE

Zakłady resocjalizacyjne

otwarte

• Przeznaczone dla nieletnich:

+ z innych zakładów resocjalizacyjnych jeśli
przemawia za tym ich zachowanie lub postawy
+ nie identyfikują się z podkulturą przestępczą

• Kształcenie, nauka i inne zajęcia prowadzi się

na terenie zakładu lub poza zakładem
(postawy, potrzeby, uzdolnienia i
zainteresowania wychowanków)

• Liczba wychowanków -12.

Młodzieżowy Ośrodek Adaptacji

Społecznej w Koszalinie

„Nic bardziej nie wzmacnia
młodego człowieka jak okazana
mu pomoc, serce i zaufanie”

Podstawowym

zadaniem ośrodka
jest wychowanie
resocjalizacyjne
zmierzające do
wszechstronnego
rozwoju osobowości
oraz przygotowania
do samodzielnego
życia w
społeczeństwie.

Praca wychowawcza w zakładzie

liczącym obecnie 78 wychowanków

oparta jest na wzajemnym szacunku i

podmiotowym traktowaniu

wychowanków.

Zakłady resocjalizacyjne

półotwarte

• Przeznaczone dla nieletnich, którzy:

+popełnili czyny karalne
+zostali przeniesieni

•  Kształcenie ogólne i zawodowe na terenie

zakładu.

•  Zajęcia w czasie wolnym na terenie zakładu

lub poza zakładem pod bezpośrednim
nadzorem pracowników zakładu.

• Liczba wychowanków - 10.

Zakład Poprawczy w

Poznaniu

Nie ma takiego zła,

którego nie można

by naprawić,

trzeba jednak

wiedzieć na czym

ono polega

 M. Gogol

Zakłady resocjalizacyjne

zamknięte

• Przeznaczone dla wychowanków, którzy

wielokrotnie uciekali z zakładów.

• Zajęcia prowadzi się na terenie zakładu.

• Praca resocjalizacyjna - zajęcia

terapeutyczne, jest ukierunkowana na
rozpoznawanie i eliminowanie przyczyn
ucieczek.

• Liczba wychowanków -8.

Zakład Poprawczy w

Nowem

Nikt nie rodzi się

przestępcą,

zatrzymaj się na

chwilę

i pomyśl

po co żyjesz.

Zakłady resocjalizacyjne o

wzmożonym nadzorze

• Przeznaczone dla nieletnich:

+ z orzeczenia sądu
+ przeniesionych z innych zakładów po ukończeniu
16. roku życia

• Praca resocjalizacyjna:

indywidualne zajęcia wychowawcze , korekcyjne i
terapeutyczne oraz czasowe ograniczenie kontaktów
z grupą

• Nauka oraz inne zajęcia na terenie zakładu.

•  Liczba wychowanków - 4.

Zakład Poprawczy w

Trzemesznie

Jedyna

wolność to

zwycięstw

o nad

samym

sobą.

F. Dostojewski

Schroniska dla Nieletnich

• zwykłe
+ obawa ukrycia się nieletniego

+ zatarcia śladów czynu karalnego przez
nieletniego
+ nie można ustalić tożsamości nieletniego

• interwencyjne
+ stwarzających poważne zagrożenie społeczne i

zagrożenie dla schroniska zwykłego

+ praca wychowawcza -eliminowanie przyczyn

zachowań agresywnych

Schronisko dla Nieletnich w

Gdańsku

Przyjmij każdego

takim, jakim

jest.

Każdy ma

wady, nawet

najlepszy.

Jesteśmy tylko

ludźmi - nie

aniołami.

Casar Flaischlen

Schronisko dla Nieletnich w

Gdańsku

• Katechezę sprawuje ojciec –psycholog,

tworzy Kościół zgody, oparty na wzajemnej
tolerancji i zrozumieniu drugiego człowieka.

• O obecności Boga w placówce świadczą

święte obrazy, krzyże, książki o tematyce
religijnej, a nawet położony gdzieniegdzie
różaniec.

• Ma wspaniały kontakt z wychowankami i

pozwala zrozumieć, jaką wartość stanowią
dla Boga.

Zakłady

resocjalizacyjno-rewalidacyjne

• dla nieletnich z niepełnosprawnością

intelektualną

• pracę resocjalizacyjna na terenie

zakładu lub poza zakładem, z
zastosowaniem środków, form,
metod wychowania i nauczania

• liczba wychowanków - 8.

Zakład Poprawczy w

Witkowie

Zakłady resocjalizacyjno-

terapeutyczne

Przeznaczone dla nieletnich:
•   z zaburzeniami rozwoju osobowości z

uszkodzeniem CUN

•   uzależnionych od środków odurzających lub

psychotropowych

•   nosicieli wirusa HIV

Zajęcia terapeutyczno-korekcyjnych
• Naukę prowadzi się na terenie zakładu, a zajęcia

w czasie wolnym od nauki i pracy mogą odbywać
się na terenie zakładu lub poza zakładem.

• liczba wychowanków - 6.

Zakład Poprawczy w

Białymstoku

Jednostka przeobrażona to taka, która umie mówić prawdę.

Przeobrażonym środowiskiem jest to, w którym można

powiedzieć prawdę.

Werner Erhard

Podział

• Żeńskie

3 zakłady poprawcze półotwarte i
schroniska dla nieletnich zwykłe w
Koronowie, Warszawie Falenicy, Zawierciu

• Męskie

• W 2008 r. działało 35 zakładów

poprawczych i schronisk dla
nieletnich

• Wiek 13-21 lat

Koszty utrzymania

• Miesięczne utrzymanie wychowanka w

2008 r. to 4.5 -18 tys. zł

• W tym:

wynagrodzenia pracowników, zakup
materiałów i wyposażenia, zakup usług
remontowych, wydatki inwestycyjne i
zakupy inwestycyjne

• Trzemeszno 15,2 tys. zł
• Pobiedziskach – 11,5 tys. zł

Plan pracy

•  Roczny, tygodniowy i indywidualny

plan rozwoju

• Pomoc wychowankowi i jego rodzicom:
+ zajęcia psychoedukacyjne

+ zajęcia wyrównawcze lub
terapeutyczne
+ porady, konsultacje i warsztaty
+ mediacje

 Skład zakładu

•   internat,
•   szkoła albo szkoły
•   warsztaty szkolne
•   zespół diagnostyczno-korekcyjny

Dodatkowo:
•     sala gimnastyczna
•     biblioteka
•     gabinet lekarski i stomatologiczny

oraz izbę chorych

•     gabinet psychologiczno-pedagogiczny
•     izby przejściowe
•     izby izolacyjne
• gospodarstwa pomocnicze

Kadra

•  pracownicy pedagogiczni:

nauczyciele, wychowawcy,
psycholodzy, pedagodzy

•  pracownicy administracji i obsługi
•   pracowników medycznych

Każdy pracownik zakładu

przestrzega praw nieletnich i
odpowiednio do zajmowanego
stanowiska bierze udział w ich
resocjalizacji oraz jest dla nich
pozytywnym przykładem.

Dokumentacja

• W zakładzie prowadzi się:

+ dokumentację pobytu wychowanków
+ dokumentację przebiegu nauczania i
zatrudnienia wychowanków

Dokumentację pobytu wychowanków w zakładzie stanowią w szczególności:
•  księga ewidencji wychowanków
•  akta osobowe wychowanka wraz z dokumentacją procesu resocjalizacji
•  wykaz osób podlegających zameldowaniu
•  karta wyposażenia wychowanka
•  księga ewidencji nagród i środków dyscyplinarnych
•  księga ewidencji wychowanków umieszczonych w izbie przejściowej
•  księga ewidencji wychowanków umieszczonych w izbie izolacyjnej
•  księga ewidencji przepustek i urlopów
•  dzienniki zajęć wychowawczych
•  księga przebiegu służby nocnej
•  księga ewidencji ucieczek
•  dokumentacja stosowania środków przymusu bezpośredniego
•  protokoły rady zakładu

Przyjecie do zakładu

Po przyjęciu do zakładu nieletniego umieszcza się w izbie

przejściowej lub w grupie wychowawczej w celu:

• poddania go wstępnym badaniom lekarskim, badaniom

osobopoznawczym i zabiegom higieniczno-sanitarnym

•  przeprowadzenia wstępnej rozmowy adaptacyjnej

•  przygotowania planu indywidualnych oddziaływań

resocjalizacyjnych

•  utrzymania bezpieczeństwa i porządku w zakładzie

•   zapobiegania agresji lub dezorganizacji życia w

zakładzie

Zwolnienie z zakładu

Zwolnienie wychowanka z zakładu

następuje:

• na podstawie orzeczenia sądu i

nakazu zwolnienia

• w związku z ustaniem wykonywania

środka
poprawczego z mocy
prawa

Nagrody

•   właściwa postawa i zachowanie
•   wyróżniające wykonywanie obowiązków
•   wzorowe przestrzeganie regulaminu zakładu
•   osiąganie bardzo dobrych wyników w nauce

 Nagrodami jest:
•  pochwała
•  zezwolenie na rozmowę telefoniczną na koszt zakładu
•  przyznanie nagrody rzeczowej lub pieniężnej,   podwyższenie

kieszonkowego

•  zgoda na wykonanie przedmiotu lub usługi w warsztatach szkolnych

na potrzeby wychowanka lub osób najbliższych,

• zgoda na różne przywileje np. udział w imprezach, posiadanie

wartościowych przedmiotów, noszenie własnej odzieży,

•  skrócenie, zawieszenie lub darowanie uprzednio zastosowanego

środka dyscyplinarnego

•  udzielenie przepustki lub urlopu
• przeniesienie do innego zakładu lub warunkowe zwolnienie z zakładu

Sankcje

•   naruszenie ustalonego w zakładzie porządku
•   niewykonywanie swoich obowiązków
•   zachowania godzące w dobro innych osób

 Środkami dyscyplinarnymi są:
•  upomnienie lub nagana
• cofnięcie zezwolenia na rozmowy telefoniczne
•  obniżenie kieszonkowego
• przeniesienie do innego zakładu
• nieudzielanie zgody na udział w imprezach,  na

posiadanie wartościowych przedmiotów lub noszenie
własnej odzieży, na wyjście poza teren zakładu

• nieudzielanie przepustki lub urlopu
• wstrzymanie wniosku o przedstawienie do

warunkowego zwolnienia z zakładu.

Raport NIKu

• nieletnim, przebywającym w

skontrolowanych zakładach
poprawczych i schroniskach
stworzono dobre lub bardzo dobre
warunki pobytu i resocjalizacji

• Najwyższa Izba Kontroli ocenia

negatywnie funkcjonowanie systemu
resocjalizacji nieletnich

Braki w procesie

resocjalizacji

• brak spójnego systemu resocjalizacji nieletnich

• zapewniania bezpieczeństwa wychowankom

• współpracy zakładów z instytucjami powołanymi do udzielania

pomocy w usamodzielnianiu się wychowanków

• rozliczania środków finansowych wychowanków m.in.

kieszonkowego

• prowadzenia zajęć i udzielania pomocy psychologicznej i

pedagogicznej

• przekroczeniu limitu miejsc w placówkach, nierzetelnym

prowadzeniu dokumentacji pobytu nieletnich i przebiegu nauczania

Szanse

• stworzenie warunków do uczestniczenia nieletnich również poza

placówką (większe otwarcie na środowisko)

• odejście od dotychczasowej klasyfikacji zakładów poprawczych

opartej na rodzajach zaburzeń i kategorii czynów wychowanków,
na rzecz możliwości rozwojowych wychowanków

• zaniechanie prowadzenia zajęć dydaktycznych w tzw. klasach

łączonych oraz wzorem innych krajów, wprowadzenie tzw.
nauczycieli wspierających

• urozmaicenie form współpracy z rodzicami nieletnich

(opiekunami prawnymi)

• opracowanie systemowych rozwiązań w zakresie opieki

następczej, w tym wspierających nieletnich
po opuszczeniu placówki

Oddziaływania

wychowawcze

…na przykładzie

internatu Zakładu
Poprawczego i
Schroniska dla
Nieletnich w
Koronowie

Metody oddziaływań -terapia wychowawcza

• modyfikacja i wygaszanie destruktywnych  zachowań,

nawyków i przyzwyczajeń   (aspekt behawioralny )

• stwarzanie warunków do zmiany postaw, uczenia ról

społecznych i kreowania nowej – akceptowanej społecznie –
tożsamości ( aspekt humanistyczny )

• nauczenie wykorzystywania  zachowań w kontaktach

międzyludzkich

• rozwój umiejętności rozumienia samego siebie,

stymulowania do twórczego działania

• tworzenia atmosfery odprężenia i współodczuwania
• rozwijanie zainteresowań
• uwalniania od negatywnych myśli i emocji
• rozwój empatii w kontaktach międzyludzkich         

Sposoby oddziaływań

•

psychotechniczne –wpływ osobisty
Główne metody: działanie przez przykład własny,
doradzanie, przekonywanie i sugerowanie.

•

socjotechniczne -wpływ grupy na jednostkę
Główne metody: organizowanie doświadczeń
uczących,  uświadamiania skutków postępowania
i treningi socjoterapeutyczne.

•

kulturotechniczne -wykorzystanie w opiece,
wychowaniu  i  terapii środków wpływu
wywieranych przez kulturę
i cywilizację na poszczególne osoby

Formy zajęć

resocjalizacyjnych

• zajęcia plastyczne - malarstwo, rysunek,

modelarstwo, makrama

• choreoterapia -taniec, formy dramy
• biblioterapia z elementami dramy - czytanie

indywidualne i grupowe, odgrywanie scenek
rodzajowych

• ludoterapia -gry i zabawy towarzyskie
• silwoterapia - kontakt z przyrodą
• muzykoterapia -słuchanie i śpiewanie piosenek,

ćwiczenia z rytmiki, wystukiwanie rytmu,
naśladowanie i rozpoznawanie dźwięków

• ergoterapia - krawiectwo, tkactwo, haft,

szydełkowanie, pomoc w pracach
gospodarczo – porządkowych

Formy zajęć

resocjalizacyjnych

• hippoterapia
• zajęcia kulinarne - wykonywanie prostych potraw,

dekoracja stołu, segregowanie produktów 

• zajęcia rekreacyjno – sportowe
• trening zastępowania agresji
• trening socjoterapeutyczny
• imprezy okolicznościowe organizowane dla wszystkich

grup wychowawczych

• udział w imprezach organizowanych przez instytucje

środowiska lokalnego

• współpraca z wolontariatem

ze środowisk akademickich

Eksperyment

pedagogiczny

W latach 1994 –

1997 w Zakładzie
Poprawczym w
Mrozach zaistniał
ciekawy eksperyment
pedagogiczny w
placówce
resocjalizacyjnej
polegający na
stworzeniu ośrodka
koedukacyjnego.

Efekty

• wzrosła opiekuńczości chłopców wobec dziewcząt

( i odwrotnie)

• wzrosła dbałość o higienę osobistą
• poprawiła się kultura słowa
• nastąpiło stopniowe zaspokojenie naturalnej potrzeby bycia

obok siebie w związku z okresem dojrzewania i dorastania

• złagodzenie poczucia izolacji
• zdrowa rywalizacja w zakresie osiąganych wyników w szkole

i pracy

• zaniknięcie nieprawidłowych związków emocjonalnych

między dziewczętami

• chłopcy bardziej zdecydowanie nie akceptowali kontaktów o

zabarwieniu homoseksualnym

• powstanie prawidłowych kontaktów interpersonalnych oraz

stworzenie atmosfery współpracy i współżycia obu płci.

Metody wychowawcze

• aby ograniczyć spotykanie się chłopców i dziewcząt poza placówką-

udzielano urlopów w różnych terminach

• praca wychowawcze miała na celu podniesienie samokontroli młodzieży i

odpowiedzialności za samych siebie

• przeorientowanie systemu wartości nieletnich, którego podstawę powinna

stanowić: rodzina, przyjaźń, poczucie odpowiedzialności za siebie i
drugiego człowieka

• nie zauważono oznak napastliwości seksualnej we wzajemnych kontaktach

dziewcząt i chłopców przy ciągłej uwadze, kontroli i czujności kadry
pedagogicznej

• w późniejszym okresie zauważono znacznie łatwiejszą adaptację nowo

przybyłych chłopców do warunków panujących w placówce -nie
prezentowali już postaw wzajemnej wrogości zaobserwowanych u
pierwszych chłopców

• naturalność środowiska spowodowała większą gotowość do

zaakceptowania pobytu w placówce -100% powrotności młodzieży z
udzielanych przepustek

Kóniec ;)