BUDŻET UNII EUROPEJSKIEJ

Czym jest budżet Unii Europejskiej?

Unia Europejska posiada własne środki finansowe, umożliwiające prowadzenie wspólnej polityki w dziedzinach przewidzianych prawem traktatowym oraz inne działania integracyjne. Najważniejszy element systemu finansowego UE stanowi budżet ogólny, zatwierdzany przez Radę oraz Parlament Europejski, a zarządzany przez Komisję. Realizacja budżetu podlega ścisłej kontroli.

Przed Polską stoi szansa wykorzystania znacznych środków finansowych pochodzących z budżetu wspólnotowego.

Kiedy utworzono budżet UE?

Pierwotnie każda ze Wspólnot Europejskich

miała swój odrębny budżet. W 1967 r. w wyniku utworzenia wspólnych organów naczelnych i zarządzających, połączono budżety EWG, Euratomu oraz budżet administracyjny Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (EWWiS), tworząc budżet ogólny. Poza nim - do lipca 2002 r. - znajdował się budżet operacyjny EWWiS, co wynikało z obowiązywania postanowień

Traktatu Paryskiego z 1951 r.

W 1971r. Wprowadzono system środków własnych Wspólnot składający się z ceł i opłat rolnych. Osiem lat później wprowadzono kolejny składnik oparty na niewielkiej części VAT-u.

Kolejnym etapem kształtowania budżetu Wspólnoty było wprowadzenie w 1984 r. rabatu brytyjskiego, czyli zwolnienia Wielkiej Brytanii z części wpłat do wspólnej kasy.

Największą reformę budżetu w ostatnich latach przeprowadzono w 1988 roku w ramach tzw. Pakietu Delors'a. Wprowadzono wtedy limity środków własnych, wieloletnie plany finansowe (perspektywy finansowe) z limitami wydatków w poszczególnych kategoriach i kolejny instrument stanowiący źródło dochodu, czyli wpłaty narodowe oparte o procent Dochodu Narodowego Brutto.

Czym jest perspektywa finansowa?

Perspektywy finansowe są zawierane w ramach tzw. porozumień międzyinstytucjonalnych, tj. uzgodnień pomiędzy Radą UE, Parlamentem Europejskim i Komisją Europejską, które pomimo tego, że nie są prawnie wiążące, mają duże znaczenie polityczne. Pierwsze porozumienie międzyinstytucjonalne podpisano w 1988 r. Zawierało ono Perspektywę Finansową na lata 1988-1992 (I Pakiet Delors'a). Kolejne porozumienie zostało osiągnięte w 1993 r., wraz z nową perspektywą finansową na lata 1993-1999 (II Pakiet Delors'a).

Podstawą ustalenia Perspektywy Finansowej na lata 2000-2006 było przyjęcie w 1999 r. dokumentu Agenda 2000.

Zostały w nim zawarte propozycje reformy wspólnej polityki rolnej, zmian w finansowaniu rozwoju regionalnego, a także zasady finansowania procesu rozszerzenia Unii o nowe kraje członkowskie.

Głównym celem ustalania perspektyw finansowych jest utrzymywanie dyscypliny wydatków budżetu. Wielkość wydatków w budżetach rocznych musi uwzględniać pułapy określone w perspektywie finansowej.

Priorytety polityczne UE są tu przekładane na wielkości budżetowe.

Ujęcie wieloletnie zwiększa stabilność budżetu, gdyż beneficjenci są w stanie przewidzieć poziom tych wydatków w kolejnych latach.

Dzięki ramom ustalonym w perspektywie finansowej współpraca między instytucjami zaangażowanymi każdego roku do przyjmowania budżetu układa się lepiej, niż w czasach gdy perspektywa nie istniała.

perspektywa	środki	opis
ujęcie memoriałowe	środki na zobowiązania (commitment appropriations)	Zapewnienie finansowania z budżetu UE działań podejmowanych w ramach polityk wspólnotowych po spełnieniu określonych warunków.
ujęcie kasowe	środki na płatności	Środki na płatności są wypłacane beneficjentom (państwom członkowskim) poprzez transfery bankowe.

Zasady, wg których konstruowany jest budżet

• zasada jedności - wszystkie dochody i wydatki Wspólnoty powinny być ujęte w budżecie ogólnym, stanowiącym jednolity dokument;

• zasada uniwersalizmu - dochody budżetowe nie powinny być przypisywane do konkretnych wydatków;

• zasada równowagi budżetowej - wykluczającej założenie z góry istnienia deficytu budżetowego - jeśli takowy w ciągu roku budżetowego się zdarzy, uchwalany jest budżet uzupełniający lub korygujący;

• zasada sporządzania budżetu na okres roku - przestrzeganie tej zasady Wspólnota musi godzić z potrzebą planowania wieloletniego;

• zasada specjalizacji wydatków - głoszącej, że każdy wydatek musi mieć swoje określone przeznaczenie

Procedura uchwalania budżetu

Uchwalanie corocznego budżetu UE jest procedurą trwającą około roku. Składa się z kilku etapów:

I ETAP - realizowany jest w okresie od stycznia do kwietnia roku poprzedzającego wejście budżetu w życie. Prace Komisji Europejskiej nad jego wstępnym projektem.

II ETAP - na przełomie kwietnia i maja na posiedzeniu ACOR (Komitetu Doradczego Rady ds. Zasobów Własnych) ustalana jest podstawa środków własnych UE, określających wielkość wpłat państw członkowskich do kasy UE.

III ETAP - w maju Komisja Europejska prezentuje wstępny projekt budżetu. Następnie inicjatywa budżetowa przekazywana jest Radzie UE, która pracuje nad dokumentem do lipca.

IV ETAP - w lipcu następuje tzw. pierwsze czytanie. Po zatwierdzeniu przez Radę UE projekt przekazywany jest do Parlamentu Europejskiego.

V ETAP - w drugiej połowie października Parlament uchwala swoją wersję dokumentu, która przesyłana jest do Rady. Rozpoczyna się tzw. drugie czytanie budżetu, które do połowy listopada odbywa się w Radzie.

VI ETAP - po zapoznaniu się z poprawkami PE i wypracowaniu swojego stanowiska, Rada przesyła poprawioną wersję projektu budżetu z powrotem do PE.

VII ETAP - w połowie grudnia Parlament Europejski zatwierdza ostateczną wersję budżetu.

Finansowanie budżetu

Środki finansowe wpływają do budżetu UE ze składek państw członkowskich, czyli tzw. środków własnych UE.

Źródła finansowania składek:

Na jakie cele wydawane są środki z budżetu?

Trwały wzrost

Obejmuje on:

• Konkurencyjność na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia - wspieranie badań, szkolnictwa, innowacyjności i mobilności

• Spójność na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia - rozwijanie potencjału gospodarczego w całej UE.

Zasoby naturalne i ich ochrona

• finansowanie Wspólnej Polityki Rolnej (WPR)

• finansowanie polityki rybołówstwa i ochrony środowiska

Obywatelstwo, wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość

• Wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość - finansowanie polityki migracyjnej oraz bezpieczeństwa i sprawiedliwości

• Obywatelstwo - środki m.in. na politykę kulturalną, programy popularyzujące kulturę i sztukę europejską oraz informowanie i dialog z obywatelami UE

UE jako partner na arenie międzynarodowej

• Pomoc rozwojowa UE dla państw rozwijających się

• Polityka sąsiedztwa

• Pomoc przedakcesyjna

• Wydatki na pomoc humanitarną

Administracja

• Zapewnia środki na funkcjonowanie aparatu administracji KE, Rady, Parlamentu i innych instytucji UE, a także na świadczenia socjalne dla unijnych urzędników.

Wyrównania

Czasowe wsparcie dla budżetów mniej zamożnych państw członkowskich.

Perspektywa finansowa 2007-2013

Prace nad nową Perspektywą Finansową na lata 2007-2013 rozpoczęły się już w 2004 r. Punktem wyjścia było przyjęcie przez Komisję Europejską komunikatu z dnia 10 lutego 2004 r. Budowanie naszej wspólnej przyszłości - Wyzwania polityczne i środki budżetowe
w rozszerzonej Unii, zawierającego projekt nowej Perspektywy Finansowej 2007-2013. Najpierw w sprawie budżetu musiały porozumieć się rządy państw Unii, które osiągnęły ostateczne porozumienie na szczycie Rady w grudniu 2005 r. Potem jednak eurodeputowani, rozczarowani zbyt niskim poziomem wydatków, zagrozili jego odrzuceniem. Ostatecznie, po długich negocjacjach, dotyczących m.in. procentu udziału unijnego budżetu w dochodzie narodowym brutto Wspólnoty, projekt nowej Perspektywy Finansowej na lata 2007-2013 został przyjęty 17 maja 2006 r. w ramach Międzyinstytucjonalnego Porozumienia w sprawie dyscypliny budżetowej i poprawy procedury budżetowej pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą
i Komisją Europejską.

Wynegocjowany budżet stanowi 1,05 proc. DNB Unii Europejskiej. Jest to mniej niż proponowała Komisja Europejska (1,14%), jednakże więcej niż postulowali najwięksi płatnicy netto (kraje, które do unijnej kasy więcej wpłacają, niż z niej wypłacają) - 1%. Dla Polski porozumienie budżetowe przewiduje 89,6 mld euro w ciągu siedmiu lat, co po opłaceniu naszych składek do unijnej kasy oznacza netto około 60 mld euro. Najwięcej, bo aż 59,7 mld euro Polska może otrzymać w ramach funduszy strukturalnych i spójności na rozwój najbiedniejszych regionów, walkę z bezrobociem czy budowę infrastruktury. Ponadto z unijnej kasy trafi ponad 24 mld euro do polskiego rolnictwa (w tym na dopłaty bezpośrednie i rozwój obszarów wiejskich), reszta na rozmaite programy unijne, w tym edukacyjne (jak Erasmus)
i naukowe oraz na cele związane z polityką sprawiedliwości i spraw wewnętrznych (jak ochrona granic i walka z terroryzmem).

Budżet 2008

Po raz pierwszy w historii wydatki na wzrost i zatrudnienie przewyższają wydatki na zasoby naturalne, czyli m.in. rolnictwo.

Budżet 2009

Proponowany podział wydatków z budżetu UE:

---