ANATOMIA I MORFOLOGIA PSZCZOŁY MIODNEJ, BIOLOGIA RODZINY PSZCZELEJ

Apis mellifera (mellifica) – należy do owadów społecznych, eusocjalnych – są to owady stanowiące potomstwo jednej lub kilku samic żyjących w społeczeństwie (koloniach), w których wytwarza się mniej lub bardziej zorganizowany podział pracy

Samica

Samiec – Truteń – troszkę krótszy niż robotnica, ale dużo bardziej masywny (do 260 mg)

Rozwój osobniczy

• okres zarodkowy (embrionalny)

• okres pozazarodkowy (postembrionalny)

Przeobrażenie zupełne (czerw niezasklepiony – larwa zwinięta)

1. jajo

2. larwa

3. przedpoczwarka

4. poczwarka

5. imago

W rozwoju robotnicy, matki i trutnia wyróżniamy stadia:

• czerwia otwartego (niezasklepionego)

• czerwia zamkniętego (zasklepionego, krytego)

Stadium	Postać (dni
Jajo	3	3	3	Czerw niezasklepiony
Larwa zwinięta

Czas życia

• Matka – około 5 lat

• Robotnica

  • ok. 20-30 dni (latem)

  • ok. 180 dni (zimą)

• Truteń – około 60 dni (max. 3 – 4 miesiące) – latem (tylko!) - potem giną w trakcie kopulacji albo robotnice wywalają je z gniazda

Matka pszczela

• składa jajeczka (czerwi) po zapłodnieniu w locie godowym

• zostawia specyficzne feromony, charakterystyczne dla każdej rodziny – przekazuje ona je swojej świcie, które przekazują je potem dalej dzięki ciągłemu stykaniu się pszczół ze sobą

  • pełnią one także funkcję hamowania rozwoju narządów płciowych (np. uwstecznienie zbiorniczka nasiennego i jajników u robotnic ), ale z wiekiem wydziela ich coraz mniej, więc u robotnic mogą rozwijać się te narządy

  • matka strutniała – składa jaja tylko niezapłodnione (wylęgają się z nich trutnie)

• dziennie może złożyć 1500 – 2000 jaj (latem)

• nie składa jaj zimą

• z jaj zapłodnionych – robotnice i matki

• z jaj niezapłodnionych – trutnie

Anatomia pszczoły

Układ krwionośny

• prosty otwarty

• oparty na hemolimfie i hemocytach (koloru jasnożółtego, pod wpływem tlenu limfa ciemnieje)

• serce 5-komorowe o kształcie cienkiej, prostej rurki, połączone zastawkami, z odchodzącą aortą

Układ oddechowy

• 3 pary dużych worków powietrznych i odchodzące od nich tchawki (potem przechodzą w cieńsze tracheole – narząd odpowiadający za wymianę gazową organizmu ze środowiskiem)

• przetchlinki

• zwiększona ilość CO2 w ulu w czasie zimy zmniejsza ich metabolizm i umożliwia przezimowanie

Układ pokarmowy

• robotnica, matka i truteń mają kolejno większe jelito środkowe /żołądek właściwy/ (tam zbierają się głównie spory Nosemy)

• wole miodowe (gromadzenie nektaru i późniejsze przekazywanie go pszczołom w ulu a także pierwsze przetwarzanie nektaru w miód)

• gruczoły ślinowe (gardzielowe) – wydzielają fermenty rozkładające cukry i białka, wytwarzają mleczko pszczele, służące do karmienia czerwia w mateczniku

• prostnica jako organ do wydalania resztek przemiany materii – zmieści około 50 mg kały (pół pszczoły)

Układ rozrodczy

• zbiorniczek nasienny jest znacznie większy u matki niż u robotnicy (związane z feromonami, patrz wyżej)

• zapłodnienie występuje u matki raz podczas całego lotu, naraz zbiera tyle nasienia by starczyło na 3 – 4 lata, dlatego występują tam też gruczoły, dopowiadające za dożywianie plemników

• aparat kopulacyjny trutnia wygląda jak głowa Ogra z trąbą z Tekkena

• przy wynicowaniu aparatu kopulacyjnego pociągane są narządy wewnętrzne, co powoduje śmierć trutni po kopulacji

• kopulacja zachodzi w trakcie lotu

Wzrok

• oczy złożone

• 3 plamki u każdego osobnika – oczy proste (przyoczka)

• widzą światło spektrum ultrafioletu

Czułki jako organy powonienia i dotyku

• ważny przy pobieraniu pokarmu

Górna część odwłoku – tergity

dolna część odwłoku – sternidy

Gruczoły woskowe -

Żądło – przekształcone pokładełko, które w procesie ewolucji nabrało funkcji organu obronnego. Po oderwaniu jeszcze kilka sekund wydziela jad. Trutnie go nie posiadają.

Odnóża:

• 1 para odnóży – czyszczenie czułków

• 2 para – z kolcem do pobierania pyłku podczas lotu, plus organy do czyszczenia czułków

• 3 para – koszyczek – pszczoła upycha tam pyłek

Odnóża pszczele są pięcioczłonowe, zakończone dwoma pazurkami