MATURA USTNA Z JĘZYKA POLSKIEGO 2015 [PYTANIA - PIĄTEK 15 MAJA 2015]*
Lista jest na bieżąco aktualizowana

1. Motyw pracy w "Lalce" Bolesława Prusa.
2. Obraz dzieciństwa w "Panu Tadeuszu" Adama Mickiewicza.
3. Człowiek w sytuacji ograniczeń. Odniesienie do "Klatki" Magdaleny Abakanowicz i innych utworów literackich.

4. Schematy porządkują życie człowieka, czy je ograniczają.

Schematy - (porządkują / ograniczają życie)

Ferdydurke

*Problem formy (konwencja, schemat który jednostka przyjmuje za wzór zachowania)
- bohater zmuszony zachowywać się w określony sposób, przyjmować pozy i wykonywać odpowiednie gesty, ze względu na otoczenie które tego wymaga
- utrata swobody na rzecz nienaturalności
- wszelkie dążenie na uniezależnienie od innych jest z góry skazane na niepowodzenie
- każdy kto chce być dobrze postrzegany, uwięziony jest w formie
- nie można uniknąć formy, gdyż wynika ona ze spotkania z drugim człowiekiem
- forma powoduję że człowiek przejmuje odpowiednie zachowanie zgodne z rolą narzuconą mu przez otoczenie (Juzio kiedy zostaje uczniem,

Lalka
*Codzienne życie Rzeckiego (6 - myju, pies, herbata / 8 - otwiera sklep, sprawdza liste zajęć, / 13 - idzie na obiąd / 20 - zamyka sklep, sprawdza kase)

5. Patriotyzm w Polsce. Odniesienie do załączonego obrazu.
6. Przed czym i dlaczego uciekają bohaterowie tekstów kultury. "Ferdydurke" Witolda Gombrowicza.
7. Brak skuteczności w komunikacji językowej na podstawie tekstu Moniki Kaczorek.
8. W jaki sposób wybitne postacie mogą być przedstawione w tekstach literackich? Załączony obraz "Napoleon przekraczający Alpy"


Jacques-Louis David, źródło: pixabay.com

9. Jak twórcy przedstawiali niewinność w swoich utworach.
10. Jak doświadczenia człowiek wpływają na jego światopogląd. Odniesienie do fragmentu "Lalki" Bolesława Prusa, całego utworu i innego tekstu kultury.

11. Różnice pokoleniowe w języku, w porozumiewaniu się ludzi starszych i młodszych.

12. Sposoby wzmocnienia argumentacji. Odwołanie do przytoczonego tekstu Artura Andrusa o wykrzyknikach zamieszczonego w gazecie Zwierciadło w 2004. Trzeba było omówić jakimi środkami językowymi można wzmocnić swoja wypowiedź.

13. Symbole w tekstach kultury.

14. Normy językowe w Internecie na podstawie tekstu Gruszczyńskiego, plus odwołanie do własnych doświadczeń.

15. Skrzydlate słowa we współczesności. Jakie miejsce zajmują w polszczyźnie. Artykuł prof. Miodka i "Syzyfowe prace".

16. Rola pracy w życiu człowieka na podstawie fragmentu utworu Stefana Żeromskiego.

17. Obraz wsi w literaturze. Odwołanie do obrazu Leona Wyczółkowskiego "Siewca".

18. Wpływ wyobraźni na życie człowieka. Odwołanie do Herberta.

Pudełko zwane wyobraźnią (Z. Herbert)

Poeta zwraca się bezpośrednio do odbiorcy, zachęca go: „zastukaj”, „zaświstaj”, „chrząknij”, „zamknij oczy”. Celem tych czynności podobnych do czarowania jest stwarzanie świata poetyckiego. Tym właśnie jest poezja: tworzeniem świata ze słów, za sprawą fantazji, którą wiersz potrafi obudzić do życia. Poeta daje do zrozumienia, że każdy może stać się czarodziejem, trzeba tylko uwolnić własną wyobraźnię (taka jest główna idea utworu). Do tego nawiązuje tytuł: Pudełko zwane wyobraźnią. Dlaczego pudełko? Ponieważ z zasobów fantazji można wybierać różnorodne elementy, z jakich ten świat się następnie układa, tak jak z klocków wyjmowanych z pudełka.

Herbert swoimi kolejnymi poleceniami również stopniowo „buduje” krajobraz poetycki: zaczyna od stuknięcia palcem i wywołania tym kukułki, która z kolei przywołuje drzewa i tworzy las. Następnie zwrotem: „zaświstaj” stwarza obraz rzeki, wijącej się między górami. Kolejnym słowem: „chrząknij” otwiera wizję miasteczka z żółtymi domkami, wieżą i „szczerbatym murem”. Zachęca do zamknięcia oczu, by wyobrazić sobie śnieg, pokrywający całą przestrzeń i wszystkie kolory białą warstwą. Na koniec wiersza zostaje jedynie wizerunek zegara na wieży, którego okrągła tarcza może kojarzyć się z oczami sowy. Podobnie jak ten ptak, zegar w nocnej porze czuwa nad miasteczkiem, zbudowanym ze słów i „klocków” wyobraźni.

Nastrój utworu jest nieco tajemniczy, a przy tym optymistyczny, radosny. Stworzony obraz poetycki jest bardzo plastyczny, bogaty w kształty i kolory: „domki żółte/ jak kostki do gry”, „zielone płomyki drzew”, „wieżę czerwoną”.

Ten utwór podzielony został na strofki, będące kolejnymi etapami budowania obrazu poetyckiego. Nie ma rymów, cechy utworu poetyckiego nadają utworowi środki artystyczne, np. ożywienia: „pobiegnie rzeka”, uosobienia: „kukułka wywoła drzewa”, „śnieg zgasi (...) płomyki”, przenośnie: „rzeka, mocna nić, / która zwiąże góry z dolinami”, „zielone płomyki drzew”, wiele epitetów: „dębowego klocka”, „szczerbatym murem”, „domkami żółtymi”, „zielone płomyki”, „błyszczącym zegarem”.

Pudełko zwane wyobraźnią to pochwała tej cechy, właściwej jedynie ludziom, która sprawia, że każdy z nas, jeśli tylko chce, może we własnej fantazji stworzyć sobie taki świat, za jakim tęsknimy. I taka umiejętność pozwala nam dorównać najsłynniejszym czarodziejom z baśni. Dzięki niej poeci mogą tworzyć swoje wiersze.

19. Refleksje na temat przyszłości w literaturze. Tekst - Ballada historiozoficzna

Jonasz Kofta
Ballada historiozoficzna - tekst piosenki

Przyszłość jest sprawą jasną,
Tak jasną, że przeszkadza zasnąć…
Możesz zagrać każdą z ról,
Twoich snów nie gryzie mól,
A w tornistrze masz buławę swoją własną.

Lecą lata. Leziesz w przód,
Bije licznik twoich dróg,
Coraz więcej jest spraw, które były…
Ruszasz z posad świata bryły,
Mijasz cele, rosną tyły,
Co za tobą - na to wpływ straciłeś już…

Nie wiadomo, jaka będzie nasza przeszłość,
Co okaże się za n-tą ilość lat?
Na czym ważnym nam istnienie nasze zeszło,
Gdy się zmieni w historyczny fakt?

Nie wiadomo, jaka będzie nasza przeszłość,
Jaka będzie po nas pamięć - kto to wie?
Czy wypadnie ci następcy krzyknąć - kłamiesz!,
Gdy swe klęski wszystkie zwali ci na łeb?

Ryzyko zawsze istnieje,
Tym większe, im więcej się dzieje.
Tyle postaw - ile chwil,
Tyle twarzy - ile dni,
Aż się zmienisz w proch i pył i rozwiejesz…

Lub zastygniesz w jednej z póz,
Tej na minus lub na plus,
Z szpilką w de zamkną cię do gablotki,
Będziesz tam jak rzadkie żuki
Dla wycieczek, dla nauki,
Chyba, że Historia nagle zmieni gust.

Nie wiadomo, jaka będzie nasza przeszłość
W świetle badań, co najnowsze zawsze są,
Komu laur się dostanie, komu lanie,
Komu cisza i milczenia komu dzwon?

Nie wiadomo, jaka będzie nasza przeszłość,
Jaką wagę będą miały nasze dni
- bo w historię się zamienia twa współczesność,
A historia to - niestety - już nie ty.

Historio, Historio - ileż w tobie marzeń,
Często ciebie piszą kłamcy i gówniarze…

20. Sposoby pozyskiwania odbiorcy w mediach na podstawie wskazanego tekstu i innych tekstów kultury.

21. Rola marzeń w życiu człowieka na podstawie obrazu Malczewskiego.

22. Jakie mogą być skutki braku komunikacji językowej?

23. Refleksje na temat życia człowieka. Odniesienie do plakatu

24. Grzeczność językowa i bariery. Podane wypowiedzi dwóch kobiet na temat łamania barier w stosunku do nauczycieli. Odwołaj się do rożnych tekstów kultury i własnych życiowych doświadczeń.

Początek formularza

---