ZAKŁAD POPRAWCZY

Jest to placówka specjalna o charakterze resocjalizującym. Nadzór nad funkcjonowaniem sprawuje Prezes Sądu Okręgowego, a nadzór nad wychowankiem sprawuje sędzia rodzinny, który to orzekł.

Typy zakładów poprawczych:

Zakład dla nieletnich zdemoralizowanych w niewielkim stopniu, które prowadzą działalność wychowawczą w oparciu o środowisko lokalne.

Zakłady poprawcze o wzmożonym nadzorze wychowawczym dla nieletnich zdemoralizowanych w wysokim stopniu.

Zakłady poprawcze dla nieletnich upośledzonych umysłowo, wobec których stosuje się specjalne oddziaływania rewalidacyjno – resocjalizacyjne.

Zakłady dla nieletnich z zaburzeniami neuropsychicznymi i innymi zaburzeniami osobowości, którym zapewnia się opiekę psychoterapeutyczną.

W zakładach poprawczych pierwszego typu proces kształcenia i wychowania odbywa się z wykorzystaniem lokalnej bazy szkolnej, kulturalnej i sportowej. W przypadku placówek drugiego typu działalność resocjalizacyjna odbywa się w oparciu o własne zaplecze szkolne i warsztatowe oraz wyodrębnione obiekty sportowe. Zakłady trzeciego i czwartego typu realizują program szkoły specjalnej zazwyczaj wykorzystując własną bazę współpracując z poradnią pedagogiczną, psychologiczną, diagnozują zajęcia wyrównawcze. W zakładach poprawczych pierwszego i drugiego typu stosuje się indywidualne metody nauczania. Realizuje się program szkoły podstawowej, gimnazjalnej i ponad gimnazjalnej. Istnieje możliwość promocji śródrocznej. Kształcenie zawodowe może obejmować tradycyjną naukę zawodu jak i kształcenie kursowe. Realizuje się je w dwóch wariantach: trwa dwa lata lub półtora roku. Bierze się pod uwagę wiek wychowanka jak i poziom intelektualny.

KARY POZBAWIENIA WOLNOŚCI .

Jest to kara kryminalna, kara grożąca za popełnienie pewnego czynu zabronionego (przestępstwo). Przestępstwo jest naruszeniem normy prawnej. Zbiór norm prawnych zawarty jest w Kodeksie Karnym. Część norm prawnych pokrywa się z normami społecznymi (np. zabójstwo), część norm prawnych nie jest kodyfikowana (np. prostytucja).

Przestępstwo ma miejsce wtedy, gdy:

1. Zachowanie jednostki lub grupy osób jest zabronione przez ustawę karną,

2. Prawo nie działa wstecz, tzn. że przestępstwo musi nastąpić w momencie, gdy funkcjonują przepisy,

3. Dany czyn, przestępstwo musi odznaczać się pewnym stopniem szkodliwości społecznej.

Przestępcą jest osoba dopiero w momencie, gdy:

• musi zostać schwytana, wina musi być udowodniona,

• musi odbyć się proces i osoba musi zostać skazana.

Każda kara kryminalna musi być pewna dolegliwością:

• dolegliwość fizyczna (np. kara śmierci),

• dolegliwość społeczna kary – wiąże się z ograniczeniem swobody w życiu publicznym (np. niemożność uczestnictwa w wyborach, odebrania prawa wykonywania zawodu),

• dolegliwość psychiczna – wiąże się ze sferą psychiczną sprawcy.

Dolegliwość wiąże się z całkowitym brakiem realizacji potrzeb lub ze znacznym zmniejszeniem (podkultura więzienna).

Podział kar pozbawienia wolności:

• kara dożywotniego pozbawienia wolności

• kara 25 lat pozbawienia wolności,

• kary długoterminowe (5-10-15 lat),

• kary średnioterminowe (2-5 lat),

• kary krótkoterminowe (do 2 lat).

Kary dzielić można na:

• bezwzględne

• z zawieszeniem (skazania warunkowe).

Inne kary:

• kara ograniczenia wolności (niedostateczna ilość dowodów, obowiązek stawiania się 1 raz w miesiącu na Policji, odebranie paszportu, niemożność wyjazdu z kraju),

• kara grzywny – samoistna (tylko kara grzywny), razem z innymi środkami.

  • warunkowe umorzenie postępowania – głównie z braku dowodów.

  • warunkowe przedterminowe zwolnienie dla osób pozbawionych wolności (trzeba odsiedzieć co najmniej połowę kary, nadzór kuratora, amnestia warunkowa).

Dodatkowe środki walki z przestępczością:

• środki zabezpieczające typu leczniczego np. umieszczenie na oddziale odwykowym, psychiatrycznym, terapeutycznym),

• środki zabezpieczające typu administracyjnego (zakaz wykonywania zawodu, zajmowania określonego stanowiska, zakaz prowadzenia pojazdów).

Funkcje kary pozbawienia wolności:

Funkcje są realizowane różnie, zależy to od kraju, warunków i systemów.

1. Funkcja odwetowa – odpłata za przestępstwo, zemsta;

2. Funkcja eliminacyjna – kara eliminuje na jakiś czas przestępcę ze społeczeństwa, fakt izolacji chroni społeczeństwo przed atakiem ze strony p-cy

3. Funkcja odstraszająca – dotyczy zarówno osób skazanych jak i reszty społeczeństwa (coś w rodzaju straszaka)

4. Funkcja poprawcza zwana reedukacyjną, resocjalizacyjną, wychowawczą – przekonanie, że każdego człowieka nawet najbardziej zdemoralizowanego można naprawić (kary i nagrody w więzieniu, nauczanie itp.)

Realnie z zakładu karnego wychodzą osoby bardziej zdemoralizowane.

Funkcje te realizowane są w zależności od różnych czynników np. długości trwania kary.

Diagnozy dokonuje komisja penitencjarna, komisja diagnozuje biorąc pod uwagę płeć, wiek, charakter przestępstwa, podatność na resocjalizację, stan zdrowia, temperament.

Polski system – 4 rodzaje zakładów karnych:

• dla młodocianych

• dla karanych po raz pierwszy

• dla recydywistów

• dla wojskowych

Zakłady są zamknięte, półotwarte i otwarte. W polskim więziennictwie panuje zasada progresji (stopniowego łagodzenia kary).

Systemy pozbawiania wolności:

• zwykły

• terapeutyczny – odnosi się do osób uzależnionych

• programowanego oddziaływania – opiera się na zasadzie indywidualności, często podpisuje się kontrakty z więźniami (umowa między skazanym a kimś z personelu, dotycząca warunków odbywania kary np. praca poza zakładem).

PRAWA I OBOWIĄZKI SKAZANEGO (art. 102 KKW)

Odnoszą się do potrzeb elementarnych, każdy skazany ma prawa:

• prawo do wyżywienia (3 posiłki dziennie z odp. ilością kalorii), ubrania, godziwych warunków bytowania (co najmniej 3 m2), prawo do opieki lekarskiej i sanitarnej,

• prawo do utrzymywania więzi z rodziną i kontaktów z bliskimi,

• prawo do korzystania z wolności religijnej,

• prawo do otrzymywania wynagrodzenia za pracę i ubezpieczenia,

• prawo do kształcenia i samokształcenia oraz wykonywania twórczości własnej (prawo do nauki i własnych zainteresowań),

• prawo do korzystania z urządzeń i zajęć kulturalno-oświatowych (sportowych, radia, TV, książek i prasy),

• prawo do komunikowania się z obrońcą, pełnomocnikiem, reprezentantem skazanego (prawo nieograniczone),

• prawo do wglądu do własnych akt, dokumentacji na swój temat,

• prawo do składania różnych skarg i wniosków.

Obowiązki:

• przestrzegania regulaminu wewnątrzzakładowego,

• poprawnego zachowania się (co wyjaśnia regulamin),

• poddania się badaniom lekarskim, zabiegom leczniczym, zabiegom operacyjnym,

• przestrzegania higieny osobistej i czystości pomieszczeń,

• wykonywania pracy, która wiąże się z czystością obiektu,

• dbałości o mienie zakładu,

• obowiązek poddania się rewizji osobistej,

• obowiązek fotografowania w celu identyfikacji skazanego (np. tatuaż)

Kary i nagrody – manipulowanie przywilejami.

Zakładami karnymi kierują dyrektorzy, zakłady podlegają Ministerstwu Sprawiedliwości.

VII. PLACÓWKI RESOCJALIZACYJNE

Do placówek resocjalizacyjnych zaliczyć możemy młodzieżowe ośrodki wychowawcze oraz zakłady poprawcze. Umieszczani są w nich nieletni, którzy dopuścili się czynów karalnych lub wykazują wysoki stopień niedostosowania, bądź wykolejenia społecznego. Nieletni umieszczani są w placówkach na podstawie orzeczeń sądu rodzinnego.

Placówka resocjalizacyjna zapewnia dzieciom niedostosowanym społecznie:

1) opiekę i wychowanie,

2) resocjalizację i rewalidację,

3) możliwość leczenia uzależnień,

4) zdobycie kwalifikacji zawodowych.¹

Młodzieżowe ośrodki wychowawcze możemy podzielić na:

- resocjalizacyjne przeznaczone dla młodzieży niedostosowanej społecznie zdrowej umysłowo

- resocjalizacyjno – rewalidacyjne dla młodzieży niedostosowanej i upośledzonej umysłowo w stopniu lekkim

- resocjalizacyjno – lecznicze dla młodzieży niedostosowanej społecznie i z zaburzeniami rozwoju osobowości i neuropsychicznymi wymagającymi specjalistycznej opieki.²

Ośrodek realizuje swoje zadania przez naukę szkolną, kształcenie zawodowe, zajęcia w kołach zainteresowań, sport.

Natomiast zakłady poprawcze są najsurowszym środkiem resocjalizującym w Polsce. Nieletni zostaje skierowany do zakładu, kiedy istnieje podejrzenie że inna forma resocjalizacji nie odniesie skutku. Do zakładu może zostać skierowany nieletni w wieku od 13 do 17 lat, a w zakładzie może on przebywać do 21 roku życia, jeśli sąd nie zadecydował o przeniesieniu go do zakładu karnego dla dorosłych. Wyróżnić można 5 rodzajów zakładów poprawczych:

- zakłady dla nieletnich zdemoralizowanych w stopniu lekkim, praca wychowawcza prowadzona jest w środowisku otwartym

- zakłady dla nieletnich wymagających bezpośredniego nadzoru wychowawczego

- zakłady o wzmożonym nadzorze wychowawczym dla nieletnich zdemoralizowanych w stopniu wysokim

- zakłady dla nieletnich upośledzonych umysłowo o charakterze resocjalizacyjno – rewalidacyjnym

- zakłady dla nieletnich z zaburzeniami osobowości i neuropsychicznymi ze wzmożoną opieką psychoterapeutyczną.³

Zadaniem priorytetowym zakładu poprawczego jest zmiana postaw nieletniego wobec siebie i innych w kierunku społecznie pożądanym zapewniającym kształtowanie pozytywnych zainteresowań i właściwej hierarchii wartości oraz przestrzegania zasad współżycia społecznego.

Stosunkowo nową instytucją resocjalizacyjną jest Młodzieżowy Ośrodek Adaptacji Społecznej (MOAS), która jest odpowiedzią na niedostateczna efektywność zakładów poprawczych. MOAS realizuje zadania przez oddziaływania opiekuńcze (zaspokojenie potrzeb nieletnich, uzupełnienie braków rozwojowych, podniesienie poziomu samooceny dziecka), wychowawcze ( odbudowa indywidualizmu wychowanka, wykształcenie systemu wartości i samokontroli) i terapeutyczne (terapia zajęciowa, terapia sztuką, ćwiczenia relaksacyjne). Do MOAS przyjmowany jest nieletni na podstawie orzeczenia sądu, a jego pobyt nie może być dłuższy niż 3 lata. Proces resocjalizacyjny jest oparty na indywidualnym programie ułożonym z uwzględnieniem potrzeb i możliwości nieletniego

VIII. BIBLIOGRAFIA

1. Czeredecka Barbara: System opieki nad dzieckiem z rodzin zagrożonych (kontynuacja i zmiana). W: Kozaczuk Franciszek: Profilaktyka i resocjalizacja młodzieży. Rzeszów, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej 2001

2. Kalinowski Marian: Zarys metodyki pracy kuratora sądowego. W: Kozaczuk Franciszek: Profilaktyka i resocjalizacja młodzieży. Rzeszów, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej 2001

3. Kraszewski Emil: „Wychowanie resocjalizujące a współczesna rzeczywistość”. http://ekskrot.republika.pl/wstep1.htm Pobrano 28.02.2005

4. Pytka Lesław: Pedagogika resocjalizacyjna. Warszawa, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej 2000,

5. Szecówka Adam: Ewolucja wychowania resocjalizującego w polskich zakładach dla nieletnich. W: Kozaczuk F.: Profilaktyka i resocjalizacja młodzieży. Rzeszów, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej 2001

6. Internetowa Encyklopedia PWN, www.encyklopedia.pwn.pl , Pobrano: 28.02.2005

7. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dn. 1 września 2000 w sprawie placówek opiekuńczo – wychowawczych, Dz. U. Nr 80 poz. 900, Warszawa 2000

8. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 lipca 2000 r. w sprawie szczegółowych zadań oraz organizacji i szczegółowych zasad funkcjonowania Ochotniczych Hufców Pracy, Warszawa 2000

9. Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych, Dz. U. Nr 98/2001 poz. 1071

10. Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 29 września 2001, Dz. U. Nr 120 poz. 1284

ZAKŁAD POPRAWCZY

 

Jest to placówka specjalna o charakterze resocjalizującym. Nadzór nad funkcjonowaniem sprawuje Prezes Sądu Okręgowego, a nadzór nad wychowankiem sprawuje sędzia rodzinny, który to orzekł.

Typy zakładów poprawczych:

1.        Zakład dla nieletnich zdemoralizowanych w niewielkim stopniu, które prowadzą działalność wychowawczą w oparciu o środowisko lokalne.

2.        Zakłady poprawcze o wzmożonym nadzorze wychowawczym dla nieletnich zdemoralizowanych w wysokim stopniu.

3.        Zakłady poprawcze dla nieletnich upośledzonych umysłowo, wobec których stosuje się specjalne oddziaływania rewalidacyjno – resocjalizacyjne.

4.        Zakłady dla nieletnich z zaburzeniami neuropsychicznymi i innymi zaburzeniami osobowości, którym zapewnia się opiekę psychoterapeutyczną.

W zakładach poprawczych pierwszego typu proces kształcenia i wychowania odbywa się z wykorzystaniem lokalnej bazy szkolnej, kulturalnej i sportowej. W przypadku placówek drugiego typu działalność resocjalizacyjna odbywa się w oparciu o własne zaplecze szkolne i warsztatowe oraz wyodrębnione obiekty sportowe. Zakłady trzeciego i czwartego typu realizują program szkoły specjalnej zazwyczaj wykorzystując własną bazę współpracując z poradnią pedagogiczną, psychologiczną, diagnozują zajęcia wyrównawcze. W zakładach poprawczych pierwszego i drugiego typu stosuje się indywidualne metody nauczania. Realizuje się program szkoły podstawowej, gimnazjalnej i ponad gimnazjalnej. Istnieje możliwość promocji śródrocznej. Kształcenie zawodowe może obejmować tradycyjną naukę zawodu jak i kształcenie kursowe. Realizuje się je w dwóch wariantach: trwa dwa lata lub półtora roku. Bierze się pod uwagę wiek wychowanka jak i poziom intelektualny.

 

---

1. § 4 ust. 5 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dn. 1.09.2000 r. Ibidem s. 3↩

2. Szecówka Adam: Ewolucja wychowania resocjalizującego w polskich zakładach dla nieletnich. W: Kozaczuk F.: Profilaktyka i resocjalizacja młodzieży. Ibidem s. 156↩

3. Szecówka A.: Ewolucja wychowania resocjalizującego w polskich zakładach dla nieletnich. Ibidem s. 156 - 157↩