Schyłek subkultur na świecie a subkultury współczesne
Historia kultury jest dowodem na to, że młode generacje zazwyczaj podejmowały próby buntu, przez kwestionowanie dotychczasowych autorytetów, norm, ogólnych zasad społeczeństwa przez rezygnacje z narzuconego stylu życia. Formowanie się kultury młodzieżowej w tym czasie charakteryzuje się odrębnością od reszty społeczeństwa. Przejawia się to m.in. w cechach powierzchowności: stylu zabawy, sposobu spędzania wolnego czasu, postawy, słownictwa, czy wygląd. Zespół młodzieżowej „inności” nazywane jest subkulturą. Jej głównymi cechami są: założenia ideologiczne, obyczajowość, kreowany wizerunek i aktywność twórcza. Potoczne rozumienie stawiane jest w jednym szeregu, co „nieprzystosowanie społeczne”, „patologia społeczna”, czyli wiąże się z negatywnym odbiorem. W znacznym stopniu decydujący wpływ na to ma telewizja, która nieustannie informuje o przejawach działalności dewiacyjnych subkultur (np. szalikowców, czy satanistów). W rzeczywistości jednak pojęcie subkultury nie odnosi się tylko i wyłącznie do negatywnych grup nieformalnych, których celem jest dewastacja i niszczenie mienia.
Zjawisko subkultur jest obecne już od dawna, także możemy mówić już o częściowym schyłku subkultur, ale i o subkulturach współczesnych, które wciąż skupiają rzesze ludzi i nadal istnieją, jako nieodłączny element przemian cywilizacyjnych i procesów rozwoju społecznego.
Charakter i atrybuty tego rodzaju grup nieformalnych ciągle zmieniają się. Natomiast tym, co je łączy jest wywieranie wpływu na przebieg procesu socjalizacji młodzieży, zaangażowanej w funkcjonowanie subkultury. W przypadku subkultur nastawionych głównie na działalność alternatywną, ten wpływ może być konstruktywny (m.in. sprzyja rozwojowi zainteresowań, umożliwia samodzielną ekspresję). Z kolei przynależność do subkultur o charakterze dewiacyjnym stanowi realne zagrożenie dla reszty społeczeństwa - dla właściwego rozwoju młodych ludzi (przez zażywanie narkotyków, czy stosowanie agresji), oraz dla porządku publicznego (subkultury chuligańskie, czy przestępcze). Oba oddziaływania są tożsame zarówno dla subkultur przeszłych jak i tych współczesnych.
Niewątpliwie pierwszym rodzajem subkultury byli bikiniarze. Czas jej działalności przypada na początek lat 50. Subkultura ta była często wiązana przez społeczeństwo z przestępczością nieletnich, chuligaństwem oraz patologią. Bikiniarze pochodzili głównie z dobrych i bogatych rodzin inteligenckich. Ich hasłem było odrzucanie tradycyjnych wzorców. Cenili sobie za to własną samodzielność, indywidualność, oraz wolność - chcąc tym samym zaznaczyć swą odrębność. Zaznaczali ją przede wszystkim przez naśladownictwo zachodnich wzorców. Cechą charakterystyczną w wyglądzie bikiniarskiego stylu życia były włosy zaczesane do tyłu, noszono obszerne, welwetowate marynarki, barwne i szerokie krawaty, dla odmiany wąskie spodnie zaprasowane na kant sięgające do kostek, do tego kolorowe skarpetki oraz wyraziste buty o grubej podeszwie. Strój tak indywidualny stał się ich wyróżnikiem w komunistycznej Polsce. Natomiast w sferze muzyki także nie było monotonii, gdyż interesowano się jazzem, który słuchano podczas prywatek będących elementem bikiniarskiego stylu życia. Takie spotkania w luźnej atmosferze pozwalały na swobodne wymiany poglądów i dostęp do zakazanych owoców, tj. zakazana muzyka, taniec czy moda. Jak na frywolność kulturalną przystało - bikiniarze odznaczali się swobodą obyczajową w relacjach damsko-męskich na zasadach partnerstwa. W obecnych czasach taką grupę uznano by za nieszkodliwie społeczną, jednakże czasy komunistyczne przyniosły inny odbiór tej subkultury, która traktowana była, jako zdemoralizowana, obca klasowo i skażona burżuazyjną propagandą. Czas działalności bikiniarzy był jednak stosunkowo krótki. Po tym jak otwarto się na Zachód - subkultura bikiniarzy stopniowo zanikała.
Kiejną subkulturą z przeszłości są hipisi (inaczej ludzie-kwiaty). I ta subkultura wyrosła z kryzysu kultury amerykańskiej - początek lat 60'. Zjednoczenie się młodych ludzi o podobnych poglądach było wynikiem ustroju politycznego, w którym dominował prymat nad jednostką, natomiast stosunki społeczne oparte były na wzajemnej rywalizacji. Wartość człowieka była zależna od jego statusu materialnego. Hipisi, jako grupa nieformalna ceniła sobie podobnie jak bikiniarze wolność i niezależność, jednakże to oni w swym zachowaniu stronili od instytucji rodzinnych - rodziny, uważali, że wszyscy są braćmi i nie muszą się dzielić. Konflikty między władzą a niezadowolonymi zaostrzyły się zwłaszcza w trakcie protestów wojny w Wietnamie. USA i Europa były pochłonięte zamieszkami na uniwersytetach oraz ruchami na tle rasowym. Hipisi, jako subkultura byli nieszkodliwi dla innych, tak jak inne subkultury pragnęli wyzwolenia z narzuconych norm, dlatego cenili sobie niezależność, zarówno wobec ograniczeń, jak i wobec więzów wynikających z pełnienia tradycyjnych ról rodzinnych. Subkultura ta dawała możliwości rozwoju. Propagowano mit życia w drodze. Hipisi owładnięci pasją poznawania nowych miejsc, ludzi i zjawisk często się przemieszczali. Cechami charakterystycznymi ich wizerunku był oczywiście wygląd, na który składały się długie włosy, często przepasane opaską lub chustką. Strój składał się z barwnych koszul, sukien, luźnych spodni poszerzanych u dołu (tzw. dzwony), prócz tego noszono koraliki i inne ozdoby. Wszystko to miało być symbolem swobody i ucieczki od szarego, monotonnego życia. Ich strój miał być także powiązaniem z naturą, zawierał elementy nawiązujące do kultury Indian, którzy tak jak hipisi byli wolni, ale i prześladowani przez państwo. Jako zwolennicy tego, co naturalne, propagowali zdrowy tryb życia, często byli wegetarianinami. Przeciwstawiali się też rozwiniętemu przemysłowi i niszczeniu naturalnego środowiska. Hipisi prócz tego przejawiali pacyfistyczny charakter, byli przeciwni deyskryminiacji, przemocy i agresji - opowiadali się za równouprawnieniem. Aby uciec od zniewolenia sięgano po narkotyki, które miały być przydatne do poszerzenia świadomości i realizacji hipisowskich ideałów, czyli braterstwa, równości i głębokich więzi braterstwa. Hipisi udowodnili, że sztukę tworzyć może każdy, bo nie jest ona zarezerwowana tylko dla profesjonalistów. Koniec lat 70' przyniósł zmierzch tej subkultury, która stopniowo zaczęła zanikać, niestety rosła natomiast liczba grup narkomańskich. Jednak pomimo końca ery hipisów, nadal obserwuje się, co kilka lat wzrost zainteresowania ich subkulturą.
Hipisi jako lud słaby był nieustannie napiętnowany i prześladowany przez kolejną subkulturę tamtych czasów - a mianowicie przez gitowców (git-ludzi), wśród, których panował kult siły fizycznej i twardego charakteru. Ta subkultura miała charakter dewiacyjny. Zjawisko formowania się młodzieży w taką grupę była rezultatem zjawiska „drugiego życia”, które pojawiło się pod koniec lat 50' w placówkach resocjalizacyjnych. Funkcjonowanie w ich obrębie grypeski przejawiało się stosowaniem odrębnych zasad o charakterze aspołecznym. Posługiwano się specyficznym językiem kodów. Najważniejszym celem była oczywiście walka z instytucjami i prawem. Członkowie gitowców cenili sobie swą wyższość nad innymi, dlatego często wykorzystywali swą siłę i przewagę nad słabszymi. Gitowcy uważając się za elitę młodzieży zaznaczali swą dominację nad innymi przez stosowanie przemocy. Młodzież opuszczająca placówki resocjalizacyjne przenosiła zasady gitowców na, zewnątrz, czyli do szkół, na podwórko itp. Tam zaczęły się pojawiać pierwsze walki „na wolności” w obronie własnych racji. Niepokojące stało się także lekceważenie zasad współżycia społecznego. Istotnym elementem jednoczenia się git-ludzi było zbiorowe picie alkoholu. Natomiast zewnętrznym wyróżnikiem przynależności do tej subkultury były blizny i tatuaże. Czas zaniku panowania gitowców przypada na koniec lat 70', kiedy pojawiły się nowe zachodnie subkultury.
Nie mniej znaną przeszłą subkulturą są chuligani, którzy są symbolem wykolejonej młodzieży. Chuligaństwo funkcjonowało już w słownictwie w Wielkiej Brytanii już od lat 80' XIX wieku, termin ten znany był także w Rosji tuż przed wybuchem rewolucji październikowej. Aczkolwiek znamiona subkultury zyskało dopiero po drugiej wojnie światowej. Początek tej subkultury w Polsce datuje się w latach, 50' kiedy modna subkulturą byli bikiniarze. Wprawdzie, obie subkultury były zafascynowane kulturą Zachodu, to wyrósł między nimi antagonizm. W przeciwieństwie do bikiniarzy, chuligani pochodzili głównie z środowisk robotniczych, z rodzin o niskim statusie społecznym. Początkowo chuligani przyswajali wygląd i styl tożsamy z bikiniarzami, aczkolwiek chcąc wyrobić swój własny wizerunek musieli starać się o uzyskanie odrębności. Grupy chuligańskie cechowała ogólna solidarność, bezwzględne posłuszeństwo wobec przywódcy i sposobu postępowania, czyli tzw. kodeksu, którego przestrzeganie zobowiązywało wszystkich członków grupy. Cenili siłę fizyczną, odwagę, skłonność do podejmowania ryzyka. Subkultura chuliganów, co prawda przetrwała jedynie do lat 60', ale do czasów współczesnych przetrwał często używany termin „chuligan”, który określa osobnika naruszającego obowiązujące normy społeczne, a nie członka grupy subkulturowej.
Upadłą subkulturą są także poppersi, których powstanie datuje się na początek lat 70' w Wielkiej Brytanii wśród fanów muzyki New romantic. Ów subkultura przejawiała się odmiennym stylem, który uzależniony był od fascynacji dyskotekowym komercjalizmem. Poppersi i ich sposób na życie byli obiektem pożądań innych, biedniejszych nastolatków, których nie było stać na koncerty, podróże i styl ubierania się. Ze względu na przyczyny ekonomiczne ta subkultura zrzeszała stosunkowo niewiele ludzi, przy czym czas jej trwania też nie był długi. Styl poppersów był modyfikacją kreacji hipisów. Poppersi nosili bufiaste i zwężane u dołu spodnie, gołe głowy z długą grzywką, prócz tego białe skarpety, mokasyny. Koniecznością dla poppersów było znalezienie się w dyskotece raz w tygodniu oraz drogi szpan. Tak pojęta indywidualność była sposobem wygrywania nad otaczającą szarą rzeczywistością. Nowy świat, a jakim postanowili żyć był pełen egoizmu i hedonizmu. Zażywanie przyjemności stawiano na pierwszym miejscu.
Schyłek wszystkich powyższych subkultur jest dowodem na to, że zabrakło afirmacji młodzieżową indywidualnością, która zaczęła przyjmować nowe formy. Kultura Zachodu oddziaływała jednak w sposób znaczący. Członkowie subkultur począwszy od lat 50' do 80' stali się wizerunkiem przeszłości, w której nie brak było sprzeciwów, walk o wolność, czy prób odizolowania się od środowiska. Potrzeba samorealizacji stała się najważniejsza, a co za tym idzie - determinująca ich działania, np. dzieci-kwiaty, czy gitowcy. Niezależnie od czasu występowania każdej z opisanych subkultur przeszłości, są one odpowiednikiem na sytuację, w jakiej przyszło im żyć. Z racji, iż czasy się zmieniły - przyszedł także czas na zmianę w sferze subkulturowej. Zatem stare subkultury zostały zastąpione przez nowe - odpowiadające nowej rzeczywistości, zainteresowaniom młodzieży i ich oczekiwaniom wobec samorealizacji. Nic, zatem dziwnego, że przyszłość pod względem postępu przyniosła także wzrost różnych subkultur na świecie. Skupiają one nie tylko entuzjastów określonego rodzaju muzyki, czy stylu ubierania się albo chęci dominacji nad innymi, ponieważ przyszłość przyniosła ludzi zainteresowanymi różnymi dziedzinami życia.
Do pierwszej nowej, bo współczesnej subkultury zalicza się graficiarzy (spejowców). Zgromadzenie to powstało w USA w latach 60. XX wieku, natomiast w Polsce obecność ich datuje się na lata 80'. Ich dzieła - malowidła na murach, stały się symbolem naszych czasów. Grafitii w postaci barwnych napisów i malunków można znaleźć na ścianach domów, sklepów, mostów, ogrodzeń, czy pociągów. Dewastacja tych miejsc jest nieustanna, tak samo jak walka z nimi. Skorumpowana działalność spreyowców jest zawsze zorganizowana. Działają zwykle pod osłoną nocy, gdy istnieje mniejsze prawdopodobieństwo złapania na gorącym uczynku. Obecność innych członków nie tylko dodaje odwagi, ale i jest pewną formą zabezpieczenia przed nieproszonymi gośćmi. Członkami tej subkultury są zwykle nastoletni chłopcy wywodzący się z tego samego środowiska, czyli z osiedla lub dzielnicy. Struktura ich stroju składa się z bluzy z kapturem i praktycznego plecaka, który kryje użyteczne gadżety do spreyowania. Działalność tej współczesnej subkultury można rozpatrywać z dwóch stron. Jedna to destrukcyjna, niszczy mienie publiczne, natomiast druga dotyczy aktu twórczego młodych ludzi, którzy w postaci graffiti tworzą młodzieżową sztukę ludową, barwią ponury świat. Z kolei ich dzieła - zarówno napisy, jak i rysunki są wołaniem o zauważenie problemów i niepokojów młodzieży. Twórczość graffiti często odwołuje się do polityki, życia społecznego i poglądów subkultury.
Następną współczesną subkulturą są skinheadzi (skini). Okres ich działalności jest naprawdę długi, ponieważ początek owej subkultury to połowa lat 60' XX wieku (Anglia). Znaczenie nazwy „skinheads” oznacza w dosłownym znaczeniu skórogłowi, co też określa ich wygląd, na który składa się: krótkie lub ogolone do samej skóry włosy. Noszą kurtki o barwie czarnej lub zielonej z pomarańczową podszewką. Strój dopełniają dżinsowe spodnie z podwiniętymi nogawkami, szerokie i elastyczne szelki oraz wysokie, ciężkie i błyszczące buty - glany. Skinheadzi wywodzili się wśród młodzieży pochodzącej z środowiska robotniczego, ich strój miał to podkreślać. Ich zasadniczą cechą jest bardzo silna przynależność do społeczności, z której się wywodzą, a więc osiedli, dzielnic. Wśród tej subkultury panuje lojalność, chęć niesienia pomocy oraz obowiązują zasady solidarności. Dotyczy ona szczególnie wzajemnej niechęci wobec obcych i słabszych. Szczególną niechęcią darzą przedstawicieli mniejszości etnicznych (Arabów, Romów, Żydów, przybyszy z krajów afrykańskich). Celem ataków skinów są ponadto ludzie słabi tacy jak: narkomani, alkoholicy, bezdomni, czy członkowi organizacji anarchistycznych. Te same pobudki sprawiają, że są wrogo nastawieni także wobec innych subkultur tj. punków, hipisów, czy metalowców. Ruch skinheadów przybrał charakter nacjonalistyczno-rasistowski. Ruch ten został przyjęty na gruncie polskim w połowie lat 80'. Polscy skinheadzi zaadaptowali na swój użytek nacjonalistyczny takie hasła jak: „Polska dla Polaków”, „Żydzi do gazu”, „Polish Power”, „White Power”. Akcentują swą obecność zwykle poprzez agresję, dzieje się to na meczu piłkarskim, koncercie rockowym, klubie, czy dyskotece, gdzie bawią się obcokrajowcy itp.
Subkulturą skupiającą wokół siebie fanów zafascynowanych ciężką odmianą rocka zwanej „heavy metal” są metalowcy. Muzyka „metalowa” zjawiskiem światowym stała się w latach osiemdziesiątych. Metalowcy w przeciwieństwie do innych subkultur, zarówno tych współczesnych jak i przeszłych, nie kierują się żadną ideologią. Skupia ich za to ten sam gust muzyczny oraz chęć „bycia razem” na koncertach. Ich wizerunek to oczywiście długie włosy, obcisłe spodnie - zwykle dżinsowe lub skórzane, czarne koszulki przedstawiające ulubione zespoły, ćwiekowane pasy i rękawiczki z obciętymi palcami. Strój ten nie jest przywdziewany, na co dzień, lecz jest wkładany podczas najważniejszych dla nich wydarzeń, czyli koncertów. Subkultura metalowców dzieli się zasadniczo na dwa niezależne od siebie nurty. Pierwszy z nich to sataniczny, a drugi - mitologiczny. Pierwszy cechuje młodzież zainteresowaną okultyzmem, magią, wizjami przyszłości i śmiercią. Ten rodzaj subkultury przejmuje charakterystyczne dla subkultury satanistów symbole i zachowania. Natomiast drugi nurt metalowców jest zafascynowany wątkami związanymi z średniowiecznym etosem rycerskim oraz przedchrześcijańskimi mitami celtyckimi i germańskimi. Typowością dla metalowców jest widowiskowość i teatralność zachowań na scenie podczas koncertów, który jest nie tyle widowiskiem, co rytuałem, podczas którego można skakać, wrzeszczeć, tańczyć, wyrzucać z siebie wszystkie brudy, przestać myśleć, poddając się tylko muzyce na swój własny, indywidualny sposób. Koncerty są dla zwolenników heavy metalu pewnego rodzaju katharsis.
Nieprzemijającą subkulturą są także raperzy. Ich początki działalności przypadają na przełom lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych w USA w środowisku murzyńskim. Koncerty pierwszych zespołów rap skierowane były dla ludności murzyńskiej, szybko jednak rap stał się popularny dla białych na całym świecie. Piosenki rapowe przesiąknięte są wyrazami niedoli i niesprawiedliwości. Sygnalizowanie problemów za pośrednictwem piosenek odbywa się przez stosowanie licznych wulgaryzmów, które mają nadać ekspresji śpiewanemu tekstowi piosenki. Subkultura rapu jest stronnikiem biednych, słabych, wykorzystywanych, pozbawionych szans na awans i ogłupianych. Atakują, więc słownie znajdujących się na szczytach władzy, ale nie tylko, bo ich niezadowolenie skupia się także wobec konformistów, ludzi bezrefleksyjnych i pazernych. Liroy w wywiadach podkreśla z naciskiem, że jego teksty „nie mówią o nienawiści, one mówią o potrzebie miłości […] Ja walczę o to, by nie było agresji ani w domu, ani w publicznym życiu. Używam języka, który każdy zna.”
Subkulturą rodem z współczesności jest są także punki. Powstanie owej subkultury ma swój początek w kryzysie ekonomicznym, który doprowadził do spadku produkcji i wzrostu bezrobocia, dotykającego głównie ludzi młodych wywodzących się głównie z środowisk proletariackich. Niezadowolenie młodzieży znalazło ujście w Wielkiej Brytanii w powstającym ruchu o nazwie punk (słowo to oznacza dosłownie śmieci, rzeczy bezwartościowe). Subkultura ta ma charakter buntowniczy, prowokujący i nihilistyczny. Podobnie jak inne subkultury o cechach dewiacyjnych, punki krytykują otaczającą rzeczywistość, czyli system społeczny - dominacja państwa nad jednostką. Ponadto wyrażają sprzeciw wobec dyskryminacji, rasizmowi, podziałów politycznych i ekonomicznych (charakter anarchiczny i pacyfistyczny). Ugrupowanie to ma wyraźnie antagonistyczne poglądy do skinheadów. Charakterystyczne jest także dla niego wrogie nastawienie wobec przeszłości i przyszłości. Strój punka ma prowokować innych konserwatystów. Na jego wizerunek składa się ogolona po obu stronach głowa z pozostawioną na środku częścią włosów zwaną irokezem zafarbowanym na różne jaskrawe kolory. Ubiór natomiast jest celowo niedbały. W jego skład wchodzą: skórzana lub dżinsowa kurtka z licznymi ozdobami ćwiekowymi, dżinsowe spodnie - często celowo poprzecinane lub podarte. Pas przyodziany jest w ćwieki, a przegub ręki zdobi pieszczocha, czyli skórzana bransoletka nabijana również ćwiekami. Strój dopełniają ciężkie wojskowe buty. Zarówno w uszach jak i w innych częściach ciała pełno kolczyków i zawieszek. Równie antyestetyczna jest słuchana przez nich muzyka, która jest dość dynamiczna i agresywna. Koncerty punkowe znacznie różnią się od pozostałych ze względu na panujący dialog pomiędzy słuchaczami a wykonawcami, w którym pełno wyzwisk i wulgaryzmów. Ponadto w czasie koncertów punki tańczą swój specyficzny taniec zwany „togo”, podczas którego wszyscy odbijając się celowo wpadają na siebie. W rzeczywistości zachowania punków wcale nie są agresywne, ponieważ ich dążeniem nie jest agresja, czy przemoc, ale dążenie do prawdziwych relacji międzyludzkich, o które w obecnym świecie niezwykle trudno.
Nie mniej znaną subkulturą są hakerzy i freekerzy. Działalność tych subkultur jest dość powszechna i zrzesza dużo ludzi zafascynowanych światem techniki i postępu doby komputerów i Internetu. Ich poczynania są jednak uboczną częścią dynamicznego rozwoju, ponieważ są przyczyną wielu szkód i zniszczeń. Działalność subkultury hakerów może mieć jednak charakter intelektualnej zabawy dotyczącej znajdywaniu luk w zabezpieczeniach komputerowych, jednakże coraz częściej posiada znamiona czynności przestępczych. Tacy hakerzy - przestępcy włamują się do komputerów instytucji publicznych i państwowych po to, by uzyskać tajne dane. Dzięki możliwościom, jakie daje im technika mogą sprawnie wykorzystać innych ludzi przez kradzieże ich kont, czy zawirusowanie ich komputerów. Łamiąc kody telekomunikacyjne, podłączają się także nielegalnie do sieci telefonicznej i dzwonią na koszt operatorów lub osób prywatnych.
Równie popularną, co reszta subkultur jest subkultura o nazwie squatersi. Termin ten odnosi się do nielegalnego zajmowania budynków i mieszkań opuszczonych. Przedstawiciele tej subkultury najdobitniej zaznaczają swą obecność w dużych miastach. Natomiast jej członkowie to zwykle młodzi ludzie, którzy stają się squatesami z różnych powodów. Wszystkich ich łączy podobieństwo poglądów na świat, w którym nie potrafią się odnaleźć ze względu na konflikty z dorosłymi. Ponadto wspólne jest przekonanie, iż każdemu należy się dach nad głową. Są wśród nich i uciekinierzy z domów rodzinnych, jak i ci, którzy pragną zakosztować samodzielnego życia na własną rękę. Wspólnoty squatersów są atrakcyjne przede wszystkim dla wszystkich, którzy pragną zerwać z dotychczasowym życiem, w którym np. mają konflikt z prawem, a także dla narkomanów, czy bezdomnych.
Natomiast młodzi ludzie, dla których ulubionym strojem jest dres, tworzą subkulturę o nazwie dresiarzy. Skupiają młodych dużych miast. Nazwa subkultury - pochodzi oczywiście od stylu ubierania się członków tych grup. Dresy muszą być firmowe (np. Nike, Adidas), do tego stroju noszą także czapki tzw. baseballówki. Głowy dresiarzy są zwykle ogolone lub krótko ostrzyżone. Członkowie takiej subkultury bardzo dbają o swój wizerunek, dlatego dużo czasu poświęcają na regularne ćwiczenia. Nie stronią od papierosów i alkoholu, chętnie uczestniczą w bójkach. Ponadto cenią sobie obecność drogich rzeczy (samochodów, komórek, sprzęt muzyczny). Eksponują złotą biżuterię. Liczą się dla nich pieniądze, które dają poczucie bezpieczeństwa i dobrej pozycji, co jest możliwe nie dzięki normalnej pracy, ale przestępczości. Wyznają zasadę,, szybkiego szmalu i łatwej przyjemności".
Subkulturą o charakterze dewiacyjnym są także tzw. szalikowcy. Ów subkultura obejmuje swym zasięgiem młodych ludzi, dla których kibicowanie określonej drużynie piłkarskiej stanowi czynnik grupowej tożsamości. Dla szalikowców konkurencyjna drużyna jest synonimem wroga, to pod jej adresem kierowane są obraźliwie uwagi i wulgarne przyśpiewki. Mecz piłkarski nie jest okazją do kibicowania swojej drużynie, lecz staje się okazją do okazywania agresji wobec sympatyków i zwolenników przeciwnej drużyny. Działalność szalikowców dotyczy, zatem naruszania porządku, do których dochodzi nie tylko podczas meczów piłki nożnej, ale i przed nimi i po nich. Warto zauważyć, że cechą tej subkultury jest okazjonalność, ponieważ piłka nożna nie organizuje całego czasu życia tych młodych ludzi. Zwolennikami tego typu spędzania czasu jest młodzież, która nie ma, co z sobą począć, są pozbawieni zainteresowania przez swoje rodziny. Przynależność do grupy szalikowców dowartościowuje ich, czują się pewniejsi i akceptowani. Pochodzą z różnych środowisk, jednakże cechą wspólną jest brak pomysłu na przyszłość, która jawi się bez perspektyw. Są, więc niskiego wykształcenia, bez potrzeb kulturalnych i o niskich horyzontach myślowych. Celem szalikowców nie są jedynie walki, ale także akty wandalizmu, do których dochodzi na szlakach kolejowych - demolowanie wagonów, na trybunach stadionów, podczas przemarszu zwartych grup kibiców ulicami miast, czy umieszczanie napisów na murach. Powyższych czynów dopuszczają się często pod wpływem alkoholu.
Na podstawie powyższych spostrzeżeń dotyczących różnych subkultur - uczestnictwo w niektórych z nich jest rezultatem mody, ma charakter zewnętrzności i są tylko pozorne. Różnorodność strojów, image, stylu, upodobań i zachowań jest naprawdę ogromna, ponieważ każda subkultura jest inna i każda inaczej akcentuje swoją obecność.
Część subkultur współczesnych i tych schyłkowych dotyczy ekspresji niezadowolenia wobec panującej władzy i ustroju politycznego. Bez względu na to, z jaką subkulturą mamy do czynienia, opinie wygłaszane o nich mają często charakter negatywny, są nacechowane uprzedzeniami. Wynika to pewnie, z próby oceny postępowania młodych ludzi, którzy przez wspólnotę pragną innego życia, które zaspokoi ich aspiracje. Ucząc się współżycia i współdziałania zapełniają lukę w systemie socjalizacji młodego pokolenia, która powstała w wyniku transformacji naszego społeczeństwa i nierównomiernych zmian ekonomiczno-społecznych.
Te subkultury, które przeszły już do historii, tj. dzieci-kwaity, czy bikiniarze stały się motywem powstawania w ich miejsce nowych, odrębnych subkultur - jednakże wciąż odznaczających się indywidualnością i próbą „wybicia się z społeczeństwa”, w którym przyszło im żyć. Będą, zatem zawsze ugrupowania o charakterze dewiacyjnym takie jak: szalikowcy, czy skinheadzi, ale i znajdą się także przedstawiciele subkultur nieszkodliwych dla innych, np. hipisi, raperzy itp.
BIBLIOGRAFIA
1. M. Chłopek, Bikiniarze. Pierwsza polska subkultura, Warszawa 2005
2. M. Filipiak, Od subkultury do kultury alternatywnej. Wprowadzenie do subkultur młodzieżowych, Lublin 1999
3. Wprowadzenie do socjologii kultury, pod red. M. Filipiaka, Lublin 2009
4. P. Piotrowski, Subkultury młodzieżowe: aspekty psychologiczne, Warszawa 2003
9