Społeczne uwarunkowania zachowań człowieka:
proces wychowania i socjalizacji
znaczące dla rozwoju i kształtowania jednostki elementy biografii
psychologiczne mechanizmy oddziaływań wychowawczo – socjalizacyjnych
a.) indywidualnych – wzmacnianie, - modelowanie, - perswazja, - stawianie zadań i wymagań
b.)GRUPOWYCH – odniesienia porównawcze, - nacisk grupowy, - kultura grupy
Socjalizacja – oddziaływanie środowiska na osobę, wpływ tego co nas otacza w wymiarze społecznym
wychowanek – obiekt oddziaływań zintencjonalizowanych wychowawcy
BIOGRAFIA ( elementy znaczące na przebieg rozwoju wychowanka )
ważne osoby w naszym życiu ( osoby znaczące )
- kryteria: osoby, które przebywają z jednostką przez dłuższy czas; stwierdzenie, że dana osoba miała wpływ na jednostkę; związek emocjonalny z daną osobą ( silne relacje emocjonalne ); osoby znaczące są dla nas prototypem stosunków z innymi ludźmi; znaczące źródła nagród i kar; osoby, które organizują nasze warunki życiowe
role społeczne – oczekiwania społeczne otoczenia, karanie i nagradzanie przez otoczenie
sytuacje powtarzające się przez długi czas np. choroba chroniczna dziecka, kalectwo, stała bieda.
Sytuacje wyjątkowe, jednorazowe ( traumatyczne )
oddziaływania wychowawcze socjalizacyjne – mechanizmy oddziaływania pojedynczych osób lub grup rówieśniczych
WZMACNIANIE – uczenie się warunkowo, powiązanie działań z określonymi bodźcami, środkiem oddziaływania jest nagroda albo kara ( wzmocnienie pozytywne, negatywne )
MODELOWANIE – mechanizmem zmiany jest uczenie się na drodze obserwacji, naśladownictwa i identyfikacji, środkiem oddziaływania jest wzór osobowy, model
PERSWAZJA – moralizowanie, nadawanie znaczeń własnym i cudzym zachowaniom, mówienie, przekonywanie
DAWANIE ZADAŃ – prowokowanie dążące do ustalenia zasad zachowania, uczenie się mechanizmem zmiany przez wgląd ( sama dochodzę do tego co jest właściwe ).
ODDZIAŁYWANIE GRUPY
Odniesienia porównawcze – wpływ grupy przez od. Por. to uczenie się poprzez obserwację. Wartości i wzorce prezentuje grupa, która jest znacząca dla jednostki.
Nacisk grupowy – społeczny ostracyzm. Nasz sposób myślenia musi być taki jaki oczekuje od nas grupa.
Uczymy się tego, czego doświadczamy, czym żyjemy.
Rodzina jako podstawowe środowisko wychowawcze
Specyfika rodziny i jej funkcje, kategorie rodzin
Rodzina – mała organizacja społeczna, naturalne środowisko wychowawcze mające szereg usankcjonowań prawnych, które czynią z rodziny instytucję społeczną.
Proces socjalizacji jest oddziaływaniem spontaniczym → oddziaływanie wychowawcze
To oddziaływanie wychowawcze odbywa się w codziennych sytuacjach.
Rodzina: jest z 1 strony środowiskiem zamkniętym ( możemy opisywać relacje między członkami ), ale jest też środowiskiem otwartym na świat → rodzice są transmiterami kultury, świata zewnętrznego
Jest całością a nie sumą elementów, ważne są wzajemne relacje.
Jest środowiskiem dynamicznym.
3 wymiary funkcjonowania rodziny:
spójność – więzy emocjonalne, stopień autonomii poszczególnych członków rodziny
stopień adaptacyjności – zdolność zmiany zachowań w rodzinie wynikającej z odmiennej roli np. dziecko małe, starsze, dorosłe
komunikacja – sposób porozumiewania się między członkami rodziny
Berrenstein – badania związków między sposobami komunikowania się w rodzinie a karierą, wyodrębnił:
rodziny pozycyjne – zależna od pozycji rodziny, imperatywny charakter ( nakazy, zakazy, ograniczenia )system wychowawczy, niestabilność kar i nagród, dominuje język potoczny, duża ilość środków niewerbalnych, mniej zwraca uwagę na etykę, moralność
rodziny osobowe – model klasy średniej, rodzice często pełnią funkcje kierownicze, zamierzone oddziaływanie wychowawcze, system kontroli, posługiwanie się językiem literackim, poruszanie ogólniejszych problemów
Zdaniem Berrenstein'a dzieci wychowujące się w rodzinach pozycyjnych mają więcej problemów szkolnych i gorsze rokowania co do kariery, odwrotnie do rodzin osobowych.
Funkcje rodziny:
biopsychiczne – funkcje związane z czynnościami prokreacyjnymi
ekonomiczne – zabezpieczenie materialne i opieka
społeczno – wyznaczająca – pozycja rodziny określa naszą pozycję w hierarchii społecznej
socjologiczno – psychologiczne; - socjalizacyjno – wychowawcza; kulturalna ( rodzina jako transmiter ogólnej kultury ); rekreacyjno – towarzyska; emocjonalna