ORGANIZACJA OCHRONY ŚRODOWISKA
Zagadnienia wstępne.
J.S.T – jednostka samorządu terytorialnego
Źródła prawa administracyjnego:
Prawo
powszechnie obowiązujące na terenie całego kraju |
Akty prawa wewnętrznego
|
Akty prawa miejscowego
|
Konstytucja Ustawa Umowy międzynarodowe (po ratyfikacji stanie się ważniejsza od ustawy) Rozporządzenia
|
Uchwała Zarządzenie Statuty i Regulaminy
Są to akty skierowane do jednostek podporządkowanych organowi, który je wydał.
|
Uchwała Zarządzenie Statuty i Regulaminy
Obowiązują na terenie j.s.t. (poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego) .
|
Akty o nazwie uchwała wydawane są zawsze przez organy wieloosobowe czyli kolegialne, natomiast akty prawne o nazwie zarządzenia wydawane są przez organy jednoosobowe czyli organy monokratyczne.
Organy Samorządu terytorialnego – ze względu na tworzenie źródeł prawa administracyjnego |
Gmina |
Powiat |
Województwo
|
|||
Wieś |
Miasto |
|||||
Stanowiące (Uchwałodawcze) |
Rada Gminy |
Rada Miasta |
Rada Powiatu |
Sejmik Wojewódzki |
||
Wykonawcze |
Wójt |
Burmistrz |
Zarząd Powiatu z przewodniczącym powiatu na czele, którym jest Starosta. |
Zarząd Wojewódzki z przewodniczącym zarządu wojewódzkiego na czele, którym jest Marszałek Wojewódzki. |
||
W miastach powyżej 100tys. Mieszkańców – Prezydent Miasta |
||||||
Kontrolne |
Komisje |
Komisje |
Komisje |
|||
Stałe Komisja Rewizyjna |
Doraźne |
Stałe
Komisja
|
Doraźne |
Stałe
Komisja
|
Doraźne |
W tabeli nie umieszczamy Wojewody, gdyż jest to organ administracji rządowej w terenie (w województwie)
Organy stanowiące są także organami kontrolnymi!!!
We wszystkich j.s.t. istnieje obowiązek Ustawowy powoływania Komisji Rewizyjnej – jest to obowiązek obligatoryjny.
Komisje Rewizyjne są powoływane do kontroli finansowej w danej j.s.t.
Zadania z zakresu Ochrony Środowiska nałożone na administrację rządową.
Zadania to pewien stan rzeczy, który ma być utrzymany lub ma być osiągnięty, najczęściej mówimy o zadaniach, które mają postać zadań przyszłych. Mają często formę pisemną a następnie zostają przekazane odpowiedniej osobie w celu realizacji.
Zadania z zakresu administracji państwowej – rodzaj zadania, które ma być wykonane dla urzeczywistnienia celu państwa przez jego administracje za pomocą określonych środków i działań.
Kompetencje – stanowią funkcję służebną wobec zadań i stanowią jeden z instrumentów wykonywania zadań.
Zakres zadań organu administracji publicznej określającymi kompetencje tego organu.
Formy działań kompetencyjnych mogą mieć postać :
Władczą – np. może wymusić egzekucję administracyjną, nakaz rewizji - wydając decyzję administracyjną w różnych sprawach.
Niewładczą – świadcząca np. służba zdrowia, ochrona środowiska, świadczenia socjalne, działalność kulturowa, oświata).
System zadań administracji samorządowej – sposoby działania samorządu terytorialnego.
1. Wg konstytucji – samorząd terytorialny w Polsce został ustanowiony jako podmiot uczestniczący w sprawowaniu władzy publicznej i wykonujący w tej materii określone zadania.
2. Sposoby działania samorządu powinny cechować:
Kreatywnością
Samodzielnością
Zdolnością do podejmowania inicjatyw
3. Podział zadań i kompetencji środowiskowych:
A) ze względu na skutki prawne jakie mogą wywołać formy działania:
prewencyjne
finansowe
restrykcyjne
B) ze względu na prawa i obowiązki samorząd
kompetencje o charakterze ogólnym
kompetencje o wyższym stopniu konkteryzacji
kompetencje odnoszące się do zadań polegających na współdziałaniu z organizacjami społecznymi
Kompetencje i zadania w sytuacjach zagrożenia środowiska (np. wystąpienie poważnych awarii przemysłowych)
Kompetencje jednostek pomocniczych gminy (sołectwa, dzielnice, osiedla) – polegające na współdziałaniu z samorządem.
C) Klasyfikacja zadań ochronnych ze względu na charakter prawny i treść obowiązków:
I – zadania o charakterze:
– kreatywnym
– zobowiązującym
– reglamentacyjnym
– kontrolnym
II – zadania o charakterze:
– wykonawczym (kreatywnym, organizatorskim)
– zobowiązująco-reglamentacyjne
– kontrolno-nadzorczym
4. Zadania samorządów lokalnych w ochronie środowiska związane są przede wszystkim z neutralizowaniem różnego rodzaju zagrożeń powodowanych funkcjonowaniem społeczeństwa lokalnego, np.:
niszczeniem obszarów zielonych
niszczeniem powierzchni ziemi i gleby
powstawaniem odpadów
powstawaniem ścieków komunalnych
5. Lokalizm a regionalizm
Podstawa prawna funkcjonowania samorządu lokalnego – Europejska Karta Samorządu Terytorialnego
Podstawa prawna funkcjonowania samorządu regionalnego – Europejska Karta Samorządu Regionalnego
Zadania zakresu ochrony środowiska :
Zadania Lokalne :
|
Zadania regionalne
|
Gmina Powiat
Cel- świadczenie bieżących potrzeb publicznych z zakresu środowiskowego
|
-Województwo samorządowe
Cel- rozwój cywilizacyjny regionu z zachowaniem środowiska naturalnego
|
Respektowane zasady zrównoważonego rozwoju!!!
|
Respektowane zasady zrównoważonego rozwoju!!!
|
Rodzaje zadań gminy
Własne – służące zaspakajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej.
Obligatoryjne (obowiązkowe) – wspólnota ma swobodę decydowania o formie załatwiania sprawy, jednak sprawę tę musi załatwić obowiązkowo,
Fakultatywne (nieobowiązkowe) – decyzja o ich wykonaniu zależy od samorządu.
Zlecone:
Zadania publiczne nałożone przez państwo na j.s.t. na postawie ustawy.
Zadania zlecone z zakresu administracji rządowej wykonywane na podstawie porozumień gdzie wspólnota ma prawo odmówić ich przyjęcia.
Środki na realizację zadań:
Własnych – z dochodów własnych + subwencje
Zlecone – z dotacji celowych
Istnieje DOMNIEMANIE WŁAŚCIWOŚCI DLA GMINY jako właściwej do realizacji zadań publicznych o znaczeniu lokalnym, co oznacza, że jeśli istnieje wątpliwość, który samorząd ma wykonywać określone zadanie przyjmuje się, że wykonuje to zadanie gmina.
Zadania własne gminy – kategorie spraw
Ład przestrzenny i ekologiczny
Ochrona środowiska
Ochrona przyrody
Gospodarka wodna
Zieleń gminna
zadrzewienia
Infrastruktura techniczna:
Drogi, ulice, mosty i place
Ruch drogowy ochrona
Transport zbiorowy.
Infrastruktura społeczna
Ochrona zdrowia
Pomoc społeczna
Edukacja
Porządek i bezpieczeństwo publiczne
Ochrona przeciwpożarowa
Ochrona przeciwpowodziowa
Promocja gminy – wspólnie ze społeczeństwem lokalnym i regionalnym.
Zadania publiczne ponad gminne
Wykonywane przez powiat
Infrastruktura techniczna (drogi, transport)
Infrastruktura Społeczna (Szkoły, pomoc społeczna)
Porządek bezpieczeństwo
Ochrona środowiska i przyrody
Gospodarka wodna
Leśnictwo
Rybołówstwo śródlądowe
Rozwiązywanie problemów lokalnych
Zadania publiczne samorządu wojewódzkiego
Regionalna infrastruktura społeczna (edukacja, pomoc społeczna)
Regionalna infrastruktura techniczna (transport, drogi)
Bezpieczeństwo (obronność )
Ład przestrzenny i ekologiczny
zagospodarowanie przestrzenne
ochrona środowiska
Podstawy prawne dla wykonywania zadań j.s.t. z zakresu ochrony środowiska
Konstytucja RP – art.5 ”RP zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju”, art.31.ust.3”Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw… na ochronę środowiska”, art.68”władza publiczna ma obowiązek zapobiegać negatywnym skutkom degradacji środowiska”, art.74”Władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom. Ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych. Każdy ma prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska. Władze publiczne wspierają działania obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska.”
Ustawa podstawowa: ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska.
Ustawy sektorowe
Ustawa z dnia 6 maja 1981r. o pracowniczych ogródkach działkowych
Ustawa z dnia 18 kwietnia 1985r. o rybactwie śródlądowym
Ustawa z dnia 28 września 1991r. o lasach
Ustawa z dnia 3 lutego 1995r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych
Ustawa z dnia 4 lutego 1994r. prawo geologiczne i górnicze + ustawa z dnia 9 czerwca 2011r. Prawo geologiczne i górnicze – obowiązywać będzie od dnia 1.stycznia 2012r.
Ustawa z dnia 13 października 1995r. Prawo łowieckie.
Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997r. o ochronie zwierząt
Z dnia 7 czerwca 2001 r. p zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków.
Ustawy związane z ochroną środowiska przez określonymi uciążliwościami.
Z dnia 13 września 1996r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
Z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach
Z dnia 11 maja 2001r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych
Z dnia 11 maja 2005r. o
Z dnia 30 lipca 2004r. o międzynarodowym obrocie odpadami
Z dnia 20 stycznia 2005r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji
Z dnia 29 lipca 2005r. o zużytym sprzęcie elektronicznym i elektrycznym
Inne ustawy związane z ochroną środowiska
Z dnia 3 października 2008r. (obowiązuje od 18 listopada 2008) o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o cenach oddziaływania środowiska (!) – wprowadziła GDOŚ i RDOŚ
Zadania organizatorskie
Planistyczne i strategiczne (różne plany programy i strategie tworzone dla ochrony środowiska i z nią związane) – Forma prawna : uchwała, która może być Aktem Prawa Miejscowego(dotyczy także Nas – np. miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego- inne akty planistyczne przeważnie mają charakter APW) lub Aktem Prawa Wewnętrznego.
Wszystkie plany, programy i strategie powinny być poddane ocenie oddziaływania na środowisko (o.o.ś.).
Podział o.o.ś. [OCENA ODDZIAŁYWANIA na ŚRODOWISKO]
Strategiczne – powinny wykazać wpływ skutków planów i programów na środowisko.
Ocena trans graniczna – należy przeprowadzić gdy program, plan w swych treściach będzie miał ujęte zadania, które mogą mieć wpływ wykraczający poza teren jednego państwa.
Przeprowadzeni procedury strategicznej wymagają następujące plany i programy
Przygotowane dla rolnictwa, rybołówstwa, energetyki, przemysłu, transportu, gospodarki odpadami, gospodarki wodnej, telekomunikacji, turystyki, planów zagospodarowania przestrzennego lub użytkowania gruntu i które ustalają ramy dla przyszłego zezwolenia na inwestycję dotyczącego projektów wymagających przeprowadzenia o.o.ś.
Ze względu na potencjalny wpływ na tereny zostały uznane za wymagające na podstawie dyrektywy Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992r. w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory.
Chodzi tu przede wszystkim o :
Plany i programy krajowe (łącznie z tymi współfinalizowanymi przez UE)
Dokumenty planistyczne przyjmowane na poziomie regionalnym i lokalnym
Dokumenty planistyczne przygotowane przez organ do przyjęcia za pośrednictwem procedury ustawodawczej przez parlament lub rząd
Dokumenty planistyczne
o.o.ś – nie przeprowadza się dla planów i programów:
określających małych obszarów na poziomie lokalnym
zawierających niewielkie modyfikacje (kiedy nie powoduje one potencjalnie dużego wpływu na środowisko).
Których jedynym celem jest obrona narodowa i obrona cywilna
Finansowych i budżetowych
Ocena indywidualna – przeprowadzana jest dla planowanych przedsięwzięć. Ma ona pokazać wpływ planowanego przedsięwzięcia m.in. na:
Ludzi, faunę i florę,
Glebę, wodę, powietrze, klimat i krajobraz,
Dobro materialne i dziedzictwo kultury
Wzajemne oddziaływania pomiędzy w/w elementami.
Przy ocenie indywidualnej – wnioskodawca przedsięwzięcia jest zobowiązany do dostarczenia szeregu informacji wynikających z zał. IV do dyrektywy Rady 85/337/EWG.
Treść decyzji podjętej przez właściwy organ podlega upublicznieniu.
Samorządowe programy ochrony środowiska – zadania organizatorskie ciąg dalszy.
Samorządowe programy ochrony środowiska
Cechy programów:
możliwość efektywnego zarządzania środowiskiem
w celu koordynacji zadań
dokumenty (w większości niezawierające bezpośrednio nadających się do egzekwowania norm, praw i obowiązków). Chyba że są wydane w formie aktów prawa miejscowego, bądź rozporządzeń.
określają zasady, kierunki i priorytety przedsięwzięć podejmowanych na rzecz ochrony środowiska
Cel tworzenia programów Ochrony Środowiska:
realizacja polityki ekologicznej państwa uchwalanej co 4 lata przez Sejm.
Początki planowania na świecie:
deklaracja z Rio de Janeiro 1992 r.
Globalny program działań „AGENDA 21” - 1992 r. (założenia ochrony dla środowiska na 21 wiek)
Początki planowania środowiskowego w Polsce:
lata 1980 – 1997 – brak regulacji prawnych w tym zakresie na szczeblu lokalnym. Dokumenty planistyczne opracowywano jedynie na szczeblu wojewódzkim.
Od 01.01.1998 r. obowiązek tworzenia programów spoczywa także na gminie
Od 01.01.1999 r. Programy środowiskowe tworzą także powiaty plus województwa samorządowe.
Nazwy programów mogą mieć różną postać:
Program Ochrony Środowiska
Program Zrównoważonego Rozwoju oraz Ochrony Środowiska
Program Zrównoważonego Rozwoju Ochrony Środowiska
Według ustawy o ochronie przyrody (obecnie obowiązująca z 16.04.2004 r.), cele ochrony przyrody powinny być realizowane w programach ochrony środowiska przyjmowanych przez Jednostki Samorządu Terytorialnego (JST- gmina, powiat, województwo samorządowe).
Wymagania dla planów środowiskowych, które wynikają z ustaw szczególnych:
przede wszystkim wymagania które wynikają z ustawy o odpadach
istnieje obowiązek włączenia do programów ochrony środowiska planów gospodarki odpadami
Faktycznie na dzień dzisiejszy nadal są one jedynie załącznikami do programów OŚ
Plany gospodarki odpadami powinien zawierać elementy dotyczące:
zapobiegania powstawaniu odpadów
bezpieczne gospodarowanie odpadami komunalnymi i niebezpiecznymi
ograniczenie ilości składowanych odpadów
utworzenie i utrzymywanie zintegrowanej sieci urządzeń i instalacji do unieszkodliwiania odpadów
Czy plany, programy i strategie mają charakter normatywny?
Nie, chyba, że nada się im formę APM (Aktów Prawa Miejscowego) bądź formę innego źródła prawa
Pozostałe Programy – nazywamy je Programami Sektorowymi:
programy gospodarki leśnej
programy rozwoju infrastruktury
– plany zagospodarowania przestrzennego
– programy zaopatrzenia w wodę
Programy Naprawcze – oprócz funkcji organizatorskiej spełniają rolę reglamentacyjną
są nowym instrumentem prawnym
są to tzw. 'Plany Okazjonalne” lub 'Okolicznościowe”
Cel sporządzania Programów Naprawczych:
doprowadzenie do przestrzegania standardów jakości środowiska
Podstawa tworzenia programów naprawczych:
dane o stanie środowiska uzyskane na podstawie monitoringu środowiska
badania wskazujące naruszenia pewnych standardów środowiskowych
Programy naprawcze mają postać aktów miejscowego (zgodnie z art. 8, ust. 1 Ustawy Prawo Ochrony Środowiska z 2001 r.). W związku z tym wszystkie programy środowiskowe – naprawcze mają charakter normatywny.
Programy naprawcze tworzone są przez organy upoważnione do ich tworzenia w przepisach szczegółowych np. przez wojewodę, dyrektora regionalnego gospodarki wodnej i innych.
II Zagospodarowanie przestrzenne wg. ustawy POŚ (2001)
Podstawowe działania planistyczne to zrównoważony rozwój.
Na szczeblu tworzone są MPZP lub studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego.
Cel tworzenia MPZP z punktu widzenia środowiskowego:
ochrona środowiska
podnoszenie świadomości ekologicznej
MPZP opracowuje się obecnie na szczeblu:
gminy – odgrywa najistotniejszą rolę
na szczeblu województwa
na szczeblu powiatu planowanie przestrzenne odgrywa rolę marginalną, jest istotne jedynie w kontekście analiz i studiów z tego zakresu.
Gmina opracowuje w formie uchwały zarówno MPZP jak i studium uwarunkowań i kierunki zagospodarowania.
Zadania wykonawcze
..........................................
1. Zbiorowe zapatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków
Realizowane jest na podstawię:
regulacji UE
ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków
ustawy prawo wodne
Utrzymanie porządku w gminach oraz gospodarowanie odpadami.
Podstawa prawna:
W 2005 r. Wprowadzono wiele zmian na podstawie ustawy z dnia 29.07.2005 r. O zmianie ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Ustawa ta miała na celu ograniczenie powstawania dzikich wysypisk i porzucania odpadów.
Utrzymanie czystości i porządku w gminach to zadania własne gminy – realizowane na koszt własny i na własna odpowiedzialność. Gmina ma obowiązek objęcia wszystkich mieszkańców zorganizowanym systemem odbierania wszystkich rodzajów odpadów komunalnych oraz zorganizowania selekcji i zbiórki odpadów.
Definicja odpadów komunalnych znajduje się w ustawie o odpadach.
Cele zorganizowania selekcji i zbiórki odpadów:
ograniczenie składowania odpadów
wydzielenie odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych
uzyskanie odpowiednich poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych
zapewnienie budowy, utrzymania i eksploatacji odpowiednich instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów.
3. Zadania z zakresu ochrony terenów zielonych i zadrzewień.
Teren zielony – teren wraz z infrastrukturą techniczną i budynkami funkcjonalnie z nimi związane, pokryte roślinnością znajdujące się w granicach wsi o lub osłonowe, a w szczególności: parki, zieleńce, promenady, bulwary, ogrody botaniczne, zoologiczne, jordanowskie, zabytkowe cmentarze, zieleń towarzysząca ulicom, zabytkowym fortyfikacjom, budynkom, składowiskom, lotniskom.
Definicja drzewa i krzewy – akty prawne nie zawierają legalnej definicji tych pojęć. Natomiast zadrzewienia, to drzewa i krzewy w granicach pasa ruchu drogowego, pojedyncze drzewa i krzewy albo ich skupiska nie będące lasem (w rozumieniu ustawy o lasach) w raz z terenem na którym występują wraz z pozostałymi składnikami szaty roślinnej tego terenu. Spełniają cele ochronne produkcyjne lub społeczo-kulturalne.
Zadania z zakresu ochrony powierzchni ziemi
Zadania te mają charakter jednorazowy ................... (ustawa P.o.Ś + ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych).
Obowiązek rekultywacji
Rekultywacja – polega na przywróceniu stanu poprzedniego, naturalnego ukształtowania terenu, który został poddany niekorzystnemu przekształceniu.
Podmiotem zobowiązanym jest starosta zobowiązany do zaplanowania i zapewnienia realizacji tego zadania (fizyczne zadania te wykonują odpowiednie jednostki organizacyjne lub podmioty).
Obowiązek spoczywający na staroście musi być realizowany w sytuacji, gdy właściciel gruntu (nieruchomości), który wcześniej zanieczyścił glebę nie dysponuje (już) prawem do ziemi i ewentualnie egzekucja tego obowiązku stała się bezskuteczna.
Obowiązek dla starosty może powstać na skutek niekorzystnych oddziaływań na glebę, które powstały w wyniku:
istnienia zagrożenia zdrowia i życia ludzi
istnienia możliwości powstawania nieodwracalnych szkód dla srodowiska
dewastacja gruntu przez nieznane osoby
dewastacja w wyniku klęski żywiołowej
kiedy dotyczy to gruntów rolniczych (........................)
Zadania reglamentacyjno-zobowiązujące
Zadanie to polega na ................ kształtowaniu sytuacji prawnej innych podmiotów oddziaływających na środowisko lub korzystających ze środowiska.
Obejmuje ona: usprawnianie i zobowiązania organów J.S.T. Do nakładania określonych obowiązków ochronnych oraz reglamentacji określonych form korzystania i zakresu korzystania ze środowiska.
Podzial reglamentacji ze względu na przedmiot:
reglamentacja korzystania z zasobów środowiska
reglamentacja emisji
wydawanie pozwoleń
wydawanie decyzji administracyjnych w/w po spełnieniu określonych warunków korzystania ze środowiska
dopuszczalne poziomy emisji
P.o.Ś wymienia następujące organy ochrony środowiska (ustawa z 2008 r.)
wójt
burmistrz
prezydent miasta
starosta
wojewoda
sejmik wojewódzki
marszałek województwa
minister właściwy do spraw środowiska
RDOŚ (Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska)
GDOŚ (Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska)
Najistotniejsze instrumenty reglamentacyjne w dziedzinie Ochrony Środowiska
pozwolenie
zezwolenie
koncesja
Pozwolenie emisyjne – uprawnia adresata do wykonywania określonej działalności w sposób i na warunkach określonych w przepisach środowiskowych. Pozwolenie daje możliwość użytkowania instalacji której ruch powoduje wprowadzenie do środowiska substancji lub energii.
Zezwolenie ................. wydawane na prowadzenie działalności gospodarczej w ogóle.
Koncesja – na podstawie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej z 2004 r. np. Na wydobywanie i ...................... kopalin.
W praktyce nazwa aktów pozwolenie, zezwolenie, koncesja stosowane są niekiedy zamiennie co nie stanowi nieprawidłowości aktu administracyjnego np. Pozwolenie na sprzedaż alkoholu.
Problemy gospodarki wodnej leżą w gestii:
ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej
Zadania domowe
Ustalić definicje legalne (ustawa o odpadach + P.o.Ś):
składowanie
odzysk
unieszkodliwianie
recykling
odpady komunalne
odpady niebezpieczne
instalacja
zrównoważony rozwój
Podaj przykłady przedsiębiorstw posiadających pozwolenia emisyjne w woj. Kujawsko-pomorskim (biuletyn informacji publicznej)
Co to jest pozwolenie ................
Kto wydaje takie pozwolenia i w jakim zakresie
Jakie mamy rodzaje korzystania z wód
.........................