23.06.21

1

Podstawy

psychologii

Przetwarzanie informacji przez
człowieka – procesy poznawcze.
Osobowość.

23.06.21

2

Orientacja w

otoczeniu.



Orientacja w otoczeniu polega na
odbiorze informacji za pomocą
narządów zmysłowych, przetwarzaniu
ich w ośrodkowym układzie nerwowym

i wykorzystaniu w działaniu.



Człowiek jest generatorem informacji
(myślenie).

23.06.21

3

Spostrzeganie



Spostrzeganie to recepcja informacji
dopływających ze świata zewnętrznego



Podstawą wrodzonych mechanizmów
spostrzegania jest struktura narządów
zmysłowych i odpowiednich ośrodków
w mózgu, które są wrażliwe na
określone cechy fizykochemiczne i
przestrzenno – czasowe środowiska
(mechaniczne, chemiczne, falowe,
świetlne, dotykowe, kinestetyczne,
wibracje akustyczne)

23.06.21

4

Spostrzeganie –

cd.



Jest to złożony układ procesów,

dzięki którym powstaje u

człowieka subiektywny obraz

rzeczywistości dzięki wewnętrznej

reprezentacji przedmiotów i

relacji spostrzeganych



Złożone procesy spostrzegania

mają charakter ukierunkowany

przez czynności psychiczne

konstruowania spostrzeżeń

23.06.21

5

Poziomy

organizacji

spostrzegania



Sensomotoryczny (czuciowo -

ruchowy) – wyodrębnienie w polu

spostrzeżeniowym figur,

punktów, linii, kątów, plam, brył,

dźwięków, rytmów itp.



Semantyczno – operacyjny –

znaki, wypowiedzi, pismo,

sytuacje, osoby itp.

Wszystkie wyodrębnione całości

mają charakter złożony,

sensowny.

23.06.21

6

Spostrzeganie

cd.



Istnieje tendencja organizacji
ludzkiej percepcji na całości
wyodrębniane jako figura i tło.



U różnych ludzi występuje
indywidualna wrażliwość w skali
intensywności i jakościowych
odcieni percepcji różnych bodźców
danych kanałów percepcyjnych

23.06.21

7

Uwarunkowania

spostrzegania



Czynniki emocjonalno-
motywacyjne



Kontekst



Posiadana wiedza (system
pojęć)



System wartości



Postawy i poglądy

23.06.21

8

Uwaga



Uwaga jest ukierunkowaniem
zdolności recepcyjnych
(odbiorczych, poznawczych)
organizmu na określony obiekt,
którym mogą być: bodźce
zewnętrzne (przedmioty, zdarzenia,
procesy), czynności organizmu lub
stany psychiczne (myśli, uczucia).
Ma charakter wybiórczy - zależnie
od zainteresowań, potrzeb,
upodobań.

23.06.21

9

Uwaga

mimowolna

Wywołana właściwościami

obiektu, który ją przyciągnął,
bez świadomego zamiaru ze
strony danej osoby np.: uwaga
przyciągnięta przez głośny
krzyk

23.06.21

10

Uwaga dowolna

Skupiona na przedmiocie na skutek

aktywnego zamiaru, wysiłku woli

czyli powstaje w wyniku

istnienia odpowiedniej motywacji

ze strony człowieka np.: uwaga

skoncentrowana na analizie ruchów

figur na polu szachowym

Trwałość uwagi dowolnej – zdolność

utrzymania uwagi dowolnej na tym

samym przedmiocie bez odrywania

się i bez rozpraszania się

23.06.21

11

Koncentracja

uwagi

Stopień intensywności skupienia

uwagi (dowolnej lub
mimowolnej), którego miarą
może być siła bodźca
potrzebna do oderwania uwagi
człowieka od przedmiotu na
którym jest ona
skoncentrowana.

23.06.21

12

Podzielność

uwagi

Zdolność do jednorazowego

wykonywania dwóch lub więcej

czynności wymagających uwagi

lub obserwowania i analizowania

jednocześnie dwóch lub więcej

procesów przebiegających

równolegle np.. pisanie listu,

słuchanie ze zrozumieniem

audycji radiowej i czuwanie aby

nie wykipiało mleko

23.06.21

13

Zakres uwagi (pojemność uwagi)

to liczba elementów, które

jednocześnie, w bardzo krótkim

przeciągu czasu,

„za jednym rzutem oka”

człowiek jest zdolny

zauważyć

Przerzutność uwagi – zdolność

szybkiego przenoszenia uwagi z

jednego przedmiotu lub

obserwowanego procesu na drugi

23.06.21

14

Zaburzenia

uwagi

Patologiczne zmniejszenie zakresu

uwagi (jej koncentracji, zakresu,

trwałości, podzielności) - ogólne

zmniejszenie zdolności

odbierania bodźców

zewnętrznych. Może

występować jako objaw

towarzyszący wielu zaburzeniom

psychicznym lub przy

ograniczonych zdolnościach

poznawczych.

23.06.21

15

Pamięć



Jej zadaniem jest przechowywanie
i reprodukcja informacji.



Gwarantuje zdolność do
zmieniania zachowania
aktualnego pod wpływem
minionych doświadczeń.



Trzy podstawowe fazy pamięci:
zapamiętywanie, przechowywanie,
przypominanie (odtwarzanie).

23.06.21

16

Kryteria oceny

pamięci.



Trwałość przechowania

informacji



Szybkość zapamiętywania

(łatwość uczenia się)



Dokładność (wierność)

odtwarzania



Gotowość przypominania



Zakres (pojemność) = wielkość

materiału, który może być

przechowywany

23.06.21

17

Rodzaje pamięci



Pamięć logiczna – zdolność do
zapamiętywania, zrozumienia,
przechowywania i przypominania
sobie sensu materiału z
uwzględnieniem hierarchii ważności
poszczególnych elementów oraz
związków pomiędzy nimi



Pamięć mechaniczna – obejmuje
formę zewnętrzną materiału bez
wysiłku w kierunku jego zrozumienia.

23.06.21

18

Specyfika

pamięci



Początkowy etap konstrukcji
pamięciowych (np. u dziecka lub
w nowo poznawanej dziedzinie)
związany jest z ogromną ilością
informacji zapamiętywanych w
sposób mechaniczny



Ciągły rozwój poznawanej wiedzy
umożliwia włączenie nowych
pojęć do istniejącej struktury
poznawczej

23.06.21

19

Mechanizmy

pamięci



Pamięć ikoniczna – ultrakrótka

(tzw.efekt Sperlinga) związana z

pamięcią wzrokową



Pamięć krótkotrwała (świeża) –

przemijająca, o ograniczonej

pojemności



Pamięć długotrwała – o

nieograniczonej pojemności i czasie

przechowywania. Włącza nowe

informacje do systemu kategorii

istniejących w umyśle lub tworzy

nowe kategorie

23.06.21

20

Typy pamięci

Są zależne od tego, jakiego

rodzaju bodźce człowiek
najlepiej zapamiętuje:

•

pamięć wzrokowa

•

pamięć słuchowa

•

pamięć kinestetyczna
(ruchowa)

23.06.21

21

Myślenie

Jest to łańcuch operacji umysłowych

przetwarzających informacje
zawarte w wyobrażeniach,
spostrzeżeniach i pojęciach.

Jest ściśle związane ze

spostrzeganiem i pamięcią.

Jest związane z wewnętrzną

abstrakcyjną reprezentacją świata.

23.06.21

22

Procesy

myślowe



Przewidywanie



Projektowanie



Planowanie



Wnioskowanie



Odkrywanie



Ocenianie



Rozumienie

23.06.21

23

Myślenie

twórcze - cechy



Wrażliwość na problemy -

(odkrywanie nowych pytań)



Giętkość myślenia – szybka zmiana

kierunku poszukiwań,

przełamywanie błędnych nastawień,

przystosowywanie metod rozwiązań

do zmieniającej się sytuacji)



Oryginalność myślenia –

przezwyciężenie wyuczonych

schematów i nawyków myślenia,

wytwarzanie pomysłów

23.06.21

24

Fazy

rozwiązywania

problemów



Dostrzeganie problemu



Analiza sytuacji problemowej



Wytwarzanie pomysłów
rozwiązania



Weryfikacja pomysłów



Porównywanie alternatyw



Szacowanie wartości



Wstępna ocena wyboru

23.06.21

25

Uczenie się



Przyswajanie sobie nowych

informacji, nowych reakcji,

nowych form zachowania



Za wyuczone uznajemy tylko

zmiany trwałe, które są

zachowane w pamięci

długotrwałej i mają wpływ na

modyfikację zachowania.



Podstawą uczenia się jest

utrwalanie materiału przez

optymalną ilość powtórzeń

23.06.21

26

Nagrody w

procesie uczenia

się



Wzmocnienie pozytywne danej

reakcji (nagroda) jest warunkiem

koniecznym dla przebiegu

procesu uczenia się



Efekty daje tłumienie reakcji

niepożądanych przy jednoczesnej

prezentacji i wzmacnianiu reakcji

pożądanych



Skuteczne jest nagradzanie

nieregularne

23.06.21

27

Kary w procesie

uczenia się



Częste i dotkliwe kary mają

negatywne skutki psychologiczne



Kara często nie znosi danej reakcji

tylko ją przytłumia



Gdy w miejsce reakcji karanej

otrzymuje się propozycję prawidłowej

reakcji, kara hamuje reakcję

niewłaściwą bardzo efektywnie



Przy braku akceptacji dla norm i

autorytetu osoby karzącej

skuteczność kary jest minimalna

23.06.21

28

Motywacja



Stan pobudzający do działania w celu

zaspokojenia danej potrzeby, związany

zawsze z aktywnością motoryczną,

umysłową i emocjonalną

charakterystyczną dla danej jednostki



Zarówno bardzo wysoki jak zaniżony

poziom motywacji zakłóca poziom

wykonania zadania



Czynnikami warunkującymi

intensywność motywacji są: dojrzałość

osobowości, cechy temperamentu,

znaczenie wyniku zadania dla

jednostki, obiektywna trudność

zadania

23.06.21

29

Osobowość



Zorganizowany system
względnie stałych cech
fizycznych i psychicznych
człowieka – dynamicznie
funkcjonująca, samoregulująca
się całość determinująca
rozwój jednostki i
przystosowanie się jej do
otoczenia.

23.06.21

30

Osobowość -

temperament



Podłoże osobowości jest związane z
cechami temperamentu



Temperament jest uwarunkowany
genetycznie



Temperament określa siłę, ruchliwość i
zrównoważenie procesᣳ ᣳ ᣳ ᣳᣳᣳ ᣳᣳș� ᣳ
ᣳᣳᣳᣳᣳᣳ ƈᣳ ᣳ℁ᣳ гᣳ ᣳᣳᣳ⚀ᣳ

ᣳᣳ ᣳᣳᣳᣳᣳᣳᣳᣳᣳᣳπᣳᣳᣳᣳᣳ ᣳ
ᣳᣳᴀḀᣳᣳᣳᣳᣳᣳḀᣳᣳᣳḀᣳᣳᣳ ᣳ ᣳ
ᣳᣳᣳᣳᣳᣳᣳᣳᣳᣳᣳᣳᣳ