Zajęcia nr 4

Asocjacjoniści przyjmowali prawa łączenia elementów w całość za Arystotelesem:

1. kojarzenie przez styczność w czasie- el. Współwystępują ze sobą lub łączy je następstwo (najważniejsze)

2. styczność w przestrzeni- el. Sąsiadujące ze sobą, duże znaczenie w spostrzeganiu wzrokowym, wg nich tak spostrzegamy np. prostokąt.

3. podobieństwo

4. kontrast

MODEL INTEGRACJI CECH

Założenie o integracyjnym charakterze procesów percepcji. Proste elementy przedmiotów łączą się ze sobą, tworząc złożony obraz spostrzeganego obiektu.

Procesy dól- góra- zapoczątkowane są w receptorach. Takim procesem jest synteza percepcyjna. Różne info z pola percepcyjnego są zintegrowane jako jeden obiekt. Np. model Pandemonium. W tej koncepcji procesy dół- góra zachodzą równocześnie z proc. góra- dół, by percepcja była pełna. Uzupełniają się. Wyodrębnianie cech pełni funkcję adaptacyjną dla organizmu. Wynika to z tego, że na proces spostrzegania wpływ mają również inne towarzyszące bodźce oraz stan organizmu.

Spostrzeganie figury jako całości- psych. postaci, strukturalizm. (do syntezy percepcyjnej)Opierali się na zasadach Wertheimera (prawa grupowania percepcyjnego):

1. bliskość przestrzenna- kropki obok siebie traktujemy jako całość

2. podobieństwo lub jednakowy wygląd- ta sama wielkość, ten sam kolor jako jedność

3. wspólna droga- elementy poruszające się w tym samym kierunku

4. droga kontynuacyjna lub dobra figura- zbudowane wg jednolitej zasady, oraz układy zamknięte łatwiej wyodrębnić

5. niewielkie rozmiary- łatwiej je wyodrębnić od dużych

6. symetria

7. zgodność z chwilowym- nastawienie człowieka pomaga w spostrzeganiu

8. ubiegłe doświadczenie i przyzwyczajenie

Współcześnie stwierdzono, że w fazie rejestracji sensorycznej poszczególne wrażenia rejestrowane są równolegle i niezależnie od siebie (tu triumfuje podejście atomistyczne). Zaś w fazie wstępnej oceny emocjonalnej sytuacja się zmienia (strukturalizm). Natomiast w fazie oceny semantycznej łączą się oba.

Psychologia postaci (Rubin)- różnice między figurą a tłem:

1. Figura ma pewien kształt, a tło jest bezkształtne.

2. Tło rozprzestrzenia się za figurą w sposób ciągły, a nie jakby figura go przerywała.

3. Figura jest wysunięta ku przodowi, a tło pozostaje z tyłu.

4. Figura ma charakter rzeczy, a tło jakby jest bezkształtnym materiałem.

5. Figura silniej się nam narzuca, wydaje się bardziej sensowna.

6. Figura wydaje się jaśniejsza od tła.

Rubin- łatwiej znaleźć figurę w części czarnej niż białej (z krawatem i napisem).

Czasami figura może zamieniać się w tło – np. czarno- biała waza i twarze.

Figury wieloznaczne „sześcian Neckerta„ „schodki Schrodera” , zbiór cyfr i liczb, barwa na kolorowym tle- zbudowali je psychologowie postaci→ pokazują wpływ kontekstu, w zależności na co zwrócimy uwagę, różnie możemy je postrzegać. Tak tłumaczono te zjawiska w strukturalizmie.

• Eksperyment Hubel i Wiesel- wyodrębnianie cech jako kluczowa zasada przetwarzania wzrokowego.

Powiązanie z koncepcją o zespołach komórkowych. Prowadzili badania na zwierzętach, którym wszczepiali elektrody w komórki nerwowe, następnie prezentowali bodźce na ekranie i szukali miejsca, gdzie wyładowania danej komórki były największe. U małpek rejestrowali aktywność neuronów na siatkówce i w korze wzrokowej.

Odkryli kolumny dominacji- gdy pokazywano zwierzętom linie o danym nachyleniu, to rejestrowano aktywność. Za widzenie linii w polu percepcyjnym odpowiada parę neuronów.

Detektory cech- neurony reagujące na określone cechy bodźca.

Zespoły komórkowe- wyspecjalizowane obwody neuronów, odpowiedzialne za wykrywanie poszczególnych elementarnych cech przedmiotu. Są synchronicznie aktywowane. Połączenia neuronów tworzą pętlę połączeń, w których wagi synaps są duże. Dzięki temu taki zespół jest łatwo jednocześnie pobudzany. Zespół równocześnie pobudzony osiąga wystarczającą wagę, by kontynuować wzajemne pobudzanie się, mimo braku bodźca.

Na siatkówce jest najprostszy rodzaj rodzaj detektorów cech (daje obraz samych punktów). Druga warstwa neuronów na siatkówce tworzy już obraz bardziej złożonych obiektów. Info o różnych rzeczach przekazywane są z różnych kanałów. Proces integracji wszystkich cech zachodzi w najwyższej warstwie neuronów, w obszarze asocjacyjnym wzrokowej części kory mózgowej. W najwyższej warstwie wykrywana jest dana figura bodziec, nawet gdy widać tylko jej część.

• Hebb teoria zespołów komórkowych:

W spostrzeganiu występuje aktywność zespołów komórkowych oraz sekwencja fazowa.

Sekwencja fazowa- seria ruchów w określonej kolejności (po konturze) i przerywanych w specyficznych miejscach spostrzeganego obiektu, gdzie pobierana jest info o specyficznych cechach bodźca. Z czasem na zasadzie uczenia się, sekwencja ta utrwala się. Wówczas wystarczy aktywizowanie jej początkowych faz, by bodziec został szybko rozpoznany.

Hipoteza synchronizacji- z powyższego wynika, że elementarne cechy mogą być łączone na zasadzie styczności w czasie. Proces spostrzegania zawiera szereg faz, więc nie postrzegamy danego bodźca jako całości.

Najnowsze badania mówią że jest już trzecia warstwa neuronów- duża część procesów wykonuje się już na siatkówce. Im wyżej , tym przetwarzanie jest bardziej złożone. Są to procesy automatyczne, np. dół- góra. Są też połączenia zstępujące, które mogą zmieniać percepcję.

• Podejście informacyjne:

• złudzenia zajmują tu centralne miejsce.

• jednostka tworzy rzeczywistość, zakłada więc wielość poznawczych reprezentacji świata. Ten proces tworzenia to kształtowanie wewnętrznych schematów na podstawie dostępnych danych

• Istotą jest wnioskowanie na podstawie już posiadanej wiedzy

  Dwustronny model percepcji- Helmholtz

Główną rolę odgrywa tu wnioskowanie indukcyjne i dedukcyjne.

Wnioskujemy na podstawie danych sensorycznych. Potrafimy też na ich podstawie wyodrębnić info niedostępne. Wrażenia są tworzywem do wnioskowania. Mamy pewien schemat, który możemy użyć od interpretacji sensorycznej

Algorytm niezmienności S x d = k S- obraz siatkówkowy, d- odległość, k- stała

bodzie → przetwarzanie → wrażenie → wnioskowanie → percepcja → reakcja

sensoryczne indukcyjne

Pierwszy etap jest świadomy sensorycznej stymulacji bodźca. Zaś w drugim- nieświadome wnioskowanie na podstawie danych sensorycznych. Przedmiot pozostaje taki sam, ale zmienia się jego obraz siatkówkowy. Człowiek uczy się niezmienników, których potem może użyć do interpretacji. Człowiek spostrzega świat zgodnie z oczekiwaniami na podstawie nabytego doświadczenia., gdyż proces wnioskowania jest automatyczny i nieświadomy.

Złudzenia percepcyjne- to spostrzeganie zależności między elementami bodźca w sposób niezgodny z fizyczną rzeczywistością.

Pokój Amiesa- istotna jest tu wiedza człowieka, określająca sposób widzenia rzeczywistości. Bliższa osoba wygląda na większą. Obraz siatkówkowy stanowi dostępne nam dane. Ponieważ nauczyliśmy się , że zazwyczaj pokoje są proste, to spostrzegamy osoby jako małą i dużą.

Tory i odcinki na nich- info dostępną jest obraz siatkówkowy- gdy jest mały, to samochód jest daleko, a jak duży jest ten obraz to samochód jest blisko. Na podstawie takich danych wnioskujemy o odległości. Wyjaśnienie oparte o nieświadome wnioskowanie na podstawie 2 przesłanek:

• w perspektywie spostrzega się przedmioty tej samej wielkości wówczas, gdy w obrazie siatkówkowym mają one różne wielkości, na skutek tego, że wraz z oddalaniem się jednego z tych przedmiotów w przestrzeni jego wielkość się nie zmienia.

• długość tych odcinków w obrazie siatkówkowym są takie same → to wnioskowanie dedukcyjne w spostrzeganiu.

• podejście ekologiczne:

• Założenia główne: istnieje jeden świat, w którym jednostka spostrzega zawsze tą samą, realnie istniejącą rzeczywistość. Spostrzeganie sprowadza się więc do jej odkrywania jako jedynej możliwości.

• w badaniach percepcji należy uwzględnić ruch. Dzięki temu człowiek nie ulegałby złudzeniom optycznym, bo może na bodziec patrzeć z różnych stron, perspektyw.

• Ograniczenie człowieka do jednego punktu widzenia prowadzi do błędów w spostrzeganiu.

• Złudzenia optyczne traktowane są jako zjawiska marginesowe. Złudzenie pokoju Amiesa, czy niemożliwy trójkąt nie wystąpi, gdy człowiek będzie mógł je obejrzeć z różnych stron. Dysponujemy spostrzeżeniem zwrotnym i możemy skorygować wcześniejsze info.

• Funkcją systemu percepcyjnego jest rejestrowanie niezmienników, czyli stałych właściwości odkrywanych podczas płynnej zmiany perspektywy przedmiotu na skutek jego ruchu lub ruchu obserwatora względem przedmiotu. Dzięki temu człowiek potrafi dopasować się do środowiska.

• Model Neissera

Spostrzeganie jest procesem konstrukcyjnym i ma charakter cykliczny. W jego skład wchodzą 3części: pobieranie info, poszukiwanie info, schematy poznawcze. Spostrzeganie jest czynnością ciągłą.

Może być zapoczątkowany na 3 sposoby:

• przez odbiór info z otoczenia

• przez schemat- np. gdy szukamy borowików w lesie, muszę dysponować jego schematem

• przez proces eksploracji (np. ruchy głowy)- rozglądając się w okół dostarczam info

Neisser przyjmuje istnienie wrodzonych schematów- to schematy eksploracji, uzyskiwania info na temat świata

Spostrzeganie ma charakter wielozmysłowy- dziecko po odebraniu jednej info, szuka następnych.

Schematy eksploracyjne mogą mieć bardzo różny charakter.- pozwalają na wielozmysłowe poznanie przedmiotu, ale też dostarczają info ukierunkowujących proces spostrzegania, dzięki nim jednostka uczy się specyficznych sposobów pobierania info (techniki przeszukiwania wzrokowego). Schematy mają charakter nie tylko czysto percepcyjny, ale ludzie za ich pomocą starają się zrozumieć właściwości abstrakcyjne lub ukryte bodźca.

Kąt konwergencyjny- gdy patrzymy na coś, co jest blisko, to osi optyczne są blisko siebie. Daje info o napięciu gałek ocznych, jest info dla mózgu. Działa w granicach kilkunastu, kilkudziesięciu metrów.

dostępna info w otoczeniu

modyfikuje dostarcza danych

schemat pamięciowy eksploracja

kieruje

Jeśli cykl jest nie pełny, to powstają zakłamania w spostrzeganiu.

Mechanizmy wyjaśniania złudzeń:

• hamowanie obronne

• procesy siatkówkowe związane są ze zmęczeniem receptora (powidok)

• prawa grupowania percepcyjnego

• Złudzenie Herlinga- obraz rzutowany na siatkówkę jest inny niż na płaską powierzchnię

• zjawisko Fi- zapalamy światło i gasimy- postrzegamy jak się rusza

3