Wykład z Biochemii 22.03.2012
Witaminy
to związki organiczne nieodzowne do prawidłowego przebiegu procesów biochemicznych i funkcjonowania organizmu. Wielu z nich stanowi składniki koenzymów.
Organizm potrzebuje niewielkich ilości witamin nieporównywanie małych w stosunku do zapotrzebowania na podstawowe składniki pokarmowe.
Witaminy: rozpuszczalne w :
- w tłuszczach :ADEK
- w wodzie np. C
Biochemiczna rola witamin czy interakcje pomiędzy rożnymi witaminami a innymi składnikami diety nie SA w pełni poznane i nie do końca wyjaśnione.
Wiadomo ze zarówno niedobór jak i nadmiar jest szkodliwy.
Umiarkowanie przedawkowane witaminy z gr B lub C wydalane SA z moczem lecz nadmiar witamin rozpuszczalnych w tłuszczach nie jest łatwo wydalany może zagrozić powodując objawy chorobowe.
Witamina A
Niedobry witaminy A
- kurza slepota – zle widzenie o zmierzchu
- zmiany w rogowce oka
- leczenie jako substytut tran, watroba z ryb
- wytwarzana przemysłowo
Aktywnośc wykazuja związki strukturalnie podobne. U zwierząt retinol i pochodne , w grzybach Wit A jako prowitamina . może być syntetyzowana z karetonoidow, pochodne beta-karoten.
Działanie: przekształca się w retinem niezbędny składnik barwnikow statkówki warunkujący normalne widzenie , istotna dla prawidłowego wzrostu i funkcjonowania tkanki nabłonkowej, zapewnia normalny wzrost kosci i zebow poprzez regulacje komórek tkanki kostnej.
- jedna z nawzczenij odkrtywych witamin
- jest metabolizowana do kwasu retinowego
- wpływa na synteze B, T, hormomow ( tarczyca)
- choni watrobe aktywuje układ enzymatyczny
- utrzymuje odporność immunoglobuliczną
- wpływa na metabolizm W, i hormonów steroidowych
- średnie zapotrzebowanie ok. 1 mg/ dobe
- dodatek do żywności- margaryna
Rysunek retinolu:
Skutki niedoboru witaminy A:
- suche łamliwe włosy - kruche wolno rosnące paznokcie - kurza ślepota - zahamowanie wzrostu
- infekcje i stany zapalne dziąseł i narządów - brak apetytu - oziębienie , bezpłodność
- uczucie zmęczenia
Nadmiar witaminy A
- wypadanie włosów – drażliwość - powiększenie wątroby i śledziony - świąd skóry i suchość
- b. Głowy - krwawienie dziąseł - zażółcenie skóry - wymioty , brak łaknienia
Źródła:
- masła, jaja, mleko, wątroba, nerki, ser, marchew, pomidor, tłuste mięso, tran,
Uwagi:
- może być wytwarzana z prowitamin – karetonów ( żółte lub czerwone)
- witaminy anfyinfekcyjna( utrzymanie prawidłowego stanu nabłonka)
- magazynowana w nerkach i wątrobie
- nie ulega zniszczeniu podczas gotowania
- kontakt z miedzią i żelazem powoduje zniszczenie
Co wpływa na polepszenie wchłaniania?- kompleks witamin B , C, D, E, wapń, P, Zn, obecność tłuszczu.
Co wpływa na pogorszenie wchłaniania?
- światło, wysoka temp, powietrze, siarczan żelaza, dikumarol środki przeczyszczające, sterydy PCB( polichlorowane di fenyle), benzoesan sodu, azotyny, DDT, biegunki, dysfunkcje żółci i trzustki, niedobory witaminy D, kofeiny , nikotyna, alkohol, aflatoksyny.
Witamina D – cholekalcyferol
Działania: - wzmaga wchłanianie wapnia w jelitach , nieodzowna dla zapewnienia normalnego wzrostu i struktury kości, reguluje przemiany wapniowo- fosforowe, reguluje uwalnianie wapnia z kości, reguluje resorpcje wapnia w nerkach.
- choroba krzywica
- tran przeciw krzywicy
Naturalna witamina D powstaje w skórze pod wpływem promieni UV . Wiamina D obejmuje D1 ( kalcyferol) D2 ( ergo kalcyferol) D3 ( cholekalcyferol) . D1 tran, D 2- rosliny na dzialanie UV, D3 skora ludzi i zwierząt, jest jedna z witamin które organizm produkuje sam ,
Prowitamina D 3- 7- dehrydrocholesterol przemienia się w cholekaalcyferol.
Skutki niedoboru:
- deformacja kosci, krzywica u dzieci, osteomalacja (rozmiękczanie kosci u dorosłych)
- hipolcemia
- niedobor powodowany jest zaburzeniami w krążaniu jelitowo- wątrobowym ( które powodują nadmierne wydalanie tej witaminy z kałem ) upośledzeniem wchłanianie z przewodu pokarmowego, oraz nieprawidłowościami w mebalolizmie tej witaminy.
- u niemowląt: krzywica dziecieca - udzieci starszych : krzywica późna
- straszych : zaburzenia struktury kosci – osteomalacja i zrzeszotnienie
- krótkowzroczność, stany poirytowania, dolegliwości nerwicowe, pesymizm, bezsenność.
Nadmiar:
- nudności, biegunka, spadek masy ciala, latwe zmeczenie, nadmierne pocenie się, brak apetytu, rpoznienie rozwoju u dziecka. Zaburzenia rytmu serca, bole oczu, szczek, stawow, miesci, swiad skóry, zwiekszenie ryzyka powstania kamicy nerkowej, wzmożone oddanie moczu, zwiekszenie powstania miażdżycy.
Co wpływa na polepszenie : witamina A, C, E, Ca, P, NNKT, światło.
Pogorszenie: alkohol, kortykosterydy, srodki przeczyszczające,
Zródla:- wątroba, jaja zoltka, pelne mleko, maslo , margaryna, tran.
Zapotrzebowanie: 10 ng na dobe u dzieci ( nie n tylko te dziwne cos)i dorosłych ( 2000 kcal)
5 ng w wieku 51 lat 10 ng wieku 51-70 i 15 powyzej 71 r. ż
Uwagi:
- dwa rodzaje : D2 forma syntetyczna
D3- tworzona z znajdującego się w skóre cholesterolu w wyniku działan UV
Witamina E:
- bezpłodność u szczurow- witamina E
Pobudza produkcje substancji przeciw zakrzepowych, zmniejszanych ryzyko rozwoju schorzen nacyzń krwionośnych. Witamina E jest niezbedna u mężczyzn do prawidłowego produkowania spermy. Dlatego niedobor może porwadzic do bezpłodności,. Jest wykorzystywana do leczenia meskiej bezpłodności zaburzen mięśniowych miażdżycy, oraz chorob serca. Współdziała z A i C i karetonoidami, zmniejsza ryzyko rozwoju nowotwora.
Działadnie – tokoferol
- hamuje utlenianie NKT i Wit A , współdziała z C i glutationem
- rola biochemiczna nie jest znana, to naturalny przeciwutleniacz ( wymiatacz olnych rodnikow)
- detoksykacja rodnikow , powstającyh w przemianach metabolicznych
Rodnik- zjonizowana grupa funkcyjna która może się przyłączyć do związku chemicznego. ( krazaca po komorce)
Znaczenie: wpływa na płodność, bierze udzial w utlenianiu biologicznym, chroni przed poronieniem, wplywa na dzialanie tkanki mięśniowej, zapobiega tworzeniu się polipow w j. grubym,
Zródla: tluszcze pochodzenia z ziarna zboz, nasion z roslin, tluszcz z watroby, jaj i ryb, jarzyny, pieczywo razowe, Salata, mleko,
Zapotrzebowanie 10 mg/ dobe
Niedobór:
- bardzo szybko dochodzi do niedoboru
- wzrost katabolizmu NKT
- zaburzenia funkcjonowania błon komórkowych i innych struktur bloniastych
- zahamowany wzrost naczyń krwionośnych w oku , prowadzi do ślepoty.
- spadek cisnienia w osoczu krwi
- przyspieszony rozpad czerwonych ( anemia hemolityczna)
Nadmiar: dawka wieksza niż 1000 mg na dobe, u dorosłych osob zmeczenie, bole Glowy, osłabienie mięsni, zaburzenia widzenia.
Polepszenie: - witamina A B, C, Mangan, Selen, P, NNKT
Pogorszenie: światło, powietrze siarczan żelaza, mrożenie, estrogen, hormony tarczycy , srodki antykoncepcyjne, srodki przeczyszczające
Uwagi: odporny na czynniki zewnętrzne, kontakt z żelazem i miedzia powoduje zmieszczenie, stosowany jako dodatek do żywności margaryna, odzywki dla dzieci , żywność dietetyczna.
Witamina K:
Podskórne i śródskórne wybroczyny krwane u kurcząt
Czynnik przeciwkrwotoczny
K1 K2 K3, rozpuszczalna w tluszczach
K1- pozyskujemy z żywności,
K20 produkowana przez bakterie jelitowe
K3- syntetyzowana , produkowana sztucznie.
Witamina K – jest koenzymem syntezy protrombiny w watrobie czyli bialka osocza krwi, które bierze udział w procesie krzepniecia krwi. Uszczelnia śródbłonki naczyn krwionośnych, zapobiega krwawieniu wewnętrznemu i krwotokom, czynnikiem zmiejszajacym nadmierne obfite krwawienia miesiączkowe. Uczestniczy w formowaniu tkanki kostnej, wpływa na przemiany metaboliczne kwaow nukleinowych . posiada właściwości przeciwbakteryjne i przeciw grzybicze, przeciwzapalne i przeciwbolowe.
Działanie: - odpowiada za karboksylacje bialek w układzie krzepniecia syntetyzowanych w watrobie
- oddychanie wewnątrzkomórkowe
- obecna przy syntezie bialek kosci
- warunkuje transport jonow
Niedobór:
Narażone osoby są starsze, ze względu na problemy w funkcjonowaniu przewodu pokarmowego, oraz noworodki gdyż w jelitach nie jest obecna mikroflora syntetyzująca ta witaminę
Przyczyna choroby krwotocznej u noworodków
- wydłużenie czasu krzepnięcia krwi
Nadmiar:
- zle na prace watroby
- poty i uczucie gorąca, w formie zastrzyku domięśniowego: stany alergiczne oraz skoki ciśnienia tętniczego.
Polepszenie: witamina H
Pogorszenie: alkohol, środowisko zasadowe, światło, promienie jonizujące, antykoagulanty, aspiryna, antybiotyki, neomycyna, mrożenie,
Zapotrzebowanie: 60-80 ng ( te inne n)
Czesc tej ilości syntetyzuje flora bakteryjna jelit, w tkankach zawartość witaminy K jest niewielka.
Zródla:
- jarzyny, kapusta, kalafior, olej sojowy, watrą ba, wytwarzana przez bakterie jelitowe podczas procesów gnilnych.
Uwagi: flora bakteryjna może zostać zniszczona przez antybiotyki dlatego dodatkowa pokaz konieczna jest w stanach pooperacyjnych.
B1- tiamina ( aneuryna)
- zaburzenia sercowo- naczyniowee, zwyrodnienie nerowo, obrzeki.
- beri beri
Znaczenie
Uczestnicy w procesach utlenienia kom, wlywa na przemine T i W warunkuje proawidlowy stan tk nerwowej,
Niedobor:
- zapalenie nerwow ( choroba beri beri), osłabienie miesnia sercowego
- zaburzenia układu pokarmowego
- przykurcz mięśni
- obrzeki
- nadwrażliwość skory
Nadmiar: osłabienie, zmeczenie, zawroty, obrzeki, drżenie mięsni, zaburzenia rytmu serca, reakcje alergiczne, poty, nudności, duszności,
Zródla: mieso, jaja, owoce straczkowe, drożdże, łuski ryżu, chleb razowy, nerki, ziemniaki.
Uwagi: znieszczenie przy gotowaniu jarzyn i w obecności sody, niedobor pospolity u alkoholikow, dawka dzienna 1,5 mg, wyekstrahowana z otrąb ryżu 1927 .
Polepszenie: B, B2, B3, C, E, mangan, magnzez
Pogorszenie: alkohol, wysoka temp, środowisko zasadowe, promieniowane jonizujące, nadczynność tarczycy, tanina, kofeina, soda, kwasy, estrogen, srodki antykoncepcyjne, srodki neutralizujące,