Opracowanie i wdrożenie własnego programu przyrodniczo - ekologicznego dla uczniów kl. 1-3 ,, I ty możesz zostać ekologiem ”
Konkurs „Wiedzy o odpadach”, którego byłam koordynatorem zainspirował mnie do opracowania i wdrożenia programu przyrodniczo- ekologicznego „I ty możesz zostać ekologiem”. Został pozytywnie zaopiniowany przez dyplomowaną nauczycielkę przyrody i zatwierdzony do realizacji w listopadzie 2006r. na posiedzeniu Rady Pedagogicznej. Program poszerzał treści edukacji środowiskowej o treści przyrodnicze i ekologiczne. Zamierzone cele edukacyjne programu realizowałam w czasie 2 lat.( w roku szkolnym 2006/2007 oraz 2007/2008). Ogólnymi celami programu było: zapoznanie z różnorodnością świata przyrody, dostrzeganie jego piękna, popularyzacja zachowań ekologicznych oraz rozwijanie zdolności poznawczych dziecka . Wyznaczyłam następujące cele szczegółowe :
Obserwacja zjawisk i procesów przyrodniczych w bezpośrednim kontakcie z przyrodą.
Poznanie warunków panujących w lesie, życia zwierząt i roślin oraz wpływu człowieka na środowisko leśne.
Wyrabianie poczucia szacunku dla zawodu leśnika.
Poznanie niezwykłych właściwości wody oraz sposobów jej oszczędzania.
Segregowanie śmieci i wskazanie możliwości wykorzystania odpadów.
Podnoszenie aktywności ruchowej poprzez różne formy rekreacji i propagowanie zdrowego stylu życia.
Wdrażanie postaw przyjaznych środowisku poprzez sztukę ,poezję, piosenkę.
8.Wyrabianie trwałych zainteresowań i nawyków ekologicznych. 9. Umiejętność korzystania z różnych źródeł informacji, współdziałanie w pracy zespołowej, w grupie.
Treści nauczania podzieliłam na kręgi tematyczne: - Przyroda w naszej okolicy - Ekologia w naszym otoczeniu - Człowiek elementem środowiska ekologicznego
Realizując program zorganizowałam wiele ciekawych działań dydaktyczno- wychowawczych ( procedury osiągania celów):
1. Akcja „ Sprzątanie Świata”- moi uczniowie co roku we wrześniu biorą aktywny udział w tej akcji, najczęściej sprzątamy teren wokół szkoły. We wrześniu 2006r sprzątaliśmy las, segregując śmieci do różnych worków. 2. Zbiórka kasztanów i żołędzi - jesień 2007r. - przekazaliśmy je do Nadleśnictwa, jako pokarm dla zwierzyny leśnej w okresie zimy. 3. „ Owocowy dzień”- cały rok szkolny2007/2008 - po przeprowadzeniu pogadanki pielęgniarki na temat ekologicznego i zdrowego odżywiania się uczniowie na pierwszej lekcji wybranego dnia jedli przyniesione z domu owoce lub warzywa. 4. Dokarmianie ptaków „ Ptasie pogotowie ratunkowe”- od grudnia do lutego2007r. - dzięki pomocy rodziców zrobiliśmy karmniki, które ustawiliśmy w różnych miejscach przy szkole. Przez cały okres zimy uczniowie mojej klasy przynosili ziarno, okruchy, słoninkę. W grudniu 2006r. dzieci wraz z klasą młodszą przygotowały przedstawienie” Witaj Zimo”, w którym pokazały uroki zimy oraz w jaki sposób można pomóc zwierzętom przetrwać zimowe dni. 5. Światowy Dzień Ziemi - już od kilku lat byłam współorganizatorką obchodów tego dnia i wraz z dziećmi przygotowywałam przedstawienia, bogate w treści ekologiczne i prozdrowotne, przeznaczone dla dzieci młodszych. (kwiecień 2007 rok - inscenizacja „ Wiosna na świecie” ; kwiecień 2008 rok - wystawienie ekologicznej bajki „Królewna Śnieżka i siedmiu krasnoludków” ). 6. Konkursy plastyczne - uczniowie mojej klasy brali udział we wszystkich konkursach, które zorganizowało Nadleśnictwo Suchedniów w roku szkolnym 2006/2007 i 2007/2008. Wyróżnienie otrzymali w konkursach: „Leśne skarby jesieni” ( jesień 2006). W szkole w październiku 2006 r. zorganizowałam konkurs ekologiczny „Jak segregujemy odpady” oraz byłam koordynatorem konkursu zorganizowanego przez UTYLIZATORA. Kilkoro uczniów z mojej klasy otrzymało piękne atlasy przyrodnicze, a szkoła jako placówka wygrała rzutnik pisma wraz z ekranem. W maju 2008r. zorganizowałam i przeprowadziłam szkolny konkurs plastyczno - ekologiczny „Poznajemy przyrodę naszych parków krajobrazowych”, w którym udział brała cała klasa, kilkoro uczniów zdobyło cenne nagrody, zakupione przez Nadleśnictwo Suchedniów. 7. Stały kącik w gazetce szkolnej „Ploteczki z trójeczki” - (w specjalnej rubryce " Z pamiętnika małego przyrodnika", a w następnym roku „I ty możesz zostać ekologiem” ), prezentowane były prace i opracowania przygotowywane samodzielnie przez moich uczniów, dotyczące naszego środowiska oraz ochrony przyrody. 8. Spotkania z ciekawymi ludźmi np. - z urzędniczką, zajmującą się w Urzędzie Miasta i Gminy Suchedniów zagadnieniami ochrony środowiska, - z leśnikiem, ( październik 2006r. - wycieczka do lasu) - w marcu 2008r poznanie pracy leśnika za biurkiem oraz oglądanie filmu przyrodniczego w Nadleśnictwie „ Wiosna w Parku Drawieńskim , „Zwierzęta leśne”, a także 1 czerwca - spotkanie w Leśnej Klasie ) - wywiad z pracownikiem Zakładu Gospodarki Komunalnej- październik 2006 r. - z hodowcą dzików w Mostkach w październiku 2007r. - z pielęgniarką ( pogadanka na temat: „ Jak prawidłowo dbać o zdrowie” listopad 2007r.) 9. Wycieczki - do lasu, nad rzekę, na łąkę, do parku. Obserwacja zmian zachodzących w przyrodzie o różnych porach roku. Szczególnie ciekawa okazała się wycieczka do lasu. Dzieci oglądały i rozpoznawały drzewostany, porównywały liście pod względem wielkości, kształtu, koloru. Zbierały najciekawsze okazy liści, które po powrocie zasuszały i wykorzystywały do prac plastycznych. W maju 2008r. zorganizowałam wycieczkę do „ Szkoły Wrażliwości” gospodarstwa agroturystycznego w Kapkazach. Jest to niezwykłe miejsce w regionie świętokrzyskim , gdzie spotykają się dzieci i młodzież z artystami i miłośnikami sztuki ludowej. Zajęcia, w których uczestniczyli moi uczniowie to: - słuchanie opowieści opartej na motywach świętokrzyskich bajek i legend, - warsztaty ceramiczne - lepienie z gliny postaci świętokrzyskiego czarta, - obejrzenie gospodarstwa ekologicznego: zapoznanie ze sposobami powstawania domowego i zdrowego sera, degustacja wypieków z sera oraz szukanie ziół i wykorzystywanie ich do parzenia herbaty. 10. Gazetki tematyczne, prace plastyczne, wystawki, albumy, różnego rodzaju gry i zabawy dydaktyczne - zagadki, układanki, rebusy, krzyżówki. 11. Wykorzystywanie w czasie zajęć dydaktycznych szereg różnorodnych pomocy dydaktycznych - książki, czasopisma, płyty z piosenkami ,kasety magnetofonowe, ilustracje, gry dydaktyczne o wydźwięku ekologicznym.
Uczniowie prowadzili różnorodną dokumentacje z przebiegu obserwacji przyrodniczych: karty pracy, notatki przyrodnicze, zielniki, albumy, itp. W niektóre prace zaangażowani byli również rodzice czy rodzeństwo. Stworzyło to możliwość wspólnej pracy, zabawy, a tym samym współpracy ze szkołą. Starałam się rozbudzać zainteresowania dzieci proponując im szereg prac dodatkowych, nieobowiązkowych. Tym samym dawałam możliwość wykazania się uczniom szczególnie zdolnym i pracowitym. Zadania dodatkowe mobilizowały uczniów do śledzenia prasy, czytania książek tematycznych, wyszukiwania ciekawostek przyrodniczych, rysunków, zdjęć, pisania sprawozdań, artykułów przyrodniczych do gazetki szkolnej. Każda tego typu praca dawała uczniom radość i satysfakcję, była również pozytywnie oceniana, a czasami nagradzana. Równie ważny, w edukacji ekologicznej dzieci obok form pracy, jest dobór stosowanych metod. Najczęściej wykorzystywałam następujące metody: pogadankę, pracę z książką, obserwacje, pedagogikę zabawy, gry dydaktyczne, inscenizację, „ Burzę mózgów”, metody audiowizualne, oraz metodę projektów.
Po wdrożeniu programu przewidywane osiągnięcia - uczeń potrafi: - określić, co to jest przyroda, - nawiązać emocjonalną więź ze środowiskiem, czuć się jego częścią, - prezentować walory przyrodnicze okolicy Suchedniowa, - rozpoznawać podstawowe gatunki roślin i zwierząt najbliższego środowiska, - omówić zmiany zachodzące w środowisku przyrodniczym, - wskazać cechy szczególne wybranych elementów krajobrazu naturalnego w swojej okolicy, - określić znaczenie wody w życiu organizmów żywych, wskazać formy ochrony środowiska w najbliższej okolicy, - wyjaśnić pojęcia z zakresu ochrony środowiska, - zapobiegać dewastacji środowiska, - wskazać wpływ człowieka na stan środowiska, - wymienić chronione rośliny i zwierzęta, - przygotować odpowiednie pożywienie dla zwierząt leśnych, - wspólnie przygotować apel, -racjonalnie wykorzystywać wodę w domu i w szkole, - segregować odpady, -wykonywać prace twórcze, - opiekować się zwierzętami, - wymienić elementy środowiska, - uważnie słuchać, - prawidłowo się zachowywać, - samodzielnie wykonać zdrowy posiłek i estetycznie go podać, - zaplanować zdrowy styl życia, - wyjaśnić, jaki wpływ na organizmy żywe mają zanieczyszczenia, - korzystać z różnych źródeł informacji, - aktywnie spędzić swój wolny czas, - czytać ze zrozumieniem i wybierać najważniejsze informacje.
Ewaluacji dokonałam na podstawie: obserwacji dzieci w czasie zajęć i zabaw, samooceny po skończonych zajęciach, rozmów indywidualnych, sprawdzianów i testów, prac plastyczno- technicznych, zaangażowaniu i udziału w akcjach proekologicznych. Przeprowadziłam również ankietę wśród rodziców moich wychowanków. Ankieta zawierała pięć pytań: 1. „Czy Państwa dziecko chętnie uczestniczyło w zajęciach?” - 16 osób zakreśliło odpowiedź „tak”, 1 osoba „raczej tak”. 2. „ Czy Państwa zdaniem zwiększyło się zainteresowanie dziecka ekologią?” - 13 osób zakreśliło odpowiedź „tak”, 4 osoby „raczej tak”. 3. „Czy państwa dziecko posiada nowe umiejętności związane z ochroną środowiska ?” - 16 osób stwierdziło, że „tak”, 1 osoba nie udzieliła odpowiedzi na to pytanie. 4. „Jeśli posiada, to proszę określić jakie”…………………………….. - umiejętność segregowania odpadów ( 11 osób), - zwraca większą uwagę na czystość środowiska ( 2 osoby), - ochrona przyrody ( 4 osoby), - zna zwierzęta, drzewa ( 2 osoby), - wie, jak należy zachować się w lesie ( 1 osoba), - zna gatunki chronione roślin i zwierząt ( 2 osoby), - umie opiekować się roślinami, nie niszczy ich ( 3 osoby). 5. „Czy widzą Państwo potrzebę kontynuacji programu?” - 14 osób zakreśliło odpowiedź „tak”, 3 osoby „raczej tak”.
Wyniki ankiety wśród rodziców wskazywały, że dzieci w ciągu tych dwóch lat stosowania programu ekologicznego rozbudziły swe zainteresowania przyrodnicze i prezentują postawę proekologiczną w codziennym życiu.
Efekty:
Dzięki realizowaniu tego programu w pracy ze swoimi uczniami ukształtowałam w nich pozytywne cechy charakteru. Nauczyłam, jak być dobrym przyrodnikiem i dbać o otaczające środowisko nie tylko w szkole, ale także poza nią. Dzieci wzbogaciły wiedzę i umiejętności o świecie przyrody, nauczyły się obserwować, a także dzielić spostrzeżeniami, zdobyły umiejętność odczuwania piękna w przyrodzie i w dziełach człowieka. Dowiedziały się jak dbać o własne zdrowie i właściwie korzystać z naturalnego środowiska. Jeśli dziecko od najmłodszych lat przyzwyczai się troszczyć o rośliny i zwierzęta, własne otoczenie i zdrowie, dziecko wychowane w potrzebie kontaktu z przyrodą, nauczone proekologicznego myślenia w okresie dojrzałym jest w stanie naprawić lub zneutralizować negatywne skutki gospodarki jego poprzedników na ziemi. Uświadomiłam również uczniów, że w trakcie zdobywania wiedzy należy poszukiwać jej w różnych źródłach, a nie tylko ograniczać się do podręczników. Realizowanie programu pozwoliło lepiej zintegrować zespół klasowy, nauczyć ich dyscypliny i właściwego zachowania się w różnych miejscach. Poprzez wycieczkę uczeń nie tylko rozszerzył i utrwalił wiedzę zdobytą w szkole, ale pokonując trudności terenu i przeciwności pogody podniósł stopień sprawności fizycznej oraz wyrobił w sobie odporność psychiczną na przeciwności losu. Dzięki temu uczeń ma zaufanie do własnych sił i możliwości.
Opracowanie i wdrożenie programu działań edukacyjnych, wychowawczych, opiekuńczych lub innych związanych bezpośrednio z oświatą, pomocą społeczną lub postępowaniem w sprawach nieletnich. § 8 ust. 2 pkt 4a.
1