JAJNIK parzysty narząd w ktorym zachodzi oogeneza oraz synteza i uwalnianie steroidowych hormonow płciowych· pokryty jest torebką łącznotkankową (błona biaława) - od strony jamy brzusznej pokryta jest nabł.jednowarstwowym sześciennym· naczynia krwionośne i nerwy wnikają do jajnika przez krezkę jajnika łącząca się z wnęką· wyrożnia się korę i rdzeń· zrąb tworzy tk.łączna właściwa luźna-szczegolnie obfita w rdzeniu; podtrzymuje składniki miąższu (pęcherzyki jajnikowe, kom.środmiąższowe, nn.krwionośne , limfatyczne oraz nerwy)· w korze występują pęcherzyki jajnikowe stanowiące miąższ narządu , między nimi leżą pojedyncze miocyty gładkie· we wnęce nie ma kory, krezka przechodzi w rdzeń· w korze obu jajnikow znajduje się ok.400 tys pęcherzykow jajnikowych potrzymywanych przez tk.łączną zrębu Pęcherzyk jajnikowy pierwotny· znajduje się na obwodzie kory w pobliżu błony białawej· w skład wchodzi oocyt I rzędu zahamowany w diktiotenie· duże, okrągłe jądro z lekko skondensowaną chromatyną leżące na obwodzie komorki· oocyt zawiera ap.Golgiego, liczne mitochondria i swoiste błony pierścieniowate· dookoła oocytu leżą płaskie kom. ułożone w jedną warstwę - wyraźna błona podstawna od strony zrębu jajnika· mogą przekształcać się w kom.ziarniste Pęcherzyk jajnikowy wzrastający bezjamisty i jamisty· oocyt pęcherzyka jajnikowego wzrastającego jest oocytem I rzędu zahamowanym w diktiotenie· w p.wzrastającym zwiększa on swoją objętość, liczbę rybosomow, liczbę diktiosomow ap.Golgiego· pojawiają się kropelki tłuszczu i liczne ziarna lipochromowe· w zew. części cytoplazmy znajdują się wydzielnicze ziarna korowe - wydzielina otacza powierzchnie oocytu i zapobiega ponownemu zapłodnieniu· powierzchnia oocytu jest pofałdowana , wytwarza wiele wypustek ktore drążą w głąb osłonki przejrzystej i mogą wchodzić w kontakt z kom.ziarnistymi (połączenie neksus)· w błonie oocytu znajdują się liczne receptory glikoproteinowe (integryny i CD9)-udział w adhezji plemnika do oocytu· oocyt wytwarza homogenną błonę (osłonka przejrzysta) oddzielającą go od kom.ziarnistych - zbudowana z proteglikanow ZP2 i ZP3 pełnią funkcję receptorow wiążących odpowiednie receptory głowki plemnika Kom.ziarniste Kom.otaczające oocyt I rzędu dzielą się mitotycznie, zwiększają swoją średnicę i tworzą wiele pokładow dookoła oocytu- przekształcają się w kom.ziarniste (po zew.stronie zachowują błonę podstawną) . Wytwarzają wiele wypustek wnikających do osłonki przejrzystej gdzie stykają się z wypustkami oocytu -powstaje system wymiany jonow i cząsteczek. Oocyt wydziela estrogeny, progesteron i czynnik wzrostu i rożnicowania GDF-9 Kom.osłonki pęcherzyka W tk.łącznej otaczającej pęcherzyk kom.dzielą się i układają w pobliżu błony podstawnej kom.ziarnistych-wytwarza się warstwa wew. osłonki pęcherzykowej (zawiera dużo komorek i bogate unaczynienie krwionośne), na zewnątrz powstaje warstwa zew.osłonki pęcherzykowej (zawiera wiele włokien kolagenowych , niewiele komorek i nieliczne miocyty gładkie). Po owulacji kom.warstwy wew. przekształcają się w kom.paraluteinowe · kom.pęcherzyka jajnikowego wzrastającego wydzielają lektynę - hormon hamujący apetyt, w jajniku pobudza angiogenezę co polepsza jego ukrwienie i zaopatrzenie pęcherzyka w tlen i subst.odżywcze· gdy jest więcej warstw kom.ziarnistych to powstają między nimi wolne przestrzenie które zlewając się tworzą jamę pęcherzyka - otaczające kom.wydzielają płyn bogaty w kw.hialuronowy (dalsze powiększanie jamy) - oocyt otoczony kom.ziarnistymi przyjmuje pozycję obwodową Pęcherzyk jajnikowy dojrzały· jego środkową część zajmuje jama pęcherzyka wypełniona płynem· jamę otacza 3warstwowa ściana : w.ziarnista na błonie podstawnej, w.wew.osłonki pęcherzyka iw.zew. (oocyt znajduje się w warstwie kom.ziarnistych)· w miejscu gdzie leży oocyt w.ziarnista grubieje i wystaje do światła jamy jako wzgorek jajonośny- znajduję się tu oocyt II rzędu zahamowany w metafazie mejozy II· oocyt otoczony kom.ziarnistymi tworzącymi wieniec promienisty· jama wysłana jest w.ziarnistą złożoną z 6-12 w.kom.ziarnistych lężących na błonie podstawnej Czynność pęcherzyka jajnikowego· dojrzewają w nich oocytu II rzędu zdolne do zapłodnienia· uwalniają i wydzielają estrogeny oraz hormony regulujące (inhibina, hormony blokujące i stymulujące receptory dla LH) CIAŁKO ŻÓŁTE· powstaje w miejscu pękniętego pęcherzyka jajnikowego (ok.14 dnia cyklu jajnikowego)· przed owulacją błona podstawna w.ziarnistej i kom.wew.w.osłonki pęcherzykowej wnikająmiędzy kom.pęcherzykowe w.ziarnistej, po owulacji pęcherzyk się zapada a w jamie pękniętego pęcherzyka powstaje skrzep krwi do ktorego przyrasta tk.łączna zrębu - kom.ziarniste zmieniają się w kom.luteinowe a kom.w.wewnętrznej osłonki w kom.paraluteinowe· w środku znajduje się wyspa tk.łącznej luźnej (pozostałość skrzepu) otoczona przez grubą w.kom.luteinowych pokrytych łącznotkankową torebką zawierającą liczne nn.krwionośne· kom.paraluteinowe wnikają od strony torebki między kom.luteinowe· kom.luteinowe są wieloboczne o okrągłych jądrach, mają rozbudowaną gładką ER i ap.Golgiego, liczne mitochondria, rozbudowany system wypustek cytoplazmatycznych, liczne kropelki tłuszczu i ziarna lipochromu· głowna funkcja kom.luteinowych do synteza i uwalnianie progesteronu ktory przygotowuje BŚ macicy do przyjęcia zarodka, utrzymanie tego stanu w czasie ciąży i przygotowanie gr.mlekowych do wydzielania mleka· kom.luteinowe syntetyzują i uwalniają oksytocynę i neurofizynę, kom.paraluteinowe - relaksynę· ciałko żołte menstruacyjne - gdy nie nastąpi zapłodnienie· ciałko żołte ciążowe - przekształcone w wyniku zapłodnienia i działania gonadotropiny kosmowkowej z c.ż.menstruacyjnego· w miejscu zdegenerowanego ciałka żołtego powstaje łącznotkankowa blizna - ciałko białawe ktore zanika po paru miesiącach |
GR.ŚRÓDMIĄŻSZOWY· zgrupowanie kom.endokrynowych rozrzuconych wśrod tk.łącznej właściwej zrębu jajnika· powstają z kom.w.wew.osłonki pęcherzyka i tak jak one mają cechy kom.syntetyzujących steroidy (uwalniają estrogeny)· liczba kom.środmiąższowych jest szczegolnie duża u noworodkow i u dziewcząt we wczesnej fazie okresu pokwitania (wzrost liczby pęcherzykow atrezyjnych) - estrogeny powodują u nich rozwoj IIrzędowych cech płciowych· zalicza się do nich kom.wnękowe ktore można znaleźć w tk.łącznej zrębu wnęki jajnika - mają cechy kom.syntetyzujących steroidy (uwalniają androgeny)· kom.wnękowe i środmiąższowe mają w cytoplazmie kryształy Renkego JAJOWÓD· parzysty przewod (dł.ok.15cm)· wyrożnia się lejek ze strzępkami, bańkę , cieśń i cześć maciczną· BŚ jest w rożnym stopniu pofałdowana w zależności od lokalizacji - fałdy w bańce są liczne i długie , w cieśni i cz.macicznej są mniej liczne i krotsze· BŚ składa się z n.jednowarstwowego walcowatego z rożnymi komorkami i BŚ właściwej· kom.urzęsione- ich liczba zależy od stężenia estrogenow we krwi, jest ich najwięcej w czasie i tużpo owulacji - w czasie ciąży zanikają; ich rzęski poruszają się w kierunku macicy (wspomaga to transport oocytu lub zarodka do macicy)· kom.wydzielnicze mają liczne pęcherzyki wydzielnicze w szczytowych częściach cytoplazmy, mają kształt walcowaty, wydzielają subst.odżywiające zarodek· kom.klinowate są kom.wydzielniczymi; środnabłonkowe limfocyty to głownie Tc i NK· BM prawie na całej długości składa się z wew-okrężnej i zew-podłużnej warstwie miocytow gładkich, w pobliżu macicy mogą zawierać najbardziej wew.warstwę podłużną; mm.gładkie tworzą ruchy perystaltyczne jajowodu - nasilają się pod wpływem estrogenow i są b.intensywne w czasie owulacji (po zaplemnieniu rownież prostaglandyny nasienia wzmagają te ruchy)· bł.surowicza jest typowym listkiem otrzewnej pokrytym nabłonkiem surowiczym· poprzez jajowod odbywa się transport plemnikow (dzięki ruchom perystaltycznym), ruch rzęsek tworzy prąd przeciw ktoremu poruszają się plemniki; zapłodnienie ma najczęściej miejsce w bańce MACICA· nieparzysty narząd złożony z trzonu, cieśni i szyjki Błona śluzowa· pokryta n.jednowarstowym walcowaty z pojedynczymi kom.urzęsionymi leżącymi na błonie podstawnej· pod nabłonkiem znajduje się gruba blaszka właściwa BŚ zawierająca gruczoły ; wyrożnia się tu 2 warstwy: w.czynnościowa leżąca bliżej nabłonka i w.podstawowa· w wieku reprodukcyjnym w.czynnościowa ulega powtarzającym się zmianom w cyklu menstruacyjnym· w.podstawowa jest raczej niezmienna, jej zrąb tworzy tk.łączna właściwa z licznymi kom.macierzystymi ktore są źrodłem odnowy w.czynnościowej - znajdują się tu także zakończenia gr.macicznych, liczne nn.krwionośne i skupiska limfocytow· zmiany w cyklu menstruacyjnym spowodowane są zmianami stężeń estrogenow i progesteronu- zmiany nabłonka jajowodu i pochwy, zmiany w istocie międzykom.tk.łącznej całego organizmu· cykl dzielimy na fazę miesiączkową, proliferacyjną i sekrecyjną· faza miesiączkowa - gdy nie nastąpi zapłodnienie nn.krwionośne BŚ właściwej obkurczają się i rozkurczają co doprowadza do niedokrwienia, poźniej do krwawienia i złuszczania w.czynnościowej BŚ ; pod koniec tej fazy blaszka właściwa BŚ składa się tylko z w.podstawowej · faza wzrostu(do owulacji) - BŚ pod wpływem estrogenow odbudowuje w.czynnościową, fibroblasty dzielą się intensywnie i wytwarzają włokna tk.łącznej i składniki istoty podstawowej (odtworzenie zrębu BŚ właściwej); rosną także gruczoły (cewkowe nierozgałęzione) i nn.krwionośne· faza sekrecyjna - pod wpływem progesteronu zwiększa się dalej grubość BŚ, w w.czynnościowej można wyrożnić podnabłonkową warstwę zbitą i głębszą w.gąbczastą - w w.zbitej jest wiele fibroblastow, leukocytow i kom.plazmatycznych; w w.gąbczastej zmniejsza się ilość tk.łącznej a zwiększa liczba gruczołow (szerokie i spiralne) i nn.krwionośnych Błona mięśniowa· miocyty są duże (wielkość zmienna podczas cyklu menstruacyjnego) · ułożone w 3 warstwy: wew - podłużna, środkowa- najgrubsza, okreżna i spiralna, zew- podłużna i okrężna· między miocytami występuje obficie tk.łączna właściwa z licznymi wł.kolagenowymi, siateczkowymi i sprężystymi· w zrębie w.środkowej liczne nn.krwionośne· skurcze mięśni wywołane przez u.nerwowy, prostaglandyny i oksytocynę Błona surowicza· otrzewna okrywająca przednia i tylną pow., łączy się wzdłuż brzegow tworząc wiezadło szerokie· składa się z tk.łącznej właściwej pokrytej nabłonkiem surowiczym Cieśń macicy łączy trzon z szyjką-ściana zbudowana podobnie jak ściana trzonu (BŚ i BM są cieńsze) Szyjka macicy- wewnątrz znajduje się kanał szyjki będący przedłużeniem światła cieśni macicy -kanał otwiera się do pochwy ujściem zew. Pow. pochwowa szyjki pokryta jest n.wielowarstowym płaskim nierogowaciejącym przechodzącym w obrębie ujścia zew. w nabłonek jednowarstwowy walcowaty wyściełający kanał szyjki- kom tego nabłonka wydzielają śluz. Pod nabłonkiem znajduje się BŚ właściwa zawierająca cewkowe, rozgałęzione gr.śluzowe. Jakość i ilość wydzielanego śluzu zależy od stężenia estrogenow i progesteronu we krwi |