1. Szczepienia, skuteczność

Szczepionka- produkt pochodzenia biologicznego, zawierające substancje zdolne do indukcji określonych procesów immunologicznych. Warunkuje powstanie trwałej odporności

Antygeny- powinny pobudzac rozrost komórek T i/lub B tworząc populacje komórek pamięci

Szczepionka Idealna- powinna zawierać antygen, który po jednorazowym podaniu indukuje twała i swoistą odporność u 100% szczepionych

Szczepienia Rekombinowane- zawieraja rekombinacje DNA, polegaja na wbudowaniu w genom odpowiedniego genu

a) Rodzaje szczepionek

- swoiste-

* monowalentne- zawieraja jeden gatunek przeciwko jednej chorobie

* poliwalentne- kilka serotypów tego samego gatunku, drobnoustroju

* skojarzone- antygeny kilku gatunków drobnoustrojów w jednej strzykawce

- nieswoiste- ( nie wiemy czy zadziałają) mieszaniny zabitych drobnoustrojów

* zwiększają poziom ogólnej odporności

* stosowane w nawracających lub przewlekłych zakażeniach

* mogą zawierać niezdefiniowane antygeny

- mieszaniny drobnoustrojów

b) Szczepienia obowiązkowe:

- gruźlica- Szczepienie noworodków należy wykonać jednocześnie ze szczepieniem przeciwko WZW typu B lub w innym możliwym terminie przed wypisaniem dziecka z oddziału noworodkowego. Dzieci do ukończenia 15. roku życia niezaszczepione przeciwko gruźlicy powinny jak najszybciej otrzymać jedną dawkę szczepionki

- wirusowe zapalenie wątroby typu B- Obowiązkowemu szczepieniu (i.m.) podlegają wszystkie noworodki i niemowlęta, nieuodpornione wcześniej dzieci starsze i młodzież oraz osoby z grup ryzyka (p. pkt e). Nie przewiduje się podawania dawek przypominających zdrowym osobom.

- Błonica, tężec, krztusiec- trzykrotnie w odstępie 6-8 tygodni w 1. roku życia (szczepienie pierwotne) oraz jeden raz w 2. roku życia (szczepienie uzupełniające). W 6. roku życia należy podać pierwszą dawkę przypominającą szczepienia w postaci szczepionki bezkomórkowej DTPa i.m.

- pneumokoki- Szczepionka zalecana:

* dzieciom od 2. miesiąca życia do 5. roku życia;

* dzieciom od 2. miesiąca życia do 5. roku życia z grupy ryzyka

* osobom w wieku 50 lat i starszym

- odra,świnka, różyczka - zalecane:

*osobom nieszczepionym przeciwko odrze, śwince i różyczce w ramach szczepień obowiązkowych (należy im podać dwie dawki MMR w odstępie co najmniej 4 tygodni);

* młodym kobietom, zwłaszcza pracującym z dziećmi (przedszkola, szkoły, szpitale, przychodnie), w celu zapobiegania różyczce wrodzonej, szczególnie nieszczepionym w 13. roku życia lub jeżeli od szczepienia podstawowego w 13. roku życia (jedna dawka) minęło więcej niż 10 lat.

* Szczepienie w okresie ciąży jest przeciwwskazane; przez 4 tygodnie po szczepieniu kobieta nie powinna zachodzić w ciążę, pomimo że zajście w ciążę nawet w okresie 3 miesięcy po szczepieniu nie zwiększyło ryzyka wad wrodzonych u płodu

- rotawirusy- od 6. tygodnia życia. Cały cykl szczepienia należy zakończyć do końca 24. tygodnia życia. Szczepionki można stosować równocześnie z innymi szczepieniami.

- grypa- Szczepienie zalecane ze wskazań klinicznych i indywidualnych:

*przewlekle chorym (na astmę, cukrzycę, z niewydolnością serca, niewydolnością oddechową, niewydolnością nerek);

* w stanach obniżonej odporności;

* osobom w wieku >55 lat.

- influenzae typu b (Hib)- Szczepienia przeciwko inwazyjnemu zakażeniu influenzae (Hib) wykonywane są u wszystkich niemowląt i dzieci do 6. roku życia według zaleceń producenta zależnie od wieku szczepionych. Pełen cykl szczepienia niemowląt, składa z 3 dawek szczepienia pierwotnego, podawanych trzykrotnie w 1. roku życia w odstępach 6-8 tygodni, oraz 1 dawki uzupełniającej podanej w 2. roku życia dziecka Dzieciom szczepionym w wieku 6-12 miesięcy należy podać 2 dawki w cyklu szczepień pierwotnych oraz jedną dawkę uzupełniającą po roku od podania drugiej dawki, natomiast dzieciom szczepionym po ukończeniu 1. roku życia należy podać 1 dawkę.

c) przeciwwskazania:

- zaburzenia odporności przy szczepionkach autenuowanych

- ostre choroby zakaźne

- wysokie temperatury > 38°

2.Ospa wietrzna

- Ospa wietrzna jest chorobą zakaźną

- Cechą charakterystyczną tego wirusa jest bardzo wysoka zaraźliwość sięgająca 90-95%.

- Najczęstszym źródłem zakażenia jest bezpośredni kontakt z chorym lub droga kropelkowa. Zakażenie szerzy się także pośrednio przez kontakt z przedmiotami zanieczyszczonymi wydzielinami z dróg oddechowych chorej osoby.

- Wirus ospy wietrznej dostaje się do organizmu człowieka przez jamę ustną.

- Okres wylęgania ospy wietrznej wynosi średnio 14-16 dni. Choroba może rozwinąć się już po 10 dniach, a maksymalnie do 21 dni po kontakcie z zakaźnie chorym.

- Okres zakaźności trwa 1-2 dni przed i do 6 dni po pojawieniu się wysypki, praktycznie do przyschnięcia wszystkich pęcherzyków.

a) szczepienie

- szczepienie jest obowiązkowe i bezpłatne, w grupach ryzyka:

* dzieci do ukończenia 12 roku życia:

- z upośledzeniem odporności o wysokim ryzyku ciężkiego przebiegu choroby

- z ostrą białaczką limfoblastyczną w okresie remisji

- zakażonych HIV

- przed leczeniem immunosupresyjnym lub chemioterapią

* dzieci do ukończenia 12 roku życia z otoczenia osób ww., które nie chorowały na ospę wietrzną

* dzieci do ukończenia 12 roku życia innych niż wymienione powyżej, narażone na zakażenie ze względów środowiskowych

- szczepienie zalecane :

*osobom, które nie chorowały na ospę wietrzną i nie zostały wcześniej zaszczepione;

*kobietom planującym zajście w ciążę, które nie chorowały na ospę wietrzną i nie były wcześniej szczepione.

3.szczepienie Wcześniaków

Szczepienia dzieci urodzonych przedwcześnie

Zaleca się szczepienie dzieci urodzonych przedwcześnie zgodnie z wiekiem chronologicznym z podaniem orientacyjnego bezpiecznego czasu wykonania szczepień w zależności od dojrzałości dziecka w chwili urodzenia.

Zaleca się podanie pierwszych szczepień (BCG, WZW typu B, DTPa, IPV, Hib, PCV) u dzieci w stabilnym stanie, urodzonych przed 32. tygodniem ciąży, kilka dni przed ich wypisaniem z oddziału noworodkowego.

- Szczepienia wcześniaków należy rozpocząć zgodnie z wiekiem metrykalnym, bez względu na masę urodzeniową i masę ciała w dniu szczepienia (wyjątkiem jest tylko BCG), pod warunkiem braku innych przeciwwskazań.

- O momencie szczepienia decyduje stan kliniczny dziecka. Zasada ta dotyczy zarówno szczepień obowiązkowych, jak i zalecanych.

- Przebywanie na oddziale noworodkowym lub oddziale intensywnej terapii nie stanowi przeciwwskazania, a wręcz przeciwnie - rozpoczęcie szczepień w trakcie hospitalizacji dziecka pozwala na monitorowanie czynności układu krążenia i oddechowego w pierwszych 2-3 dobach po szczepieniu, co jest szczególnie istotne u dzieci urodzonych bardzo przedwcześnie oraz tych, u których wcześniej występowały zaburzenia ze strony wymienionych układów.

- Nie ma formalnych przeszkód, aby podać preparaty przeznaczone do uodparniania dzieci w ramach PSO lub szczepionki zalecane, zakupione przez rodziców, po przedłożeniu przez rodziców oświadczenia o właściwych warunkach ich przechowywania i transportu.

4,5.Szczepienia w ciąży i w czasie podróży

1. szczepienia w ciązy

- Producenci szczepionek z reguły nie zalecają szczepienia w okresie ciąży. W niektórych przypadkach, na przykład w przypadku szczepionki przeciwko różyczce, zalecany jest okres kilku miesięcy karencji między szczepieniem a zajściem w ciążę.

- Przed wykonaniem niektórych szczepień (różyczka, wirusowe zapalenie wątroby typu B) możliwe jest określenie miana przeciwciał w surowicy krwi, co może okazać się przydatne przy ewentualnej kwalifikacji do szczepienia profilaktycznego.

- Przed ciążą zaleca się:

* szczepienie przeciw odrze, śwince, różyczce i ospie wietrznej

* lub upewnienie się, że w przeszłości podano dwie dawki szczepionek przeciw odrze, śwince, różyczce i ospie wietrznej

* wirusowemu zapaleniu wątroby typu B,

* krztuścowi (przypominająca dawka szczepionki typu dTaP)

* grypie.

- W ciąży nie powinno podawać się szczepionki przeciw następującym chorobom zakaźnym:

* odrze, śwince, różyczce,

* ospie wietrznej,

* gruźlicy.

2. W czasie podróży

- przed podróżą należy poznać zagrożenia zdrowotne charakterystyczne dla danego obszaru i zawczasu zastosować odpowiednie metody zapobiegania zakażeniom (np. szczepienia).

- W zależności od miejsca docelowego i charakteru wyjazdu, oraz tego, jaki jest Twój ogólny stan zdrowia, lekarz medycyny podróży może zalecić szczepienie przeciw: błonicy, tężcowi, poliomyelitis, durowi brzusznemu, żółtej febrze (tzw. żółtej gorączce), wirusowemu zapaleniu wątroby typu A (WZW A), wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (WZW B), zakażeniom meningokokowym, cholerze, wściekliźnie czy też kleszczowemu zapaleniu mózgu.

- Niektóre państwa wymagają aby turyści odwiedzający ich kraj byli zaszczepieni przeciwko konkretnym chorobom.

- Zgodnie z Międzynarodowymi Przepisami Zdrowotnymi, przy wyjeździe do niektórych krajów obowiązkowe są dwa szczepienia: przeciwko żółtej gorączce i przeciwko zakażeniom meningokokowym.

- Po powrocie z tropików konieczna jest konsultacja z lekarzem medycyny podróży, zwłaszcza jeśli:

* po przyjeździe zaobserwujesz u siebie takie objawy jak: gorączka, bóle mięśni lub głowy,

* jesteś obciążony chorobami przewlekłymi np. cukrzycą, chorobami serca, układu oddechowego,

* w podróży byłeś narażony na kontakt z poważną chorobą zakaźną,

* spędziłeś długi czas (>3 miesięcy) w krajach o dużym ryzyku zdrowotnym,

* miałeś przypadkowe kontakty seksualne z mieszkańcami egzotycznych krajów.

Lekarz medycyny podróży w pierwszej kolejności wykluczy choroby zagrażające życiu, takie jak malaria, następnie sprawnie i świadomie zleci dalsze badania i rozpocznie odpowiednie leczenie.

Należy dokończyć schemat szczepień, aby utrzymać odporność przeciw wybranym chorobom na dłuższy czas.

6. recepta, budowa recepty, formy odpłatności

A) Formy odpłatności:

- Aby otrzymać lek refundowany przez NFZ chory MUSI BYĆ UBEZPIECZONY. Tylko w takim przypadku fundusz dofinansuje (częściowo lub całkowicie) zakupiony medykament. 

- Pacjent otrzymuje na podstawie recepty lekarskiej leki:

* leki podstawowe, wybrane leki ratujące życie oraz niezbędne dla terapii. Odpłatność jest to ustalona kwota (tzw. ryczałt). Zatem za każdy lek z tej grupy pacjent zapłaci zawsze taką samą kwotę jeśli cena leku jest niższa od limitu.

* leki uzupełniające - są to wybrane leki wspomagające lub uzupełniające działanie leków podstawowych. Odpłatność dla leków uzupełniających wynosi 30 proc. lub 50 proc. rzeczywistej ceny leku.

*leki recepturowe za odpłatnością- leki sporządzane w aptece z surowców farmaceutycznych. Odpłatność za leki recepturowe stanowi ryczałt w wysokości 5 zł. Opłata ryczałtowa nie może przekraczać 1,5% minimalnego wynagrodzenia.

Nr recepty (20 cyfr)

Identyfikator oddzialu wojewódzkiego Funduszu i symbol Dane dotyczące pacjenta, państwa Adres pacjenta i nr poświadczenia

o prawie do świadczeń zdrowotnych IW- inwalida wojenny

ZK- honorowy dawca krwi
IN- skazany

Nr PESEL pacjenta w przypadku

dziecka do 1 r.ż nr PESEL jednego z rodziców

Dane dotyczące przepisanych leków ( nazwa, dawka, ilość i postać)

Kod kreskowy umożliwiający automatyczny odczyt danych

Data wystawienia recepty

Dane dotyczące osoby wystawiającej

recepte

Data realizacji recepty.

Termin realizacji recepty nie może przekroczyć

30 dni od daty jej wystawienia

-Ryczałt, co to znaczy 30%, bezpłatne, odpłatne

A) poziomy odpłatności- symbol na nowym druku recepty umieszczamy po prawej stronie blankietu przy każdym z przepisanych leków:

B - dla leku wydawanego bezpłatnie

R - dla leku wydawanego za odpłatnością ryczałtową

30 proc. - pacjent płaci 30 % ceny leku

50 proc. - pacjent płaci 50 % ceny leku

Ryczałt- Ryczałt obecnie wynosi 3,20 zł, a ilość leku, za którą pobiera się opłatę ryczałtową, jest określona w wykazach leków jako jednostkowe opakowanie ryczałtowe.

na górze - numerki lekarza,

RP- recipe- weź,

nazwy leków-nazywamy nazwami towarowymi(handlowe),

odpłatność- (30%, 50%),

uprawnienia dodatkowe- honorowi dawcy krwi, odpłatność po refundacji, bez refundacji

literka R-ryczałt

7. Immunoglobulina, immunizacja

Immunoglobulina- (inaczej przeciwciało) to białko krwi, które ma zdolność rozpoznawania i przyłączania się do antygenu, tym samym neutralizując go.

- Zadaniem immunoglobulin jest ochrona organizmu przed zagrożeniem zewnątrzkomórkowym.

- Dzięki zdolności wiązania i łączenia przeciwciał możliwe jest przeprowadzenie procesów, które umożliwiają zniszczenie zagrożenia.

Immunizacja- czyli zwiekszenia odporności

* uodpornienie bierne- przekazanie przeciwciał, które zostały wytworzone w innym organizmie

- polega na podaniu gotowych przeciwciał zwierzęcych lub ludzkich

- umożliwia szybkie zwiekszenie odporności

- immunoglobuliny przeciwko toksynom nazywamy antytoksynami

* uodpornienie bierno-czynne- podaje się przeciwciała i szczepionke

- polega na jednoczesnym pozajelitowym podaniu preparatu

* uodpornienie czynne- szczepionki

- ma zadziałać na cale życie

8. wirus polio- szczepienie przeciw temu wirusowi

1. Jest to ostra choroba zakaźna charakteryzująca się stanem zapalnym górnych dróg oddechowych i przewodu pokarmowego o przebiegu bezobjawowym lub skąpoobjawowym a w cięższych przypadkach w postaci niedowładów i porażeń wiotkich.

2. Profilaktyka:

Obecnie dla wytworzenia czynnej odporności przeciwko zakażeniom wirusami polio stosuje się szczepionki skojarzone zawierające wszystkie trzy typy 1,2,3 wirusów polio.

Według obowiązującego w Polsce Programu Szczepień Ochronnych - POS szczepienie p/poliomyelitis należy do szczepień obowiązkowych i powinno być podane dziecku w następujących terminach:

I dawka - 3 / 4 miesiąc życia

II dawka - 5 miesiąc życia

III dawka - 6 / 7 miesiąc życia

IV dawka - 16-18 miesiąc życia

6 rok życia - pierwsza dawka przypominająca

11 rok życia - druga dawka przypominająca

Odstępy między poszczególnymi dawkami szczepionki powinny wynosić 6 tyg.

Szczepienie:

- szczepionka przeciwko poliomyelitis - namnażanie poliowirusa; 1954 - Jonas Salk - opracował szczepionkę przeciwko poliomyelitis, zabita; 1957 - Albert Sabin - opracował żywą atenuowaną szczepionkę przeciwko poiomyelitis

- żywa atenuowana szczepionka: szybko uzyskuje się odporność - wysoce immunogenna; odporność utrzymuje się przez całe życie

- szczepionka inaktywowana - domięśniowa, szczepionka zabita; działa słabiej, ale dobrze; wysoce immunogenna

ODPOWIEDZ IMMUNOLOGICZNA PO PODANIU SZCZEPIONEK PRZECIWKO POLIOMYELITIS

Faza Plato- miano przeciwciał cały czas takie samo i ciągnie się do nieskończoności ( czyli odporność na całe życie)

Diagnostyczne miano przeciwciał- człowiek wykazuje odporność na szczepienie, ale nie ma jeszcze odporności

IgG- tzn. że przeszedł zakażenie, organizm jest odporny

IgM- przeciwciała świeże pojawiają się kiedy jesteśmy szczepieni

Przejscie IgM --> IgG - serokonwersja ( warunek dobrego szczepienia)

9. Niepożądane objawy poszczepienne

NOP- zespół objawów chorobowych czasowo związanych ze szczepieniem

* Odpowiedzią układu odpornościowego na szczepionkę jest produkcja przeciwciał i komórek odpornościowych skutkująca niekiedy pojawieniem się wyżej wymienionych objawów

Najczęściej występującymi NOP jest

- gorączka,

- obrzęk i odczyn zapalny w miejscu wstrzyknięcia,

- gorsze samopoczucie.

Klasyfikacja NOP:

- ciężkie- odczyny zagrażające życiu, które mogą wymagać hospitalizacji w celu ratowania zdrowia, prowadzić do trwałego ubytku sprawności fizycznej lub umysłowej, kończą się śmiercią;

- poważne- charakteryzują się dużym nasileniem objawów w postaci znacznego obrzęku kończyny, silnego jej zaczerwienienia, wysokiej gorączki, ale nie wymagają zwykle hospitalizacji, nie prowadzą do trwałego uszczerbku dla zdrowia i nie stanowią zagrożenia dla życia;

- łagodne- nie mają szczególnie dużego nasilenia, charakteryzują się występowaniem miejscowego obrzęku kończyny, silnego miejscowego zaczerwienienia lub gorączki.

Wstrząs anafilaktyczny (anafilaksja)- reakcja uczuleniowa, nagłe wystąpienie, szybki rozwój objawów

Reakcja anafilaktyczna- powinna być natychmiastowa

Badanie MCT- bada się tryptazę - zwiększone stężenie po reakcji anafilaktycznej z hipotensja po wstrzyknięciu antygenu

Test skórny dodatni/ujemny- trzeba wyważyć co jest dla pacjenta bezpieczniejsze ( czy przyjęcie szczepionki czy nie )

10. Choroby cywilizacyjne

a) Choroby cywilizacyjne ( zwane także chorobami XXI wieku)- globalnie szerzące się, powszechnie znane choroby, spowodowane rozwojem cywilizacji.

-zdobyczne cywilizacji pozwalają człowiekowi na maksymalne ograniczenie ruchu fizycznego

-eliminują naturalne czynniki środowiska warunkujące dobry stan zdrowia człowieka

-chroby cywilizacyjne stanowia ok 80% wszystkich przyczyn zgonow

b) Przyczyny chorób cywylizacyjnych:

-postęp fizyczny

-rozwój przemysłu, urbanizacji, chemizacja środowiska

-następstwo wypadków, hałasu

-zanieczyszczenia środowiska

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

OTYŁOŚĆ

ZABURZENIA PSYCHICZNE

CHOROBA WRZODOWA

ALERGIA

CHOROBA WIEŃCOWA

c) Choroby społeczne to różnego typu schorzenia przewlekle, szeroko rozpowszechnione w społeczności.

- Osobowość A- Mocno wyraża swoje emocje, pogoń za karierą, pracocholizm.

11. Komórki macierzyste

a) Komórka macierzysta:

- komórka zdolna do nieograniczonego lub długotrwałego samoodnawiania się.

- Jedna komórka potomna pozostaje komórką macierzystą, a druga ulega różnicowaniu w komórkę ostateczną.

- Komórka macierzysta nie jest ostatecznie zróżnicowana, ale jest zdeterminowana, gdyż cechuje ją ekspresja określonych genów regulatorowych

- Komórki macierzyste występują w zarówno w zarodku jak i w organizmie. Różnią się one tzw. potencjałem rozwojowym czyli zdolnością do różnicowania.

b) Podział ze względu na pochodzenie:

*ES embrionalne komórki macierzyste, mogą być toti lub pluripotentne.

*ASC somatyczne komórki macierzyste, multipotentne lub unipotentne

*płodowe-mogą być pobierane z krwi pępowinowej są one multipotentne.

c) Jak się je otrzymuje:

-z embrionów ludzkich uzyskiwanych metodą zapłodnienia in vitro

-z embrionów uzyskiwanych metodą klonowania

-z tkanki płodu po poronieniu czy aborcji

-z krwi pępowinowej podczas porodu

-z organizmu ludzkiego(komórki macierzyste dorosłe)

* Ludzkie komórki embrionalne pnia ES pochodzą z warstwy wewnętrznej komórek zarodków, rozwój zarodka ludzkiego jest konrolowany przez geny regulatorowe, które regulują transkrypcję

Komórki embrionalne ES mogą przekształcić się w komórki nowotworowe.

* Proces programowania epigenetycznego jest odwracalny. Poprzez usunięci tych grup chemicznych możliwe jest tzw. reprogramowanie epigenetyczne. Pozwala to na "cofnięcie" komórki do wcześniejszego etapu rozwoju.

* IPS- można je otrzymać z komórek dorosłego osobnika. Do hodowli dodaje się cztery czynniki transkrypcyjne białka.

Apoptoza- zaprogramowana śmierć komórki.

* Dojrzałe komórki macierzyste ASC:

-są komórkami najczęściej multi potencjalnymi

-są zdolne do różnicowania się

-znajdują się w tkankach dojrzałych, w których odbywa się odnowa komórkowa, takich jak szpik kostny, naskórek

* Płodowe komórki macierzyste:

-krew jest pobierana przy porodzie, następnie zamrażana i przechowywana

Plusy i minusy:

-ryzyko przekształcenia się w nowotwór

-szybkie nieinwazyjne pobrania

-biologiczna polisa

-brak zastrzeżeń natury moralnej

Negatywne aspekty

-przeszczep może być odrzucony

-problemy natury etycznej

Zasada zgody domniemanej: jeśli nie ma adnotacji, ze ktoś nie wyraża zgody na transplantologię, narządy po wypadku są pobierane do przeszczepu

12. Nowotwory

a) Nowotwór: onkos- guz, logos- nauka

-charakter biologiczny: złośliwy, łągodny

-tkankę lub narząd z którego się wywodzi

Nowotwory wieku dziecięcego tylko występujące u dzieci: określane są jako blastoma, dodając to pojęcie do nazwy narządu.

Selen- przeciw nowotworowy

b) Podział:

- łagodny,

- pół złośliwy,

- złośliwy: przerzutowy, pierwotny

Podział TNM: uwzględnia stopień zaawansowania:

-T-tumor, wielkość guza

-N-noduli przerzuty do węzłów chłonnych

-M-obecność przerzutów do innych narządów

c) czynniki powstawania nowotworów:

- genetyczne,

- chemiczne- karcynogenne; prokrancerogeny,

- fizyczne-promieniowanie,

- biologiczne-wpływ wirusów,

- hormonalne,

- seksualne,

- dietetyczne

---