Agnieszka Stodulska Sieradz 09.01.2010 r.

Kl.I DSK

HIGIENA UKŁADU KOSTNEGO

Przez higienę układu kostnego rozumiemy prawidłowe odżywianie oraz odpowiednią aktywność ruchową. Najważniejszym składnikiem mineralnym niezbędnym do prawidłowego wzrostu i funkcjonowania układu ruchu jest wapń. Dlatego ważne jest aby w codziennej diecie znalazły się produkty bogate w wapń.Także dpowiednie odżywianiem, które jest tutaj kluczowe do prawidłowego funkcjonowania naszego układu ruchu.

We współczesnych krajach rozwiniętych aktywność ruchowa obywateli zmniejsza się coraz bardziej. Jest to bardzo niekorzystne zjawisko, gdyż gatunek ludzki od początku swojego istnienia cechował się dużą sprawnością fizyczną. Ruch jest więc naturalną czynnością fizyczną niezbędną do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Dlatego bardzo ważne jest zachowanie równowagi: nie przejadać się, nie odchudzać bez wyraźnej potrzeby, rozpocząć regularne uprawianie ćwiczeń fizycznych. W ten sposób można poprawić funkcjonowanie nie tylko mięśni i stawów, ale także serca, płuc oraz mózgu. Każdorazowo ćwiczenia powinny być poprzedzone odpowiednią rozgrzewką. Pozwoli to na harmonijne rozluźnienie zesztywniałych mięsni i stawów, poprawi krążenie i umożliwi koncentrację. Dobrze przeprowadzona rozgrzewka powinna objąć rozciąganie różnych partii mięsni i wyginanie stawów kończyn tułowia oraz szyi. Jednym ze wskaźników stanu sprawności fizycznej może być reakcja serca na wzmożony wysiłek fizyczny, jednak nie mówi ona zbyt wiele o sprawności danej osoby. Więcej informacji dostarcza ocena tempa dochodzenia do tętna spoczynkowego mierzona w procentach. Jeśli wskaźnik tempa wyniesie poniżej 20% powinno skontaktować się z lekarzem przed rozpoczęciem ćwiczeń.
Wzmożony wysiłek fizyczny oznacza większe zużycie energii. A zatem osoby regularnie uprawiające sport mogą więcej jeść. Jeśli trening ma pomóc w utrzymaniu prawidłowej sylwetki, szczególnie skuteczne są: długie biegi, pływanie, długa jazda na rowerze. Warto także pamiętać, że najlepsze efekty osiąga się wykonując ćwiczenia aerobowe, czyli takie, w których mięśnie pracują w warunkach tlenowych.
Przemęczenie i kontuje zdarzają się nie tylko w sportach wyczynowych. Warto pamiętać o profilaktyce obejmującej rozgrzewkę oraz właściwy ubiór ( także ochronny ). Na przykład dla maratończyków szczególnie ważne jest obuwie ( powinno mieć sprężyste podeszwy co ochroni kręgosłup oraz kościec stopy ). W niektórych sportach nie należy zapominać o kaskach i ochraniaczach na różne części ciała. Sporty związane ze stale powtarzającymi się czynnościami ruchowymi nie stwarzają większych zagrożeń dla amatorów. Znacznie większe jest ryzyko kontuzji w wypadku dyscyplin, w których wykonuje się dynamiczne ruchy zmienne ( np. piłka nożna, koszykówka, hokej, narciarstwo zjazdowe, rugby ). Są to często dyscypliny kontaktowe i związane z wykorzystaniem twardych przedmiotów np. korki lub buty narciarskie. Do częstych kontuzji należy zaliczyć naciągnięcia i stłuczenia mięśni, zerwanie ścięgien, skręcenia i zwichnięcia stawów oraz złamania kości. Wówczas szczególnie ważna jest diagnoza i pierwsza pomoc. W lżejszych przypadkach wystarczy kompres lub bandaż i odpoczynek. W cięższych, takich jak zerwanie mięśnia czworogłowego uda, ścięgna Achillesa, zwichnięcie stawu ramiennego, uszkodzenie kolana czy złamanie kości udowej, wymagana jest hospitalizacja i niekiedy długotrwała rekonwalescencja.
Wielu młodym ludziom wysiłek fizyczny sprawia trudność. Podstawowym powodem jest niedostateczna dbałość o kondycję. U osób prowadzących mało ruchliwy tryb życia wydolność układu oddechowego i krążenia są zbyt małe, aby zaopatrzyć pracujące intensywnie mięśnie w odpowiednią ilość tlenu. Podczas ćwiczeń u takich osób szybko narasta tak zwany dług tlenowy i mięsnie nie mogą „spalać” glukozy lub kwasów tłuszczowych w mitochondriach. Zachodzi więc beztlenowy rozkład glukozy do pirogronianu i dalej do kwasu mlekowego. Ten powoduje zakłócenia w funkcjonowaniu włókien mięśniowych. Mięśnie szkieletowe stają się słabsze, sztywne a ich ruch sprawia ból – jest to tak zwane zakwaszenie mięśni ( potocznie- zakwasy ). Kwas mlekowy zostaje rozłożony dopiero kilkadziesiąt godzin po ustaniu wysiłku fizycznego. Narastającymi objawami zmęczenia mięśni szkieletowych są:
- przedłużanie czasu od momentu odebrania impulsu do skurczu
- zmniejszenie stopnia skrócenia mięśnia
- zmniejszenie się zdolności mięśnia do powracania do pierwotnej długości, przykurcze
- spadek siły skurczu mięśnia

Znaczenie wapnia w ustroju.

Wapń jest pierwiastkiem , który jest istotnym składnikiem kości, nadaje im twardość i wytrzymałość. Poza tym wapń uczestniczy w wielu reakcjach metabolicznych. Stały poziom wapnia w krwi ( 100mg/ l surowicy ) utrzymywany jest na względnie stałym poziomie nawet przy dłuższym wstrzymaniu jego dostawy do organizmu. Dzieję się tak na skutek uwalniania wapnia z rezerw skumulowanych w tkance kostnej. Kościec stanowi podstawowy rezerwuar wapnia w organizmie ( zawiera 99% całego wapnia w ustroju ). Dopiero w sytuacji dużego niedoboru tego pierwiastka ( niedostarczanie go wraz z pożywieniem ) następuje odwapnienie kości , na skutek uwalniania jonów Ca+. Jony wapnia pełnią także funkcje wspomagające w różnych procesach fizjologicznych, m.in. w prawidłowym krążeniu krwi, pracy sera, skurczu mięśni, krzepnienia krwi oraz w sprawnym funkcjonowaniu układu nerwowego. Zbyt duży spadek poziomu wapnia we krwi jest przyczyną schorzenia zwanego tężyczką, która objawia się m.in. niekontrolowanymi skurczami mięśni. Na niedobór wapnia narażone są także kobiety karmiące, ponieważ część zapasów jonów Ca+ przekazywanych jest do mleka produkowanego w gruczołach mlecznych. Wapń obecny w mleku matki jest głównym źródłem pierwiastka kościotwórczego dla rozwijającego się noworodka.

Najważniejsze w profilaktyce schorzeń układu kostnego jest odpowiednia, urozmaicona dieta. Ważne jest aby posiłki były niewielkie a częste i spożywane mniej więcej o tej samej porze. Na niedobór wapnia szczególnie narażeni są wegetarianie, którzy eliminują ze swojej diety nie tylko mięso ale także i produkty mleczne i jaja , które są cennym źródłem tego pierwiastka. W prawidłowej, "zdrowej" diecie ważne jest aby ograniczyć spożywanie soli kuchennej, białej mąki, cukru i produktów sztucznie wzbogaconych w witaminy i niektóre składniki odżywcze. Wskazane jest jeść dużo świeżych owoców i warzyw a także soków i dużej ilości wody mineralnej ( niegazowanej ). Jednak to mleko i jego produkty są najcenniejszym źródłem wapnia, dlatego powinno być spożywane codziennie.

Oczywiście należy pamiętać iż samo odżywianie nie wystarczy jeżeli mówimy o układzie ruchu to należy pamiętać o tym aby zadbać o nasz układ mięśniowy to znaczy aby nie dopuścić głównie do zespołu przeciążeniowego narządu ruchu, o którym powiemy później wymieniając choroby układu ruchu.

Ważna jest dbałość o to by układ ruchu nie był zbyt przeciążony , co często zdarza się u osób otyłych. Istotna jest także aktywność fizyczna, uprawianie sportu, co zapewnia sprawność układu ruchowego.