Wykład IV, 23.02.2012
TEORIE POCHODZENIA METAZOA
I grupa teorii
Zakłada, że Metazoa powstały niezależnie od pierwotniaków i wywodzą się od bezkomórkowych przodków, tzw. Eobiontha
II grupa teorii
Zakłada, że Metazoa wywodzą się od pierwotniaków i powstały z nich na drodze ewolucji. W obrębie tej grupy wyróżniamy kilka podejść odnoszących się do powstania wielokomórkowców zwierzęcych
Teoria celularyzacji
Jest to teoria niekolonijnego pochodzenia Metazoa, która mówi o tym, że pierwotniaki osiągnęły w trakcie ewolucji taki poziom wielkości i wielojądrowości, że doszło do procesu celularyzacji czyli tworzenia się komórek i tkanek.
Teoria integracji
Jest to teoria kolonijnego pochodzenia Metazoa. Zakłada, że przodkami wielokomórkowców zwierzęcych były jednojądrowe, kolonijne pierwotniaki (np. kolonie toczka)
Teoria gastrei Haeckla (1872)
Zakłada, że przodkiem organizmów wielokomórkowych była hipoteczna forma, tzw gastrea, zbliżona budową do gastruli współcześnie żyjących wielokomórkowców. Postać ta mogła powstać z kulistej kolonii wiciowców roślinnych a listek zarodkowy – endoderma powstał na drodze inwaginacji (wpuklenia) komórek do wnętrza.
Teoria fagocytelli Miecznikowa (1878)
Zakłada, że przodkiem organizmów wielokomórkowych była tzw. fagocytela, zbudowana podobnie jak celoblastula gąbek. Zakładała, że endoderma powstała na drodze imigracji komórek. Niektóre z nich, pobierające pokarm w celu jego strawienia przemieszczały się do wnętrza blastyli i w rezultacie dawały drugą warstwę komórek.
Teoria bilaterogastrei Jagerstena (1955)
Zakłada, że przodkiem zwierząt wielokomórkowych była forma pełzająca, a nie pływająca. Przodek pełzający był zbudowany jak celoblastula, miał spłaszczoną dolną część i wysklepioną górną. Był więc dwubocznie symetryczny. Nazwano go bilaterogastrulą.
Teoria placuli Butschliego
Zakłada, że blastea opadła na dno aby wytworzyć drugi listek zarodkowy, endodermę. Hipotetyczny organizm dwuwarstwowy nazwany został placulą.
Podsumowanie
Etapy powstania Metazoa
Etap polimeryzacji (na końcu tego etapu miałaby powstać blastula)
Etap dyferencjacji, czyli różnicowania (powstał drugi listek zarodkowy – endoderma); jest to etap gastruli, placuli, fagocyteli
Etap integracji komórek w jednolity organizmów
KRÓLESTWO: ANIMALIA (ZOA)
Podkrólestwo: Parazoa
Podkrólestwo: Placozoa
Podkrólestwo: Eumetazoa
|
|
Układ mięśniowy |
Układ nerwowy |
|
Parazoa |
+ (?) |
- |
|
Placozoa |
- |
- |
|
Eumetazoa |
+ |
+ |
Podkrólestwo: Parazoa (nibytkankowce)
Typ: Porifera (gąbki)
należy tu około 8000 gatunków, głównie morskich (tylko około 150 jest słodkowodnych)
ciało kształtu nieregularnego, wielkości od kilku mm do 2m
wykazują różne formy organizacji morfologicznej (ascon, sycon, leucon)
brak właściwych tkanek
często występuje szkielet organiczny lub mineralny
brak komórek nerwowych i właściwych komórek mięśniowych (występują tylko pojedyncze komórki kurczliwe)
rozród bezpłciowy – fragmentacja, pączkowanie
rozród płciowy – z wieloma typami larw
Podtyp: Cellulariae (gąbki komórkowe)
ciało wykazuje budowę askon, sykon, leukon
szkielet mineralny, organiczny, mieszany (krzemionkowo-sponginowy)
Gromada: Calcarea (gąbki wapienne)
szkielet z igieł wapiennych lub zwarty w postaci aragonitu
w organizacji morfologicznej dominuje typ askon
gatunki płytkich wód morskich (do 75m) wymagające dużego zasolenia
żyją pojedynczo (3-10cm) lub w koloniach
amfiblastula i celoblastula
Gromada: Demospongiae
szkielet krzemionkowy lub krzemionkowo-sponginowy
przeważnie kolonijne (niewielka część żyje samotnie)
parenchymula, celoblastula, amfiblastula
postać dojrzała zawsze typu leukon
do tej gromady należy 80-90% obecnie żyjących gatunków morskich oraz wszystkie słodkowodne
większość występuje w strefach płytkich
Podtyp: Symplasmae (gąbki syncytialne)
brak warstwy gastralnej i dermalnej
szkielet z igieł krzemionkowych (trójosiowych)
wyłącznie morskie, większość głębinowa (500-1000m)
larwa – parenchymula
postać dojrzała – typ leukon
Gromada: Hexactinellida (gąbki szklane)
osobniki dorosłe żyją samotnie, gatunki kolonijne są nieliczne
część gatunków posiada połyskujący szkielet przypominający szkło
niektóre gatunki współżyją z koralowcami, stułbiopławami, skorupiakami
Podkrólestwo: Placozoa
Typ: Placozoa (płaskowce)
ciało płytkowate, grzbieto-brzusznie spłaszczone
na powierzchni ciała liczne rzęski
poruszanie za pomocą rzęsek lub ruchami pełzakowatymi
strona brzuszna grubsza, tzw gastroderma (komórki fagiczne i gruczołowe)
między epidermą a gastrodermą galaretowata mezenchyma
rozmnażanie płciowe i bezpłciowe (podział, pączkowanie)
występują w litoralu ciepłych mórz na powierzchni glonów
tylko jeden przedstawiciel: Trichoplax adhaerens
Typ: Cnidaria (parzydełkowce)
kilkanaście tysięcy gatunków
większość morska, lecz są również gatunki słodkowodne
zamieszkują wody czyste, dobrze natlenione
prowadzą pelagiczny i osiadły tryb życia
kolonijne i wolno żyjące
dwuwarstwowa organizacja ciała
symetria promienista
występuje polip i meduza
po raz pierwszy pojawiają się tkanki i układy
występują różnego typu parzydełka
rozmnażanie bezpłciowe (różnego rodzaju) i płciowe (występuje przemiana pokoleń i larwa - planula)
Podtyp: Metagenetica
obecna przemiana pokoleń
Gromada: Hydrozoa (stułbiopławy)
u hydropolipów jama chłonno – trawiąca jednolita, pozbawiona przegród
hydromeduzy zaopatrzone w żagielek (vellum)
bezkomórkowa, cienka mezoglea (u polipów i meduz)
ektoderma obok funcji ochronnej i odbierania bodźców pełni również funkcję rozrodczą (z jej komórek powstają gamety)
rozmnażanie bezpłciowe i płciowe
żyją samotnie lub kolonijnie
morza, wody wysłodzone, słodkie
Rząd: Hydroida
zasadniczą postacią jest osiadły polip
polip rozmnaża się wegetatywnie (podział, pączkowanie), meduza – płciowo
w przemianie pokoleń – planula (postać larwalna)
meduzy wolnopływające lub zrośnięte z polipem
duża zdolność do regeneracji
Rząd: Milleporida
gatunki wyłącznie morskie występujące w strefach płytkich
polipy kolonijne, polimorficzne
meduzy wolno żyjące, uwstecznione
tworzą rafy razem z koralowcami