Przedmiot: WSPÓŁCZESNE MEDIA NA ŚWIECIE
Wykładowca: dr Jakub Żurawski
Egzamin pisemny – 3 pytania opisowe (przedtermin na ostatnich zajęciach)
Zagadnienia: wykłady + książka „Wybrane systemy medialne” (dodatkowo „Mało znane systemy medialne” rozdziały Włochy, Szwecja i Irlandia")
Początki mediów
USA
Kanada
Wielka Brytania
Niemcy
Francja
Włochy, Hiszpania
Szwecja, Norwegia
Japonia
Rosja, Irlandia samodzielnie
NARZĘDZIA KOMUNIKOWANIA MIĘDZYNARODOWEGO
Technologia satelitarna była początkiem komunikowania międzynarodowego i stanowi o światowym obiegu informacji. W latach 40. XX w.- II WŚ- gospodarka amerykańska odnotowała rozwój, podczas gdy Europa była zajęta wojną. USA wysunęło ideę łączności satelitarnej.
Artur Clark- idea łączności satelitarnej (1945)- opublikował artykuł w piśmie naukowym, z którego wynikało, że można uzyskać łączność między wszystkimi punktami na ziemi, dzięki trzem satelitom umieszczonym na orbicie. Clark był pisarzem science- fiction, więc nie brano go na poważnie, ale potem okazało się, że jego przypuszczenia były trafne.
35 tys. km nad równikiem- orbita geostacjonarna- 3 satelity poruszające się zgodnie z ruchem obrotowym Ziemi (Orbita Clarka). Satelity te miały się widzieć. Dziś satelitów jest kilkaset.
Pierwszy satelita- 1957- radziecki SPUTNIK (250 km), ale to było za mało. Był to jednak dobry początek- pierwszy krok. Rozpętała się „wojna” między USA a ZSRR, komu zostanie przypisane zapoczątkowanie i rozwinięcie tej technologii.
EXPLORER ONE- satelita ziemski, ale nie telekomunikacyjny.
Chciano uregulować prawo w związku z podbojem kosmosu- rezolucja ONZ z lat 50. i 60. Powołano SPECJALNY KOMITET DS. POKOJOWEGO WYKORZYSTANIA PRZESTRZENI KOSMICZNEJ. Podpisano międzynarodowe umowy.
1967- TRAKTAT KOSMICZNY ONZ- żadna część przestrzeni kosmicznej nie należy do żadnego państwa. Kraje ONZ mogą pokojowo korzystać z przestrzeni kosmicznej. Praktyka niejako wyprzedzała prawo.
Organizacje:
COMSAT (1962) USA- inicjatywa rządu amerykańskiego; partycypowały tam firmy prywatne; np. dostarczające sprzęt; patronat sprawowała administracja amerykańska;
INTELSAT (1964) USA- organizacja międzynarodowa; COMSAT- bazą było USA+ większość państw Europy Zachodniej; 1965- pierwszy komercyjny satelita telekomunikacyjny- EARLY BIRD.
INTERSPUTNIK (1971) ZSRR - międzynarodowy (EWPG, w tym Polska); niezależna od zachodniej; łączność przez własne satelity;
EUTERSAT (1977)- europejska (Ponad 20 państw) retransmisja i transmisja TV;
SES (1985)- satelita ASTRA
AUSSAT (1981) Australia, Oceania- France Telecom dostarczał sprzęt;
Pierwszym krajem, który wystrzelił własnego satelitę była Kanada.
1a. ŚWIATOWE AGENCJE PRASOWE
Agencja informacyjna- organizacja, która gromadzi najbardziej aktualne informacje, dotyczące najświeższych wiadomości w zakresie polityki, gospodarki i innych dziedzin życia w kraju i na świecie. Opracowuje i udostępnia informacje klientom na zasadach komercyjnych.
Rodzaje agencji:
Światowe- Associated Press (AP), /Reuters, AFP
Regionalne- EFE (hiszp.), ANSA (wł.)
Krajowe- PAP
Kryterium podziału- liczba zróżnicowanie klientów; np. PAP jest agencją krajową, ponieważ przeważają odbiorcy z Polski;
POCZĄTKI:
Agencja Havas [Habasa]- 1835 r.- Francja AFP (France Presse) powołuje się na nią;
Associated Press (1848)
Agencja Wolfa (ok. 1848)- nie istnieje już- Niemcy
Reuters (1851)
POLSKA:
- PAT (1918)- po II WŚ PAP (1945)- Bolesław Bierut
Świat./ region.- ITAR-TASS (1904)- dalej istnieje
DPA- Deutsche Presse Agentur (1949)
Łącznie ok. 200 agencji informacyjnych na świecie. Prowadzi to do procesu koncentracji mediów.
75% informacji zagranicznych w XX/ XXI w. pochodzi z 3 źródeł (AP, Reuters, AFP).
NAJWIĘKSZE AGENCJE INFORMACYJNE ŚWIATA:
AP - ASSOCIATED PRESS [jeden korespondent + nowatorskość + monopolista w USA] Siedziba: Nowy Jork; 1848r.
Historia:
AP powstało jako związek swoich klientów. 6 gazet (dzienników) w poł. XIX w. stwierdziło, że taniej będzie, jeśli za granicą będą mieli jednego wspólnego korespondenta. Okazało się to bardzo trafnym posunięciem. Otworzono jedno biuro, w Kanadzie (port Halifax), gdzie urzędował jeden zagraniczny korespondent, a telegraf przesyłał info.
AP, jako pierwsza, wydzierżawiła dla siebie linię telegraficzną, dostępną dla klienta. Jako pierwsza zastosowała też dalekopisy (Morse otwarty tekst) i łączność satelitarną.
Obecnie:
Obecnie w USA 5000 stacji TV i radiowych + 1500 gazet odbiera info z AP. Poza USA ok. jest 8000 odbiorców. Na świecie AP posiada łącznie ok. 15000 klientów.
XXI w.- 0,5 mld ludzi korzysta dziennie z info z AP.
AP nadaje w 5 językach: hiszpański, francuski, niemiecki, angielski, holenderski, szwedzki.
Jest to najbardziej utytułowana agencja na świecie. Nagradzana wielokrotnie za obiektywizm, szybkość, działalność fotoreporterów (ponad 40 nagród Pulitzera).
AFP - AGENCE FRANCE- PRESSE [przedsięb. użyteczn. publ. + Afryka+ dekalog] Siedziba: Paryż, 1944 r.
Historia:
AFP powołuje się na dziedzictwo agencji Havasa. Podczas II WŚ- Francuskie Biuro Informacyjne. W 1944 powołano AFP. Miała być przedsiębiorstwem użyteczności publicznej, nie prywatnym, zatem była zależna od rządu francuskiego, gdyż on ją ufundował. Prowadzona jest kontrola władz francuskich nad agencją. Kluczowe stanowiska obsadzone są decyzjami rządu (prezes powoływany przez ministra informacji). Finanse tej agencji pochodziły ze źródeł budżetowych. Kto daje kasę, chce mieć dużo do powiedzenia. W latach 70. jedna z 4 głównych agencji na świecie (United Press International, AP, Reuters, AFP). Wyprzedzała Reutersa i AP. Poważną konkurencją był radziecki Tass- 12 000 gazet- ale to dlatego, że rozwinął się tam olbrzymi rynek wewnętrzny. AFP- świat zachodni- polityka kolonizacyjna, dlatego też miała ułatwione działanie.
AFP było pionierem w łączeniu działalności informacyjnej z działalnością reklamową.
Obecnie:
Obecnie serwis AFP wysyła info do ponad 100 krajów (2 mld ludzi). Obsługuje ponad 2000 stacji radiowych, 400 TV i 7000 gazet - spadek w porównaniu do lat 70., ale to też dlatego, że gazety tracą czytelników.
AFP nadaje w 6 językach: hiszpański, francuski, niemiecki, angielski, portugalski, arabski.
AFP jest usytuowana jako przedsiębiorstwo użyteczności publicznej- pełni określone role w polityce informacyjnej Francji. 2000 instytucji we Francji obsługiwanych jest przez AFP.
Posiada specjalne usługi dla krajów Afryki Północnej, które dawniej były ich koloniami.
AFP posiada największe archiwum fotograficzne, od 1930 r., przejęło zdjęcia Habasa.
AFP wypracowała DEKALOG DEPESZOWCA AFP- jeśli informacja jest źle podana, ale zastosowano się do dekalogu, korespondent jest brany w obronę; instrukcje co do tego, jaka kolejność konstruowania tekstu; wspomnienie o rzetelności, neutralności, jasności, prawdziwości informacja; jak ma wyglądać pierwsze zdanie depeszy; zasada odwróconej piramidy;
REUTERS [grupy produktów + spółka giełdowa] Siedziba: Londyn, 1851 r.
Historia:
Paul Julius Reuters (korespondent Havasa) założył agencję, która świadczyła usługi dla giełd, banków, posiadała indeksy cen. Później przekształciła się w klasyczną agencję informacyjną. Szybko stała się spółką giełdową, więc nie jest własnością rządu jak AFP. Reuters jest korporacją ponadnarodowa, mimo że kwatera główna jest w Wielkiej Brytanii. Przedsiębiorstwo nawiązało współpracę z firmą Thomson (Kanada) 2-3 lata temu [Thomson Reuters]. Posiadają związki prasowe- np. Stowarzyszenie Prasy W .Brytanii, Australijskiej itp.
XX w.- klasyczna agencja informacyjna- obsługuje media masowe. W latach 70.- 80. nastąpiła coraz większa specjalizacja Reutersa, powrót do korzeni. Odnotowano ekspansję Associated Press, więc Reuters tracił źródła dochodów w massmediach i zwrócił się w stronę mediów biznesowych.
Reuters jako pierwszy informował np. o upadku ZSSR, zburzeniu Muru Berlińskiego. Podał informacje o zamachu nap rezydenta Lincolna.
Obecnie:
Reuters zatrudnia ok. 55000 osób, posiada 200 biur w ponad 155 krajach na świecie.
Obecnie Reuters podpisał umowę z innym gigantem- Microsoftem. Użytkownicy Microsoftu mają za darmo odbierać niektóre serwisy Reutersa.
Dochody Reutersa: 93% dochodów pochodzi z rynku finansowego, ok. 7% wynoszą dochody z rynku mediów. Produkty, które Reuters oferuje klientom:
Informacyjne- 65% dochodów; specjalistyczne dane finansowe, dot. wydarzeń, mających wpływ na rynek finansowy; nadawane w ponad 20 językach; Reuters Financial Television- nieprzerwany przekaz TV z giełdy na świecie; Seria 3000- archiwum informacje gospodarczych Reutersa, umożliwia klientom wzajemny kontakt- np. pomiędzy bankami;
Transakcyjne- 28% dochodów; usługi umożliwiające zawieranie transakcji pomiędzy klientami Reutersa; Billing 2000;
Medialne- 7%- oferowane mediom; Reuters World Service- sztandarowy światowy serwis Reutersa- informacje z całego świata, w kilku językach; prócz klasycznych depesz tekstowych zawiera przekazy telewizyjne, fotografie, jest dostępny on-line. Reuters Television- materiały audiowizualne, przygotowane do emisji; z tego korzysta np. FOX;
ITAR-TASS [zależność od władzy + informacje z Rosji i o Rosji + dział. wydawn. + monopol] Siedziba: Moskwa, 1992 r.
Historia:
W 1992 r., po upadku ZSSR, TASS zostaje przekształcona w ITAR-TASS (informacyjno- telegraficzna agencja Rosji). Powołana dekretem prezydenta Rosji, agencja stricte rządowa, podlega władzom Federacji Rosyjskiej, bo 40% kasy pochodzi z budżetu państwa.
Obecnie:
Itar-Tass aspiruje do miana agencji światowej, nie jest to trudne, bo Rosja leży na dwóch kontynentach. Itar-Tass jest także agencją wydawniczą, jest to bardzo specyficzne.
Prezesa Itar-Tass mianuje bezpośrednio prezydent. Prezes automatycznie zostaje wicepremierem rządu rosyjskiego. Parlament mianuje członków kolegium, a rząd wiceprezesów i wicedyrektorów. Widać tu kompletną zależność od władz. Dlatego agencja ta zachowuje monopol na wszystkie oficjalne informacje. Pierwsza publikuje dekrety prezydenta, jego oficjalne stanowiska. Agencja mniejsza od Reutersa czy AFP, bo w Moskwie pracuje „tylko” ok. 4 000 osób. Inter-Tass posiada 60 placówek krajowych i 60 zagranicznych. Klientami są media rosyjskie i Wspólnoty Niepodległych Państw oraz państwa bałtyckie, bo tam dużo mniejszości rosyjskiej. Główna Informacyjna Linia Itar-Tass- serwis informacyjny, ok. 350 info z Rosji. Linia ta ma dwie wersje:
info i komentarze dot. Rosji, WNP i krajów nadbałtyckich (Litwy, Łotwy, Estonii);
wiadomości z innych krajów, ale są to info związane w jakiś sposób z Rosją;
Mniejsze agencje:
ANSA (Włochy), EFE (Hiszpania), DPA (Niemcy), KYODO (Japonia), XINHUA (Chiny)
PAP (Polska Agencja Prasowa), KAI (Katolicka Agencja Informacyjna
IAR (Informacyjna Agencja Radiowa), TAI (Telewizyjna Agencja Informacyjna
GLOBALNE SIECI TV
USA- CNN [Cable News Network]
Powstała w 1977 r. w Atlancie, gdzie mieści się kwatera główna CNN. Pierwszy przekaz nastąpił
w 1980 r., Ted Turner- założyciel; AOL Warner (America on-line); Obecnie 20 na 30 biur CNN znajduje się poza USA.
Lata 70./ 80.- nowatorskie połączenie technologii kablowej i satelitarnej- gwałtowny rozwój; wystarczał jeden satelita i nadajniki naziemne. Jakość była bardzo wysoka; I Wojna w Zatoce- 1990 r.- unikalne relacje na żywo z bombardowania Bagdadu.
Kanały CNN:
CNN Headline News – pierwszy kanał CNN; teraz- serwis co 30 minut, 24 godz. na dobę;
CNN International- poł. lat 90.- skierowany na rynki poza USA;
CNN Weather
CNN NF
CNN SI- Sport Illustrated (Współpraca z tym pismem sportowym)
CNN Interactive
BBC WORLD TV: brytyjski nadawca publiczny, chciał dorównać CNN, który miał monopol.
SKY GLOBAL NETWORK- komercyjny nadawca z W. Brytanii (koncern News Corporation)
2. MEDIA W USA (książka: „Wybrane systemy medialne” rozdz. 1, str. 11-43)
Jest to jeden z 10 największych rynków na świecie, ale nie największy. Z jednej strony funkcjonują tam media znane na całym świecie, z drugiej olbrzymi rynek mediów lokalnych i regionalnych, żyje tam przecież 300 mln ludzi. Rynek jest zróżnicowany pod względem jakościowym i ilościowym ze względu na federalne prawo (przykładowy organ- Federalna Komisja ds. Komunikacji).
Podczas II WŚ Europa była całkowicie wchłonięta przez wojnę, a Ameryka odnotowała wielki rozwój gospodarczy. USA odegrało wielką rolę w Zimnej Wojnie, jako jedno z największych państw. Nastąpił wielki rozwój techniki, co wykorzystano do udostępniania i przekazywania informacji.
MEDIA PUBLICZNE
Głównym zadaniem mediów publicznych jest spełnienie misji, służenie społeczeństwu, nie zysk finansowy. Finanse pochodzą z budżetu państwa, abonamentu, dotacji państwowych. Czasem osoby prywatne, zrzeszone w fundacje przekazują kasę na działalność mediów publicznych.
Nie może być tak, że rynek medialny jest niekontrolowany. W Europie media publiczne były od początku tworzone przez państwo (hiszp., niem. itp.) i pozostawały pod jego kontrolą. W USA media były w rękach instytucji prywatnych, np. General Electric. Były to media stricte komercyjne, nie publiczne- różnica w porównaniu do Europy. W USA funkcjonuje wolny rynek, w Europie monopol państwa. W USA media publiczne są niszą, w Europie często są mediami wiodącymi.
Jednak jacyś nadawcy publiczni w USA funkcjonują. Stwierdzono, że radiofonia i TV nie powinny służyć tylko zabawie i rozrywce, chciano skłonić się w stronę edukacji, oświaty- telewizja publiczna nazywana tam TV edukacyjną. Jednak nie przekonano nadawców komercyjnych do tego pomysłu, bo dla nich najważniejsza jest zysk. Powstały liczne fundacje (Andrew C….) i stowarzyszenia. Chcieli, by na szczeblu federalnym rząd powołał TV i radio publiczne. Rząd wiedział, że to dobry środek dla państwa do porozumienia ze społeczeństwem, ale nic w tym kierunku nie zrobił. W latach 30. fundacje, uniwersytety, związki wyznaniowe, Kościoły otwierały małe rozgłośnie publiczne. Ale nie ma mowy o żadnym ogólnokrajowym nadawcy publicznym. Ludzie zamożni próbowali, ale były to lokalne, prywatne inicjatywy, niewspierane przez państwo.
W końcu jednak lobbing dał efekt i uchwalono ustawę Public Broadcasting Act w 1967, na mocy której powstało dwóch nadawców publicznych (TV i radio) . Powołano instytucję Corporation for Public Broadcasting, która miała kontrolować i organizować działalność tych 2 nadawców publicznych. Publiczną TV utworzono w 1969 i nazwano Public Broadcasting Service (PBS), radio zaczęło swą działalność w 1970, nadano mu nazwę National Public Radio.
Zadania instytucji nadzorczej [CPB]:
rozdziela pomiędzy radio i TV publiczną środki finansowe na ich działalność;
tworzy warunki do rozwoju mediów publicznych na wysokim poziomie;
dba o równowagę programową, polityczną, ideologiczną;
przeprowadza badania rynku; prowadzi archiwum;
Do 1973 te instytucje były dość mocno scentralizowane [jak TVP]. Od 1973 przeprowadzano reformę PBS i stała się ona siecią mniejszych stacji publicznych. Jej struktura jest bardzo rozproszona (jedna nazwa, jednak wewnętrznie jest bardzo zróżnicowana i ośrodki są niezależne). CPB daje kasę, a produkcja wspólnych serwisów informacyjnych dla tych ośrodków nie wymaga dużego nakładu finansowego, więc wszystko dobrze funkcjonuje. W USA niepojęte jest, by rząd federalny mieszał się w PBS, dlatego przeprowadzono reformę, by osłabić centralizację.
Źródła finansowania PBS:
częściowo dotacja rządu federalnego
abonament (indywidualni odbiorcy)
dotacja poszczególnych stanów
datki filantropów (przedsiębiorstw, wielkich firm)
Obecnie funkcjonuje ponad 300 stacji niezależnych, takich jak PBS, choć dużo mniejszych- nadawcy niekomercyjni, ale społeczni, publiczni!
PRASA DRUKOWANA
USA posiada długą, bogatą tradycję, wykorzystywaną przy walce o niepodległość, w życiu społecznym i politycznym. Gazety amerykańskie miały duże znaczenie w tworzeniu się historycznych wzorców gazet. To tutaj było największe umasowienie prasy – XIX/ XX w. Wtedy gazety amerykańskie miały największy nakład na świecie (dziś znacznie przeważa np. Japonia). Wśród największych 10 gazet świata pod względem nakładu nie ma żadnej gazety amerykańskiej, jednak wśród najszybszych informacji i najchętniej cytowanych opinii źródłami są media amerykańskie. Największe tytuły amerykańskie (The New York Times, Los Angeles Times, The Washington Post) mają mocną pozycję finansową i są niezależne od państwa. W USA nie ma dzienników ogólnokrajowych, większość ma charakter lokalny, regionalny, ale nie jest tak, że nie zajmują się one sprawami międzynarodowymi, wręcz przeciwnie. Standardowy nakład większości gazet wynosi ponad 100 000 egzemplarzy. Na przełomie XX/XXI w. ukazywało się 1 500 tytułów dzienników.
Rejony o największej ilości tytułów gazet:
California (90, ok. 60 w niedzielę), Texas (80), Pensylwania, Ohio, Illinois (70), Indiana, New York (60), Florida (40);
Rejony o najmniejszej ilości tytułów gazet:
dystrykt Kolumbii, Waszyngton (2 lub 3 dzienniki), Alaska, Hawaje, Utah;
Największe gazety w USA:
New York Times (NYT)- najbliższy pozycji dziennika ogólnokrajowego (1,5 mln egzemplarzy w niedziele, 1 mln codziennie, więc za mało na cały rynek amerykański); Powstało w 1851 i jest wydawane do dziś; inwestuje w media internetowe- standard; sfera kulturalna ma mocną pozycję w NYT; często niepowodzenie jakiegoś spektaklu na Broodway’u jest zwalane na recenzję NYT.
The Washington Post (TWP)- po ujawnieniu Afery Watergate, TWP mógł zacząć konkurować z NYT, ale obecnie nakład wynosi tylko ok. 800 000 egzemplarzy. TWP jest częścią przedsiębiorstwa- The Washington Post Corporation. „Newsweek” wydawany też przez TWPC.
Oba tytuły zaczęły swe funkcjonowanie jako prasa bulwarowa. Dziś zatrudnienie w nich równa się z największym osiągnięciem dziennikarskim amerykańskich dziennikarzy. TWP jako pierwszy wykorzystał przekaz satelitarny (Early Bird ) do przesyłania info pomiędzy korespondentami.
Los Angeles Times (LAT)- założony w 1881; największy dziennik Zach. Wybrzeża (1,2 mln nakładu); na początku gazeta konserwatywna- to jej ‘grzech pierworodny’; Powiązany z TWP- wspólna agencja info dla swoich celów, dzielą się korespondentami zagranicznymi;
Chicago Tribune- 1847- jeden z najstarszych działających dzienników regionalnych; kiedyś nacjonalistyczna, skrajnie prawicowa; bardzo dużą rolę odgrywają fotografie, ale nie jest to tabloid. Jako pierwszy zaczął zamieszczać kolorowe fotografie. Dużą część info politycznych stanowią info dot. Polski, bo jest tam dużo Polonii (nakład- max 1 mln w niedzielę, 700 000 codziennie);
The Wall Street Journal- dziennik ogólnoinformacyjny (1,8 mln nakładu przeciętnie), ale nie jest najpopularniejszy w USA; sprzedaje się dobrze poza USA;
International Herald Tribune- wydawany dla prestiżu, bo jego nakłady nie przekraczają 300 000, kierowany do odbiorców poza USA;
USA Today- 1982- młoda gazeta, chciano by była głównym dziennikiem; (1, 7 mln)- niewiele jak na USA; więcej koloru, zdjęć, info, mniej publicystyki; nie ta jakość, jak poprzednie tytuły;
Czasopisma USA
Czasopisma amerykańskie to olbrzymi rynek – tysiące tytułów.
Podział czasopism amerykańskich na nurt główny czasopism i czasopisma alternatywne.
ALTERNATYWNE- wyrosły z „magazynów podziemnych” – kiedy sprzeciw polityki USA np. wobec Wietnamu, hippisi, kontrkultura – tworzą swoją prasę bo ta ogólna jest zdominowana przez Waszyngton, reżimowa (lata 60te, 70te). Nie jest wydawana nielegalnie. Ewolucja kontrkulturowa ustępuje i te czasopisma przekształcają się w przedsiębiorstwa, które mają przynosić zysk. Ma inne korzenie dlatego dziś nazywa się alternatywną. Dziś to np. czasopisma kulturowe, społeczne „The Village Voice”.
Podział drugi, tematyczny.
Magazyny ogólne (general intvest), ogólne, różne sprawy, profil nie jest sprecyzowany
Czasopisma informacyjne (news magazines)
Czasopisma elitarne, jakościowe ( quality magazines)
Magazyny dla Kobie
Magazyny dla mężczyzn
Magazyny dot. prowadzenia domu
Magazyny specjalne
MAGAZYNY OGÓLNE
Tematyka nie jest sprecyzowana: kultura, życie, społeczeństwo, mniej polityki.
„Reader`s Digest” założony w latach 20tych, początkowo zajmował się przedrukami artykułów z innej prasy, dziś bazuje na własnych tekstach, wg. ściśle przestrzeganego formatu – w każdym kraju format, układ, stałe rubryki są takie same. Po roku 2000 jego nakład wynosi od 10-12 milionów egzemplarzy na miesiąc. Nowatorski wygląd- jako jeden z pierwszych nowy format, tzn. „C” (ok. 13/18cm) bo w każdej sytuacji ma dostarczyć pożytecznych informacji. Jest tu polityka, sport, natura, zdrowie, życie społeczne i rodzina. Ponad 50 edycji lokalnych na świecie, w kilkudziesięciu językach.
MAGAZYNY INFORMACYJNE
Przedstawicielami są „Time” i „Newsweek”. Charakter polityczny, informacyjny, publicystyczny.
„Time” z 1933 roku, jest tygodnikiem. Masowemu odbiorcy ma przedstawić wydarzenia z całego tygodnia w sposób jasny, kompletny. Wzoruje się na nim wiele innych tygodników, np. niemiecki „Der Spiegel”. Ceniony za artykuły z dziedziny polityki międzynarodowej i nauki. Nakład około 4 mln egzemplarzy.
„Newsweek” też z 1933 roku, ale „Time” i tak był bardziej popularny, a dziś jest na odwrót. Od lat 60tych jest własnością „Washington Post Company”. Wzorował się na „Time”, ale szybko wypracował swoją filozofię funkcjonowania – starał się być bardziej ambitny, nie być podsumowaniem wydarzeń tygodnia, ale starał się to komentować. Chce być opiniotwórczy, jak wydarzenia wpłyną na przyszłość. Dostrzegł, ze nie będzie szybszy od dziennika, dlatego chce zaproponować coś więcej. Publikują w nim Milton Friedman, Zbigniew Brzeziński. Dopuszcza różne opinie, co powoduje że jest niewiarygodny. Nakład – ponad 3 mln tygodniowo.
„US news and world report” powstał po II wojnie światowej, tygodnik. Charakteryzuje się większym formatem niż „Time” i „Newsweek”. Tematyka bardziej ekonomiczna,
nieukierunkowany na przeciętnego odbiorcę, raczej kierowany do aktywistów. Nakład – około 2 mln.
CZASOPISMA ELITARNE
„Harper`s Magazine” na okładce „HM” założony w połowie XIX w., oficjalna nazwa: „Haper`s News Monthly Magazin”. Tematyka kulturalna, sztuka, kwestie społeczne. Stroni od tematyki politycznej – ewentualnie jako dodatek gdy się coś dzieje. Istotny element elitarności – szata graficzna, dobiera sobie sam reklamodawców, czy pasuje do stylu i wyglądu.
„The New Yorker” założony w 1925 roku, określany jako „wyrafinowane czasopismo kulturalno- artystyczne”. Treści o charakterze literackim, artystycznym obok tych dziennikarskich. Znani są jego rysownicy i ich grafiki. Jednym z autorów był Ernest Hemingway. Nakład 800 tysięcy egzemplarzy.
„The Atlantic” z XIX wieku. Zakładany przez poetów i pisarzy, miał się zajmować kulturą i sztuką. Dziś jego profil poszedł w kierunku literatury. Do lat 60tych na nim wydawca nie zarabiał bo był taki elitarny… :] Nakład około 0.5 miliona.
MAGAZYNY KOBIECE
„Cosmopolitan”
„Ladies Home Journal”
MAGAZYNY MĘSKI
„Playboy” 3 miliony nakładu
Także sportowe, motoryzacyjne
„Sport`s ilustrated”
MAGAZYNY SPECJALNE
Czasopisma TV: „Tv Guide” 9 mln nakładu
Słabsze dzienniki w USA przeżywają trudności – spadek czytelnictwa (TV i radio). Spadają nakłady pism tych częściej wydawanych a wzrost nakładu i popularności rzadziej wydawanych – kwartalników, 2-miesięczników.
Radiofonia komercyjna w USA
Właściwy rozwój rozpoczyna się w roku 1920 – ruszają wtedy pierwsze rozgłośnie. Najważniejszą rolę w jego rozwoju miały 3 firmy:
- American Telephone & Telegraph (AT&T)
-Westing House
- General Electric
Połączyły swoje wysiłki finansowe, badawcze i w 1919 roku powołały „ Radio Corporation of America” w celu późniejszego powołania wspólnej stacji radiowej. Pierwsze stacje nadają np. na terenie jednego miasta. Pierwszy z najważniejszych graczy radiowych i TV „National Broadcasting Company” – 1926 r., jest zależny od „RCA” , składa się z kilkudziesięciu stacji. Proces przejmowania czy łączenia się małych stacji w sieci. Konkurentem NBC jest „Columbia Broadcasting System” – 1927 r., również operator radiowy i TV. Te dwie firmy dominują do i w czasie II wojny światowej. Niepokoi to władze odpowiedzialne za radio, więc licencję wydawał i przyznawał częstotliwość – Federalna Rada ds. Radia (Federal Radio Commition). Ta komisja zdecydowała, ze musi powstać trzeci nadawca bo dowód jest dominacją. W 1945 roku powstał prywatny i komercyjny nadawca – „America Broadcasting Company”. Złota era radia w USA jest krótka. Zanim koncerny się rozrosły, wybuchła wojna. Pojawia się nowe medium – TV!!!
Końcówka lat 40tych funkcjonują pierwsze stacje TV i radio traci na znaczeniu. Spadają jego dochody reklamowe. Radio musi się zreformować by się utrzymać. Nie konkuruje już bezpośrednio z TV, bardziej skupia się na nadawaniu muzyki, łączy się z wytwórniami fonograficznymi. Rozpoczyna się proces segmentacji formaty radiowe. Nie jest już segmentem ogólnym, kieruje do określonych ludzi (muzyka poważna, radia informacyjne, młodzieżowe, do grup wyznaniowych) – lata 50te.
Początek XIX wieku około 13.5 tysiąca stacji radiowych funkcjonuje w USA, częściowo pod egidą większych sieci, częściowo funkcjonują pojedyncze komercyjne stacje. Sieci – ze względów finansowych. Trudno jest mówić o jednej, ogólnokrajowej stacji – nie ma takiej. Był też okres „podziemnego”, lewicującego radia (lata 60te, 70te) dla głoszenia jakichś idei. Były to jednak nielegalne media a nie jak w przypadku gazet. Federalna Komisja ds. Komunikacji zamiast Federalnej Komisji ds. Radia kontroluje by rynek radiowy był stale konkurencyjny, różnorodny.
Inne sieci radiowe:
„Clear Channel Communications” około 1200 stacji radiowych
„Cumulus Broadcasting”
Telewizja komercyjna w USA
Około 1600 stacji TV w USA z czego około 1200 to stacje komercyjne. Działają na podstawie koncesji – Federalna Komisja ds. Komunikacji. Zaczęła rozwijać się od lat 40tych XX wieku i zdominowała trzy sieci:
- NBC – National Broadcasting Company
- CBS – Columbia Broadcasting System
- ABC – Amercian Broadcasting Company
Do lat 90tych te sieci dominowały.
NBC – dziś własność General Electric, to sieć kilkuset stacji TV. Część jest własnością NBC, część tylko jest powiązana programowo. Blisko 200 stacji jest NBC.
Znane sieci kablowe należące do NBC:
- CNBC (ekonomiczna, biznesowa)
- MSNBC ( współpraca z Microsoft)
„NBC nightly news” sztandarowa audycja NBC.
CBS Corporation- również około 200 stacji. Ma pod sobą CBS Television, CBS Cable – programy kablowe oraz CBS Station Group.
„CBS evening news” – sztandarowy program
ABC – własność Walt Disney Corporation. Wiele technologii podobnie jak tamte.
Te trzy miały 90% widzów do lat 90tych. Teraz udział spadł do 50% nowe stacje: CNN, FOX, kablówki. Lata `80-`90 to rozwój konkurencji.
CNN 1987 rok – łączy nadawanie satelitarne i kablowe, pomija te naziemne
FOX wywodzi się z wytwórni filmowej 20th Century Fox, dziś jest odrębną firmą. Właścicielem jest Rupert Madrock – powiązanie z News Corporation. Przejmowanie mniejszych stacji także w Europie i Ameryce Południowej.
Warner Bros
United Paramount Network
Szeroka działalność sieci kablowych Community Antena, żeby tworzyć programy w obrębie małej społeczności. Góry itd… łatwiej jej dotrzeć ;)
Koncentracja kapitałowa w mediach amerykańskich:
Najbardziej widoczna jest na rynku tv
Olbrzymie konsorcja posiadające największe stacje, gazety itd.:
- General Electric
- NBC
- kanały radiowe i satelitarne kanały kablowe
- VIACOM
- Walt Disney Company
- News Corporation
- A All time Warner Warner Bros
Ta piątka dominuje. Różnorodność programowa w USA jest najbardziej zróżnicowany na świecie – paradoks taki ;).
MEDIA KANADYJSKIE
System kanadyjski jest najbliższy rozwiązaniom brytyjskim, amerykańskim, w mniejszym stopniu francuskim przewaga ludności anglojęzycznej no i bliskość USA, kapitał amerykański ma duży udział w gospodarce kanadyjskiej. Najpierw mieli styczność z TV amerykańską bo odbierali w pasie przygranicznym (tam mieszka 90% ludności). Wielka Brytania bo monarcha jest głową państwa Kanady, prawo wzorowane na brytyjskim (media elektroniczne, radiowe szczególnie).
MEDIA DRUKOWANE
Podobieństwo z prasą USA.
Kanada przyjmuje brytyjski model mediów elektronicznych i publicznych – lata 30te powstaje Canadian Broadcasting Corporation (CBC). Ustawa „Broadcasting Act” – 1932 roku powstają media publiczne, jej instytucją jest CBC, na początku radiowa, później też TV.
Chcieli ten model bo bali się, że brak kontroli spowoduje że amerykańskie media prywatne wejdą na rynek kanadyjski i uniemożliwi im rozwój mediów kanadyjski stąd ograniczenie działalności mediów komercyjnych. „Broadcasting Act” jest dla mediów elektronicznych fundamentalna, do dziś jest nowelizowana. Data oficjalnego powstania CBC to 1936 rok. Wg ustawy ma nadzorować wszystkie stacje radiowe w Kanadzie państwo chroni swe interesy. Przetrwało to do 1958 roku – wtedy nowelizowano „Broadcasting Act” CBC już nie nadzoruje rynku, ma być tylko nadawcą. „Rada Gubernatorów Radiofonii i TV” ma teraz nadzorować rynek. 1968 rok kolejna nowelizacja, reforma CBC, nałożenie więcej obowiązków misyjnych – jeszcze bardziej publiczny charakter; więcej audycji dla społeczności lokalnych. Zmiana organu nadzorującego, powstaje „Kanadyjska Komisja ds. Radiofonii i TV” później dodano „… i telekomunikacji” ”Kanadyjska Komisja ds. Radiofonii, Telewizji i Telekomunikacji”. Określono minimalny poziom udziałów kapitału kanadyjskiego w stacjach radiowych, TV – 80% to musiał być kapitał kanadyjski.
1991 rok – ostatnia nowelizacja. Protekcjonizm kultury kanadyjskiej – media mają ją chronić, wpływać na rozwój, dbać o różnorodność kulturową i językową.
Dopiero w latach 50tych i 60tych nastąpił rozwój radia komercyjnego, stacje też pozostają w rękach kanadyjskich. Lata 40te „złota era radia publicznego”. 1947 roku – 90% gospodarstw domowych w Kanadzie ma radioodbiorniki! Pod flagą CBC powstają mniejsze, lokalne stacje. 1945 – Międzynarodowy program „Radio Canada International”. Ta dominacja radiofonii publicznej trwa do dziś.
TV PUBLICZNA
Plany wprowadzenia w latach 40tychale wchodzi w 1952! Dwa centra: Montreal i Toronto, stąd się rozpowszechnia program, jeszcze nie dociera do wszystkich :/. Względy techniczne i finansowe. Lata 60te: 90% gospodarstwa ma u siebie TV
Dziś CBC ma 4 podsieci regionalne (wielkość Kanady, strefy czasowe)
- Pacyfik Regional Network
- Western
- sieć centralna (Centrum)
- Atlantyk
PRASA DRUKOWANA
Najważniejszym zagrożeniem jest widmo konkurencji z USA. Do niedawna protekcjonizm władz. Okresy rozwojów mediów drukowanych:
- 1752 rok – pierwsza gazeta „ Halifaks Gazette” nie było jeszcze Kanady, lecz kolonie brytyjskie kilkanaście lat później – „Qvebeck Gazette”. Bardzo elitarny charakter – drogie i mądre.
- początek XIX wieku wzrasta liczba mieszkańców (emigracje), rozwija się prasa w innych językach. Szybki rozwój miasta – centra prasy. Blisko 300 tytułów.
- połowa XIX wieku czas migracji wewnątrz Kanady, odkrycia bogactw naturalnych. Wyjście prasy na prowincje. 1200 tytłów.
- XX wiek dominacja mediów drukowanych
- połowa XX wieku prasa zdominowana przez radio i TV
Procesy koncentracji prasy, bo dominacja radia i TV: 1970 – 3 koncerny prasowe w Kanadzie miały 80% dzienników
Zmierzch prasy wieczornej
PRASA CODZIENNA
Obecnie w Kanadzie ukazuje się około 100 tytułów dzienników. W większości to dzienniki lokalne. Jednorazowy nakład dzienników to 5 mln egzemplarzy dziennie łącznie. Prasa odczuwa spadek czytelnictwa – mniej ludzi kupuje gazety codzienne – kosztem TV bo coraz więcej osób wybiera TV. 70% mieszkańców Kanady to „niedzielni czytelnicy”.
TYTUŁY
- ogólnokrajowy „Globe and Mail” to ponad 300 tysięcy egzemplarzy, anglojęzyczny
- francuskojęzyczny „La Presse” stara się być ogólnokrajowy, około 200 tysięcy egzemplarzy
- regionalny „Toronto Star” – największy pod względem nakładu w Kanadzie, ponad 400 tysięcy egzemplarzy
- „Ottawa Citizen” dziennik stołeczny
Wszystkie te dzienniki są poważne i opiniotwórcze.
Największy tabloid kanadyjski „ Le Journal de Montreal”, francuskojęzyczny, do 300 tysięcy egzemplarzy.
Format tabloidowy – mniejszy format, wygodniejszy do czytania, tak wydawane są dziennik w Kanadzie ( w PL mówi się format kompaktowy) – chodzi o wielkość a nie o treść.
Prasa, która ukazuje się rzadziej niż codziennie, ale częściej niż raz w tygodniu zaliczana jest do dzienników, występuje też w Rosji.
- tytuły lokalne, segment określa się mianem „community newspapers” – b. popularny pod koniec lat 20tych.
Prasa mniejszości narodowych i etnicznych – też zalicza się do dzienników. Zalicza się tam tytuły inne niż angielski i francuskie. Są tam dzienniki wydawane po polsku, chińsku. Pełnią dwie funkcje:
- Dostarczanie informacji o kraju pochodzenia
- Edukacyjna, ma za zadanie przekazywać nowym Kanadyjczykom ważne społeczne treści dotyczące życia w Kanadzie.
Prasa ta jest dotowana przez związki mniejszości narodowych. Pełni rolę misyjną.
CZASOPISMA KANADYJSKIE
W oficjalnych państwowych dokumentach znajduje się wiele zdań podkreślających wagę czasopism stricte kanadyjskich. „Są niezbędne dla narodowego przetrwania Kanady”. Ustawa G-58 (BILL G-58) jedna z części prawa podatkowego. Znalazły się tam zapisy wzmacniające finansową pozycję czasopism kanadyjskich. Koszty reklam w czasopismach kanadyjskich: reklamodawcy mogą sobie odpisać od podatku. Nie mogę tego robić w czasopismach np. amerykańskich. Władze chciały, żeby reklamodawcy szli do kanadyjskich czasopism. Ta ustawa funkcjonowała do lat 70tych.
Obecnie wydaje się około 1400 tytułów czasopism. Ze względu na tematykę można je podzielić na:
- ogólnoinformacyjne: około 150 tytułów, a liczba ciągle się zmienia, roczny nakład to około 270 mln egzemplarzy łącznie
a) „West World” – najważniejsze czasopismo, miesięczny nakład 1.5 mln
b) „Globe Magazine”
c) dwumiesięcznik, „Canadian Geographic” 250 tysięczny nakład
- informacyjne, ale wyspecjalizowane; informacyjno publicystyczne, dla kobiet, dla mężczyzn, dla dzieci, kulturalne, radiotelewizyjne; ponad 400 tytułów
a) największe nakłady osiągają radiotelewizyjne – „Tv Guide” wersja kanadyjska, 800 tysięcy nakładów
b) „Time” wersja kanadyjska, 300 tysięcy nakładu
c) miesięcznik rodzinny „Canadian Living” około 500 tysięcy nakładu
- ekonomiczne i handlowe, ponad 350 tytułów, roczne nakłady 60 mln łącznie, skierowane do tych co zajmują się biznesem, handlem
a) „Canadian Biznes” miesięcznik
b) „Marketing Magazine” tygodnik
c) „Financial Post”
d) „Les Affaires” francuskojęzyczny
- rolnicze, około 60 tytułów, roczny nakład 15 mln egzemplarzy, charakteryzuje się daleko posuniętą specjalizacją
- religijna, przede wszystkim tygodniki, miesięczniki; ponad 50 mln egzemplarzy rocznie, 200 tytułów, mogę je tez wydawać sekty!!
a) „Christian Week”
- szkolne, uczelniane, naukowe; najczęściej dostępne w księgarniach, ponad 7 mln egzemplarzy rocznie
a) „Canadian Historical Review”
Kolejny podział czasopism kanadyjskich.
- język wydawania
a) czasopisma anglojęzyczne, zdecydowana większość, ponad 60%, około 900 tytułów
b) czasopisma francuskojęzyczne, około 20%, 300 tytułów
c) dwujęzyczne, kilkanaście procent, 200 tytułów
d) reszta innojęzyczne, 3-4%, około 40 tytułów
- kryterium rozmieszczenia terytorialnego
a) 50% czasopism w prowincji Ontario
b) 30% czasopism we francuskojęzycznym Qeubecku
RADIOFONIA I TELEWIZJA
W 1932 roku pojawia się radio publiczne CBC w Kanadzie. To oficjalny początek radia! Do lat 30tych rozwijało się radio pirackie, bo nie było ustaw. W Kanadzie zaczęła działać I rozgłośnia radiowa na świecie – w 1919 roku stacja CFCF (działa do dzisiaj), Do 1932 roku koncesję wydawało Ministerstwo Transportu Morskiego :/
Współcześnie ponad 700 stacji radiowych, około 80 z nich działa w ramach radia publicznego CBC. Najwięcej rozgłośni działa w Ontario – 200 i Quebecku – 60.
TELEWIZJA
Prace nad uruchomieniem telewizji trwały od lat 30tych. Państwo zastrzegło sobie monopol na koncesjonowanie TV. W latach 40tych Kanadyjczycy odbierali TV amerykańską (ale tylko na terenach przygranicznych). Pod koniec lat 40tych stworzono projekt krajowego systemu TV w Kanadzie. Zadanie stworzenia TV powierzono CBC. TV startuje w 1952 roku (tak jak w PL). CBC ma wtedy dwie stacje – w Montrealu i Toronto. Lata 60te to początek TV komercyjnej.
Canadian Television Network (CTV) sieć, pierwsza kanadyjska telewizja komercyjna. Szybko stała się konkurentem dla sieci publicznej.
Telewizja kablowa jest ważna dla Kanady z racji rozciągłości. Zamiast nadajników naziemnych. Nie była silnie strzeżona przez państwo, większa możliwość inwestowania w nią firm. W lata 60tych i 70tych okazało się, że TV kablowa jest zdominowana przez Amerykanów – władze zaniedbały sprawę. W 1968 roku weszły w życie przepisy, które mówiły że tylko Kanadyjczycy mogą mieć TV kablowe. TV kablowa jest wyłącznie w rękach Kanadyjczyków. Ponad 80% gospodarstw domowych ma dostęp do kablówki.
TECHNIKA SATELITARNA
Władze kanadyjskie inwestowały w łącza satelitarne. Kanada jako pierwszy kraj na świecie była obsługiwana i posiadała własne satelity telekomunikacyjne. W 1972 roku wystrzeliła pierwszego satelitę – satelita A1. Są małe stacje, sieci regionalne o charakterze komercyjnym
- „Global Television Network”, „Atlantic Satelite Network”, „Ontario Network Television”
AGENCJE PRASOWE W KANADZIE
„The Canadian Press” kanadyjska agencja prasowa, jest monopolistą na rynku kanadyjskim, funkcjonuje od 1923 roku. Ma siedzibę w Ottawie, jest klonem amerykańskiej „Asociatted Press”. Przekazuje mu informacje z Kanady. Francuskojęzyczne media kanadyjskie niechętnie z nimi współpracują bo jest zbyt amerykańska. Za swojego głównego partnera media francuskojęzyczne obrały sobie francuską AFP.
MEDIA W WIELKIEJ BRYTANII (książka: „Wybrane systemy medialne” rozdz. 2, str. 45-85)
Ogólna charakterystyka:
Uznawana za kolebkę prasy na świecie. Funkcjonowanie mediów określane jako liberalny rynek prasowy – skąpe ustawodawstwo dotyczące prasy. Rynek prasowy poddaje się tzw. samoregulacji. Państwo działa w ograniczony sposób, nie tworzą ustaw itd. W prawie karnym o np. zniesławienie dotyczy także prasy. W wiekach wcześniej były podatki, cenzura, opłaty za możliwość wydawania – dziś to przeszłość.
Inaczej jest z mediami elektronicznymi – państwo stara się to regulować. Podstawowym aktem jest Ustawa Communications Act (2003r.) dotyczy radia i TV, publicznych i komercyjnych. Office of Communications (OFF COM) kontroluje rynek mediów, stworzony na podstawie tej ustawy [ zapewnienie różnorodności oferty dostępnej odbiorcom]. Pod wieloma względami Wielka Brytania to pionier w dziedzinie mediów. Po raz pierwszy zastosowali technologię TV w praktyce. Media publiczne są bardzo często stawiane za wzór – rozwiązania organizacyjne, rzetelność dziennikarska, bezstronność.
BBC ( British Broadcasting Corporation) – najważniejszy podmiot, nadawca publiczny – radiowy i TV, właścicielem jest państwo i częściowo go utrzymuje a oprócz państwa: abonament (najważniejsze źródło finansowania BBC), dotacje państwowe (celowe, np. na wyprodukowanie konkretnej audycji misyjnej), własna działalność produkcyjna ( produkuje i sprzedaje). Zakaz emitowania reklam w kanałach BBC (zarówno TV jak i radiowych). Powstało w 1923 roku wówczas tylko nadawca radiowy, do połowy lat 50tych było monopolistą w nadawaniu. W połowie lat 50tych pojawiła się pierwsza TV komercyjna. Radio prywatne dopiero w latach 80tych.
Dokumenty regulujące działalność BBC:
- Communications Act
- Karta Królewska – wydany przez monarchę brytyjskiego, ustanowiła BBC, powołała do życia w latach 20tych. Co jakiś czas nowelizowana, co 10 lat. Ostatnia z lat 2006/2007. Stwierdza o publicznym charakterze BBC, jego strukturze, gwarantuje niezależność dziennikarską, funkcje i obowiązki Rady i Zarządu BBC.
- Licencja i Porozumienie – umowa zawierana pomiędzy BBC a rządem. Akt uzupełniający Kartę Królewską, zajmuje się szczegółami. Też odnawiana, najnowszy z 2006 roku. Finansowanie BBC, jego zadania.
Programy radiowe, około 10 stacji BBC:
Program ogólny
Programy sformatowane
Programy dla dzieci
Programy informacyjne
Programy dla różnych grup, np. młodzieży
BBC oferuje także programy dla mniejszości etnicznych, np. angloamerykanów, hindusów. Większość stacji radiowych BBC oznaczana jest cyframi, np. Radio 1, Radio 2, …
Nadawanie TV naziemne i satelitarne, telewizja cyfrowa, przez Internet. BBC utrzymuje pierwszą pozycję w Wielkiej Brytanii pod względem oglądalności. Podstawowe kanały BBC:
BBC One, BBC Two, BBC Three, BBC Four – ogólno tematyczne
Children BBS – dla dzieci
BBC News – informacyjny
BBC Parlament – transmisje obrad, itd.
BBC Red Button
BBC HD – cyfrowe
BBC IPlayer
Kanały produkowane dla zagranicy:
BBC World
BBC Prime
BBC posiada oddziały dla poszczególnych części Wielkiej Brytanii, dla Walii, Szkocji, Irlandii Płn, a także dla USA i Kanady.
6 DEPARTAMENTÓW BBC :
BBC Broadcast ( nadawanie programów radiowych i TV)
BBC Production ( wytwarzanie filmów i audycji)
BBC News ( serwisy informacyjne)
BBC Resorces ( zasoby, majątek, studia TV, sprzęt, finanse)
BBC World Wide (sprzedaż programów, przyjmowanie zamówień, wydawanie płyt, wydawnictwa prasowe)
Corporate Center (koordynowanie całości funkcjonowania BBC, zarządzanie)
PRASA DRUKOWANA
Narodziny prasy – XVII wiek. Była wówczas uzależniona od państwa albo miała służyć interesom monarchy albo partii. Podatki ją ograniczały, zezwolenia, opłaty, reglamentacja papieru (władze wydawały papier według własnego uznania). Dziś o tym czy jest gazeta decyduje rynek. W Wielkiej Brytanii- TYLKO GAZETY PRAWNE , nie ma gazet partyjnych, żaden tytuł nie jest zależny od państwa. Około 10 ogólnokrajowych dzienników – wydawane codziennie. Około 11 ogólnokrajowych gazet niedzielnych. Ponad 1300 tytułów lokalnych, regionalnych. Prasa drukowana w Wielkiej Brytanii dzieli się na elitarną i popularną (dzienniki).
- Prasa elitarna:
– „The Times”, sztandarowy dziennik brytyjski z 1785 roku. Jaki pierwszy wysyłał korespondentów zagranicznych, jako pierwszy drukowany maszyną parową, wprowadził artykuł wstępny. Obecnie jest własnością Ruperta Mardocka ( News Corporation) wprowadził on zmiany. < Rewolucja Flit Street – tu były redakcje, drukarnie do wieku XX, centrum wydawania dzienników, początek lat 80tych. Mardock przeniósł „The Times`a” na obrzeża Londynu, zwolnił drukarzy, zautomatyzować wszystko – obniżenie kosztów: po kilku latach pozostałe redakcje robiły to samo>. Przestaje być elitarna pod względem ceny, ale jest elitarna pod względem treści. 700 tysięcy egzemplarzy – nakład, wydawany w formacie tabloidowym.
- Konkurentem jest dziennik „The Daily Telegraph” – ponad milion nakładu. Też nie jest własnością brytyjską, lecz kanadyjską. Wydawany w formacie Broad Sheet. Powstał w 1855 roku. Postrzegany jako dziennik konserwatywny.
- „The Independent” z lat 80tych XX wieku, ponad 200 tysięcy nakładu. Stara się być bardziej prestiżowy niż dwa poprzednie, dla elity intelektualnej kraju. Forma tabloidowa. Określany jako najbardziej obiektywny dziennik brytyjski.
- „ The Guardian” – powstał w 1821 roku w Manchesterze (poprzednie są londyńskie). Obecnie wydawany w Londynie. 350 tysięcy nakładu. Liberalno- lewicowy dziennik. Zazwyczaj sprzyja partii pracy. Polemiki z „The Daily Telegraph”
- „Financial Times” – gospodarczy, drugi najbardziej znany na świecie gospodarczy dziennik. Wydawany w kilkunastu miastach na świecie. 450 tysięcy nakładu.
Większość z elitarnych dzienników ma swoje odpowiedniki w prasie codziennej, np. „ The Times” – „Sunday Times” , oprócz tego te niedzielne nie mają odpowiedników.
- Prasa popularna:
Dzienniki przewyższają segment elitarny w nakładzie. Tu znajdują się tabloidy (sensacyjne, agresywne) i takie pomiędzy (:P). Skierowana do najmniej wymagającego czytelnika. Największy dziennik to „The Sun” .
- „The Sun” – tabloid, bulwarówka, lata 60te. Jest własnością Mardock`a. Specjalizuje się w tematyce społeczno- politycznej. Agresywna forma, dużymi, dużo zdjęć, mniej tekstu – typowy tabloid. Zajmuje się wszystkimi sensacjami, skandalami rodziny królewskiej. Ważna jest tematyka sportowa. Poza piłką nożną, typowe dla Wysp sporty – crickiet, wyścigi konne i rugby. 3.5 miliony dziennego nakładu – drugie miejsce w Europie ( na 1 miejscu niemiecki „Bild”).
- „ The Daily Mail” i „The Daily Mirror” konkurencja dla siebie, nakłady nieco ponad 2 miliony, tematyka podobna do „The Sun”, nieco mniej polityki, więcej społecznej. „The Daily Mail” podbiera czytelników „The Independent”.
„The Daily Express”, „The Daily Start”.
Na rynkach, gdzie silnie rozwinięte są media publiczne, bardzo dobrze rozwija się rynek tabloidów (prasa popularna).
- Prasa niedzielna:
Najczęściej każdy dziennik posiada pod zmienną nazwą swój dziennik niedzielny. Wydawane są w formacie dzienników. Bardzo popularne w Wielkiej Brytanii, większe czytelnictwo niż te w tygodniu.
„The Sunday Times” powiązana z „The Times” ma większe od niego nakłady – 1,3 milion.
„The Observer” zamiast „Guardiana”
„Mail on Sunday” zamiast „The Daily Mail” nakłady zbliżone
„Sunday Mirror” zamiast „The Daily Mirror” do codziennych
„Sunday Express” zamiast „The Daily Express” nakładów
„Daily start Sunday” zamiast „The Daily Start”
„Sunday Telegraph” zamiast „The Daily Telegraph”
„The news of the World” nie ma odpowiednika, wydawany tylko w niedzielę, najważniejsza gazeta niedzielna, ponad 3,5 miliona nakładu, jest tabloidem treściowym i formatowym. Własność Mardock`a.
Gazety niedzielne mają dłuższe tradycje niż codzienne tytuły – stąd ich popularność. System dystrybucji też na to wpływa – rozpowszechniania jest w prenumeracie pocztowej.
- Prasa lokalna:
Centrum wydawania prasy w Wielkiej Brytanii jest Londyn. Ale poszczególne regiony i kraje traktowane są jako odrębne rynki. Prasa lokalna ma długie tradycje.
Rynek szkocki:
Najsilniejszy odrębny rynek, dwa główne centra: Glasgow i Edynburg. Gazety wydawane przez Szkotów i dla nich, ale po angielsku. Najważniejszy dziennik to tabloid „Sunday Mail Scotland”, nakład 600 tysięcy egzemplarzy. „Sunday Post” około pół miliona nakładu – te dwie gazety z okolic Glasgow. „Daily Record” około pół miliona nakładu. W Szkocji gazety elitarne nie przekraczają 100 tysięcy. „Herald” 10 tysięcy. „Press & Journal” też poniżej 100 tysięcy. Nacjonalizm Szkotów- przywiązani do swojej prasy. Gazety szkockie są dość zasobne – silna pozycja finansowa, duże dochody z reklam, duże czytelnictwo.
Irlandia Południowa i Walia:
Tam gazety są tworzone w ich językach.
Irlandia:
„Belfast Telegraph” (najważniejszy tytuł).
Manchester i Liverpool – ośrodki prasy lokalnej.
Czasopisma brytyjskie:
Jest to specyficzny rynek. Czasopisma są w cieniu dzienników. Nie konkurują pod względem jakości z prasą codzienną. Ponad 8 tysięcy tytułów, ale niższe nakłady niż dzienników. Czasopisma ekonomiczno- biznesowe i konsumenckie.
Czasopisma ekonomiczno- biznesowe pod względem tytułów to 2/3 tytułów czasopism. Niższe nakłady niż konsumenckie. Najważniejszy tytuł „The Economist” kiedyś nakład powyżej miliona. Większość jednak ma nakłady kilkadziesiąt tysięcy bo bardzo wąsko wyspecjalizowane, np. rynek surowców, walutowy, bankowy, itd. Ceniona pod względem merytorycznym. Centrum wydawania jest Londyn. „The Economist” jest bardziej ogólny.
Czasopisma konsumenckie mają mniej tytułów ale większe nakłady.
Czasopisma telewizyjne – „What`s on TV” , „TV Choice” ponad 1.5 milionów nakładu, a nawet 2 miliony ;P
Czasopisma dla kobiet – często tytuły z innych krajów „Cosmopolitan” , „ Glamour”, wypierają tradycyjne czasopisma, jak np. „Take a break” –około miliona nakładu; „Hit” i „Closer”
Czasopisma dla mężczyzn – niższe nakłady niż kobiece, lider to „FHM” ( for him magazine)
Czasopisma społeczno-polityczne – praktycznie tego nie ma – TYPOWE DLA WIELKIEJ BRYTANII ! Przykładem jest „The Spectator” kilkadziesiąt tysięcy nakładu, takie czasopisma nie są popularne. To zjawisko wynika z silnego segmentu gazet niedzielnych.
Czasopisma sensu stricto – wydawane przez sieci handlowe, znane marki.
Stanowią jedną z gałęzi marketingu dla sprzedawców towaru. Sieć specyficzne
handlowa zleca wydawanie jakiemuś wydawnictwu prasowemu. Są to dla
czasopisma reklamowe. Mają największe nakłady na rynku brytyjskim.
„Sky the magazine” – 7 milionów nakładu. „Boots health& beauty” – rynku
około 2 milionów nakładu. Przynoszą duże zyski tradycyjnym brytyjskiego
wydawcom prasy – najwięcej na tym zarabiają.
Rynek prasy brytyjskiej w dużym stopniu opanowany jest przez koncerny zagraniczne: amerykańskie, niemieckie (Bauer), francuskie.
RADIOFONIA KOMERCYJNA
Wielka Brytania bardziej kontroluje rynek mediów elektronicznych niż prasę. Długo radiofonia była tworzona wyłącznie przez BBC. Radio ogólnokrajowe- monopol BBC utrzymał się do lat 90tych XX wieku. Radiofonia pozostaje w cieniu.
- Radiofonia lokalna
BBC miało monopol do 1972 roku. Odtąd mogło funkcjonować prywatne radio lokalne zmiany zostały wprowadzone ustawą „Sound Broadcasting Act” wprowadza niezależne lokalne stacje radiowe (independent local radio). Stacje ta miały utrzymywać się z reklam, nadawca TV nie mógł posiadać stacji radiowej – żeby nie było zbytniej konkurencji.
1973 rok – dwie lokalne stacje w Londynie „Capital Radio” i „LBC” (London Broadcasting).
Rynek bujnie i szybko zaczął się rozwijać bo BBC zaniedbało nadawanie lokalne. Ludzie bardzo chętnie słuchali stacji lokalnych. Lokalne stacje radiowe musiały działać w granicach prawa – dzięki nadzorowi pewnych organów nadzorczych lokalna radiofonia zyskała sobie uznanie słuchaczy jakością programu. Dobre dochody i brak konkurencji ze strony BBC na rynku lokalnym. Obecnie funkcjonuje około 250 takich rozgłośni.
- Radiofonia ogólnokrajowa
Dopiero w latach 90tych powstają stacje komercyjne, ponieważ te lokalne podkopywały BBC i rosły w siłę postulaty aby znieść monopol BBC na nadawanie BBC. 1990 rok – ustawa Broadcasting Act częściowo ten monopol znosi -> system „independent national radio” (ogólnokrajowe komercyjne radio). Nie uwolniły tego rynku zupełnie – zostały przez państwo wydzielone 3 pasma częstotliwości i zrobiono przetarg. Te częstotliwości będą przypisane do określonych stacji:
informacyjna
muzyczno-rozrywkowa
społeczno- publicystyczna
Po 1995 roku powstały te trzy stacje:
Classic FM
Virgin 1215
Talk- Sport
Te stacje funkcjonują do dziś. Ale większa konkurencja ze strony BBC. Największą słuchalność na rynku ogólnokrajowym ma BBC (1,2,4).
- Rynek telewizyjny
Został uwolniony z monopolu BBC wcześniej niż radio – wcześniej powstała telewizja komercyjna odwrotnie niż w innych krajach pod koniec lat 40tych. Lobbowali za tym producenci programów, agencje reklamowe, a także partie polityczne (konserwatyści bo myśleli, że BBC sprzyja lewicy).
1945 rok ustawa Television Act przyzwolenie na powstanie komercyjnych stacji telewizyjnych (system Independent Television). Oficjalnie nadawca Independent TV (I TV) powstaje w 1955 roku – pierwszy prywatny nadawca, utrzymuje się z reklam. To nie był pierwszy program. Zaplanowano trzy lokalne pasam: pasmo centralne, londyńskie i północne. Na I Tv składało się kilka mniejszych stacji TV, każda z nich posiada własną koncesję. W latach 60tych już funkcjonowało kilkunastu nadawców komercyjnych w ramach I TV. Powołali Independent Television News – agencja informacyjna wspólna dla podmiotów tworzących I Tv. Nałożono na I Tv pewien obowiązek, zadania misyjne:
obowiązek serwisów informacyjnych
programów edukacyjnych
programów publicystycznych
(Dlatego, że w przeciwieństwie do BBC zarabiają na reklamach nadawcy HYBRYDOWI –mają przywilej reklam ale też mają za zadanie wypełniać obowiązki misyjne) TYPOWE!!
Duopol Tv ( BBC i I Tv) przetrwał do lat 80tych. I Tv ulega koncentracji kapitałowej i programowej, dziś tworzona jest przez 5 stacji, między innymi: Granada Tv i Carlton, pozostałe 3 są mniejsze. I Tv nadaje do dziś kilka programów, oznaczonych numerami, główny to I Tv2 – nadawane na zasadzie hybrydowej, są to programy ogólno brytyjskie ale niektóre z nich są rozszczepione.
Chanel 4 – druga stacja komercyjna, powstała w 1982 roku, nie produkuje własnych programów, jest tylko nadawcą. Może nadawać reklamy, ale jest także utrzymywany z kasy państwowej – dotowany z pieniędzy licencyjnych innych stacji, np. tych z I Tv. Ma dlatego więcej obowiązków misyjnych niż I TV. Ma tworzyć programy dla mniejszości narodowych, ma ściśle określony limit audycji w programie, działa u nich kanał w języku walijskim.
Office of Communication – zajmuje się sprawdzanie czy stacje spełniają swoje obowiązki
Chanel 5- dziś po prostu Five. Powstał w 1997 roku. Typowo komercyjny kanał, utrzymuje się tylko z reklam, nie ma przez to żadnych obowiązków.
MEDIA W NIEMCZECH (książka: „Wybrane systemy medialne” rozdz. 3, str. 87-128)
Według niektórych opracowań największy rynek medialny w Europie. Pierwsze gazety już w XVII wieku. Pierwszy dziennik drukowany – Einkommende Zeitungen – 1650 rok.
Duże znaczenie dla mediów ma doświadczenie nazizmu i II wojna, a także zjednoczenie Niemiec w 1989 roku. Nazizm to propaganda, brak wolności słowa, namawianie do wojny; wojna – podział: NRD i RFN – podział na dwa rynki i systemy medialne. W NRD – rynek zbliżał się do wschodniego, centralnie sterowany, brak wolności słowa, podporządkowanie władzy, wszystko upaństwowione. RFN – demokratyczny system mediów aby media nie mogły być przejęte przez jakąś jedną siłę, władzę, ideologię; by nie podlegały kontroli; aby media wpłynęły na pozytywne zmiany społeczeństwa – denazyfikacja. Zjednoczenie – bazowano na systemie RFN, media publiczne NRD przejęte przez media RFN. Praktycznie nie ostały się instytucje medialne NRD. Wiodące pozycje zajmują media mające korzenie w RFN.
Cechy rynku:
Zasada wolności mediów jest zagwarantowana konstytucyjnie Ustawą Zasadniczą z 1949 roku. Całość regulacji prawnych pozostaje w kwestii landów, nie ma żadnego federalnego prawa prasowego. Są umowy między landami, np. jeśli coś ma być nadawane na cały kraj. Mogłaby powstać federalna ustawa o prawie prasowym, ale nie ma. Była do roku 1966, ale ją zniesiono. Władze federalne zrzekły się tego prawa. Prawny konstytucyjny zakaz tworzenia federalnego prawa regulującego działalność radia i TV (TYPOWE DLA NIEMIEC!!). Są trzy rodzaje ustaw uchwalonych przez parlamenty landów:
ustawy radiowo- telewizyjne dotyczące mediów publicznych
ustawy prasowe dotyczące prasy drukowanej
ustawy medialne dotyczące mediów komercyjnych
Nie ma regulatora federalnego mediów elektronicznych jak np. KRRiTv. Urzędy do spraw mediów funkcjonują w każdym landzie, on daje koncesje i je kontroluje. Co jakiś czas pomiędzy wszystkimi landami zawierane są układy radiowo- telewizyjne mają umożliwić istnienie kanałów ogólno niemieckich; przeciwdziałanie zbytniej koncentracji mediów. Istotną rolę w kształtowaniu systemu prawnego i rynku mediów odgrywają orzeczenie Federalnego Trybunału Konstytucyjnego, np. stwierdzał, że mogą istnieć nadawcy prywatni, zakres obowiązków mediów publicznych, abonament. Dwie główne zasady działania mediów w Niemczech:
zachowanie pluralizmu zewnętrznego – musi funkcjonować na rynku wielu różnych nadawców
zachowanie pluralizmu wewnętrznego – określa wewnętrzną organizację instytucji medialnych, swobodę dziennikarską, są wolne w kształtowaniu swoich przekazów, polityki itd., nie mogą podlegać żadnym naciskom.
Niemiecki system mediów jest określany nazwą pluralistycznego systemu dualnego bo ogromna liczba tytułów, nadawców, stacji, instytucji medialnych i współistnieją dwa silne segmenty: mediów publicznych i komercyjnych. W Niemczech jest silna pozycja prasy regionalnej. Niemieckie koncerny medialne inwestują także poza granicami kraju, (np. w Polsce: Polska Press, Bauer) bo u siebie już nie mają w co.
- Media publiczne:
Kraj silnie zregionalizowany, odrębność kulturowa – rzutuje na rynek medialny. Radio i TV mają charakter przede wszystkim regionalny; tworzone prze kraje związkowe. Nie może i nie ma ogólnopaństwowego nadawcy publicznego. Najważniejszy nadawca publiczny w Niemczech to ARD (Wspólnota Publicznych Instytucji Radiowo- telewizyjnych) – to nie jest jeden nadawca, tylko wspólnota landów. Od roku 1940 do 1950 funkcjonują wyłącznie nadawcy regionalni. W 1950 roku powstaje ARD. Początkowo nadawało różne programy, ale od 1954 roku funkcjonuje wspólny program dla całych Niemiec Zachodnich. Pierwszy program publicznej TV w Niemczech to Das Erste. ARD tworzone jest przez 9 stacji. Dwa zasadnicze kanały ARD to :Das Erste ( ten na całe Niemcy) i Kanał Trzeci ( w każdym landzie tak się nazywa, ale inna jest treść, program regionalny). Układy radiowo- telewizyjne między landami pozwalają na działanie ARD.
ARD prężnie działa, jeśli chodzi o telewizję cyfrową. Udostępnia ARD Digital – pakiet programów cyfrowych nadawcy publicznego. Stopniowo w Niemczech wyłączne są nadajniki analogowe. ARD udostępnia specjalny kanał dla dzieci – Kika (Kinder Kanal). Drugi nadawca publiczny w Niemczech to ZDF (Zweites Deutches Fernseher), traktowany jako drugi program TV publicznej. Nadawca tylko telewizyjny. ZDF jako nadawca powstał w 1961 roku. Jest to pierwsza instytucja centralnie sterowana. Został powołany przez władze poszczególnych landów, jako jedna organizacja. Zadania ZDF: wspólnie z nadawcami publicznymi z Austrii i Szwajcarii tworzy program 3sat. – ma być przeznaczony dla całego obszaru niemieckojęzycznego w Europie, o charakterze publicznym, wysokiej jakości. ZDF współdziała z publiczną telewizją francuską – kanał ARTE, dwujęzyczny, ponadnarodowa inicjatywa. ZDF również posiada własną platformę cyfrową (podobnie jak ARD).
W ramach ARD również działają radiowi nadawcy landowi. Są kanały tematyczne w każdym landzie:
- Deutschlandradio – ogólnopaństwowy nadawca radiowy, wchodzi w skład ARD
- Deutsche Welle – radio i telewizja, programy tworzone w kilkudziesięciu językach. Mają promować niemiecką kulturę za granicą. Też wchodzi w skład ARD, ale zachowuje pewną odrębność, władze wybierane są przez obie izby parlamentu federalnego, finansowana jest z budżetu federalnego. Nie ma misji wobec swojego społeczeństwa.
- Struktury mediów publicznych:
Każda instytucja ( ARD, ZDF…) mają Rady Radiowo- Telewizyjne, są zarządy i intendent (ktoś w rodzaju prezesa kierującego stacją, odpowiada za program, itd.)
- Finanse mediów publicznych:
Podstawowym źródłem utrzymania jest abonament odpowiednio dystrybuowany pomiędzy nadawców. Pewna możliwości reklam mediów publicznych. Das Erste i ZDF emitują reklamy ale z ograniczeniami, od 13.00 do 20.00 i zakaz emitowania w weekend.
- Prasa drukowana:
Współczesna prasa niemiecka rozwija się od nowa po zakończeniu II wojny. Brak konstytucji nazistowskich tytułów III Rzeszy. Amerykanie, Brytyjczycy, Francuzi decydowali o tych tytułach na ich terenach okupacyjnych. Założenie – stworzyć pluralistyczny rynek prasowy, by znów jedna osoba, parka go nie zawinęła. Przez pewien czas prasa była koncesjonowana- wydawanie zezwoleń na wydawanie tytułu. Miało to służyć stworzeniu pluralistycznego rynku, tak by np. każda opcja polityczna mogła wydawać swoją prasę ale żeby nikt nie dominował, by tej prasy było po równo. Hamowało to nawrót nazistowskiej prasy. Chęć zyskiwana sobie przychylności mediów i prasy. Wydawcy mieli się przychylnie odnosić do aliantów. Później nowe tytuły miały problem z wejściem na rynek bo bardzo silne były te, które powstały w czasach koncesjonowania.
- Cechy rynku prasowego:
Nie ma ustawy federalnej o prawie prasowym. Dominuje prasa lokalna i regionalna ( na około 370 dzienników tylko 10 jest ponadregionalnych). Poza tabloidami nie ma tytułów ogólno niemieckich. Dziennie wydaje się 21,5 miliona egzemplarzy gazet – 20 milionów z tego to dzienniki lokalne i regionalne. Mowa o gazetach poważnych, nie tabloidach! Tabloidy to bardzo silny segment w Niemczech. Liderem jest „Das Bild” – maksymalnie 4 miliony egzemplarzy dziennie (3,8-3,9). W latach 90tych miał nawet 5 milionów. Rozprowadzany w kioskach. Prasa poważna w prenumeracie. „Das Bild” to największy dziennik europejski pod względem nakładu, drugim jest brytyjski „The Sun”. Najważniejsze tytuły prasowe to te, które wywodzą się z rynku dawnej NRD. Niemieckie dzienniki mają nie raz bardzo wyraźną afiliację polityczną.
- Najistotniejsze, opiniotwórcze, ponadregionalne dzienniki:
„Süddeutsche Zeitung”- z Monachium, największa z tych prestiżowych dzienników, elitarna – inteligenci i bogaci, według rankingów najlepsza. Nakłady około 440 tysięcy egzemplarzy. Format duży – broadshit. Współpracuje z amerykańskim „New York Times”. Ma dodatek anglojęzyczny z „New York Times`a”
„Frankfurter Allgemeine Zeitung” – wydawany we Frankfurcie nad Menem, 350-370 tysięcy egzemplarzy nakładu. Dziennik konserwatywny, np. sprzyjający CDU CSU (niemiecki ChD- kom). Pierwsze miejsce jeśli chodzi o rozpowszechnianie poza granicami. Opiniotwórczy, często cytowany, największa sieć korespondentów zagranicznych. Dostępny w ponad 140 krajach. Raczej do inteligencji i bogatych.
„Die Welt” własność koncernu Axel Schpringer, nakład: około 250 tysięcy egzemplarzy. Ma swoją mutację w mniejszym formacie „Welt Kompact” – ma być bardziej popularna niż prestiżowa. Ma tez wersję niedzielną „Welt am Sonnatg” – większe nakłady. Siedzibę ma w Berlinie, ale jest też wersja regionalna dla Hamburga siedziba właściciela. Ma ambicję bycia dziennikiem dla całych Niemiec. Długo przynosił straty. Był wzorem do stworzenia w Polsce gazety „Polska Europa Świat”, dziś „Gazeta prawna” .
„Frankfurter Rundschau” – też z Frankfurtu, około 150 tysięcy egzemplarzy nakładu. Ma swoją mutację stricte dla aglomeracij Frankfurtu. Częściowo i pośrednio jego właścicielem jest partia SPD. Liberalny światopoglądowo, nieco lewicujący.
„Berliner Zeitung”
„Hamburger Abendblat”
„Die Tages- Zeitung”
Gazety cotygodniowe (zaliczane do dzienników), podobne do gazet niedzielnych w Wielkiej Brytanii. Opiniotwórcze, informujące, komentujące. „Die Zeit” w dużym formacie, nakład prawie 500 tysięcy egzemplarzy, elitarny, prestiżowy. „Sonntagsblatt” format dziennika. One także rozprowadzane są przez prenumeratę.