Pojęcie pracy

Wydajność pracy – określa wielkość efektów pracy przypadających na jednostkę czasu.

Efektami pracy są:
- wielkość produkcji (il. w jednostkach fizycznych np. szt.) oraz wartość (w zł)
- liczba wykończonych usług,
- wielkość obrotu, utarg,
- obrót na jednego sprzedawcę.

Czynniki wydajności pracy:
- kwalifikacja i doświadczenie pracowników,
- stan techn.. maszyn i narzędzi,
- dobra organizacja pracy,
- motywacyjny system płac

Na racjonalną organizację pracy ma wpływ:
- system zarządzania,
- więzi między pracownikami,
- sposób organizacji procesu technologicznego (najlepszy dla wzrostu wydajności jest system potokowy).

Wskaźnik społ. wydajności pracy:
- per capita PKB/L
- per largo PKB/Z

Wzrost wydajności przynosi korzyści pracownikowi. Firma i gospodarka pracownika otrzymuje wraz ze wzrostem wydajność.

Wyliczenia :

Wskaźnik wydajności pracy:
Wp = Pi / Z

Zamień normy czasu na normy wydajności pracy robotników.
Nt = 20min/1m
Nw = 3m/h

Nt = 12min/1kg
Nw = 5kg/h

Nt = 15min/1szt
Nw = 4szt/h

Wydajność pracy w przemyśle może być obliczana dla naturalnych lub wartościowych mierników produkcji, tj.:
1) ilość produkcji w jednostkach naturalnych,
2) wartość produkcji sprzedanej w cenach bieżących i stałych,
3) wartość dodana brutto w cenach bieżących i stałych.
Przy zastosowaniu każdego z wyżej wymienionych mierników produkcji mogą być obliczane różnie poziomy wydajności pracy w przemyśle w danym okresie w zależności od przyjętych mierników nakładu pracy tj.:
1) roboczogodzina,
2) przeciętna liczba zatrudnionych na stanowiskach roboczych,
3) przeciętna liczba zatrudnionych,
4) przeciętna liczba pracujących.

1. POJĘCIE I MIERNIKI WYDAJNOŚCI PRACY.

WYDAJNOŚCIĄ PRACY nazywamy wielkość produkcji wykonanej przez pracownika w jednostce czasu. Można spotkać się z pojęciami indywidualnej, zespołowej lub społecznej wydajności pracy.

Indywidualna wydajność pracy jest to ilość produkcji wytworzonej przez pojedynczego pracownika w określonej jednostce czasu, np. w ciągu godziny, dniówki.

Zespołowa wydajność pracy jest średnią wydajności pracy osób wchodzących w skład brygady, zespołu, zakładu lub innej grupy pracowników.

Społeczna wydajność pracy jest przeciętną wydajnością pracy uzyskiwaną przez ogół pracowników zatrudnionych we wszystkich przedsiębiorstwach określonej branży, gałęzi lub resortu.

Miernik wydajności pracy jest wielkością określającą poziom wydajności pracy w danym okresie.
Miernik ten wyrażany jest jako stosunek wielkości produkcji do czasu pracy zużytego przez pracowników do jej wytwarzania, co wyraża się wzorem:


Wielkość produkcji Wielkość produkcji
WYDAJNOŚĆ = lub
Nakład czasu pracy Liczba zatrudnionych

Wielkość produkcji przyjęta do obliczenia wydajności pracy może być wyrażona w różnych formach:
- w jednostkach naturalnych (np. kg, m, szt.);
- w jednostkach umownych lub przeliczeniowych;
- w wartości w zł;
- w jednostkach pracochłonności.

Jednostki naturalne mają zastosowanie w wypadku produkcji jednorodnej, np. produkcji węgla, cukru, cementu. Nieczęsto zdarza się ścisła jednorodność produkcji, gdyż ten sam asortyment wyrobu może zawierać różne odmiany produktów.

Jednostki umowne i przeliczeniowe pozwalają łączyć podobne wyroby według określonych kryteriów sprowadzając je do wspólnej podstawy, np. przeliczenie szkła okiennego o różnej grubości na szkło o grubości 2 mm, obliczenie różnego rodzaju przędzy w kilogramonumerach.
Wartościowe ujęcie produkcji pozwala na obliczenie wydajności pracy nawet w bardzo zróżnicowanej produkcji, gdyż różne asortymenty produkcji, wyrażone wartościowo, można sumować.

Pracochłonnością nazywamy czas potrzebny na wykonanie jednostki produkcji. Widać że miara pracochłonności jest odwrotnością miary wydajności pracy.