AFORYZM
Aforyzm-(łac. aphorismus, gr. Aphorismós-definicja) - zwięzła, przeważnie jednozdaniowa wypowiedź, wyrażająca ogólną prawdę filozoficzną lub moralną, w sposób zaskakujący i błyskotliwy.
Literatura jest bogatym źródłem aforyzmów, można by się pokusić o stwierdzenie, że aforyzmy są jak „skrzydlate słowa”. Jest to wyrażenie, które pojawiło się w "Iliadzie" i "Odysei" Homera - opisywało szybkość, z jaką słowa przemieszczają się z ust jednego rozmówcy do uszu drugiego. Powyższe wyrażenie doskonale oddaje sens zjawiska, polegającego na tym, że pewne cytaty z literatury oderwały się od swego macierzystego kontekstu i samoistnie funkcjonują w naszym życiu i kulturze.
Budowa aforyzmu oparta jest najczęściej na antytezie lub paradoksie.
Mistrzami aforyzmów byli moraliści francuscy XVII i XVIII wieku. Wśród nich Blase Pascal, najsłynniejszym jego utworem jest zbiór „Myśli” wydanych już po śmierci tego słynnego matematyka i filozofa cyt. ”Myśl stanowi wielkość człowieka”
Aforyzmy zbudowane są na podstawie antytezy-to znaczy zestawieniu dwóch opozycyjnych znaczeniowo segmentów, w których często występują antonimy-wyrazy o przeciwstawnych znaczeniach. Cyt. ”Być albo nie być?”- „Hamlet” Williama Szekspira, cyt. „Lepszy wolności kąsek lada, jaki niźli w niewoli przysmaki”- „Pies i wilk” Ignacego Krasickiego.
Aforyzmy mogą być oparte na paradoksie, jak mówi Słownik języka polskiego-twierdzenie zaskakująco sprzeczne z przyjętym powszechnie mniemaniem, często ujęte w formę aforyzmu. Przykładem tutaj może być cyt. z utworu „Romantyczność” Adama Mickiewicz-„Czucie i wiara silniej mówi do mnie niż mędrca szkiełko i oko” lub „Dobrze widzi się tylko sercem. Najważniejsze jest niewidoczne dla oczu”- Antoine de Saint-Exupéry „Mały Książę”.
Znajomość aforyzmów i ich możliwość cytowania w odpowiednim momencie, pozwala dodać naszej wypowiedzi nieco ekspresji, wyrazić nasze myśli bardziej obrazowo. Świadczy też o naszej erudycji i oczytaniu oraz może być ozdobą naszego języka. Nie mniej jednak nadużywanie aforyzmów może prowadzić do ośmieszenia rozmówcy oraz do pozbawienia naszej wypowiedzi cech świeżości i indywidualizmu.
Bibliografia:
Leszek Kukulski „Słownik literatury staropolskiej”
Antoine de Saint-Exupéry „maly Książę”
Ignacy Krasicki „bajki”
William Szekspir „Hamlet”
Adam Mickiewicz „Romantyczność”