System obsługi i pielęgnacji zwierząt. Obsługa zwierząt składa się z wielu czynności; najważniejsze z nich to: zabiegi pielęgnacyjne i weterynaryjne, usuwanie odchodów i utrzymanie czystości pomieszczeń. Ze względu na rozwiązania techniczne istotne znaczenie może mieć system usuwania odchodów, gdyż każdy z nich ma ograniczoną przestrzeń działania (długość kanału). Usuwanie odchodów za pomocą zagarniaczy mechanicznych i samospływu, ze względu na długość kanałów, wpływa na wielkość budynku i fermy.
Ze względu na ograniczone działanie przestrzenne tych systemów, zastosowanie ich w dużych fermach może podrożyć znacznie koszty budowy (dodatkowe kanały zbiorcze, zbiorniki pośrednie, pompy itp.).
Z punktu widzenia zooweterynaryjnego ważne znaczenie ma możliwość zapewnienia zwierzętom ruchu na świeżym powietrzu, co wpływa na ich zdrowotność i umożliwia co najmniej 5-letnie użytkowanie krów na fermie. Łatwiejsze do zrealizowania są wybiegi w pawilonowym systemie zabudowy, gdyż zarówno kształt ich, jak i wielkość stwarzają możliwość mechanicznego usuwania odchodów (czołowy zgarniacz ciągnikowy).
Rozwiązanie budowlano-konstrukcyjne i przestrzenne. W dotychczasowych analizach wielkości ferm zbyt dużą wagę przypisuje się wskaźnikom inwestycyjnym, a przede wszystkim materiałochłonności i kapi-tałochłonności. Wprawdzie wskaźniki te mają duże znaczenie ekonomiczne i powinny być uwzględnione, jednak nie mogą być nadrzędne w stosunku do kryteriów zootechnicznych, weterynaryjnych i ochrony środowiska. Niemniej jednak, im większa ferma, tym korzystniejsze są te wskaźniki. Natomiast usytuowanie budynków na fermie i jej lokalizacja, czyli rozwiązania przestrzenne, mogą ograniczyć wielkość fermy, przede wszystkim ze względu na:
— wielkość i kształt rozłogu stanowiącego zaplecze paszowe; — rolnicze wykorzystanie odchodów;
— usytuowanie w stosunku do osiedli mieszkaniowych, terenów rekreacyjnych i wypoczynkowych, cieków wodnych; — wielkości zapasów wody dla fermy i osiedli;
— pozostałe składniki infrastruktury (zakłady przetwórcze, wytwórnie i suszarnie pasz, sieć dróg itp.).
Wszystkie te czynniki łącznie decydują w każdym indywidualnym przypadku o wielkości fermy.
Baza paszowa i gospodarka odchodami. Krowy jako zwierzęta przeżuwające predystynowane są do wykorzystywania pasz objętościowych i przetwarzania ich na pełnowartościowe produkty spożywcze. Stąd chów bydła jest ściśle związany z ziemią. Dostarczenie bowiem niezbędnych ilości pasz wymaga określonego zaplecza paszowego. Opierając się na opracowaniu Instytutu Zootechniki dotyczącym ustalenia optymalnych rozmiarów ferm zwierząt gospodarskich z punktu widzenia zaopa-