MATURA USTNA Z JĘZYKA POLSKIEGO 2015 [PYTANIA - ŚRODA 20 MAJA 2015]*

1. Człowiek w sytuacjach zagrożenia na podstawie wiersza Krzysztofa Kamila Baczyńskiego [prawdopodobnie wiersz "Pokolenie"].

2. Stylizacje językowe oparciu o powieść "Krzyżacy" Henryka Sienkiewicza. Funkcje stylizacji w języku.

3. Środki językowe w retoryce. Jaką pełnią funkcję, od czego zależą.

4. Jakie sytuacje skłaniają do rozmowy z Bogiem. Odwołać się do wiersza Zbigniewa Herberta "Brewiarz"

5. Jak wyróżnia się subkultura młodzieżowa. Odwołać się do tekstu o graffiti i do własnych doświadczeń.

6. Wyrazy modne. Potrzebne, czy snobistyczne?

7. Różne sposoby przedstawiania starości. Odwołanie do obrazu Vincenta van Gogha "Stary człowiek w smutku" .

Stary człowiek w smutku
Autor	Vincent van Gogh
Rok wykonania	1890
Technika wykonania	olej na płótnie
Rozmiar	81,0 × 65,0 cm
Muzeum	Kröller-Müller Museum

8. W jaki sposób twórcy ukazują bohaterów wojennych?

9. Jaką rolę w życiu człowieka pełnią autorytety? Na podstawie "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza i innego tekstu kultury.

10. Człowiek wobec straty. Odwołanie do wiersza o stracie córki.

11. Stylizacja językowa w "Chłopach" Władysława Reymonta.

12. Refleksje nad narodem na podstawie "Wesela".

13. Szczerość, czy grzeczność na podstawie przytoczonego tekstu i własnych

doświadczeń.

14. Motywy nierealistyczne na podstawie obrazu Salvadora Dali "Kuszenie św .Antoniego" i innych tekstów literatury.

Kuszenie świętego Antoniego - Salvador Dali

15. Relacje międzyludzkie jako przedmiot zainteresowania artystów. Na podstawie wskazanego obrazu.

16. Miasto - więzienie, czy przestrzeń rozwoju. Na podstawie obrazu i innych tekstów kultury. Fotomontaż: Kazimierz Podsadecki "Miasto młyn życia" / Fot. Materiały prasowe

Kazimierz Podsadecki "Miasto młyn życia"

Culture.pl

2014/04/30

 

Kazimierz Podsadecki, "Miasto młyn życia", fotomontaż, 1929, 43,5 x 29 cm, fot. Muzeum Sztuki w Łodzi

Fotomontaż Kazimierza Podsadeckiego opublikowany został w 1929 roku w 27. numerze tygodnika "Na szerokim świecie".

Podjęta w nim popularna w tym czasie tematyka życia w metropolii i udziału w nowoczesnej cywilizacji technicznej, o nieco futurologicznym wymiarze, występuje jeszcze w dwóch innych obrazach Podsadeckiego z tego samego roku: "Portrecie Mariana Czuchnowskiego" oraz w pracy "Rok mija, świat pędzi dalej". Fotomontaże te wpisywane były w popularny w latach dwudziestych i trzydziestych nurt katastrofizmu w kulturze. Obejmował on nie tylko wspomniane motywy, jak postęp cywilizacyjny i rozwój techniki, ale przede wszystkim tematykę wojenną, w niejednokrotnie apokaliptycznych wizjach przyszłości. W literaturze popularnej reprezentowała je między innymi powieść Tadeusza Konczyńskiego "Koniec świata (Ostatnia godzina)" wydana w 1921 roku, natomiast problematykę postępu cywilizacyjnego podjął Michał Rusinek w książce "Bunt w krainie maszyn" z 1928 roku.
"Miasto młyn życia" zdaje się przynależeć do tego gatunku wizji przyszłości, które wyrastały z obserwacji współczesnej rzeczywistości miejskiej, ale są jej dalekim przekształceniem. Przedstawienie to można ulokować wśród licznie powstających w tym czasie futurologicznych fantazji architektonicznych. W kompozycji dominują spiętrzone bryły nowoczesnych wieżowców, które stanowią zwartą masę, zdynamizowaną przez kontrast odmiennych perspektyw przestrzennych, w jakich ukazane zostały poszczególne budynki. Powstaje wrażenie dominacji, a zarazem braku stabilności architektury, która zdaje się przytłaczać swych mieszkańców. Jest to obraz rozrostu miasta w dobie rozwiniętej cywilizacji technicznej, urzeczywistniającej hasłoTadeusza Peipera "miasto, masa, maszyna". Czy jednak miasto jawi się tu jako groźny, wrogi świat, który nie tylko przytłacza człowieka swą skalą, ale wymyka się jego kontroli, by ostatecznie obrócić się przeciw niemu? Wydaje się, że niewiele jest w tej pracy elementów charakterystycznych dla popularnego w tamtym czasie gatunku dystopii miejskiej, wizji wrogiej przestrzeni urbanistycznej, zagrażającej mieszkańcom, której najlepszym przykładem jest "Metropolis" Fritza Langa.
Zdaniem Stanisława Czekalskiego praca Podsadeckiego nie podejmuje problematyki katastrofizmu rozumianego jako poważna refleksja filozoficzna czy egzystencjalna. Wymowa tego i innych fotomontaży autora ściśle wiąże się z miejscem ich publikacji, czyli komercyjnymi tygodnikami o lekkiej, służącej rozrywce formule. Katastroficzne czy niepokojące wizje miasta funkcjonowały w kulturze popularnej tego czasu na podobnych zasadach, co literatura science fiction lub kryminał. Miały pociągać grozą, będąc jednak raczej afirmacją niż krytyką postępu urbanizacyjnego. Wiązało się to z innym istotnym elementem tego rodzaju przedstawień, jakim była silna fascynacja kulturą amerykańską. Stawiano raczej postulaty podążania za wyznaczonym przez nią tempem rozwoju cywilizacyjnego, rzadziej zaś formułowano poważną krytykę pod jego adresem.
"Miasto młyn życia" przedstawia chicagowskie i nowojorskie drapacze chmur zwarte w dynamiczną strukturę, na tle której umieszczone zostały postaci. To właśnie za ich sprawą nowoczesna metropolia zyskuje swój niebezpieczny wymiar, gdy zamienia się w scenerię krwawych zbrodni. Widzimy gangsterską strzelaninę, padającą na ziemię ofiarę, wychodzącego zza rogu policjanta. Nad uczestnikami tych kryminalnych historii dominuje głowa kobiety, przejętej i zaskoczonej, o czym świadczą szeroko otwarte oczy i usta, oraz dłonie zbliżone do twarzy. Autor wyznaczył jej miejsce w centrum całej kompozycji. Kobieta nie dostrzega krwawych porachunków rozgrywających się na ulicach miasta, jej wzrok skierowany jest ku górze, gdzie niczym w filmie Langa samoloty krążą między drapaczami chmur, a sportowcy wykonują w powietrzu akrobacje. W pracy Podsadeckiego, zarówno w kompozycji, jak tematyce, wyraźnie zaznaczony został kontrast między górną częścią szczytów wieżowców, a dołem, w którym swe miejsce znalazł świat przestępczy.
Zaakcentowane zostały w ten sposób raczej nierówności społeczne dzielące mieszkańców nowoczesnej metropolii, niż zagrożenie płynące z samej struktury miasta. Brak tu jednak pogłębionej refleksji nad przestępczością jako problemem społecznym, ujawnia się raczej dwuznaczne oblicze metropolii, która niesie w sobie tyleż nadziei na lepsze jutro, co strachu przed zgubnymi skutkami życia w wielkim mieście. Praca zdradza wyraźną fascynację tematyką sensacyjną i kryminalną, upowszechnianą wówczas za pośrednictwem amerykańskich powieści gangsterskich. Miały one raczej przykuwać uwagę czytelnika niż skłaniać go do głębokiej refleksji natury moralnej. Dlatego zawarte w nich elementy grozy, były równoważone zarysem optymistycznej wizji przyszłości. W pracy Kazimierza Podsadeckiego ujawnia się ambiwalentny charakter miasta, utopia i dystopia w tej wizji dopełniają się wzajemnie. Obraz nowoczesnej, pulsującej życiem metropolii bliski jest wizji zawartej w "Symfonii wielkiego miasta" Waltera Ruttmanna.
Na twórczość Kazimierza Posadeckiego znacząco wpłynęło podjęcie współpracy od 1928 roku z koncernem "Ilustrowanego Kuriera Codziennego". Publikowane przez niego w tygodnikach "Na szerokim świecie" i "Światowid" fotomontaże przybierały różnorodne formy, zarówno bliskie rozwiązaniom konstruktywistycznym, gdzie elementy graficzne wykonane były z doklejonego kolorowego papieru, jak i surrealistycznej ironii. Podsadecki chętnie stosował odniesienia do znanych fotografii i filmów swego czasu, co było dość wyjątkowym zjawiskiem na tle ówczesnych awangardowych praktyk artystycznych, niechętnych strategii cytatu. Wydaje się, że właśnie ta umiejętność czerpania z utrwalonych wzorców wizualnych i łączenia różnych poetyk zadecydowała o wizualnej atrakcyjności i sugestywnym przekazie jego prac.
Literatura:

•  Janusz Zagrodzki, "Działalność twórcza K. Podsadeckiego i J. M. Brzeskiego na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych", w: "Janusz Maria Brzeski i Kazimierz Podsadecki. Z pogranicza plastyki i filmu", Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 1980;

•  Stanisław Czekalski, "Awangarda i mit racjonalizacji. Fotomontaż polski okresu dwudziestolecia międzywojennego", Poznań 2000

Autor: Magdalena Wróblewska, listopad 2009

17. Jak artyści ukazują bohaterów w literaturze na podstawie plakatu człowieka w masce. ["Ferdydurke"]

18. Jakie emocje odczuwa człowiek planując zemstę. Odwołać się do III części "Dziadów" Adama Mickiewicza.

19. Jak przedstawiani są bohaterowie walki o wolność.

20. Manipulacja językowa.

21. Motyw nagości na podstawie fragmentu z "Pisma Świętego".

22. Jakimi zasadami kieruje się komunikacja internetowa, a jakimi tradycyjna.

6

---