Podstawy ekonomiki pracy w gosp. leśnym

-podstawowe znaczenie w organizacji procesów oraz w ekonom gosp. leśnego mają 2 czynniki:

1-zasoby materialne gosp. leśnego, z których najważniejsze to d-stany oraz majątek trwały i obrotowy, który nazywa się bazą materialno-techniczną

2- zasoby(ludzkie) pracy, które są nieodzownym elementem każdego procesu produkcyjnego

-tzw. bazę materialno-techniczną ocenia się na podstawie wskaźników wyposażenia pracy i wskaźnika utechnicznienia pracy

-potencjał ludzki ocenia się na podstawie wydajności, pracochłonności, efektywności

-wskaźniki technicznego wyposażenia pracy-wyróżnia się 2 rodzaje

-bezwzględne- podają wartości środków trwałych lub określonych grup środków trwałych przeliczeniu na jednostkę powierzchni

-względne-

- wskaźniki utechnicznienia pracy-określa się porównując koszty materialne z kosztami niemat. cechą gosp. leśnej jest to ,że wskaźnik ten jest niski

-ocenę zasobów ludzkich szczególnie robotników określa się za pomocą wskaźników: pracochłonność, wydajność techniczna, techniczna norma czasu pracy, techniczna norma wydajności produkcji.

-pracochłonność-czas wydatkowany(zużyty)na wykonanie jednostki produkcji, co symbolicznie można zapisać t= T/Q

T- całkowity czas pracy

Q- wielkość produkcji

Wydajność – wielkość produkcji wykonanej w jednostce czasu w= Q\T

- między wydajnością a pracochłonnością zachodzi odwrotna współzależność tzn. jeśli rośnie w to t maleje.

Potwierdzeniem tej odwrotnej współzależności jest schemat:

- ta odwrotna współzależność jaka zachodzi między w i t jest b. często wykorzystywana w praktyce do obliczania sumarycznego czasu pracy potrzebnego do wykonania określonych zadań gospodarczych:

q - rozmiary produkcji poszczególnych rodzajów pracy

t - odpowiadające im wskaźniki pracochłonności

w – odpowiednie wskaźniki wydajności

techniczna norma czasu pracy – czas pracy niezbędnie potrzebny do wykonania jednostki produkcji określony droga technicznego normowania pracy

techniczna norma wydajności produkcji – wielkość produkcji wykonana w jednostce czasu pracy(najczęściej robotnikodzień)ustalony w drodze technicznego normowania pracy.

- w niektórych sytuacjach gdy pragnie się określić normę wydajności produkcji można posłużyć się met. graficzną ustalania norm wydajności produkcji. Wykorzystuje ona prostą współzależność jaka zachodzi między wielkością produkcji a czasem pracy. W tym celu dokonuje się wielokrotnego pomiaru czasu pracy dla min i max zadania produkcyjnego. Średnia wartość pomiaru czasu pracy nanosi się na układ współrzędnych po połączeniu tych 2 punktów otrzymuje się prostą ,z której można odczytać czas pracy dla zadań produkcyjnych mieszczących się między min i max zadaniem produkcyjnym. Met ta jest b. szybka i prosta ale daje wyniki przybliżone a nie tak dokładne jak wykorzystanie wzorów.

Met określenia wydajności pracy w gosp. leśnym

- w zależności od tego jakim miernikiem określa się rozmiary produkcji wyróżnia się odp. met. w określaniu wydajności pracy:

1 – met mierników naturalnych

polega na tym, że rozmiary produkcji przedstawione są w jednostkach naturalnych (fizycznych) fizycznych, ha, tony. Wn =Q\T lub Wn=Qn\zatrudnienie

Qn – rozmiar produkcji w jednostkach naturalnych

- w celu oceny zmiany wydajności w czasie można zastosować index wydajności

Iw= Wn\Wo Iw=Wn\Wo*100

Wn – wydajność w jednostce badanej

Wo – wydajność w jednostce lub w okresie przyjętym za podstawę

- met ta ma szereg wad ale jest powszechnie stosowana w leśnictwie. Met ta dawałaby poprawne wyniki gdyby produkcja była jednorodna, natomiast leśnictwie mamy do czynienia z niejednorodną produkcją.

- w celu wyeliminowania wpływu niejednorodności produkcji przy pozyskaniu opracowano mnożniki przeliczeniowego pozyskania drewna. Obliczamy je

N =t sort\ t śr

T sort – pracochłonność badanego sortymentu

T śr – średnioważona pracochłonność dla wszystkich sortymentów

2 – met mierników wartościowych- rozmiary produkcji wyrazone są wartościowo. Ma 2 odmiany :

- w przypadku ustalania wydajności dala poszcz. Prac i czynności gosp. Leśnych- przyjmuje postac Ww=Wq\T

lub Wq\ zatrudnienie Wartość produkcji Wq można ustalić mnożąc wielkość produkcji przez cenę jednostkową. W przypadku gdy nasz wyrób ma wartość sprzedażną to wielkość produkcji przemnażamy przez koszt jednostkowy. Gdy nasz produkt nie ma nie ma wartości sprzedażnej to nie sprzedajemy go. Wq=q * c jednostk.

Wq=q * kj

- w przypadku ustalania wydajności dla całej jednostki gospodarczej( RDLP

Za wartość produkcji można podstawić ogólno ekonomiczne kategorie dochodów np. produkcja globalna, czysta

Ww=Q \T lub

Ww=Q\zatrudnienie

Met ta ma również swoje wady- brak jest prostej zależności między wartością produkcji a nakładami potrzebnymi na wykonanie tej produkcji. Np. 2 nadleśnictwa, w który jedno pozyskuje sortymenty wielkowymiarowe, drugie małowymiarowe.

3- met mierników umownych – koncepcja tej met powstała w wyniku poszukiwania met określenia wydajności pracy dla zespołu prac, w których efekty mierzy się różnymi jednostkami. Twórcą tej met jest Wikułow Wu=Σqu\T

Wu=Σqu\zatrudnienie

tx- pracochłonność danej czynności, pracy

tśr- średnioważona pracochłonność

t1,t2- odpowiadające im pracochłonności

q1..qn- rozmiary produkcji w jednostkach naturalnych

- met ta ma też wersje skróconą, wykorzystuje odwrotną współzależność jaka zachodzi między wydajnością a pracochłonnością

Wu=1\ tśr

4 – met mierników czasowych- met ta jest konstrukcyjnie inna od pozostałych. Wykorzystuje odwrotna współzależność jaka zachodzi miedzy pracochłonnością a wydajnością

Wt=qo * to \ qn * tn

qn-rozmiary produkcji w jednostce badanej tn- pracochłonność w jednostce badanej

qo- rozmiary produkcji w jedn.. naturalnych

to- pracochłonność w jedn.. przyjętej za podstawę .

T= q *t czyli Wt=To/Tn

To- czas pracy w okresie przyjętym za podstawę

Tn- czas pracy w okresie badanym

-mamy do czynienia z odwróconym indexem czasu pracy