Scenariusz z wykorzystaniem burzy mózgów i drzewka decyzyjnego

Normy i zasady
45 min

Metody:

• metoda aktywizująca - burza mózgów, drzewko decyzyjne,

• rozmowa kierowana,

• praca z tekstem.

Formy pracy:

indywidualna, grupowa, zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• podręcznik do wiedzy o społeczeństwie „Dziś i jutro. Część 1” (s. 38-43),

• karty pracy 1,2: „Wolność słowa”, „Jak oceniam dzisiejsze zajęcia?”.

Przebieg lekcji:

Faza wprowadzająca

1. Czynności organizacyjne: sprawdzenie obecności, podanie tematu lekcji.

2. Uczniowie przypominają, czym są grupy społeczne oraz w jaki sposób je dzielimy.

3. Nauczyciel przedstawia cel lekcji, którym jest omówienie norm i zasad obowiązujących w grupie oraz uzmysłowienie, jakie mogą być konsekwencje nieprzestrzegania tych reguł, a także uwrażliwienie uczniów na potrzebę tolerancji.

Faza realizacyjna

1. Na polecenie nauczyciela uczniowie wyjaśniają, czym różnią się grupy formalne od grup nieformalnych i podają przykłady każdej ze zbiorowości. Następnie biorą udział w dyskusji na temat obowiązujących w nich zasad. W trakcie rozmowy odpowiadają na pytania zadawane przez nauczyciela.

• Jakie zasady obowiązują w grupach formalnych, takich jak społeczność szkolna, pracownicy

danej firmy i partia polityczna?

• Jakie normy mogą obowiązywać w nieformalnej zbiorowości, np. w grupie przyjaciół?

Nauczyciel powinien kierować przebiegiem dyskusji w taki sposób, aby jej uczestnicy uświadomili sobie, że w każdej grupie obowiązują określone zasady. Po zakończeniu rozmowy uczniowie rozwiązują ćwiczenie 1. ze s. 38 podręcznika.

2. W trakcie burzy mózgów uczniowie odpowiadają na pytania zadawane przez nauczyciela.

• Dlaczego ustanawiane są formalne normy społeczne?

• Jakie konsekwencje może ponieść osoba, która nie stosuje się do tych zasad?

• Dlaczego ważne jest przestrzeganie norm nieformalnych?

• Jakie konsekwencje może ponieść osoba, która je narusza?

Uczestnicy burzy mózgów powinni dojść do wniosku, że osoby nieprzestrzegające norm formalnych ponoszą konsekwencje prawne, a niestosowanie się do norm nieformalnych może wiązać się z izolowaniem danego człowieka lub nawet wykluczeniem go z grupy.

3. Nauczyciel zwraca uwagę, że każdy obywatel oprócz obowiązków posiada również prawa i wolności. Uczniowie wykonują ćwiczenie 6. ze s. 40 podręcznika, odpowiadając na pytania.

• Jakie prawa przysługują obywatelom Polski?

• Które z wymienionych przywilejów uważacie za najważniejsze?

• Jakie mogą być skutki nieprzestrzegania przez władze praw obywateli?

• Jak wyglądałoby życie w społeczeństwie, którego członkowie nie mieliby zagwarantowanych żadnych swobód?

Na zakończenie dyskusji nauczyciel podkreśla, że formalne normy społeczne służą m.in. ochronie przywilejów każdego obywatela.

4. Klasa zostaje podzielona przez nauczyciela na kilkuosobowe grupy. Każdy zespół otrzymuje kartę pracy. Nauczyciel poleca uczniom przeczytanie tekstu z ćwiczenia 7. ze s. 40 podręcznika. Drużyny uzupełniają zamieszczone w karcie pracy drzewko decyzyjne (przykładowy schemat drzewka zamieszczono w Materiałach dla nauczyciela). Przedstawiciele poszczególnych grup prezentują wyniki pracy swoich zespołów. W dalszej kolejności wszyscy wykonują polecenia z ćwiczenia 7. Uczniowie powinni dojść do wniosku, że korzystanie z przysługujących wolności nie może wiązać się z krzywdzeniem innych osób oraz łamaniem ich praw.

5. Nauczyciel pyta uczniów, z czym kojarzy im się słowo tolerancja. Wszystkie propozycje są zapisywane na tablicy.

6. Uczniowie wykonują ćwiczenie 13. ze s. 42 podręcznika. Następnie nauczyciel dzieli uczniów na dwie grupy. Pierwszy zespół przyjmuje rolę zbiorowości uprzywilejowanej dzięki wprowadzeniu nowych zasad, natomiast drugi - grupy, której prawa ograniczono. Każda z drużyn omawia, jak czułaby się po ustanowieniu w szkole nowych reguł. Wybrane osoby prezentują na forum klasy stanowisko swoich zespołów. Na zakończenie uczniowie dyskutują na temat skutków dyskryminacji innych osób z powodu ich wyglądu.

7. Nauczyciel kontynuuje rozmowę dotyczącą różnych rodzajów nietolerancji i jej przyczyn. W trakcie dyskusji uczniowie odpowiadają na pytania.

• Z jakimi przykładami nietolerancji spotykamy się w życiu codziennym?

• Jak przejawia się nietolerancja w szkole?

• Jakie są przyczyny braku tolerancji dla odmienności innych ludzi?

• Jakie osoby i dlaczego są najczęściej prześladowane w szkole?

• W jaki sposób należy zareagować, gdy jest się świadkiem nietolerancji?

8. Uczniowie w trakcie dyskusji zainicjowanej przez nauczyciela odpowiadają na pytanie, czy tolerancja ma swoje granice. Następnie wykonują ćwiczenie 12. ze s. 42 podręcznika.

Faza podsumowująca

1. W celu utrwalenia wiadomości dotyczących norm społecznych uczniowie realizują ćwiczenie 2. ze s. 39 podręcznika.

2. Nauczyciel pyta uczniów, jakie prawa obywatelskie im przysługują. Ochotnicy udzielają odpowiedzi.

3. Na polecenie nauczyciela uczniowie wymieniają skutki nietolerancji w szkole.

4. Zadanie domowe:

Wykonaj ćwiczenie 5. ze s. 40 podręcznika.

Materiały dla nauczyciela

Przykładowe drzewko decyzyjne dotyczące zagadnienia „Wolność słowa”

---