O młodzieńczym przewlekłym zapaleniu stawów można mówić dopiero, jeśli choroba spełnia kilka kryteriów, a dokładniej, jeśli występuje u dziecka do 16. roku życia, jeśli stan zapalny stawów utrzymuje się ponad sześć tygodni, a objawy zajęcia stawów procesem zapalnym są wyraźne, jest wysięk i w związku z tym obrzęk stawów, prócz tego powinno się przed postawieniem ostatecznej diagnozy wykluczyć występowanie innych form zapaleń stawów u dzieci.
W rozpoznaniu młodzieńczego przewlekłego zapalenia stawów należy wykluczyć:
Toczeń rumieniowaty układowy - SLE - cechą różnicującą jest występowanie charakterystycznego rumienia na twarzy o kształcie motyla oraz występowanie u chorego we krwi specyficznych dla tocznia przeciwciał przeciwjądrowych.
Gorączka reumatyczna
Borelioza późna, objawiająca się zajęciem stawów
Zaburzenia krzepnięcia - hemofilia
Chłoniaki układu limfatycznego - a dokładniej białaczek limfatycznych i szpikowych. Są to dość częste nowotwory u dzieci, które objawiać się mogą właśnie bólami kończyn.
Młodzieńcze przewlekłe zapalenie stawów ma tendencję do zajmowania szczególnie trzech grup stawów, a mianowicie, kolanowych, nadgarstkowych i skokowych. Podzielić ją można na trzy takie postacie:
nielicznostawowa
wielostawowa
uogólniona
Postać nielicznostawowa zajmuje do 5 stawów. W postaci z zajęciem kilku stawów zazwyczaj rzadko występuje ból, częściej objawami pojawiającymi się u dziecka są zaburzenia chodu - dziecko może utykać, prócz tego staw może być obrzęknięty i ocieplony, bez objawów gorączkowych . Bardzo często chorują dziewczynki, najczęściej zaatakowany staw to staw kolanowy. Ta postać choroby występuje najczęściej spośród wszystkich podtypów MPZS stanowi 50 % przypadków. Może zaatakować oczy. Zwykle z sytuacją taką mają do czynienia chorzy, u których wykrywa się przeciwciała przeciwjądrowe we krwi. Wtedy dochodzić może u nich do zapalenia naczyniówki oka, a zapalenie to zazwyczaj jest nieme. Konieczne jest regularne badanie jego stanu wzroku.
Młodzieńcze przewlekłe zapalenie stawów niesie też ze sobą szereg innych zaburzeń, a są to problemy ze wzrastaniem kości. U małych dzieci zmiany są troszeczkę inne niż u starszych, których też choroba może dotknąć. U małych dzieci kończyna chora może się wydłużyć, zaś u starszych bardzo szybko może dojść do zarośnięcia chrząstek nasadowych. Skutkiem tego wystąpić u nich może skrócenie kończyny chorej w stosunku do zdrowej. Dodatkowo zaburzony może być też wzrost ogólny dziecka. Dzieje się tak za sprawą stosowania glikokortykosteroidów w leczeniu tej choroby.
Młodzieńcze przewlekłe zapalenie stawów może też przebiegać pod postacią wielostawową. W postaci tej dochodzi do zapalenia więcej niż 5 stawów. Najczęściej występuje u dzieci powyżej 10 rz Zazwyczaj zajmowanie stawów odbywa się symetrycznie, a główne grupy zajmowanych przez chorobę stawów są takie same jak w postaci nielicznostawowej. Dodatkowo jednak zajęte mogą być też drobne stawy palców i ręki, staw biodrowy. Gdy zajęty jest staw biodrowy mówimy o tak zwanej złośliwej lokalizacji zapalenia. Dlatego, że staw ten jest poddawany dużemu obciążeniu, proces zapalny toczący się w jego obrębie może nieść wiele kłopotów. Przede wszystkim u chorego może dojść do zniszczenia tego stawu. Mogą powstawać przykurcze w jego okolicach. Skończyć się to wszystko niestety może koniecznością interwencji chirurga z wymianą stawu biodrowego i wstawieniu endoprotezy włącznie.
Postać wielostawowa młodzieńczego przewlekłego zapalenia stawów dość często atakuje młode dziewczynki w wieku szkolnym. Zazwyczaj chorobie towarzyszy zwyżka temperatury ciała oraz inne objawy ogóle, w tym, na przykład anemia.
Podobnie jak w postaci nielicznostawowej, u dzieci może wystąpić problem ze wzrastaniem. U dziecka może rozwinąć się skolioza, a także, gdy zajęte są stawy ręki również pojawić się może zaburzenie wzrastania ręki. Ręce przez to mogą być mniejsze.
O cięższym przebiegu choroby u chorych dzieci świadczyć może pojawienie się we krwi czynnika reumatoidalnego (RF). Wtedy choroba może swoim przebiegiem przypominać reumatoidalne zapalenie stawów (RZS).
Uogólniona postać młodzieńczego przewlekłego zapalenia stawów, może nastręczać problem rozpoznawczy. Początek choroby jest ostry, towarzyszy mu wysoka gorączka. U dziecka pojawia się gorączka i ta gorączka trwa dość długo zazwyczaj. Problem polega na tym, że ma ona bardzo duże amplitudy dobowe. Pod koniec dnia dziecko czuje się zazwyczaj bardzo źle, wtedy też temperatura jego ciała wzrasta. Nad ranem zaś, temperatura się normalizuje, a nawet spada poniżej 36,6 stopni. Ponadto, objawy stawowe z początku mogą wcale nie występować. Pojawiają się one zwykle po dłuższym czasie trwania choroby. Częstym objawem jest wysypka plamisto-grudkowa o różnym zabarwieniu. Objawem charakterystycznym, poza gorączką oczywiście, jest rumień na skórze. Skóra w niektórych przypadkach może swędzieć a rumień przybiera zwykle barwę łososiową - co odróżnia go od rumienia brzeżnego, występującego u chorych na gorączkę reumatyczną. Ta postać stanowi 20-25 % wszystkich przypadków.
Dodatkowo wśród objawów można stwierdzić powiększenie węzłów chłonnych i śledziony. Dochodzi do zapalenia mięśnia sercowego Osierdzia, opłucnej i otrzewnej. Stan ogólny bywa ciężki, może dojść do zejścia śmiertelnego. Na początku choroby objawy ze strony stawów mogą nie występować lub są słabo wyrażone. Stopniowo dochodzi do zapalenia wielostawowego, głównie stawów kolanowych , nadgarstków , stawów sródstopnych i śródręcznych oraz skokowych. Mogą towarzyszyć temu stany zapalne pochewek ścięgnistych . U niektórych chorych zmiany w stawach rozwijają się szybko dochodzi do destrukcji kości , zahamowania wzrostu i niedorozwoju żuchwy. W przebiegu choroby występują nawracające zaostrzenia po których są okresy remisji .
W okresie zaostrzeń w bad. laboratoryjnych przyspieszone OB, duża leukocytoza i niedokrwistość niedobarwliwa. Nie stwierdza się czynnika reumatoidalnego ani przeciwciał przeciwjadrowych.
Leczenie : leki NLZP, glikokortykosteroidy i immunosupresyjne.
Leczenie młodzieńczego przewlekłego zapalenia stawów obejmuje stosowanie glikokortykosteroidów wstrzykiwanych do chorego stawu, a także leczenie przeciwbólowe za pomocą niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Pamiętać należy jednak, że podawanie dzieciom aspiryny może wywołać u nich zespół Reya, w wyniku którego dochodzi do uszkodzenia wątroby i encefalopatii wątrobowej z zaburzeniami świadomości. Zamiast tego stosować można spokojnie paracetamol.
1. KINEZYTERAPIA.
Ćwiczenia lecznicze stanowią najistotniejszą część całego procesu usprawniania dzieci z zapaleniem stawów. Zalecane ćwiczenia muszą być właściwe dla wieku rozwojowego dziecka i spełniać, co najmniej jedno z poniższych zadań:
1) zwiększenie zakresu ruchu,
2) zwiększenie siły mięśniowej,
3) poprawa wydolności ogólnej.
Zwiększenie lub zachowanie istniejącego zakresu ruchu osiąga się stosując ćwiczenia czynne lub bierne, bądź też stosując pozycjonowanie ciała. Przed ćwiczeniami w celu zmniejszenia bólu stosuje się zimno. Przynajmniej raz dziennie należy wykonać ruch w każdym stawie w takim zakresie, jaki jest możliwy. Gdy ograniczenie ruchomości pozostaje w ewidentnym związku z konkretnym wzorcem ruchowym, możliwe jest opracowanie ćwiczeń celowanych na określone stawy. Ćwiczenia rozciągające można zacząć, gdy przebieg choroby został opanowany farmakologicznie. W celu elongacji mięśni można stosować techniki proprioceptywnego torowania nerwowo-mięśniowego. Wynikające z tych technik zwiększenie siły mięśni będzie ukierunkowane na grupy antagonistów mięśni skróconych z powodu przykurczu. Ćwiczenia zwiększające siłę mięśniową ukierunkowuje się na mięśnie antygrawitacyjne, a szczególnie te, które umożliwiają stabilizację kończyn dolnych w czasie chodu. We wczesnym okresie choroby można włączyć ćwiczenia izometryczne, które minimalizują ból, nie wymagają bowiem wykonania ruchu w chorym stawie. Ćwiczy się wówczas mięśnie pośladkowe i czworogłowego uda w pozycji leżącej na brzuchu. Prowadzi się także ćwiczenia izotoniczne dla mięśni prostowników i przywodzicieli uda. Ćwiczenia oporowe, ponieważ wymagają obciążenia zewnętrznego, mogą doprowadzić do uszkodzenia stawu wówczas, gdy silne napięcie mięśni przeciwko oporowi zewnętrznemu nagle ustąpi z powodu bólu. Jeśli terapeuta decyduje się na stosowanie oporowania, to powinno być ono nieznaczne, także ze względu na niebezpieczeństwo wywołania zaostrzenia już istniejącego stanu zapalnego.
Kolejnym celem ćwiczeń leczniczych jest zwiększenie wydolności ogólnej. Dziecko powinno być zachęcane do zwiększania liczby powtórzeń ćwiczenia, albo czasu ćwiczeń, co prowadzi do poprawy wydolności. Dziecko z zapaleniem stawów, którego aktywność spontaniczna zmalała, jest również dotknięte zmniejszoną wydolnością krążenia. Dwudziestominutowe ćwiczenia powtarzane 3 razy w tygodniu przyspieszają akcję serca z 65% do 85% maksymalnego poziomu właściwego dla wieku i płci oraz poprawiają wykorzystanie tlenu. Program stosujący rotor lub pływanie poprawia stan narządu krążenia dziecka, nie zaostrzając zarazem zapalenia stawów.