MOTYWACJA OSIĄGNIĘĆ – to tendencja do osiągania i przekraczania standardów doskonałości, związana z odczuwaniem pozytywnych emocji w sytuacjach zadaniowych, spostrzeganych jako wyzwanie. Motywacja osiągnięć może przejawiać się w każdej dziedzinie życia lub tylko w jednej np. w sporcie. Zależy to od tego w jakiej dziedzinie osoba spostrzega standardy doskonałości. Gdy taki standard jest postrzegany występuje wówczas tendencja do osiągania go i przekraczania.
Motyw. osiągnięć jest sumą dwóch tendencji: motywacji do osiągania osiągnięć oraz motywacji do unikania niepowodzeń.
Z pojęciem motywacji osiągnięć ściśle wiąże się termin POZIOMU ASPIRACJI, który określa trudność celu do którego dąży dana jednostka. Osoba z wysokim poziomem aspiracji częściej wybiera zadania trudne, osoba z niskim – łatwe.
U ludzi z przeważającą MOTYWACJĄ DO OSIĄGANIA SUKCESU mniejszą wartość nagradzającą ma zadanie, które wykonali z łatwością. Natomiast motywacja do osiągania sukcesu jest najwyższa gdy zadanie ma średnią trudność czyli nie jest ani za łatwe ani za trudne. Ponieważ tylko wtedy można obiektywnie ocenić swoje umiejętności: nie można zrobić tego przy zadaniach łatwych kiedy sukces może być osiągnięty z łatwością, ani przy zadaniach trudnych kiedy porażka jest bardzo prawdopodobna.
Oprócz motywacji do osiągania sukcesu istnieje także MOTYWACJA DO UNIKANIA PORAŻKI, która pojawia się w sytuacji gdy ktoś wykonuje zadanie nie po to by osiągnąć sukces, ale po to aby uniknąć klęski. Im większe prawdopodobieństwo odniesienia sukcesu tym gorzej będzie się czuł człowiek, któremu się nie powiedzie. Wg obliczeń tendencja do unikania niepowodzeń jest najsilniejsza gdy zadanie jest średniej trudności, co oznacza, że osoba wykazująca tendencję do unikania niepowodzeń będzie wybierała zadania o skrajnym poziomie trudności tzn albo bardzo łatwe albo bardzo trudne. Dzieje się tak dlatego, że przy zadaniach łatwych ryzyko porażki jest minimalne, natomiast przy zadaniach trudnych jest duże, ale porażka nie przyniesie wstydu, bo można ją tłumaczyć trudnością zadania a nie brakiem umiejętności.
Motywacja osiągnięć może być albo pozytywna albo negatywna w zależności od tego która motywacja przeważa tzn. czy u danej osoby dominuje tendencja do osiągania sukcesu czy też do unikania porażek. Osoby z pozytywną motyw. osiągnięć chętniej angażują się w wykonywanie zadań o średnim stopniu trudności czyli ustalają pośredni poziom aspiracji, natomiast ci z motywacją negatywną takich zadań będą właśnie unikać, ustalając krańcowe poziomy aspiracji.W praktyce poparły to badania Mahone'a który po przebadaniu grupy studentów, doszedł do wniosku, że studenci z niską motywacją osiągnięć ustalają zbyt niski lub zbyt wysoki poziom aspiracji w stosunku do własnych zdolności, przy czym aspirują do zawodów niezgodnych z własnymi zainteresowaniami. Studenci z silną motywacją osiągnieć ustalali bardziej realistyczny poziom aspiracji i wybierali zawody zgodne z ich uzdolnieniami i zaintersowaniami.
Z motywacją osiągnięć wiąże się także wytrwałość. Jednostka tak długo wytrwa w danym zadaniu, dopóki motywacja do jego wykonywania będzie wyższa niż motywacja do wykonywania innych działań. W zależności od tendencji jednostki i trudności zadania wytrwałość będzie różna. I tak:
osoby o silnej motywacji osiągnięć są bardziej wytrwałe przy zadaniach prostych, a mniej przy trudnych
odwrotnie u osób z tendencją do unikania porażek – większa wytrwałość występuje przy zadaniach trudnych niż łatwych (str. 200)
Osoby z silną motywacją wykazują większy upór w dążeniu do celu, są także bardziej odporne na stres i niepowodzenia.
Motywacja osiągnięć wiąże się poza tym z:
efektem Zeigarnik (pamiętamy, że mówiła ona o tym, że niedokończone działania pamiętamy dłużej) osoby o silnej motywacji osiągnięć dłużej pamiętają o zadaniach niedokończonych (w tym przypadku zakończonych niepowodzeniem) zaś osoby o niskiej motywacji o zadaniach dokończonych.
perspektywą czasową – osoby o silnej motywacji osiągnięć są bardziej nastawione na przyszłość niż osoby ze skłonnością do unikania niepowodzeń tzn. że np. myślą o zabezpieczeniu materialnym na przyszłość, oszczędzają, są ubezpieczeni. Poza tym postrzegają wydarzenia, które mają dopiero wystąpić jako ściśle powiązane z tym co dzieje się w chwili obecnej.
umiejętność z rezygnowania z nagród natychmiastowych na rzecz nagród większych, ale opóźnionych w czasie – oczywiście osoby z wysoką motywacją osiągnięć są bardziej skłonne do odraczania nagród. Dzieje się tak ponieważ jak było powiedziane wcześniej, przyszłość nie jest dla nich wcale czymś odległym, ale raczej czymś już prawie teraźniejszym.
spostrzeganie czasu – osoby z wysoką motywacją osiągnięć spostrzegają czas w sposób bardziej dynamiczny niż osoby o niskiem motywacji. Mają przeświadczenie szybkiego mijania czasu, ciągle im go brakuje i niepokoją się, czy aby nie tracą czasu bezużytecznie.
osoby z silną motywacją osiągnięć mają tendencję do spostrzegania prawdopodobieństwa sukcesu jako większego niż jest w rzeczywistości. Osoby z niską motyw. osiągnięć jako niższego niż naprawdę.
afiliacja czyli kontakt, związek z innymi ludźmi – osoby o wysokiej motywacji osiągnięć bardziej koncentrują się na wykonywanym zadaniu niż na tym jakie stosunki utrzymują ze współpracownikam. Czyli motywacja osiągnięć prowadzi do odmiennych zachowań niż potrzeba afiliacji, której cechą jest dążenie do utrzymywania przyjaznych stosunków z innymi.
konformizm – osoby o pozytywnej motywacji osiągnięć są niezależne od nacisków grupy, ale tylko gy niezależność ta prowadzi do sukcesu. Gdy jednak uległość jest niezbędna do osiągnięcia celu mogą wykazywać tendencje konformistyczne. Wiąże się to również z wyborem współpracowników – osoby o silnej motywacji osiągnięć wolą pracować z osobami, których opinie są sprzeczne z ich opiniami.
osoby z silną motywacją osiągnięć dążą do osiągania i przekraczania standardów doskonałości co jest jednoznaczne z dążeniem do uznania społecznego.
ruchliwość społeczna – osoby z przewagą motywacji do osiągania sukcesów przejawiają bardziej realistyczne aspiracje zawodowe i przy większej wytrwałości niż u osób z motywacją do unikania porażek, mają większą szanse na powodzenia zawodowe i na osiąganie wyższych szczebli w hierarchii społecznej.
Inne koncepcje dot. motywacji osiągnięć skupiają się nie tyle na stopniu trudności zadań, co na celach do których dąży człowiek. Wyróżnia się dwa rodzaje orientacji motywacji osiągnięć:
orientację na poziom wykonania – zademonstrowanie przy wykonywaniu określonego zadania, że jest się lepszym ( a przynajmniej nie gorszym) od innych, którzy także je wykonują. Ta orinetacja wiąże się zarówno z motywacją do osiągania sukcesów jak z i motywacją do unikania porażek
orientację na osiągnięcie mistrzostwa – kiedy człowiek skupia się na rozwoju własnych umiejętności aby ciągle stawać się lepszym. Wiąże się jedynie z motywacją do osiągania
sukcesów.