Fowizm (fr. Les Fauves - wilki, drapieżniki) 1905-1908 - kierunek w malarstwie francuskim o bardzo żywej i oderwanej od rzeczywistości kolorystyce dzieł.

Fowizm to właściwie odłam ekspresjonizmu, który jednak nie posiada płaszczyzny dramaturgicznej i intelektualnej.

1905- pierwsze wystąpienie Fowistów na Salonie Jesiennym w Paryżu.

1906- Powstanie nazwy kierunku (dziennikarz Louis Vauxcelles określił grupę artystów:”La fauve”-„drapieżnik”, „dzika bestia”)

1908-Artykuł H.Matissea fowistów Fowizmie

1908-Koniec fowizmu jako zbiorowego ruchu.

"Przywódcą fowistów" nazywano Henri Matisse'a, który na swoich obrazach zestawiał czyste kolory, często pozbawiając je ich związków z rzeczywistością. Jego silnie uproszczone, dziś powiedzielibyśmy - "komiksowe", płótna są tak naprawdę plamami wyrazistych kolorów (jak np. w "Tańcu" z 1910).

Fowizm szybko wyczerpał swój twórczy potencjał, a artyści rozeszli się w swoich kierunkach, zwykle oscylując wokół ekspresjonizmu. Dalekie echa buntowniczego koloru fowistów można dziś odnaleźć w transawangardzie włoskiej i u neofowistów.

-Skrajne uproszczenie srodków wyrazów

-Zredukowanie obrazu do dwuwymiarowych płaszczyzn, budowanych jaskrawymi i kontrastowymi plamami barwnymi, których głównym zadaniem było przedstawienie jakości emocjonalnej przedmiotów,

-Kolor autonomiczny

-Wyolbrzymienie, podkreślenie cech charakterystycznych rzeczy , rezygnacja z obowiązków, narzucanych przez prawa perspektywy.

Przedstawiciele: H.Matisse(Radość życia), André Derain(Widok Estaque), Maurice de Vlaminck(Czerwone drzewa), Raoul Dufy, G.Braque(I faza twórczości) , Marquet.

Najważniejsze dzieła:

Henri Matisse Portret pani M. z zieloną pręgą

Henri Matisse Otwarte okno

Ekspresjonizm

Ekspresjonizm -Kierunek ten rozwijał się w Niemczech , krajach północnej Europy, USA, Brazylii, Meksyku, w pierwszym 30-leciu XXw. Jako sprzeciw wobec naturalistycznej postawy impresjonizmu. Uczucia artysty za wszelką cenę, spontaniczność, instynkt, emocje, poszukiwanie wzorów w sztuce dziecięcej, ludowej i ludów prymitywnych. Był kontynuacją irracjonalistycznych i idealistycznych tendencji symbolizmu. Podłożem dla tego kierunku był:

-Intuicjonizm Bergsona

-Filozofia Nietzego

-Psychologia głębi Freuda i Junga

-Kryzys społeczny, obyczajowy, moralny

-Twórczość Goethego-malarstwo przedstawia to, co człowiek mógłby i powinien zobaczyć, nie zaś to, co zwykle widzi

Cechy charakterystyczne dla ekspresjonizmu:

Deformacja

Linearyzm

Dysonansowe zestawienie barwne-spotęgowanie siły wyrazu, ekspresji,

• stosowanie sugestywnego koloru, często w kontrastowych (dysonansowych) zestawieniach, użycie aktywnych faktur, eksponowanie graficznego szkieletu kompozycji, lapidarność formy, deformacja uwypuklająca brzydotę (antyestetyzm)

• niekiedy ważniejsza forma niż treść obrazu

• pismo "Die Weissen Blätter": "Koncentracja, oszczędność, ogromna siła, starannie skomponowana forma, patos wyrażający wewnętrzne napięcie".

• egzaltacja, deformacja, paroksyzm

Wyraźna mimika w teatrze, w kinie kontrast barw

-I ruch ekspresjonistyczny / protoekspresjonizm, to twórczość van Gogha(nazywany ojcem ekspresjonizmu), Toulouse- Lautreca, Ensora, Muncha, Jamesa Ensora.

-Drugi(właściwy) to działalność grupy „Die Brucke”(Drezno), aż po monachijską „Der Blauer Reiter”

Die BrUcke(Drezno 1905- 1913)- E.L Kirchner, E. Heckel, K.Shmidt- Rottluff, E.Nolde, M Pechstein. Artyści używali jednej wspólnej pracowni, uprawiali malarstwo, grafikę(akwafortę,drzeworyt,litografię) i rzeźbę w drewnie, Odkryli rzeźbę polinezyjską, odrodzili drzeworyt, akwafortę.

Der Blauer Reiter(Monachium w 1911) , zmierzający do ekspresjonizmu abstrakcyjnego.-W. Kandinsky, F.Marc, A.Macke, P.Klee.

Grupa popierała rozwój wszystkich dyscyplin sztuki i wszystkich młodych kierunków. Środowisko drezdeńskie nie było tak jednoznaczne w dążeniach, jak monachijskie.Artystów lączył typowy dal ekspresjonistów subiektywizm, czerpanie ze sztuki ludowej, dziecięcej, prymitywnej, średniowiecznej. Szukali powiązań między malarstwem , muzyką, literaturą. W ich dziełach wiele jest romantyzmu, poetyki: środki wyrazu są subtelne i złożone

1906-Manifest ekspresjonistów wydany przez Kirchnera

po 1910- zaznaczają się wpływy fowistów na kolor ekspresjonistów(Der Blaue Reiter).

Architekci ekspresjonistyczni:

-Peter Behrens(Fabryka farb w Hochst)

-Hans Poelzig(Hala ludowa we Wrocławiu, gmach teatru w Berlinie\

-Erich Mandersohn(obserwatorium astrofizyczne)

ulubionymi formami były krzywizny, łuki, wygięte płaszczyzny

Rzeźba:

-Ernest Barlach(Mściciel)

-Wilhelm Lehmbruck

- Constantino Permarke

.W. Kandinsky- W swojej twórczości początkowo ulegał wpływowi ludowej sztuki rosyjskiej, secesji niemieckiej i francuskiemu postimpresjonizmowi. Od 19010 skłaniał się ku abstrakcji. W 1912 przedstawił pierwszą teorię sztuki abstrakcyjnej w „O duchowości w sztuce”.

Ekspresjoniści

-Francja: Georges Rouault, Chaim Soutine.

- Austria: Oskar Kokoschka, Egon Schiele

-Meksyk 1922, (Okres Wojny Domowej)-Diego Rivera,Rufino Tomayo, David Alfaro Siqueiros.

Prace ekspresjonistów to sztuka głęboka symbolicznie, odzwierciedlająca stany duchowe: wewnętrzne opuszczenie, lęk przed śmiercią, tajemnicę cierpienia. To krzyk wstrętu, buntu, negacji ,rozpaczy. Są to doznania intensywne i destrukcyjne. Niekiedy przybiera formę groteski, ponurego żartu.

Uwieńczeniem absurdu stało się zorganizowanie przez reżim hitlerowski wystawy „sztuki zdegradowanej”. To wydarzenie zamknęło rozwój ekspresjonizmu w Niemczech.

W Polsce (1917)ekspresjonizm łączono z działalnością artystów skupionych wokół A. i Z. Pronaszków. Artyści ci występowali najpierw pod nazwą Ekspresjonistów Polskich, a następnie Formistów. (Różnorodne tendencje, poszukiwania artystyczne, znajomość programów kubizmu i futuryzmu, inspiracja ludowością)Sztuka silnie zrytmizowana, wynikająca z wyobraźni konstrukcyjnej. Formalnie najbardziej zbliżeni działalnością byli do futurystów.

Bliższa działaniom malarstwa ekspresjonistycznego była twórczość K.Krzyżanowskiego(pejzaż), W.Wojtkiewicza, W.Weiss.

Klasycyzm w Polsce- styl Stanisławowski

Świadoma polityka kulturalna władcy mająca na celu stworzenie polskiego środowiska artystycznego służącego nie mecenasom lecz społeczeństwu - narodowi. Wzrost świadomości narodowej. Początki polskiego malarstwa, rzeźby i architektury

Styl Stanisława Augusta, styl stanisławowski - samodzielna, polska odmiana sztuki wczesnego klasycyzmu, związana z mecenatem króla Stanisława Augusta Poniatowskiego (stąd jej nazwa). Styl obecny w architekturze, dekoracji wnętrz, malarstwie, rzeźbie i sztuce zdobniczej^. który najpełniej wyraził się we wnętrzach Zamku Królewskiego w Warszawie i w Łazienkach

Ramy czasowe: Władysław Tatarkiewicz jako datę początkową zaproponował rok 1783 (wówczas powstały: Sala Asamblowa na Zamku Królewskim w Warszawie i południowa fasada Pałacu Łazienkowskiego⁾ lub ogólniej - lata po 1780. Ale Stanisław Lorentz początku stylu stanisławowskiego dopatruje się już ok. 1764-5. On też w ramach stylu wyróżnił trzy etapy: 1764-1773, 1774-1783, 1783-1795 Za koniec powszechnie przyjmuje się trzeci rozbiór Polski (1795)

Termin styl stanisławowski odnosi się zjawisk artystycznych, występujących w Polsce w tym okresie, które powstały pod bezpośrednim wpływem króla Stanisław Augusta lub pod wpływem sztuki dworskiej. Podkreślana jest rola gustu króla, według którego stylistycznie kształtowała się sztuka w jego kręgu^[. Główną rolę odgrywał architekt królewski Dominik Merlini i jego współpracownik Jan Kamsetzer, a w zakresie malarstwa - Marcello Bacciarelli.

Najważniejsze realizacje w Warszawie

1. odbudowa skrzydła południowego zamku królewskiego w Warszawie po pożarze w 1767 r. - Fontana

2. przebudowa i zmiana wyposażenia wnętrz zamku królewskiego w Warszawie (Sala Audiencyjna, Rycerska, Balowa, Tronowa)

3. przebudowa Zamku Ujazdowskiego i związanego z nim Zwierzyńca - Fontana, Merlini, Moszyński - została jednak przerwana

4. Łazienki (nowy typ rezydencji podmiejskiej w duchu preromantycznego sentymentalizmu): W 1784 Merlini i Kamsetzer rozpoczęli wznoszenie Pałacu Łazienkowskiego

• Pałac Na Wodzie

• Amfiteatr ze sceną na wodzie

• Biały Domek

• Altana Chińska - Kamsezer

• Stara Pomarańczarnia - teatr (tu działał twórca teatru narodowego - Wojciech Bogusławski)

• Stara Kordegarda - Kamsezer

• Wielka Oficyna

MALARSTWO

Marcelli Baciearelli, który przybył do Polski z Drezna w 1765 r. Malował głównie portrety króla i arystokracji, obrazy historyczne i mitologiczne do pałaców królewskich. Cykle historyczne: W Sali rycerskiej Zamku Królewskiego - cykl królewski (Kazimierz Wielki słucha skarg chłopów”, „ Władysław Jagiełło zakłada Akademię Krakowską”,” Zygmunt I udzielający inwestytury Albrechtowi Pruskiemu”,” Zygmunt III zatwierdza zawarcie pokoju chocimskiego między Polską a Turcją”, „Jan III Sobieski oswabadza Wiedeń”; cykl z „Żywotem Salomona” - w pałacu Łazienkowskim

JAn Crzciciel Lampi - portrety wybitnych osobistości Sejmu Czteroletniego: „Portret Szczęsnego Potockiego”

Józef Grassi - Nurt preromantyczny. „Portret ks. Józefa Poniatowskiego”, wizerunki Tadeusza Kościuszki

Franciszek Smuglewicz, kształcony w Rzymie, akademicko poprawny malarz scen historycznych.

Bernardo Belotto zwany Canaletto wierny odtwórca widoków Warszawy, pasja portretowania ojczystych miast i krajobrazów - poszli za nim naśladowcy w XIX w.

JAn Piotr Norblin - związany z dworem Czartoryskich od r, 1774. - przeciwstawiał się poprawności i gładkości stylu malarzy królewskich, rejestrował życie polskie takie jakim było w różnych warstwach społecznych. np. „Zebranie chłopskie w karczmie”, „Targ na Pradze”

RZEŹBA

Andrzej Le Brun - Pomnik Jana III Sobieskiego w Łazienkach.

---