Pedagogika dorosłych

mgr A. Skłodowska

21.10.2006

ANDROS - mężczyzna, dorosły (gr)

AGO - prowadzić

1833 r. - Aleksander Kapp

wczesna dojrzałość 18 - 21 → 30 - 35 r. ż.

INTYMNOŚĆ - IZOLACJA - SAMOTNOŚĆ

NAJWAŻNIEJSZE WYDARZENIA WCZESNEJ MŁODOŚCI

↓

WYKSZTAŁCENIE

↓

PIERWSZA PRACA

↓

MAŁŻEŃSTWO

↓

RODZINA

↓

DZIECI

↓

MIESZKANIE - SAMODZIELNOŚĆ

MAŁŻEŃSTWO:

• TRADYCYJNE - podział obowiązków ze względu na płeć;

• PARTNERSKIE - podział obowiązków, równouprawnienie;

• KOLEŻEŃSKIE - bardzo luźny związek.

FAZY KSZTAŁTOWANIA SIĘ WIĘZI RODZINNEJ

1. FAZA WSTĘPNA (od zapoznania do ślubu);

2. FAZA TWORZĄCEJ SIĘ WIĘZI MAŁŻEŃSKIEJ (od ślubu do urodzenia się pierwszego dziecka);

3. ROZBUDZANIE I ROZWÓJ POSTAW RODZICIELSKICH (od niemowlęctwa dzieci do uzyskania dojrzałości);

4. FAZA WZAJEMNEGO PARTNERSTWA RODZINNEGO;

5. FAZA PUSTEGO GNIAZDA (od momentu opuszczenia domu przez ostatnie dziecko do śmierci współmałżonka)

Ternberg wyróżnia 3 elementy:

• miłości;

• namiętności, intymności;

• zaangażowania.

I faza: romantyczne początki: namiętność, intymność.

II faza: związek kompletny: namiętność, intymność, zaangażowanie.

Związek przyjacielski: intymność, zaangażowanie.

Związek pusty: zaangażowanie.

Rozpad związku: gdy zanika zaangażowanie.

INTELIGENCJA PŁYNNA: w koncepcji Cattella inteligencja zdeterminowana przez czynnik genetyczny, określający struktury i funkcje mózgu, ujawniający się w rozwiązywaniu zadań niewerbalnych. Inteligencja płynna osiąga w okresie dojrzewania swoje maksimum, po czym z wiekiem ulega powolnemu obniżaniu.

Źródło: "http://pl.wikipedia.org/wiki/Inteligencja_p%C5%82ynna"

INTELIGENCJA SKRYSTALIZOWANA: aspekt inteligencji obejmujący wiedzę przyswajaną przez daną osobę i zdolność dostępu do niej; mierzy się ją testami słownikowymi, arytmetycznymi i wiadomości ogólnych; pojęcie opracowane przez Raymonda Cattella.

Wiek średni (średnia dorosłość) - 35 (40) do 60 - 65 r. ż.

PRODUKTYWNOŚĆ - STAGNACJA

WYCHOWANIE DZIECI - WNUKI

PRACA - SUKCESJA; BEZROBOCIE

SYNDROM PUSTEGO GNIAZDA

CHOROBA

OPIEKA NAD RODZICAMI

KRYZYS WIEKU ŚREDNIEGO

Człowiek, który przechodzi na bezrobocie przechodzi 4 stadia:

• odprężenie, ulga;

• wysiłek;

• rezygnacja, zwątpienie;

• napięcie, cynizm.

EMERYTURA:

• oddalona;

• przedemerytalna;

• faza miesiąca miodowego;

• rozczarowania;

• zmiany kierunku;

• stabilizacji;

• końcowa.

Rozwój praktyki wychowawczej dotyczącej dorosłych postępował powoli i niełatwo . Wejście człowieka w wiek dojrzały uważano dawniej za koniec jego rozwoju. Jednak nie dostrzegano , że człowiek dorosły , mimo starzenia się jego organizmu ma duży potencjał rozwojowy , potencjał ten jest szansą , której wykorzystanie zależy od wielu czynników . Jednym z nich jest kompetencja w kierowaniu własnym życiem i rozwojem . Jednostka ukierunkowana dotąd w swym rozwoju przez wychowawców , staje się odtąd sama odpowiedzialna za dalsze korzystanie z posiadanego potencjału.

Andragogika - dział pedagogiki zajmujący się kształceniem dorosłych.

Dziedzina powstała w XX wieku. Początkowo stanowiła część składową pedagogiki ogólnej i filozofii wychowania. Jej rozwój związany jest także z antropologią filozoficzną, psychologią człowieka dorosłego, etyką, socjologią kultury i wychowania, historią oświaty i myśli pedagogicznej.

Andragogika zajmuje się procesami kształcenia, wychowania, samokształcenia i samowychowania ludzi dorosłych. Bada, opisuje i analizuje cele, treści, systemy, formy i metody w/w procesów oraz ich uwarunkowania społeczne, ekonomiczne, kulturowe, cywilizacyjne i biologiczne.

Odpowiada na pytanie, jakim może być człowiek dorosły, jaki poziom rozwoju i sprawności może osiągnąć, jeśli stworzy mu się optymalne warunki edukacji a on sam podejmie autokreację.

Umożliwia zrozumienie procesu przekształcania potencjału jednostki w realną zdolność do sprawnego funkcjonowania we wszystkich rolach społecznych.

Wartość praktyczna andragogiki: możliwość rozwijania oświaty i wychowania dorosłych i zapewnienie im warunków umożliwiających bardziej skuteczne realizowanie programów kształcenia i przygotowania dorosłych do rozwiązywania problemów zawodowych, społecznych, państwowych i osobistych, badanie i kształtowanie celów wychowania w taki sposób, aby były one zgodne z potrzebami dorosłych oraz znaczenie następujących kryteriów:

• naukowa prawdziwość i aktualność idei i twierdzeń naukowych;

• użyteczność wiedzy;

• dostosowanie wiedzy do możliwości umysłowych i czasowych dorosłych;

• spójność wiedzy naukowej;

• stymulacja rozwoju osobowości;

• intelektualna atrakcyjność treści;

• związek treści z życiem i pracą dorosłych;

• przydatność treści dla dalszego, samodzielnego kształcenia i rozwoju dodatkowo przyczynia się do wzrostu narodowego dochodu.

O wyższości starości / Aneta Łosiewicz // Charaktery. - 2004, nr 1, s. 31-32

Problematyka starości traktowana jest na gruncie nauk społecznych i w programach szkolnych po macoszemu. Wśród dyscyplin pedagogicznych najodważniej sięga po tematy ludzi starszych pedagogika społeczna i andragogika, przede wszystkim w obszarze wychowania do czasu wolnego, którego naturalną konsekwencją jest wychowanie do starości, rozwijanie i zaspokajanie zainteresowań jednostek i grup społecznych, diagnoza stanu ich potrzeb, charakterystyka osobowości człowieka dorosłego, metodyka pracy kulturalnej i edukacyjnej z dorosłymi. Efektem wychowania do starości, rozumianego jako profilaktyka, powinno być doprowadzenie do sytuacji, gdzie jednostka rozumie i akceptuje wszelkie zmiany będące jej udziałem. Przygotowanie do starości jest to konkretne organizowanie sytuacji życiowych odnoszących się zarówno do ludzi młodych i starych.

Demografowie biją na alarm. Świat czeka wielka zmiana demograficzna. Przewiduje się, że w niedalekiej przyszłości zostaną poważnie zachwiane proporcje między ludnością w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym. Osoby, które ukończą 60 rok życia, będą stanowiły blisko 20 procent ogółu ludzkości, czyli będzie ich około 2 miliardów. Fakty te wytyczają poszerzające się zainteresowanie problemami ludzi starszych .

Według rekomendacji ONZ podstawą polityki narodowej w stosunku do ludzi w podeszłym wieku powinna być ustawa o prawie ludzi starzejących się i starych do uczestnictwa w życiu społecznym, kulturalnym i ekonomicznym swojego narodu, która usuwałaby dyskryminujący, w porównaniu z pokoleniami młodszymi, czynnik wieku.1

Faktyczna realizacja praw człowieka starego jest często nieprawidłowa, jak i stosunek młodego pokolenia do osób starszych. Ludzie starsi spychani są niejednokrotnie na margines życia społecznego i rodzinnego. Przed rodzicami i wychowawcami stoją bardzo ważne zadania, mające na celu kształtowanie u dzieci i młodzieży należytego szacunku do ludzi starszych, wyrobienie wzajemnego zrozumienia międzypokoleniowego, a także nauczenie młodych ludzi korzystania z doświadczeń i mądrości życiowej seniorów.

Niniejsze zestawienie zawiera opracowania naukowe (gerontologia, demografia, jakość życia, psychospołeczne problemy okresu starzenia się, postawy wobec starości, miejsce ludzi starszych w społeczeństwie i rodzinie, instytucje i placówki wspierające rozwój człowieka starszego - Uniwersytety Trzeciego Wieku) oraz metodyczne dla andragogów do prowadzenia zajęć z seniorami, materiały repertuarowe dla nauczycieli przedszkoli i szkół podstawowych, projekty, programy edukacyjne, scenariusze spotkań i lekcji poświęcone osobom starszym, przykładowe konspekty do realizacji na godzinach wychowawczych. Skierowane jest do nauczycieli wychowawców, rodziców, andragogów, gerontologów, pedagogów społecznych, pracowników socjalnych i wszystkich czytelników zainteresowanych problematyką osób starszych.

WCZESNA, ŚREDNIA I PÓŹNA DOROSŁOŚĆ

Faza życia i wiek	Kryzus psychologiczny	Obszary rozwoju	Zadania rozwojowe
Wczesna(13 -17) i późna (18-22) adolescencja	Tożsamość grupowa i alienacja Tożsamość indywidualna i dyfuzja ról	Dojrzewanie fizyczne, operacje formalne, rozwój emocjonalny, związki heteroseksualne, autonomia w stosunku do rodziców, uwewnętrzniona moralność, wybory zawodu.	Osiąganie dojrzalszych związków z rówieśnikami, opanowywanie społecznej roli związanej z płcią, akceptowanie swojej fizyczności, osiąganie niezależności emocjonalnej i ekonomicznej, przygotowywanie się do małżeństwa i do zawodu, pożądanie i osiągnięcie odpowiedzialnego zachowania,
Wczesna dorosłość 23-34	Intymność i izolacja	Małżeństwo, urodzenie dzieci, praca, styl życia,	Wybór partnera życiowego i uczenie się życia z nim, start w rolach rodzinnych, opieka nad dziećmi, zarządzanie domem, kariera zawodowa, wzięcie na siebie odpowiedzialności społecznej
Średnia dorosłość 35-60	Generatywność i stagnacja	Prowadzenie domu, opieka nad dziećmi, zarządzanie karierą zawodową.	Osiągnięcie dorosłej obywatelskiej odpowiedzialności, towarzyszenie dorastającym dzieciom, ustalenie i utrzymanie określonego standard u życia, rozwijanie różnych dorosłych form spędzania wolnego czasu, akceptacja zachodzących zmian fizjologicznych w wieku średnim,
Późna dorosłość powyżej 61lat	Integralność i depresja, rozpacz	Radzenie sobie z fizycznymi zmianami organizmu, ukierunkowanie energii na nowe role (babcia), akceptacja własnego życia, kształtowanie się poglądu na temat śmierci.	Przystosowanie się do słabnących sił fizycznych i pogarszającego się zdrowia, przystosowanie się do niższych dochodów, przystosowanie się do śmierci małżonka, ustanowienie satysfakcjonującego standardu życia.

04.11.06

Kryzys wieku średniego.

Oznacza moment, w którym ludzie uświadamiają sobie przemijanie i realność własnej śmierci oraz następują zmiany w subiektywnej perspektywie czasu (czas przyszłości jest odczuwany jako krótszy w zestawieniu z czasem przeszłości).

Syndrom pustego gniazda.

60 - 65 r. ż. późna dojrzałość.

1. zmiany fizyczne:

• pojawienie się zmarszczek;

• zwiotczenie ciała;

• siwienie;

• łysienie.

2. Zmiany psychiczne:

• spowolnienie reakcji.

Niektórzy uważają, że warunkiem pomyślnego przystosowania się do starości jest częściowe wyłączenie się jednostki ze społeczeństwa a inni, że podtrzymywanie aktywności na niezmienionym poziomie.

1. teoria wyłączania się;

2. teoria aktywności.

ATADIA UMIERANIA

• zaprzeczenie;

• gniew;

• targowanie się;

• depresja;

• akceptacja.

STADIA ŻAŁOBY:

• myślenie o zmarłym;

• złość na zmarłego i innych;

• pragnienie pomocy;

• rozpacz, wycofywanie się;

• reorganizacja.

Udzielanie wsparcia osobom w stanie terminalnym:

1. Podejmij wysiłek, aby zrozumieć swoje własne uczucia wobec umierania i śmierci.

2. Pokaż, że chętnie podejmujesz rozmowę o obawach tej osoby.

3. Jeśli masz kłopoty z rozmawianiem szczerze o tym, powiedz.

4. Odpowiadaj na pytania tak dokładnie jak potrafisz.

5. Pozwól umierającej osobie akceptować rzeczywistość w tempie dyktowanym przez nią.

6. Respektuj religijny czy filozoficzny punkt jej widzenia.

7. Pomóż rodzinie i przyjaciołom umierającej osoby.

Łagodzenie psychicznego bólu po stracie bliskiej osoby:

1. bądź cierpliwy dla siebie;

2. nie obawiaj się i nie wstydź wyrażać własne emocje;

3. poszukaj wybitnie pozytywnych wspomnień;

4. dziel swoje uczucia z innymi;

5. podejmij działania podtrzymujące dobre samopoczucie psychiczne i fizyczne.

„Oskar i Róża” Erik Emmanuel Shmidt

ojcostwo

macierzyństwo

---