Spożywcze złoto

Miód od dawna nazywany jest spożywczym złotem. Jest to najbardziej naturalny produkt, jednocześnie jeden z najzdrowszych. Miód składa się głównie z cukrów prostych (glukozy i fruktozy, fazem około 80%), wody (około 18%) oraz enzymów. Cukry proste są łatwo przyswajalne przez ludzki organizm. Wiele badań wskazuje na to, że diabetycy mogą przyjmować miód tylko pod kontrolą lekarską. Jednak w "Przeglądzie Pszczelarskim" 4/06 ukazał się artykuł lekarza medycyny prof. Karstena Münstedta i diabetologa dr. Daniela Wintera pod tytułem "Czy cukrzycy mogą spożywać miód?" przedstawiający nowe wyniki badań nad miodem. Część diabetologów uważa miód jedynie za skoncetrowany ok. 75% roztwór cukrów (glukozy, fruktozy i innych). Spożycie miodu ma powodować szybką i wysoką koncentrację cukru w krwioobiegu. Lepszym rozwiązaniem ma być spożywanie węglowodanów złożonych w postaci mąki, ziemniaków, chleba, ryżu. Jedna z prac naukowych nie potwierdza tego poglądu. Badania poziomu cukru we krwi po spożyciu 25 gram węglowodanów w różnych fomach wykazały, że poziom ten był dla miodu niższy niż dla ryżu, chleba, ziemniaków, jabłek, oraz dużo niższy niż dla glukozy, fruktozy, maltozy. Okazuje się, że spożycie czystych składników z jakich składa się miód prowadzi do szybkiego wzrostu poziomu cukru we krwi, natomiast z nieznanych powodów spożycie takiej samej ilości miodu do takiego wzrostu nie prowadzi., jednak w ostatnim czasie ukazały się badania, które dowodzą, że o ile faktycznie same cukry proste podnoszą u diabetyków poziom cukru we krwi, o tyle miód już nie. Najprawdopodobniej ma to związek z zawartością w nim enzymów, które być może stanowią najcenniejszy składnik miodu, który jest również naturalnym antybiotykiem.

Skład chemiczny miodu

obszerne fragmenty z artykuły doc. dr. Bogdana Kędzi i mgr. Elżbiety Hołderny-Kędzi, "Żyjmy dłużej" 9 (wrzesień) 1998

Miód jest produktem o zróżnicowanym składzie chemicznym. Zależy on w dużym stopniu od rodzaju i gatunku roślin, z których pszczoły zbierają nektar lub spadź. W różnych typach i odmianach miodu odkryto ponad 300 składników należących do kilkunastu grup chemicznych, przy czym większość z nich występuje w nieznacznych ilościach.

Zgodnie z Polską Normą zawartość wody w dojrzałym miodzie nie może przekraczać 20%. Wyjątkiem jest miód wrzosowy, w którym dopuszcza się 23% wody. Większość miodów zawiera wodę w granicach 17-18%. Spotykane są także miody o zawartości 13-15% wody (niektóre miody nektarowe wielokwiatowe i spadziowe).

Najliczniejszą grupę związków występujących w miodzie stanowią węglowodany (średnio 77%). Zawartość cukrów redukujących w polskich miodach nektarowych i spadziowych waha się od 67,9 do 77,7%. Przeważają cukry proste. Przeciętna zawartość glukozy wynosi 30%, a fruktozy 38%. Sacharoza występuje w miodach odmianowych w granicach od 0,8% (miód gryczany i wrzosowy) do 7,7% (miód akacjowy). średnio występuje ona w ilości 1,3%. Z dwucukrów redukujących w największej ilości spotykana jest maltoza (do 5,4%), a z trójcukrów melecytoza, występująca wyłącznie w miodach spadziowych (do 28%). Ponadto w różnych typach i odmianach miodu stwierdzono niewielkie ilości 22 innych cukrów (m.in. trehalozy, izomaltozy, melibiozy i gencjobiozy).

Ważną grupę związków pochodzących z nektaru lub spadzi stanowią kwasy organiczne (0,05-1,2%), które w zasadniczy sposób kształtują smak miodu. W największej ilości występują kwasy: glukonowy, jabłkowy i cytrynowy. Z innych kwasów wymienić należy: mlekowy, bursztynowy, winowy, szczawiowy, masłowy, propionowy, mrówkowy i octowy. Ponadto w miodzie spotyka się 15 innych kwasów, w tym benzoesowy i pirogronowy.

Związki azotowe występują w miodzie w niewielkich ilościach. Zawartość białka nie przekracza zwykle 0,5%. Są to głównie albuminy i globuliny, będące składnikami wydzieliny gruczołów gardzielowych pszczół. Miód zawiera także niewielkie ilości wolnych aminokwasów (średnio 0,03%).

Do istotnych związków azotowych występujących w miodzie należą enzymy. Pochodzą one głównie z wydzieliny gruczołów ślinowych pszczół. Do najważniejszych należy zaliczyć:

• inwertazę, która powoduje rozpad sacharozy do glukozy i fruktozy, czyli wywołuje tak zwaną inwersję,

• amylazy: alfa-amylaza prowadzi przemianę skrobi do dekstryn, natomiast beta-amylaza ich dalszy rozpad do maltozy (enzymy te zwane też są diastazami),

• oksydazę glukozy - enzym powodujący utlenianie glukozy do kwasu glukonowego (w reakcji tej powstaje także nadtlenek wodoru - związek o silnych właściwościach przeciwdrobnoustrojowych).

W miodzie stwierdzono również występowanie kilkunastu innych enzymów, w tym lizozymu.

Występują ponadto związki o charakterze hormonalnym. Ważne zadanie spełnia neurohormon acetylocholina. Pochodzi on z wydzieliny gruczołów gardzielowych pszczół i występuje w ilości do 5 mikrogramów w 1 g miodu. Poza tym miód zawiera wolną cholinę, która jest prekursorem wspomnianego hormonu.

W składzie miodu spotyka się zwykle związki flawonoidowe, reprezentowane głównie przez kemferol, kwercetynę, apigeninę i hesperetynę. Mogą również występować antocyjany, leukoantocyjany i katechiny.

Zasadniczą grupę połączeń, decydującą w dużym stopniu o smaku i aromacie miodu, stanowią składniki olejków eterycznych pochodzące z nektaru. Łącznie wyodrębniono z miodu kilkadziesiąt substancji aromatycznych, wśród których znajdują się wyższe alkohole alifatyczne, aldehydy, ketony, estry i związki polifenolowe, m.in. aldehyd mrówkowy, octowy i izomasłowy, aceton i diacetyl. Uważa się, że aromat i smak miodu zależy także od innych związków, takich jak kwasy organiczne, cukry, aminokwasy, 5-HMF, garbniki i woski.

Barwa miodu uzależniona jest przede wszystkim od obecności związków karotenoidowych (głównie beta-karotenu), ksantofilu, chlorofilu i jego pochodnych, flawonoidów i antocyjanów. Ciemnienie miodów przypisuje się melanoidom, substancjom powstającym w wyniku reakcji cukrów, kwasu askorbinowego (witaminy C) i aminokwasów. Na barwę miodu wpływają także substancje koloidowe zbudowane z białek, drobin wosku pszczelego, wody i biopierwiastków.

W miodzie mogą występować w nieznacznych ilościach sterole, fosfolipidy i kwasy tłuszczowe. Ponadto w niektórych miodach odmianowych obecne są takie związki, jak arbutyna, gwajakol, katechina i kwas benzoesowy.

Miód zawiera niewielką ilość witamin. Zależy to głównie od obecności pyłku kwiatowego i mleczka pszczelego. W miodzie występują zazwyczaj witaminy z grupy B w tym B1, B2, B6, kwas foliowy, kwas nikotynowy i kwas pantotenowy. Zawartość witaminy C w miodzie wynosi przeciętnie 22 mg, przy czym w miodzie gryczanym jej zawartość może dochodzić do 120 mikrogramów. Ponadto w niektórych miodach stwierdzono obecność witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, głównie witaminy A.

Poszczególne odmiany miodu różnią się zarówno liczbą, jak i zawartością biopierwiastków, która wynosi średnio 0,3%. W miodzie znajduje się najwięcej potasu (do 4 mg/g), fosforu, magnezu i wapnia. W nieco mniejszej ilości występuje żelazo, krzem, siarka, miedź, fluor, cynk i mangan. Spośród innych ważnych biopierwiastków miód zawiera: kobalt, molibden, chrom i jod.

Pozostałe składniki zawarte w miodzie określa się jako domieszki. Na ogół ich zawartość w miodach nie przekracza 1%. W pierwszym rzędzie wymienić można pyłek kwiatowy. W miodzie pszczelim znajduje się średnio 3000 ziarn pyłku w 1 g. Miód zawiera zazwyczaj także niewielką ilość mleczka pszczelego (średnio 1 mikrogram/g).

Należy też wspomnieć o możliwości występowania w miodzie substancji toksycznych, do których zalicza się: hioscyjaminę i skopolaminę (nektar z bielunia i lulka czarnego), atropinę (nektar z pokrzyku), digitoksynę (nektar z naparstnicy żółtej) oraz akonitynę (pyłek kwiatowy z tojadu). Zatrucia u ludzi po spożyciu miodu zawierającego wymienione substancje występują jednak niezmiernie rzadko.

Przedruk za zezwoleniem. B. Kędzia, E. Hołderna-Kędzia "Leczenie miodem". Polski Związek Pszczelarski, Warszawa 1998 r. Autorzy artykułu są pracownikami naukowymi, członkami Pszczelarskiego Towarzystwa Naukowego. Zajmują się m.in. właściwościami farmakologicznymi, mikrobiologicznymi i leczniczymi produktów pszczelarskich. Na ten temat opublikowali kilkadziesiąt prac naukowych i cztery monografie. Adres Polskiego Związku Pszczelarskiego: PZP ul. świętokrzyska 20, 00-002 Warszawa, tel. [phone]

Rodzaje miodów

Rodzaje miodow:

• Miód rzepakowy - produkują pszczoły z nektaru kwiatów rzepaku (Brassica napus ) Roślina zakwita w maju i kwitnie około 40 dni. Z 1 ha można otrzymać nawet 240 kg miodu. Jest mało apetyczny w smaku i zapachu . W stanie płynnym (patoki) bezbarwny lub o lekko słomkowym zabarwieniu, a po krystalizacji białokremowy, drobnoziarnisty (smalcowaty). Krystalizuje bardzo szybko, bo nawet w kilka dni po miodobraniu, to sprawia największa zawartość naturalnej glukozy. Miód rzepakowy polecany jest dla osób cierpiących na choroby sercowe. Najlepszą odżywką dla mięśni jest glukoza, którą właśnie zawiera miód rzepakowy, serce jako mięsień pracuje bez przerwy. Ponieważ miód rzepakowy zawiera prawie wyłącznie cukry proste z przewagą glukozy jest łatwo przyswajalny przez wątrobę, a tym samym zwiększa jej możliwości detoksykacyjne. Ciekawostką jest to, że dodany do miodów pitnych wyczuwalny jest w smaku i zapachu nawet po 2 latach. Miód rzepakowy pomaga na serce i układ krążenia

• Miod akacjowy - powstaje z nektaru kwiatów robini akacjowej (Robinia pseudoacacia) kwitnie w końcu maja i w czerwcu przez około 10 -12 dni i gdy pogoda sprzyja jedna rodzina pszczela może wyprodukować 20 do 30kg miodu. Miód jest przeźroczysty, prawie jak woda. Po skrystalizowaniu barwa jasnokremowa, delikatny w smaku, bardzo słodki, lubiany przez dzieci. Zawiera dużą ilość fruktozy dlatego powoli się krystalizuje. Miód akacjowy - pomaga szczególnie przy kłopotcah żołądkowych. Dwie łyżki rozcieńczone wieczorem w szklance letniej wody i wypijane rano naczczo regulują trawienie i pomagają zwłaszcza przy zaparciach. Stosowany jest w leczeniu nadkwasoty żołądka jak i zaburzeń przewodu pokarmowego, nerek i dróg moczowych

• Miód wielokwiatowy - najczęściej spotykany w sklepach, co nie znaczy, że jest on najmniej wartościowy. Dwie, trzy łyżeczki dziennie zjadane systematycznie w czasie miesięcy zimowych pomagają organizmowi łatwiej znosić potem wiosenne alergie. Powstaje z nektaru kwiatów wielu roślin. Można by rzec jest to "bukiet kwiatów" danego terenu. Polecany jest szczególnie dla alergików, uczulonych na pyłki kwiatowe, a główną dolegliwością których jest katar sienny. Niewielka zawartość pyłków kwiatowych w tych miodach sprawia, że nie uczula, a działa on jak szczepionka. Zaleca się, aby go używać przed wystąpieniem dolegliwości i brać ten miód z okolicy w której się mieszka. Miód ten może mieć kolor od jasnokremowego do herbacianego. Na jego walory odżywcze ma wpływ skład roślin, z których pszczoły zebrały nektar. Można rozróżnić dwa rodzaje wielokwiatów. Pierwszy to ten, który pszczoły wytworzyły w ulu z różnych roślin i drugi który powstał z mieszaniny różnych miodów w przemysłowych rozlewniach miodów.

• Miód lipowy - Działa rozgrzewająco i kojąco przy schorzeniach oskrzeli, zatok, kaszlu i przeziębieniu. Jest skuteczny zwłaszcza w stanach osłabienia (podobnie jak miód malinowy. Ma także własności uspakajające - obniża również ciśnienie krwi. Jest bardzo aromatycznym i smacznym miodem, woń przypomina zapach kwiatów lipy, jest słodki o dość pikantnym lekko gorzkawym smaku. Wytwarzany przez pszczoły z nektaru lip (Tilia) Patoka - płynny ma kolor zielonkawożółty, po skrystalizowaniu ma postać drobnoziarnistą o barwie złocistożółtej.

• Miód gryczany - jest bogaty w cukry proste enzymy kwasy organiczne, mikroelementy i olejki eteryczne. Działa odtruwająco i uodparniająco. Leczy między innymi nieżyty górnych dróg oddechowych. Pszczoły wytwarzają go z nektaru kwiatów gryki zwyczajnej (Fagopyrum sagittatun) Jest to roślina bardzo miododajna z 1ha można uzyskać około 200 kg miodu. Miód ma barwę mocnej herbaty i charakterystyczny zapach. Krystalizuje grubo na niezbyt jednolitą, podsiąkającą masę. Miód gryczany podnosi walory smakowe wypiekom cukierniczym (piernik) jak również miodom pitnym. Zaleca się go przy leczeniu schorzeń układu krążenia, przyśpiesza gojenie złamanych kości, działa antymiażdżycowo.

• Miód spadziowy - najbogatszy w składniki zalecane przy schorzeniach układu krążenia i kłopotach z sercem. Leczy nieżyty górnych dróg oddechowych i gardła. Napój z tego miodu, wody i soku z cytryny jest zalecany w stanach silnego wyczerpania fizycznego i w okresach stresu.

• Miód mniszkowy - powstaje z nektaru kwiatów mniszka pospolitego(Taraxacum officinale).Masowo kwitnie w maju, ale nektaruje dobrze tylko w czasie niemal upalnych dni. Barwa miodu jasno żółta, smak słodkomdły i zapach kwiatów mniszka pospolitego. Szybko krystalizuje Miód ten stosowany jest w chorobach wątroby i dróg żółciowych, chorobach reumatycznych, niedokrwistości, schorzeniach żołądka oraz stanach wyczerpania psychofizycznego. Miód ten doskonale przyśpiesza gojenie wszelkich ran.

• Miód malinowy - pochodzi z kwiatów maliny (Rubus idaeus) charakteryzuje się kolorem złocistym, po skrystalizowaniu jaśnieje, prawie śnieżnobiały. Malina kwitnie około 3 tygodnie, a rozpoczyna kwitnienie z końcem maja. Z 1 ha można pozyskać od 40 do 120kg miodu. Zapach miodu miły przypomina zapach kwiatów malin. Podobnie jak miody poprzednie szybko krystalizuje. Miód malinowy działa rozgrzewająco, napotnie, przeciwgorączkowo. Zawarte w tym miodzie kwasy tłuszczowe i betacytosteryny sprawiają, że polecany jest jako lek przeciwmiażdżycowy. Stosowany jest również w schorzeniach górnych dróg oddechowych, przeziębieniach i nieżycie żołądka.

• Miód wrzosowy - można go kupić już tylko w nielicznych pasiekach. Pomaga skutecznie zwłaszcza przy chorobach pęcherza moczowego, nerek i prostaty. Najlepiej w ciągu dnia popijać rozcieńczony w wodzie z dodatkiem soku cytrynowego i łyżeczki oliwy.

• Miod faceliowy - jasnożółty, bardzo przyjemny w smaku (lekko kwaskowy), delikatny i aromatyczny, stanowi dużą rzadkość, bowiem ta cenna roślina, jaką jest facelia, zajmuje marginalne miejsce w strukturze zasiewów. Po skrystalizowaniu miód uzyskuje jasnokremowy lub nawet biały odcień. Stosowany przy przeziębieniach i nieżycie żołądka Miód malinowy - w stanie płynnym kolor żółtawy. Po skrystalizowaniu - żółtozłocisty. W smaku lekko kwaskowaty o lekkim zapachu malin. Lubiany przez dzieci. Przeziębienia i stany gorączkowe, działa napotnie, schorzenia górnych dróg oddechowych, nieżyt żołądka, niedokrwistość. Przeciwmiażdżycowy.

• Miód nektarowo - mniszkowy ma zapach kwiatów mniszka lekarskiego, barwę jasnożółtą do jasnopomarańczowej. Miód mniszkowy znajduje szczególne zastosowanie w chorobach wątroby i dróg żółciowych oraz przy niedokrwistości i w stanach wyczerpania psychofizycznego. Dzięki zawartej w miodzie mniszkowym cholinie, obniża się poziom lipidów w wątrobie i zwiększa efekt żółciopędny. Miód ten doskonale przyśpiesza gojenie wszelkich ran. Ulega krystalizacji. W celu przywrócenia pierwotnej konsystencji należy słoik podgrzać w naczyniu z wodą o temp do 40 stopni.

• Miód koniczynowy posiada barwę słomkowożółtą, zapach kwiatu koniczyny, aromatyczny, kwaskowaty. Ma stosunkowo mniej wody niż inne miody.Posiada działanie wykrztuśne, moczopędne i uspokajające. Powstaje z nektaru kwiatów białej koniczyny (Trifolium repens) Wydajność miodowa wynosi około z 100 kg z ha. Miód jest jasnożółty, łagodny w smaku z wyraźnym kwaskowatym posmakiem oraz aromatyczny. Krystalizuje drobnoziarnisto , zawiera mniejszy procent wody aniżeli inne gatunki miodów. Miód koniczynowy działa wykrztuśnie, uspakajająco, moczopędnie oraz przeciwzapalnie. Stosuje się go w zapaleniu oskrzeli, biegunkach, wyczerpaniu nerwowym. Chronić przed bezpośrednim działaniem promieni słonecznych.

• Miód bławatkowy: barwa złocistożółta, ma charakterystyczny zapach bławatka, smak ostry. Wspomaga leczenie przy stanach zapalnych nerek, ma działanie moczopędne i przeciwzapalne.

• Miod Manukowy - w stanie płynnym, kolor dość ciemny. Jest to miód uzyskiwany na Nowej Zealndii z kwiatów rośliny manuka. Ostry w smaku , intensywny w zapachu ma bardzo cenione właściwości lecznicze.Jako jedyny chyba naturalny antybiotyk działa na Helicobacter Pylori i można nim zastąpić wyniszczającą terapię antybiotykową.

• Miod ziolowy (gorski) - barwa ciemnożółta do pomarańczowo-żółtej, zapach intensywny. Miód o smaku korzennym.

• Miod Lakowy - barwa od kremowej aż do herbacianej, enzymatyczny, o dużej ilości olejków eterycznych. Wspomaga przemianę materii. Zalecany przy schorzeniach: angina, grypa, kaszel, schorzenia górnych grup oddechowych, wzmacnia organizm.

• Miod Gorczycowy - wyprowadza z organizmu substancje trujące, szlaki, stymuluje pracę nerek.

• Miod Nostrzykowy - posiada barwę jasną, po skrystalizowaniu białą, lub żółtą i odznacza się przyjemnym waniliowym zapachem. Jest zaliczany do jednych z najlepszych miodów. Bardzo dobry jako środek rozwalniający. Zalecany jest przy zaniku (atrofi) jelit, a także w chorobach naczyniowo-wieńcowych.

• Miod Zenszeniowy - najlepszy z miodów. Zwiększa odporność na zmęczenie, poprawia sen, wzrok, apetyt, zwalcza bóle głowy, szum w uszach i jest wspaniałym środkiem tonizującym.

• Miod Lucernowy - pozytywnie wpływa na wątrobę, sprzyja wydzielaniu żółci. Obniża cholesterol.

• Miod Ostowy - zalecany dla chorych po przewlekłych operacjach, osobom starszym i dzieciom dla wzmocnienia wyczerpanego organizmu.

• Miod Slonecznikowy - normalizuje w organizmie wszystkie przemiany materii.

• Miod z Wielosilu blekitnego - stosuje się w chorobach naczyniowo-wieńcowych, oraz jako środek uspokajający w nerwicach i bezsenności.

• Miod z Esparcety - pozytywnie wpływa na układ krążenia, wzmacnia naczynia kapilarne, ma właściwości moczopędne i napotne.

• Miod lesny - najczęściej kupowany "dziki miód", nie rolniczy, najcenniejszy z miodów! Skupia w sobie działanie ziół z nektaru z których powstaje (różne smaki w zależności od terminu zbiorów). Połączone "siły" mniszka lekarskiego, maliny, kruszyny, szałwii lekarskiej, dziurawca i rumianku powodują, że miód leśny, jest prawdziwym panaceum na wielorakie dolegliwości a smakuje wybornie. Skutecznie leczy z chorób górnych dróg oddechowych i przeziębień. Poprawia przemianę materii.

• Miod z Kruszyny - delikatny, łagodny, zalecany dla dzieci i mlodzieży i osób starszych. Leczy z zaburzeń pracy serca, skuteczny w leczeniu przeziębień.

• Miod z drzew owocowych - barwa złocistożółta o zapachu płatków kwiatowych i łagodnym smaku.

MIODY SPADZIOWE

• Miód ze spadzi drzew iglastych - jest szarozielony, o zapachu korzennym, smaku delikatnym, aczkolwiek mało słodki. W tym miodzie występuje cukier spadziowy - melicytoza, oraz dużo dekstryn, związków azotowych i mikroelementów. Działa przeciwzapalnie, wykrztuśnie i antyseptycznie. Stosowany przy obniżonej odporności organizmu, schorzeniach płuc, stawów i układu nerwowego. Przeciwdziała promieniowaniu jonizującemu.

• Miód ze spadzi drzew liściastych - głównie lipy, klonu jawora, o barwie zielonkawozłocistej i szarozielonej. Posiada słaby zapach korzenny, a smak raczej cierpki. Ma właściwości moczopędne, żółciopędne oraz przeciwzapalne i dezynfekujące.

• Miód mieszany spadziowo - nektarowy - kolor brunatnozielony, zapach różny, przeważnie korzenny; mało słodki. Ma dużą aktywność antybiotyczną.

---