Wiosna Ludów na ziemiach polskich - zabór pruski i austriacki (Galicja), podr. s. 90 - 95.
Oprac. RM
Wiosna Ludów w Wielkopolsce
Przebieg
wpływ rewolucji w Berlinie (m. in. ogłoszenie swobód obywatelskich, amnestia dla więźniów
politycznych) na sytuację polityczną w Wielkopolsce
amnestia dla więźniów politycznych (ich uwolnienie z berlińskiego więzienia Moabit) aresztowanych w II 1846 r. - Walenty Stefański, Karol Libelt, Ludwik Mierosławski
utworzenie w Poznaniu Komitetu Narodowego 20 III 1848, trzy nurty polityczne: ziemiańsko - konserwatywny (hr. G. Potworowski), liberalny (K.Libelt), radykalny -(W. Stefański); programy polityczne: autonomia - nurt konserwatywny, niepodległość - nurt radykalny
petycja (tzw. adres) Komitetu Narodowego do króla Fryderyka Wilhelma IV (prośba o nadanie Wielkopolsce autonomii i spolszczenie administracji)
tworzenie przez Ludwika Mierosławskiego w Wielkopolsce polskich oddziałów wojskowych (początkowo - licząc na wybuch wojny Prus z Rosją - planował wkroczyć z nimi do Kongresówki)
odezwy Komitetu Narodowego do chłopów (m. in. obietnica nadania bezrolnym ziemi po wstąpieniu do wojska polskiego), porównaj z Manifestem Rządu Narodowego powstania krakowskiego
ugoda w Jarosławcu (11 IV 1848) zawarta między wysłannikiem króla, gen. Wilhelmem Willisenem a Komitetem Narodowym, postanowienia ugody w Jarosławcu:
▪ nadanie autonomii niektórym powiatom Wielkopolski - spolszczenie administracji na tym obszarze,
mającym objąć dwie trzecie terytorium Wielkopolski
▪ redukcja polskich oddziałów zbrojnych dowodzonych przez L. Mierosławskiego do 3 tys.
ugoda nie weszła w życie, ponieważ władze pruskie nie miały zamiaru jej przestrzegać
powstanie wielkopolskie (29 IV - 9V 1848): wkroczenie do Wielkopolski korpusu wojsk pruskich gen. Ferdynanda Colomba i bitwy z oddziałami L. Mierosławskiego (Książ 29 IV, Miłosław 30 IV, Sokołowo 2V, kapitulacja Mierosławskiego - Bardo 9 V), skutki wkroczenia wojsk pruskich: rozwiązanie się Komitetu Narodowego 30 IV, zakończenie Wiosny Ludów w Wielkopolsce
sylwetka Ludwika Mierosławskiego, podr., s. 91
ugoda w Jarosławcu (tekst w podr., s. 95)
2. Początki odrodzenia narodowego na Górnym Śląsku w okresie Wiosny Ludów
Bytom jako główny ośrodek odrodzenia narodowego na Górnym Śląsku w okresie Wiosny Ludów (petycja w obronie j. polskiego w urzędach, „Dziennik Górnośląski”)
działalność Józefa Lompy, księdza Józefa Szafranka , Emanuela Smołki (polscy działacze narodowi na Górnym Śląsku, redagują m. in. „Dziennik Górnośląski”, piszą petycje w obronie j. polskiego
Początki odrodzenia narodowego na Pomorzy Gdańskim, Warmii i Mazurach
działalność w obronie polskości polskich pastorów Celestyna Mrongowiusza w Gdańsku (zajmował się m.in. gwarą i folklorem kaszubskim i mazurskim) i Gustawa Gizewiusza w Ostródzie,
4. Skutki i znaczenie Wiosny Ludów w Wielkopolsce i na Górnym Śląsku
trwające kilka miesięcy represje wobec uczestników Wiosny Ludów w Wielkopolsce, a następnie ogłoszenie amnestii
stopniowe zastępowanie przez władze pruskie nazwy Wielkie Księstwo Poznańskie nazwą Prowincja Poznańska
utworzenie w pruskim parlamencie (Landtag) Koła Polskiego (kilkunastu posłów - m. in.
ksiądz Józef Szafranek z Górnego Śląska)
działalność w zaborze pruskim w latach 1848 - 1850 Ligi Polskiej (legalne stowarzyszenie
utworzone przez liberałów i demokratów - polskich posłów do Landtagu, stawiające
sobie za cel budzenie nastrojów patriotycznych w duchu pracy organicznej)
przyśpieszenie i dokończenie realizacji reformy uwłaszczeniowej (na mocy edyktów
regulacyjnych z lat 1811, 1816, 1823)
uchwały Parlamentu Związku Niemieckiego (tzw. parlamentu frankfurckiego) w okresie
Wiosny Ludów w sprawie polskiej (potępienie rozbiorów Polski, ale później uchwalenie
przyłączenia Wielkopolski do Związku Niemieckiego)
Wiosna Ludów w Galicji
Przebieg
Kraków i Lwów jako główne ośrodki wystąpień narodowych w Galicji w okresie Wiosny Ludów
wpływ wydarzeń rewolucyjnych w Wiedniu i ogłoszenie przez władze austriackie amnestii wobec uczestników powstania krakowskiego z 1846 r.
formy wystąpień narodowych w Galicji w okresie Wiosny Ludów: demonstracje uliczne, utworzenie w obu miastach Komitetów Narodowych i oddziałów Gwardii Narodowej, żądania autonomii, konstytucji, polskiego w urzędach , szkołach, uniwersytetach, zniesienia poddaństwa osobistego chłopów oraz reformy uwłaszczeniowej, wystosowanie przez mieszkańców Lwowa adresu (petycji) do cesarza - 18 III 1848 (autorami byli politycy galicyjscy Florian Ziemiałkowski, Franciszek Smolka oraz działacz TDP Wiktor Heltman)
ogłoszenie przez gubernatora Galicji, Franciszka Stadiona, zniesienia poddaństwa osobistego chłopów oraz reformy uwłaszczeniowej (22 IV 1848)
cel - niedopuszczenie do udziału chłopów w ewentualnym powstaniu narodowym
- formy represji władz austriackich wobec Polaków w Galicji w okresie Wiosny Ludów
Ⴗ ostrzał Krakowa z Wawelu przez austriacką artylerię (26 IV) (skutki: zastraszony Komitet
Narodowy uległ rozwiązaniu)
Ⴗ „zaduszki lwowskie” (1 - 2 XI 1848) - walki uliczne we Lwowie między wojskiem austriackim a
oddziałami Gwardii Narodowej
Skutki i znaczenie Wiosny Ludów w Galicji
zniesienie poddaństwa osobistego chłopów i reforma uwłaszczeniowa
pogorszenie stosunków polsko - ukraińskich w Galicji Wschodniej, przyczyny: ▪ działalność władz austriackich ▪ petycja duchowieństwa unickiego z Galicji Wschodniej do cesarza (prośba o ochronę ludności ukraińskiej przed „polskim uciskiem” oraz o podział Galicji na dwie części - ukraińską i polską)
ożywienie w Galicji polskiego życia politycznego (wzrasta znaczenie polityków dwóch opcji - zarówno konserwatystów (np. hrabia Agenor Gołuchowski) jak i liberałów - demokratów (np. Florian Ziemiałkowski, Franciszek Smolka)
w 1849 r. namiestnikiem Galicji został Polak, konserwatysta - ugodowiec, hrabia Agenor Gołuchowski; Galicja nie posiada jednak jeszcze autonomii, uzyska ją dopiero w 1861 r.
Polacy w Wiośnie Ludów w poszczególnych krajach Europy, podr. s. 93 - 94
- redagowanie przez A. Mickiewicza La Tribune de Peuples w Paryżu
Legion Polski A. Mickiewicza we Włoszech (w Rzymie, w 1849 r., w okresie rewolucji
republikańskiej Mazziniego i Garibaldiego)
gen. Wojciech Chrzanowski i płk. Władysław Zamojski w armii Piemontu (bitwy: Custozza, Novara)
gen. Józef Bem (bitwa pod Temeszwar 1849), gen. Henryk Dembiński i Józef Wysocki w powstaniu węgierskim (1848 - 1849)
udział Ludwika Mierosławskiego w rewolucjach na Sycylii (styczeń 1849), w Badenii (maj 1849)
udział Wiktora Heltmana w rewolucji w Saksonii
delegacja polska (Aleksander Wielopolski, Karol Libelt) na zjeździe słowiańskim w Pradze (czerwiec 1848)
2