PARTYKULARYZM
Partykularyzm-(łac.particularis-oddzielny, cząstkowy)-to postawa, sposób myślenia, zgodnie, z którą państwa, społeczeństwa lub partia polityczna dąży do osiągnięcia profitów skupionych dla konkretnej grupy. Polega to na zastosowaniu wąskiego pojmowania interesów, których spełnienie staje się nadrzędne w stosunku do reszty ogółu. Interesy ogółu nie zostaną zaspokojone, gdyż pierwszeństwo mają potrzeby lokalne lub prywatne.
W polityce- kojarzony często z podziałami partyjnymi na arenie politycznej, gdzie partykularne interesy ugrupowań politycznych i partyjna lojalność są przyczyną podejmowania stronniczych decyzji nieuwzględniających całokształtu interesów danego państwa czy społeczeństwa, przez co zaburza się harmonijny rozwój gospodarczy lub kulturalny.
Przykładem tutaj może być afera hazardowa w Polsce, którą ujawniono w 2009r.
W filozofii- rozumiany jako punkt widzenia niedostrzegający potrzeb ogółu. Przez autorów filozofii społecznej określany jako ograniczony altruizm, gdzie z pewnym typem jednostek mamy szczególne związki, jednostki te mają dla nas szczególne znaczenie i zasługują na wyjątkowy gest poświecenia się z naszej strony. Traktujemy je preferencyjnie i indywidualnie.
Partykularyzm swoje korzenie ma w systemie feudalnym. Uwidoczniony szczególnie w praktyce sądowej. Partykularyzm ściśle wiązał się z zagadnieniem prawa zwyczajowego i oznaczał, że prawo to nie miało zasięgu powszechnego. Wyróżniał się partykularyzm personalny, który polegał na stosowaniu odmiennych przepisów prawnych wobec konkretnych stanów w stosunku do innych.(zasada osobowości prawa). Można było wyróżnić stany: szlachecki-prawo lenne i ziemskie, mieszczański-każde miasto miało autonomiczny system prawny, duchowieństwo-prawo kościelne, stan chłopski-ustawodawcą był właściciel dworu i to on ustanawiał prawo. Oraz partykularyzm terytorialny (zasada terytorialności prawa- wg, której na określonym terytorium stosuje się jeden system prawny.).
Partykularyzm kształtował się początkowo w obrębie określonych grup społecznych (plemion, szczepów).
Współcześnie partykularyzm jest bardzo szeroko pojmowany w różnych dziedzinach życia, poprzez politykę, życie społeczne, karierę. Nierzadko zdarza się, że przy rekrutacji bierze się pod uwagę kryteria partykularystyczne, to znaczy dające z góry większe szanse lub przeciwnie, eliminujące niektórych potencjalnych kandydatów ze względu na jakieś okoliczności bezpośrednio niezwiązane z pozycją i rolą, do których aspirują. Beznadziejny absolwent prawa dostaję się do adwokatury, bo jest krewnym prezesa Rady Adwokackiej.
Kierowca autobusu wchodzi do rady nadzorczej banku, bo jest członkiem wpływowej partii politycznej. W Polsce do niedawna stosowana była praktyka przyjmowania kandydatów na studia wyższe na podstawie pochodzenia. Uprzywilejowani byli kandydaci pochodzenia robotniczego, chłopskiego, a także zamieszkali w małych, odległych miejscowościach, już na starcie kandydaci dostawali punkty dodatnie za powyższe. W rezultacie tego mogło się zdarzyć, że na uniwersytet dostawał się student gorszy, słabiej przygotowany, o mniejszych umiejętnościach, niższej inteligencji, a odpadał znakomity i utalentowany kandydat.
Partykularyzm możemy również zauważyć w Kościele, przykładem tego może być art.56 Ustawy z dnia 17 maja 1989r.o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej cyt.” Zwalnia się z należności celnych przywozowych towary przeznaczone na cele charytatywno-opiekuńcze i oświatowo-wychowawcze oraz towary o charakterze kulturalnym przeznaczone na cele kultu, przywożone dla kościelnych osób prawnych, w granicach i na warunkach określonych w rozporządzeniu Rady (WE) Nr 1186/2009 z dnia 16 listopada 2009 r. ustanawiającym wspólnotowy system zwolnień celnych (Dz. Urz. UE L 324 z 10.12.2009, str. 23).”.
W roku 1998 kościół ewidentnie nadużył przysługujących im przywilejów.
Do Sądu Rejonowego w Lublinie wpłynął akt oskarżenia przeciwko m.in. 18 duchownym, którym prokuratura zarzucała nielegalne sprowadzanie samochodów do Polski. Praktyki te ułatwiała im właśnie w/w ustawa, mechanizm oszukiwania fiskusa był prosty. Wykorzystując zapis ustawy kościelnej (art. 56) o zwolnieniu od cła darów na rzecz Kościoła fałszowano dokumenty. Samochody kupowano u dealerów lub na szrotach w Niemczech, Austrii lub Holandii. Następnie sporządzano fikcyjny akt darowizny (wujek obdarowywał, rodak, parafia w Niemczech, Austrii lub Holandii, ciotka itp.). Z tym aktem oraz zgodą kurii na przyjęcie daru przez parafię (na zgodach tych fałszowano pieczęcie i podpisy pracowników kurii) zgłaszano samochody do odprawy celnej. Wszystkie sprowadzone w ten sposób samochody głównie Mercedesy, Audi, Fordy, BMW, Alfa Romeo i auta japońskie zwolniono od opłat celnych, co spowodowało „uszczuplenia na szkodę Skarbu Państwa około 236 tys. zł".
Licząc Sprowadzane w ten sposób auta „na parafię" lub „na klasztor" sprzedawano w autokomisach, przez ogłoszenia, znajomym. Wśród klientów, którzy doskonale znali pochodzenie pojazdów, byli lekarze, nauczyciele, policjanci. Członkami grupy byli zresztą i policjant („pomagał uzyskiwać ulgi celne"), i nauczyciel, dyrektor szkoły podstawowej.
Partykularyzm uważany jest za jedną z naczelnych patologii życia politycznego i społecznego w państwie. Zamiast prowadzić działalność służącą całemu społeczeństwu, politycy i stojące za nimi partie dbają jedynie o interes określonych grup społecznych. To sprzyja zawieraniu bezideowych kompromisów służących jedynie realizacji konkretnych celów, a także kreowaniu jedynie takich działań, które przynoszą skutek, pozwalający efektywnie poszerzać wpływy na władzę, ale niekoniecznie rozwiązujące jakieś realne problemy.
Bibliografia:
Piotr Sztompka „Socjologia”
Michał Sczaniecki „Powszechna historia państwa i prawa”
Tygodnik „Polityka”