Arystoteles
-pierwszym etapem poznania jest przedmiot z którym kontaktujemy się za pomocą zmysłów
- poznanie przebiega od szczegółu do ogółu
- zmysły zwracają uwagę na szczegół
- wypowiadamy jednak sądy ogólne
- ogólność związana jest z intelektem
- Poznanie:
- abstrakcja- pewna selekcja
- indukcja- przejście od szczegółu do ogółu
- dedukcja
W poznaniu tworzymy:
- pojęcia
- sądy
- rozumowanie- przechodzenie od jednego sądu do innego
- Punktem wyjścia jest poznanie zdroworozsądkowe
- Filozof w punkcie wyjścia postrzega świat tak jak każdy człowiek
- Teoria bytu (rzeczywistości) Arystotelesa:
Arystoteles widzi byt w pewnych aspektach. W każdym z nich tworzy terminologię, która ujmuje aspekt bytu
Przyczynowość- jeden byt jest przyczyną względem drugiego bytu
Przyczyny zewnętrzne:
- przyczyna ruchu/sprawcza- byt zewnętrzny który wywołuje skutek w tym bycie
- przyczyna celowa- to do czego się dąży np. podmiot oddychający do powietrza
- byt w relacji do innego bytu
Przyczyny wewnętrzne
- sfera duchowości
- aspekt przemiany i tożsamości-przyczyna zmiany tożsamości
- tożsamość gatunkowa
- tożsamość jednostkowa
Każdy byt jest złożony z formy i materii
Są byty samodzielne (Jan Kowalski) i niesamodzielne-nadbudowane na bycie samodzielnym (kolor oczu Kowalskiegou)
Byt samodzielny nazywa się substancja
Byt niesamodzielny nazywa się przypadłość (zbiór przypadłości- są przypisane do każdej substancji)
Typy przypadłości:
Ilość
jakość- odpowiada na pytanie „jak?”
relacja
działanie
doznawanie
uwarunkowanie czasem
umiejscowienie
ułożenie
posiadanie
Byt jest ciągle tożsamy i ciągle się zmienia
- zmienia się określony sposób
- zmiany odbywają się jednocześnie w obrębie gatunku
W każdym bycie istnieje złożenie na akt i możność (akt= działanie, możność= możliwość podjęcia działania)
->może następować przechodzenie z możności do aktu
Przykładem przejścia z aktu do możności jest uczenie
Pluralizm:
- świat to wielość bytów samodzielnych, które mają określone właściwości i pozostają ze sobą w zależnościach
- rzeczywistość to zawsze byty konkretne
-oddzielenie formy od substancji następuje tylko w naszym umyśle(oddzielenie od przypadłości też)
-ważne jest uświadomienie sobie, że ten oddzielony byt istnieje jedynie w naszym umyśle
Społeczeństwo wg Platona i Arystotelesa
Wg Arystotelesa społeczeństwo to wszyscy ludzie i wszystkie relacje między nimi.
->nie ma społeczeństwa jako ogół, nie można go wskazać, zawsze wskazuje się konkretne
Osoby
->sytuacja wygląda tak samo jeśli chodzi o inne grupy społeczne, np. studenci
Gdy pomijamy poznanie zmysłowe, rozpatrujemy byt ogólny (powszechniki)
Koncepcja Boga:
Jeden byt powoduje zmianę (ruch) drugiego
Istnieje byt, który wprawia inne w ruch, ale nie ma on swojej przyczyny ruchu.
Pierwszy byt nie podlega zmianom
Składa się z samej formy
Posiada akt, jest w jakimś stopniu zrealizowany
Nie ma możności bo w innym wypadku byłby w ruchu
Jest czystym aktem w przeciwieństwie do innych bytów
Byt czysto substancjalny
Jest bytem wiecznym, stałym
Niematerialny
Jest najdoskonalszy
Przedmiotem jego myślenia jest on sam
Jego naturą jest myślenie, jest zbudowany z myślenia
Jest myślą, która myśli samą siebie
Przedmiotem tej myśli nie może być inny byt
Gdyby przedmiotem myślenia był inny byt to myśl wprawiłaby się w ruch
musi istnieć przyczyna ruchu, która byłaby pierwsza- nie poruszana przez żaden inny byt (żaden inny byt nie wprawia sam siebie w ruch)
pierwszego bytu nie dotyczy zmienność(charakterystyczna dla pozostałych bytów)
-nie ma on przyczyny zmienności, jedynie sam jest przyczyną zmienności dla innych bytów
-jest jedynie czystą formą
skoro przechodzenie z możności do aktu jest ruchem, to pierwszy byt posiada akt, ale nie posiada możności. Akt pierwszego bytu w pełni zrealizował już jego możność, więc już jej nie potrzebuje
-pierwszy poruszyciel jest tylko aktem
pierwszy byt jest samą substancją- nie posiada przypadłości i to go różni od pozostałych bytów, gdzie nie występuje sama substancja
nie widzimy pierwszego bytu poprzez poznanie zmysłowe, ale przez skutki jego działania
pierwszy byt jest:
-wieczny
-stały
-niematerialny
-doskonały
->najdoskonalsze działanie to działanie rozumu-> rozumowanie teoretyczne
->pierwszy byt wobec tego musi myśleć
->przedmiotem tego myślenia jest on sam
skoro pierwszy byt jest niematerialny, zbudowany jest z myślenia
->”myśl, która myśli samą siebie”
u Arystotelesa byt pierwszy nie ma związku z innymi bytami
->nie może on myśleć o innych bytach, gdyż te inne byty są w ruchu i myślenie o nich sprawiłoby, że byłby on w ruchu i straciłby swoją doskonałość, stałby się zmienny