ZGNILEC ZŁOŚLIWY, EUROPEJSKI, GRZYBICA PSZCZÓŁ

Zgnilec złośliwy

Zgnilec złośliwy (Hystolysis infectiosa pernicosa larvae – Pestis apioum americana)

• Zakaźna i zaraźliwa choroba czerwiu zasklepionego

• podlega obowiązkowi zgłaszania i zwalczania z urzędu (wykaz B)

• wywoływana przez Paenibacillus larvae (cylindryczna, G+, zarodnikująca – zakaźność przez ok. 35 lat)

Występowanie

• latem, często w najsilniejszych rodzinach pszczelich

• zarażenie per os

• najbardziej podatne larwy do 3 dnia życia (do 24 h najbardziej patogenne)

Rozpoznanie kliniczne

• zmiana barwy oskórka larw z białej na brązową

• zamieranie czerwia w stadium larwy wyprostowanej

• bezpostaciowa masa o zapachu kleju stolarskiego, silnie przylega do ścian komórek

• daje się wyciągnąć w długie, cienkie nitki! - czerw zamiera w postaci larwy wyprostowanej

• czerw ma wygląd czerwia rozstrzelonego

• na zasklepach pojawiają się ciemne plamki (larwa pęcznieje i wpada na zasklep tworząc czarną plamkę)

• czerw wysycha i zmienia się w strupek w końcowej fazie

• wieczko ciemnieje całkowicie i zapada się

• robotnice wygryzają otworki w zasklepkach

Diagnostyka laboratoryjna

• podstawą rozpoznania są wyniki badania klinicznego, potwierdzone badaniem laboratoryjnym (posiewy na odpowiednie podłoża w ZHW albo w innych laboratoriach) + pobiera się wycinek plastra 10x10 cm z czerwiem w celu sporządzania preparatów mazanych, barwionych na zarodniki

• badanie w kropli wody na ruchy Browna – barwienie fuksyną

• Metoda Schaefera – Fultona w modyfikacji Wurtza – barwienie zarodników

• badanie hodowlane – rozcier posiewa się na podłoże Bailey'a Michaela lub Mylroie

• próby biochemiczne – redukcja azotynów oraz wytwarzanie kazeiny

• odczyn immunodyfuzji w żelu poliakrylamidowym

• odczyn fluorescencji – martwe larwy w świetle ultrafioletowym (długość fali 260 um) dają niebiesko-białą fluorescencję

• w praktyce wykonuje się bezpośrednio w pasiece próbę HOLSTA

Próba Holsta – probówkowa lub szkiełkowa

• do 3-4 ml odtłuszczonego mleka rozcieńczonego wodą (1:1) dodaje się masę czerwia, uciera się i inkubuje się w 37 stopniach przez 20-30 minut

• wynik dodatni to wytrącenie kazeiny

Zwalczanie

• likwidacja rodzin

• zabieg przesiedlania (pojedyncze lub podwójne) – pobieramy pszczoły z ula (czerw i całą resztę ula niszczymy), pozostawiamy na w zamknięciu na 24 h (jeśli pszczoły karmiły chory czerw muszą się go pozbyć), kładziemy je na czystą węzę razem z matką

• leczenie farmakologiczne (antybiotyki – najczęściej w syropie) – zawsze ciężko stwierdzić czy pszczoła wchłonęła antybiotyk, przez co ciężko ustalić dawkę leku

Zgnilec europejski – kiślica

Zgnilec europejski (Putrificatio polibacterica larvae, Pestis apium europea)

• zakaźna i zaraźliwa choroba czerwia

  • niezasklepionego – postać łagodna

  • zasklepionego – postać złośliwa

• wywoływana przez Melissococcus pluton (Streptococcus)

Bakterie wikłające

• postać łagodna – Achromobacter eurydice, Enterococcus faecalis

• postać złośliwa – Achromobacter eurydice, Paenibacillus alvei

Rozpoznanie kliniczne

• czerw zamiera w różnych pozycjach

• jest łatwo usuwalny z komórek

• ciało martwego czerwia zmienia się w brunatną, gumowatą konsystencję

• ciągnie się w krótkie, grube nitki!

W obu postaciach występuje

• czerw rozstrzelony

  • w postaci łagodnej (kwaśnej) – czerw ma woń octu

  • w postaci złośliwej (gnilnej) – czerw ma zapach gnilny

Diagnostyka laboratoryjna

• rozpoznawanie potwierdzamy badaniem laboratoryjnym – pobieramy wycinek z plastra o wielkości 10x10 cm

• w terenie lub laboratorium możemy

  • wypreparować jelito środkowe czerwia i oglądać (błonę perytroficzną j. Środkowego wypełniającą nieprzejrzyste złogi Melissococus pluton zabarwione na kolor biały)

  • sporządzać preparaty z treści jelita środkowego i barwić je metodą Grama

  • podobnie postępuje się z identyfikacją innych bakterii

Grzybica otorbielakowa

Grzybica wapienna (Ascospherosis)

• choroba zakaźna wywoływana przez Ascosphera apis

• czerw zamera w stadium larwy wyprostowanej i przedpoczwarki

• zarodniki (askospory) – nie tracą zakaźności przez ok 13 lat

• zakażenie następuje przez przewód pokarmowy i przez oskórek

• grzybnia po przedostaniu się do jelita środkowego przerasta ciało czerwia w tylnej części pod postacią puszystego kożuszka

• martwy czerw ma konsystencję kredy i łatwo daje się usunąć z komórek

Diagnostyka laboratoryjna – opiera się na stwierdzeniu zmumifikowanego czerwia

• komókach plastrów

• i czymś jeszcze

Badanie mikroskopowe – sporządzamy preparaty z roztartego czerwia w kilku kroplach wody lub glicerolu na szkiełku podstawowym i oglądamy pod powiększeniem 200 lub 600x

Hodowla – najlepsze podłoże do izolacji Ascosfera apis to Sabourauda

Grzybica kropidlakowa/kamienna

Aspergiloza – zakaźna i zaraźliwa choroba czerwia i pszczół wywoływana przez grzyby z rodzaju Aspergillus

• flavus

• niger

• fumigatus

• nidulans

Wyróżniamy dwa stadia choroby:

• choruje i zamiera czerw

• choruje czerw i pszczoły

Grzybnia

• blokuje światło przewodu pokarmowego

• przerasta narządy wewnętrzne i mięśnie

• toksyny uszkadzają układ nerwowy

• przedni odcinek ciała czerwiu przerasta białą grzybnia, która zmienia zabarwienie z chwilą zarodnikowania

• martwy czerw zmienia się w kamykowaty twór barwy

  • flavus – żółtozielony

  • fumigatus – szarozielony

  • niger – czarny

Diagnostyka laboratoryjna

• badanie mikroskopowe – barwienie preparatów błękitem metylenowym lub Giemzą i oglądanie pod powiększeniem (400 – 600x)

• hodowla – izolacja kropidlaków na podłożu Sabourauda lub Czapeka