prof. dr hab. Iwona Janicka

Psychologia Rodziny

WYKŁAD 13 (20.05.2008)

Kohabitacja a małżeństwo. Podobieństwa i różnice.

I. Podobieństwa

1. Podobne zasady funkcjonowania współczesnych młodych małżeństw i kohabitacji - model partnerski, model dwóch karier.

2. Brak orientacji prorodzinnej. (Lenz, 1999)

3. Autonomia i samorealizacja partnerów.

4. Bez względu na formę związku, dłuższy staż zwiększa prawdopodobieństwo posiadania dziecka. (Lenz, 1999)

5. Za większość obowiązków domowych odpowiedzialne są kobiety i same je wykonują. (Batova, Cohen, 2002)

6. Kohabitanci z planami ślubu nie różnią się od małżeństwa. (Brown, Booth, 1996)

7. Wartościami dla partnerów poślubionych i niepoślubionych są: seks, wierność, niezależność, potrzeby własne i partnera. (Beck, Beck-Gernsheim, 1990)

8. Jednakowe prawa i ochrona dla związków niemałżeńskich i małżeńskich (w Niemczech, Danii, Szwecji).

9. Formy jednakowe społecznie (Humnik, 1995; Zerrahn, 2002)

Kohabitacja - forma stosunków partnerskich

Małżeństwo - zinstytucjonalizowana forma stosunków partnerskich

II. Porównanie: Nave-Herz, 2002

Małżeństwo	Kohabitacja
zaspakaja potrzeby rodziny	rezygnuje z modeli i zasad rodzinnych
ma charakter wzajemnych zobowiązań	wprowadza tolerancję i względną dowolność
zakłada trwałe współżycie	trwałość związku jest zależna od partnerów
dopuszcza dzielenie obowiązków ze względu na płeć	nie zakłada dzielenia obowiązków ze względu na płeć
powodem zawarcia jest zaspakajanie nie tylko potrzeb seksualnych	ważne zaspakajanie potrzeb seksualnych

III. Różnice

Porównywanie związków kohabitacyjnych i małżeńskich dotyczy oceny:

1. Zasady związku

• każdy człowiek ma potrzebę formalnego, a tym samym bezpiecznego, związku (Hohenster, 2002)

• małżeństwo oparte na tradycji porządkuje życie diady, odnośnie wzajemnych zobowiązań partnerów, co wpływa na trwałość związku (Nave-Herz, 2002)

• ślub jako niepodważalny dowód miłości - bycie razem nie na próbę, lecz na całe życie

• małżeństwo łączy nie tylko dwoje ludzi, ale również dwie rodziny, co określa jego prawne i społeczne znaczenie

• małżeństwo przejawem dojrzałości partnerów

• małżeństwo wyznacza zdrową zależność partnerów (nie ogranicza ich indywidualności i wolności)

• małżeństwo ma silny wpływ na moralno-emocjonalne relacje w diadzie (Spigel, 1998)

2. Warunki materialne i finansowe partnerów kohabitujących

• rozdzielność majątkowa i finansowa

• słabsza produktywność i akumulacja dóbr

• w kohabitacjach mniej korzystna sytuacja materialna niż w małżeństwach (Jamieson, Anderson, 2002)

• żonaci mężczyźni zarabiają 10% - 40% więcej, niż samotni i kohabitujący („premia małżeńska”) (Waite, Joyner, 2000)

• poślubieni partnerzy mają w swej rodzinie dwa razy większe dochody, niż kohabitujący i cztery razy większe, niż samotne matki (Aronson, Huston, 2004)

• większa produktywność żonatych mężczyzn

Małżeństwo ocenia się jako proekonomiczne:

• długoterminowy i przyszłościowy charakter, co pozwala generować dochód i bogactwo

• u samotnych i kohabitujących spadek bogactwa dochodzi do 75%

Spadek bogactwa:

• dla małżeństw z dziećmi 6%

• dla rodzin kohabitujących 34%

• dla samotnych matek 45%

3. Wsparcie społeczne

• kohabitujący pozbawieni są socjalnego, jak i rodzinnego wsparcia

• wsparcie rodziny i przyjaciół koreluje z jakością związku (Holman i inni, 2001)

4. Terytorialność w sytuacji wspólnego zamieszkiwania

• terytorialność wpływa na bliskość relacji między partnerami oraz na trwałość związku (Rosenblatt, Budd, 1975)

• małżeńskie pary mają bardziej rozwiniętą terytorialność, niż niemałżeńskie

5. Zdrowie

• osoby niebędące w związku małżeńskim częściej chorują, młodziej umierają, są mniej zrównoważone psychicznie (Coombs, 1991)

• kohabitujący częściej cierpią na depresję, niż poślubieni (Brown, 2000); dotyczy to szczególnie kobiet kohabitujących, które mają dzieci (Ross, 1995)

6. Niepożądane zachowania

• problem alkoholowy dotyczy (Robin, Regier, 1991):

• 8,9% stałych małżeństw

• 15% nigdy niepoślubionych i nie kohabitujących

• 16,2% osób jeden raz rozwiedzionych lub po jednej separacji

• 24,2% partnerów, którzy mają za sobą więcej, niż jeden rozwód lub separację

• 29,2% tylko kohabitujących

• agresja między kohabitującymi partnerami występuje dwa razy częściej, niż między poślubionymi (Stets, 1991)

• wskaźnik dotkliwej przemocy jest pięć razy wyższy w parach kohabitujących, niż w małżeństwach (Yallo, Straus, 1981)

• morderstwa i nadużycia seksualne wobec dzieci częściej zdarzają się w związkach kohabitujących (z niebiologicznym ojcem), niż w małżeństwach (Wilson, Daly, 1992)

IV. „Efekt kohabitacji”

• staż bycia w związku niemałżeńskim i małżeńskim sumuje się, stąd para szybciej wkracza w fazę kryzysu małżeńskiego

• w czasie trwania kohabitacji zmienia się wartość partnera, co koresponduje z możliwością opuszczenia związku; takie przeświadczenie wpływa niekorzystnie na zawarte po kohabitacji małżeństwo

• kohabitujący nie widzą swego związku w kategoriach długodystansowego szczęścia i zaangażowania, czego efektem jest niższa jego jakość; daje to mniejsze zaangażowanie w instytucję małżeństwa i większe ryzyko rozwoju problematycznego małżeństwa

• indywidualistyczne nastawienie, rozwinięte w trakcie kohabitacji, powoduje, że rudności w małżeństwie rozwiązywane są częściej przez rozwód lub separację

---