13.XI.2010
Rozumowanie, podejmowanie decyzji, kontrola poznawcza
Sądy
Pojęcie i rodzaje rozumowania
Wnioskowanie dedukcyjne
wnioskowanie indukcyjne - od sądów szczegółowych podążamy do ogółu.
wnioskowanie po analogii – rozumowanie wykorzystujące podobieństwo między obiektami – od szczegółu do szczegółu
rozumowanie dialektyczne – proces w którym rozważa się przeciwstawne fakty – teza – antyteza – synteza czyli integracja przeciwieństw
Trudności
paradoksy – twierdzenie niezgodne z przekonaniami, lub też rozumowanie zawierające zaskakującą myśl, sprzeczną wewnętrznie. Coś istnieje a nie powinno istnieć. np. w zasadzie śmierci nie ma nie doświadczamy jej za naszego życia, a kiedy umrzemy i tak nie możemy jej stwierdzić. Paradoks kłamcy – np. kłamca który mówi, że zawsze kłamie – stwierdzając to mówi prawdę
Sofizmaty – to argumenty celowe zawierające błędy logiczne, po to aby rozmówcę wprawić w zakłopotanie. Krąg w spirali ( koło w kole) – Czy w innym przypadku prosiłbym Cię o pomoc? np. kiedy chcę pożyczyć pieniędzy. np. to że Bóg istnieje wiemy z Biblii, a Biblia jak wiemy jest słowem bożym.
Heurystyki i zniekształcenia
pojęcie i rodzaje decyzji
intuicja w podejmowaniu decyzji
kontrola poznawcza
Dwa pojęcia heurystyk
jako dobre rady, zasady, sposoby słowo wywodzi się od okrzyku -Eureka! Mogą pomóc rozwiązać trudny problem
jako uproszczone rozumowanie, prowadzące do błędów, w istocie chodzi o bariery psychiczne.
Błędem było by stwierdzenie, że ludzie podejmują decyzje racjonalnie, zazwyczaj kierują się heurystykami
Heurystyka reprezentatywności - polega na ocenianiu i wybieraniu zdarzeń na podstawie ich podobieństwa do populacji zdarzeń, jakie zdają się one reprezentować. Przykład z rzucaniem monetami. Dany przypadek reprezentuje daną zbiorowość
Heurystyka dostępności – przecenianie zdarzeń z dziedziny dobrze nam znanej a nie docenianiu zdarzeń odległych, nie znanych. np. jakie zdarzenie powoduje częściej śmierć, rozedma płuc czy wypadki samochodowe?
Heurystyka Zakotwiczenia/dostosowania – jest następstwem naszych przekonań początkowych , jako zakotwiczenie oceny ostatecznej, wynika to z inercji naszego myślenia. Zbyt szybko uogólniamy, tendencja do pochopnego wyciągania wniosków. np. w 2 ciągach liczb, dających ten sam wynik w wyniku mnożenia, szacujemy, że wynik będzie większy tam gdzie liczby początkowe są duże.
Punktu odniesienia – np. gdy zaproponujemy 2 takie same rozwiązania ale inaczej sformułowane, ludzie są skłonni przyjąć ten punkt odniesienia gdzie nie będzie mowy o stratach
Z badań wynika że na proces pozwiązywania problemu wpływ ma sposób definiowania problemu.
Pojęcie i rodzaje decyzji
Akt wyboru oznacza, że jednostka ma przynajmniej dwie możliwości wyboru, które podejmuje dobrowolnie. Rodzaje decyzji możemy wyróżnić takie jakie wyróżniamy problemy.
Ewolucja poglądów na proces podejmowania decyzji
przyjmowano założenie, że człowiek jest istotą racjonalną, rozważa za i przeciw przed podjęciem działania.
Teorie normatywne – od norm, ideologi np. paradygmaty psychologiczne, na których podstawie podejmowana będzie decyzja.
teorie opisowe
Racjonalny decydent powinien mieć uporządkowany system wartości i celu
dysponować niezbędnymi informacjami na temat konkretnej sytuacji decyzyjnej.
Powinien posługiwać się wyłącznie logicznymi racjami.
O ujęciu opisowym – dążą do realnych zachowań ludzi podejmujących decyzje.
Intuicje w podejmowaniu decyzji
Kiedyś nie przywiązywano uwagi do intuicji, posługiwano się bardziej rachunkiem prawdopodobieństwa. Wnioskowano, że człowiek trafnie działając np. wygrywając w szachy musi posiadać wysoki iloraz inteligencji. Okazuje się, że inteligencja jednak nie gra dużej roli, zaczęto zastanawiać się nad pamięcią. Przeprowadzono eksperyment. Postawiono 25 figur na szachownicy, w eksperymencie brali udział mistrzowie oraz ludzie zwykli. Zwykli ludzie zapamiętywali po zwykłym spojrzeniu ok 6 figur natomiast mistrzowie średnio 23 figury. Gdy zmieniono warunki i ustawiono figury w sposób zupełnie losowy nie jak w grze, wyniki nie były już tak różne, wyniki się wyrównały. Różnica między grupami, polega na tym, że mistrzowie posługują się większymi zasobami informacji. Eksperyment pokazał, że ludzie działają głównie intuicyjnie.
Gdy nie mamy oparcia w myśleniu rozumowym powinniśmy dopuścić do głosu intuicję. Intuicja nie stoi w opozycji myślenie logicznego, jest pewną fazą i elementem poprzedzającym podejmowanie decyzji
Kontrola poznawcza.
Dzięki procesom poznawczym poznajemy rzeczywistość. Druga funkcja to kontrola trafności i poprawności poznania. Inaczej jest to zdolność umysłu do samokontroli i samoorganizacji. Funkcja kontrolna szczególnie jest widoczna na wyższych poziomach rozwoju psychicznego. np. czy zrobiłem to dobrze? Jak działać sprawniej i szybciej?
Zachowania reaktywne – zwierzęta często giną masowo ze względu na barak zdolności do kontroli poznawczej np. ćmy często lecą do światła, pająk reaguje na wibracje w jego sieci. Można to inaczej nazwać sztywnością zachowań instynktownych.
Zdolność poznania polisensorycznego – ujawnia się u człowieka jest to poznawanie na podstawie wielu kryteriów. U człowieka występuje również kontrola zewnętrzna ze strony innych ludzi. Człowiek stale przegląda się w zwierciadle społecznym, odbieramy reakcje innych ludzi na nasze zachowanie. Staramy się wypaść dobrze, aby nas nie wyśmiano i nie krytykowano. W zorganizowanym społeczeństwie istnieją wyspecjalizowane służby np. nauczyciele, szefowie, księża. Kontrola może być pozytywna jak i negatywna, manipulująca.
Jak podzielić podkowę na 5 części za pomocą dwóch prostolinijnych cięć
Jak wyrazić liczbę 24 za pomocą jednej cyfry wziętej nie więcej niż 3 – krotnie i dowolnych znaków matematycznych np. +,x, pierwiastkowanie, potęgowanie itp.?
Jak zjeść jajko bez uprzedniego stłuczenia skorupki ?
.