Wykład 1

Psychologia rozwojowa

Literatura podstawowa:

podst.

1. Włodarski Z., Matczak A.: Wprowadzenie do psychologii WSiP 1998, rozdz. 4,5,7 – 10

   lub zamiennie

   Matczak A. Zarys psychologii rozwoju. Wyd. Akad. Żak 2003, Rozdz. 2,3,5 – 9.

2. Przetacznik – Gierowska M., Tyszkowa M.: Psychologia rozwoju człowieka. Wyd. nauk. PWN 1996 tom 1 rozdz. 2-4, 10, 11

Literatura uzupełniająca:

Bee H. Psychologia rozwoju człowieka, Wyd. Żak i S-ka 1993

Brzezińska A. ( red.) Psychologiczne portrety człowieka GWP 2005

Brzezińska A. Społeczna psychologii rozwoju. Wyd. Nauk „ Scholar” 2007

Harwas Napierała B., Trempała J. Psychologia rozwoju człowieka, Wyd Nauk PWN 2002 tom 2 i 3

Hurlock E. B. Rozwój dziecka PWN 1960

Rozwój młodzieży PWN 1963

Wprowadzenie do psychologii rozwojowej

1. Przedmiot psychologii rozwojowej

   Jest to dyscyplina teoretyczna. Czym jest rozwój, co stanowi jego istotę, jakie fazy i prawidłowości kierują naszym rozwojem, jakie czynniki stymulują, sprzyjają rozwojowi itp.

   Psychologia rozwojowa zajmuje się badaniem na czym polega i od czego zależy rozwój psychiczny człowieka.

2. Historia psychologii rozwojowej na tle rozwoju psychologii jako nauki.

   Klasyczne ujęcie psychologii rozwojowej: do lat 80tych była psychologią dziecka. Od lat 80 rozpoczęto badania nad rozwojem człowieka na przestrzeni jego całego życia. 1879 data umowna powstania psychologii ( jako nauki ), powstanie laboratorium psychologicznego w Lipsku. Psychologia rozwojowa pojawia się ( umowna data ) w 1882, kiedy to wychodzi w Niemczech książka pod tytułem „ Dusza dziecka – spostrzeżenia nad umysłowym rozwojem człowieka w pierwszym latach życia” - Wilhelm Preyer. Niedługo potem Stanley Hall (USA) rozpoczyna regularne wykłady z psychologii rozwojowej. 1896 – pojawia się publikacja, w której użyto termin „pedologia”.

3. Znaczący przedstawiciele

   XIX – XX w.

   Stanley Hall USA – ojciec amerykańskiej psychologii rozwojowej mieszczące się w nurcie biologicznym, traktował rozwój jako proces dojrzewania wrodzonych struktur. Od 1882 roku prowadził wykłady. Zajmował się analizowaniem różnych okresów życia dziecka ( charakterystyka rozwojowa funkcjonowania dzieci w różnych okresach życia ). Prekursor stosowania kwestionariuszy w badaniach.

   Alfred Binet Francja – jest twórcą pierwszego testu psychologicznego w 1905 roku na zamówienie rządu francuskiego ( Test IQ). Interesował się rozwojem poznawczym inteligencji dzieci i młodzieży oraz możliwościami pomiaru ich wiedzy. Wyławiał uczniów, którzy sobie nie radzą w szkole tzw. z niepełnosprawnością intelektualną.

   John Dewey USA – psycholog, pedagog, filozof w jednej osobie. Zajmował się problematyką prawidłowości myślenia ( problemowego ).

   Polska

   Jan Władysław DAWID – studiował, pracował za granicą.

   Józef JOTEYKO – studiował, pracował za granicą.

   Eduard Claparede Szwajcaria – założyciel instytutu Nauk Pedagogicznych im. Rosseau, założyciel pisma „ Archiwa psychologiczne” wydawanego w Genewie. Miał wykształcenie przyrodnicze, lekarskie. Fascynował się naturalistyczną koncepcją rozwoju i wychowania.

   William Stern Niemcy / USA – autor definicji ilorazu inteligencji, badacz problemów inteligencji i jej pomiarów.

   Arnold Gessel USA – jego prace dotyczą skali rozwojowej badania malutkich dzieci od wieku niemowlęcego. Znany z badań nad bliźniętami. Rola zabawki w rozwoju dziecka. Posługiwał się techniką filmową.

   Zygmunt Freud Wiedeń – twórca psychoanalizy, bardzo wczesne urazy psychiczne ważą na rozwoju, fazy rozwoju libido, seksualizm dziecięcy.

   Charlotte Buhler Wiedeń – psychoanalityk, pierwsza postulowała zainteresowania pełnym cyklem życia człowieka, prekursorka współczesnego ujęcia psychologii rozwojowej.

   Jean Piaget Szwajcaria – zajmował się problematyką poznawczą, koncepcja etapów rozwoju poznawczego ( droga kształtowania się ludzkiego intelektu ).

   Lew Wygotsky ZSSR – zajmował się problematyką poznawczą, rozwojem mowy – jest jedną z najczęściej cytowanych koncepcji ( społeczny konspekt rozwoju mowy ).

   Stefan Baley Warszawa – twórca katedr psychologii pedagogicznych w Warszawie

   Stefan Szuman Kraków – twórca katedr psychologii pedagogicznych w Krakowie

4. Pojęcie „rozwoju”.

   Czym jest rozwój? Co stanowi istotę rozwoju?

   Rozwój filogenetyczny

   Rozwój ontogenetyczny – rozwój jednostki od etapu zarodkowego do późnej starości.

   Rozwój to długotrwały proces zmian, który cechuje: kierunkowość ( zbliżanie się stopniowe do pewnego idealnego stanu końcowego ), prawidłowość ( rozwój przebiega w pewnym porządku, podlega określonej prawidłowości ), progresywność ( rozwój ma charakter progresywny, przechodzenie od stanów niższych, prostszych do stanów wyższych, złożonych ).

   Rozwój to przechodzenie od całkowitego podporządkowania się środowisku do wpływania na środowisko.

   Rozwój w kierunku obiektywizacji poznania, autonomizacji działania.

   Rozwój w kierunku wzrostu zdolności abstrakcyjnego ujmowania świata.

   Rozwój od reakcji globalnych do reakcji coraz bardziej specyficznych.

   Rozwój od reakcji prostych do coraz bardziej złożonych.

   Rozwój od reakcji odruchowych do zachowań świadomych, celowych.

   Od indywidualnej do grupowej.

5. Strategie i metody badań w psychologii rozwojowej