„Patologie międzynarodowe”.
Patologia społeczna, inaczej dewiacja społeczna, to odchylenie od reguł działania społecznego, postępowanie niezgodne z przyjętymi w społeczeństwie lub jego części normami lub wartościami. Oznacza stan zakłócenia równowagi społecznej, czego przejawem jest osłabienie więzi społecznych utrudnienia w realizacji pewnych wartości i potrzeb, zachwianie systemu norm, oraz nieskuteczność kontroli społecznej. Może zagrażać zarówno bezpieczeństwu narodowemu jak i międzynarodowemu. Typologia:
Militarne - obejmują użycie lub groźbę użycia siły militarnej przez podmioty prawa międzynarodowego np.:
szantaż i blokada militarna,
prowokacja militarna,
incydent graniczny,
ograniczone użycie środków przemocy zbrojnej.
Ekonomiczne - dotyczą problematyki produkcji, wymiany i rozdziału różnych dóbr w państwie oraz racjonalnego nimi dysponowania. np.:
niskie tempo rozwoju gospodarczego, pogłębiające dysproporcje w rozwoju ekonomicznym w stosunku do innych państw,
ograniczenie dostępu do rynku wewnętrznego innych państwa środków i zasobów naturalnych,
egoizm ekonomiczny rozwiniętych państw świata i międzynarodowych koncernów,
niszczenie i zakłócanie pracy sieci informacyjnych,
blokady gospodarcze i dyskryminacja gospodarcza.
Społeczne - odnosi się do wszystkiego, co zagraża utratą życia i zdrowia, tożsamości narodowej i etnicznej poszczególnych społeczności. Np.:
naruszenie praw człowieka,
uprzedzenia kulturowe i religijne,
nacjonalizm, szowinizm, ksenofobia, fundamentalizm religijny,
masowe migracje,
alienacja społeczna,
katastrofy i kataklizmy.
Ekologiczne - odnosi się do funkcjonowania żywej przyrody oraz warunków życia człowieka w środowisku i trwałego rozwoju narodu. Zagrożenia mogą być spowodowane zarówno przez działalność człowieka jak i czynniki naturalne. Np.:
niekontrolowaną eksploatację zasobów narodowych,
masowe zanieczyszczenie wody, powietrza,
brak gospodarki odpadami komunalnymi, przemysłowymi,
stosowanie niebezpiecznych technologii przemysłowych,
katastrofy naturalne i przemysłowe,
Terroryzm - jako działanie nieregularne - jest wykorzystywany od dawna i tym samym stanowi sprawdzoną formę działań podejmowanych w trakcie konfrontacyjnych stosunków pomiędzy stronami.
Pod koniec lat 80., po zmianie sytuacji politycznej na świecie, pojawiły się nie znane dotąd zagrożenia i wyzwania, z któych najważniejsze są obecnie:
pogłębianie się dysproporcji w rozwoju społeczno-gospodarczego między poszczególnymi krajami i regionami; szczególnie dotyczy to pogłębiającej się asymetrii między uprzemysłowioną Północą a nierozwiniętym Południem;
rozpad państw w latach 90. i towarzyszące mu spory terytorialne, konflikty etniczne i narodowościowe, a także religijne;
wzrost znaczenia niemilitarnych aspektów bezpieczeństwa (migracje, zorganizowana przestępczość, katastrofy ekologiczne);
zróżnicowanie bezpieczeństwa poszczególnych krajów i regionów.
Została przyjęta teza, że tendencją lat 90. było odchodzenie od bezpieczeństwa globalnego na rzecz regionalnego, które uległo dużym przeobrażeniom. Wynikało to głównie z faktu, że kraje kraje i regiony miały za sobą odmienne doświadczenia historyczne, posiadały inny potencjał ekonomiczny, polityczny czy militarny. Większość aspektów wpływających na politykę bezpieczeństwa różniły jednak państwa i regiony od siebie, każde z nich w sposów subiektywny odczuwało poczucie bezpieczeństwa. Zupełnie inaczej też rozpatrywano kryteria wyznaczające funkcjonowanie regionalnych systemów bezpieczeństwa, za któe przede wszystkim uważano:
wspólnotę bezpieczeństwa: pojmowaną jako zdolność wszystkich zainteresowanych państw do przyjęcia i stosowania się do fundamentalnych norm i zasad w imie pokoju i bezpieczeństwa, oraz podejmowanie w tej kwestii wspólnych decyzji;
strefa wpływów i rónowaga sił: jako dążenie do odzyskania lub utrzymania hegemonicznej pozycji na określonym obszarze, niezależnie od zmian zachodzących w otoczeniu;
hegemoniczne przywództwo oparte na porozumieniu: utrzymanie przez państwo lub organizacje przywództwa z uwagi na chęć zachowania ezpieczeństwa w regionie, potencjał militarny i siłę sprawczą;
koncert państw: to uznanie równości wszystkich państw regionu, przy jednoczesnym podziale ról tych państw w tworzeniu systemu bezpieczeństwa;
pluralistyczna wspólnota bezpieczeństwa: oparta na współpracy oraz zachowaniu bezpieczeństwa, niezależnie od występujących między współdziałającymi państwami różnic ustrojowych i politycznych.
Nowe tendencje i zmiany dotyczace regionalnych systemów bezpieczeństwa, to tylko część zmian występujących sferze bezpieczeństwa. Przemionom uległa również kategoryzacja patologii międzynarodowych zawsze występujących w temacie stosunków międzynarodowych.
Migracja to wędrówka ludności mająca na celu zmianę miejsca pobytu. Przemieszczanie się ludności jest całkowicie naturalnym zjawiskiem i występowało we wszystkich czasach, ale możemy ze szczególnym nasileniem obserwować je od momentu utworzenia wspólnot, które zniosły barierę granic. Możemy ją obserwować na przykładzie ostatnich lat w Polsce, gdzie jeszcze przed wejściem do UE, rozpoczęła się wzmożona migracja ludzi. Nasilenie się migracji może nastąpić m.in. z przyczyn złej sytuacji gospodarczej w miejscu zamieszkania (migracje ekonomiczne), sytuacji politycznej nieodpowiadającej migrującym (migracje polityczne) lub wychwytywania przez większe korporacje ludzi dobrze wykształconych i oferowania im lepszych warunków pracy w zamian za przeniesienie się do kraju związanego z działalnością tych firm. Wzory migracji w najbliższym czasie prawdopodobnie będą kształtować się inaczej niż kiedyś. Będą w znacznym stopniu się nasilać a przede wszystkim dotyczyć różnych grup społecznych i etnicznych.
Przestępczość zorganizowana to zjawisko kryminalne występujące w skali międzynarodowej, którego nie można ściśle ograniczyć stanem faktycznym przestępstwa. Obejmuje ona zbiór przestępstw, złożoną formę aspołecznych zachowań, nie jest zjawiskiem wcześniej nie znanym, występowała w wielu krajach, w różnej formie, a przedmiotem jej zainteresowań były różne obszary życia społeczno-ekonomicznego. Zajmują się nią jednostki policji rozlokowane w każdym kraju. W Europie, nad poprawieniem efektywności działania i współpracy między kompetentnymi władzami krajów członkowskich w zakresie zapobiegania i zwalczania zorganizowanej przestepczości o międzynarodowym charakterze, czuwa Europol. Zjawisko Przestępczość zorganizowana zwiazana jest z innymi pojęciami: mafia, gangi, przemyt, handel bronią, narkotyki czy pranie brudnych pieniędzy.
Handel ludźmi to nazwa przestępczego procederu, będącego współczesną formą niewolnistwa. Pod tym pojęciem rozumiano początkowo wyłącznie handel kobietami zmuszanymi do prostytucji. W ostatnich latach znaczenie pojęcia uległo znacznemu rozszerzeniu i obejmuje obecnie wszelkie działania nakierunkowane na wyzysk ludzi, niezależnie od płci i wieku, naruszające prawo do decydowania o sobie. Wyzysk ten związany jest zazwyczaj z użyciem przemocy, co jest dla ofiar ogromnym obciążeniem fizycznym i psychicznym. Ofiary handlu żywym towarem doświadczają często w efekcie traumatycznych przeżyć chorób psychicznych i popadają w różne formy uzależnień. Wobec ofiar stosowane są działania naruszające ich seksualność, indywidualną wolność i cielesną nienaruszalność. Pozostałe czyny karalne, których dopuszczają się agresorzy wobec ofiar to naruszenia prawa pracy i prawa ubezpieczeń społecznych, zwłaszcza wobec cudzoziemców.
Jeśli chodzi o pojęcie korupcji politycznej, jawiącej się jako poważny problem demokratycznego świata, Transparency International podaje prostą definicję, określając ją jako nadużycie powierzonej władzy przez przywódców politycznych dla uzyskania prywatnej korzyści, celem zwiększenia swej władzy lub bogactwa; nie musi dotyczyć przekazywania pieniędzy, może przyjąć formę "handlu wpływami" lub obdarzania specjalną przychylnością, co zatruwa politykę i zagraża demokracji. Choć w definicji mówi się o przywódcach politycznych, korupcja polityczna tyczy się także urzędników państwowych, którzy w ramach swoich kompetencji reprezentują wyższe organy władzy, w tym także przywódców politycznych.
Opis wszystkich patologii, które występują obecnie w stosunkach międzynarodowych jest praktycznie niemożliwy. Historia pokazuje, że tak samo jak pojęcie smaego bezpieczeństwa międzynarodowego, kwestia patologii w nim występujących również bardzo uległa zmianie. I zapewne na przestrzeni lat będzie również się zmieniać.
Bibliografia:
„Zarys współczesnych stosunków międzynarodowych”, E. Czoimer, L. Zybilkiewicz, Warszawa 2000
Witryna Transparency International: http://www.transparency.org/
Informacje o Europolu: http://pl.wikipedia.org/wiki/Europol
Informacje o przestępczości zorganizowanej: www.mafiapress.pl