RENESANS - ODRODZENIE
1. Renesans w muzyce rozwijał się między 1450 a 1600 rokiem.
2. Cechy muzyki Renesansu:
× rozkwit muzyki polifonicznej i techniki imitacyjnej
× stopniowa laicyzacja
× rozwój pierwszych elementów harmonii - zgodni brzemienia głosów
× wokalizacja wszystkich głosów celem wykonywania utworów a cappella
× zbliżenie się do tonacji dur lub moll
3. Muzyka w XVI wieku rozwinęła się bardzo korzystnie, bowiem mogła być szerzej rozpowszechniana dzięki możliwości drukowania utworów muzycznych, wynalazcą druku był Niemiec - Jan Gutenberg.
4. Fromy muzyczne Renesansu:
*** Renesansowi humaniści przywiązywali wielką wagą do znaczenia tekstu (prawie zawsze o tematyce miłosnej lub moralizującej) . Doprowadziło to z czasem do rozluźnienia konstrukcji utworów, aby mogła lepiej i łatwiej odpowiadać wyrażanym treściom. Powstawały formy muzyczne bardziej otwarte i swobodne, tworzono muzykę bardziej zrozumiałą dla ludzi pisaną do tekstów w językach narodowych.
× chanson - pieśń
× violinella - jednogłosowa pieśń, pochodząca z włoskiej muzyki ludowej
× frottola - kilkugłosowa pieśń zwrotkowa
× ricercar - wielogłosowa forma instrumentalna
× canzona - pieśń
× toccata - utwór trzyczęściowy zbudowany na zasadzie kontrastu
× suita - utwór cykliczny, zestawienie skontrastowanych tańców
× madrygał - świecka pieśń polifoniczna
5. Epoka Odrodzenia nazywana jest w Polsce „złotym wiekiem”. Istotnym faktem w rozwoju muzyki polskiej było stworzenie „Melodii na Psałterz Polski”. Ich twórcą był Mikołaj Gomółka, nazywany też pierwszym polskim kompozytorem narodowym. Było to 150 motetów, psalmów Dawida, tłumaczonych przez J. Kochanowskiego.
6. Ważne miejsce w historii polskiej muzyki renesansowej zajmują instrumentaliści - lutniści - Wojciech Długoraj i Jakub Polak Reys.
7. Kompozytorzy Renesansu :
× Giovanni Perluigi da Palestrina
× Oralndo di Lasso
× Mikołaj Gomółka - Melodie na Psałterz Polski (wśród nich - psalm Kleszczmy rękoma)
× Jan z Lublina - Tabulatura organowa
× Wacław z Szamotuł - Już się zmierzcha
× Mikołaj Zieleński
× Marcin Górecki
× Marcin Leopolita
*** Najważniejszym osiągnięciem polskiej kultury muzycznej jest Tabulatura organowa Jana z Lublina powstała w latach 1520-1543. Jest to najobszerniejszy zbiór muzycznej twórczości europejskiej zapisany notacją instrumentalną.
*** W muzyce polskiego renesansu ważne miejsce zajmowała twórczość pieśniarska. Pieśni miały różnorodną tematykę- historyczną, mitologiczną, społeczną, okolicznościową i rozwijały się we wszystkich istniejących odmianach.
*** Równocześnie z nimi rozkwitała świecka muzyka instrumentalna, której przykładów zachowało się niestety niewiele.
*** Do podniesienia europejskiej kultury muzycznej okresu renesansu i większego jej upowszechnienia przyczyniło się wynalezienie ruchomej czcionki i udoskonalenie druku przez Jana Gutenberga.
*** W muzyce dominowała religijna, wokalna muzyka polifoniczna a` apella (chór bez towarzyszenia instrumentów).
*** Istotą polifonii jest równoczesne prowadzenie kilku równorzędnych głosów wokalnych lub instrumentalnych. Wszystkie głosy są ważne.
*** Zwiększenie ilości głosów do czterech i więcej sprawiło, że rozwinęły się takie formy muzyczne: motet, msza i madrygał (świecka pieśń polifoniczna). Obok form wokalnych zaczęły pojawiać się formy instrumentalne pisane na lutnie i organy.
*** W muzyce religijnej zaczęto odchodzić od sztywnych zasad chorału gregoriańskiego na rzecz form bardziej swobodnych, często opartych na melodiach świeckich. Pojawiły się pieśni z tekstami w języku narodowym, co ułatwiło wiernym udział we wspólnych śpiewach liturgicznych.
*** Kościół za wzór doskonałości muzyki religijnej uznał twórczość Giovanniego Pierluigi da Palestriny - kapelmistrza w Bazylice św. Piotra w Rzymie, który zajmował się niemal wyłącznie muzyką kościelną. Jego dzieła odznaczały się prostotą melodii, surowością i powagą brzmienia.
*** Wybitnym kompozytorem renesansu był Orlando di Lasso, żyjący i tworzący w Niemczech. W jego ogromnym dorobku kompozytorskim (ponad 2000 utworów) znalazły się różnorodne utwory: msze, psalmy, motety, lamentacje, madrygały, pieśni.
*** W renesansie poszerzył się krąg odbiorców muzyki świeckiej. Muzykowano w domach, na dworach i wśród bogatego mieszczaństwa, powstawały też pierwsze publiczne widowiska muzyczne.
*** Do najważniejszych zdobyczy muzyki renesansowej należało wypracowanie oryginalnego brzmienia instrumentalnego. Najpopularniejszym instrumentem była lutnia.