ZWIĄZEK TAKTYCZNY W OBRONIE WOJSK WIETNAMSKICH W KONFLIKCIE ZBROJNYM Z CHINAMI (17 LUTEGO - 5 MARCA 1979 r.)

PRZYCZYNY WOJNY.

Przyczyn wojny należy szukać w sytuacji, jaka powstała w Azji Południowo-Wschodniej w latach siedemdziesiątych. W okresie tym Chiny pozostawały w napiętych stosunkach ze Związkiem Radzieckim. Ten z kolei był w sojuszu z Socjalistyczną Republiką Wietnamu, której niósł pomoc wojskową i ekonomiczną. Wietnam Północny po zwycięstwie nad Stanami Zjednoczonymi, połączony z Wietnamem Południowym w jedno państwo, zaczynał ingerować w wydarzenia na Półwyspie Indochińskim. Nie akceptowała tego ChRL, która nie chciała dopuścić do wzrostu wpływów ZSRR na tym obszarze. Chiny uważały, że ZSRR zamierzał utworzyć w ten sposób na ich południowej granicy drugi front. Pierwszy front stanowiła granica chińsko-radziecka i chińsko-mongolska. Sytuacja pomiędzy obu państwami zaostrzała się z biegiem czasu. W 1974 roku ChRL zajęła Wyspy Paracelskie oraz sprowokowała incydenty z ludnością Hoa, której około 200 tysięcy opuściło Wietnam. Największa sprzeczność interesów wystąpiła jednak w Kambodży (Kampuczy), gdzie Wietnam zaangażował się w walkę z popieranym przez ChRL Pol Potem. Podejmowano wiele działań represyjnych w stosunku do Wietnamu. Wstrzymano całkowicie pomoc gospodarczą, zamknięto kilka konsulatów wietnamskich oraz wystąpiono przeciwko Wietnamowi na forum ONZ. Mnożyły się incydenty i prowokacje na granicy wietnamsko-chińskiej. Incydenty w Indochinach poprzedzające wojnę chińsko-wietnamską w 1979 roku przedstawia załącznik 1; miejsca prowokacji wietnamskich na granicy z Chinami (wg strony chińskiej) przedstawia załącznik 2. W rezultacie powstałej sytuacji 8 lutego 1979 roku na posiedzeniu Komisji Wojskowej Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Chin postanowiono o utworzeniu zgrupowania wojsk na granicy z Wietnamem oraz rozpoczęcia ekspedycji karnej przeciwko Socjalistycznej Republice Wietnamu.

SIŁY ZBROJNE CHIŃSKIEJ REPUBLIKI LUDOWEJ.

Chińska Armia Ludowo-Wyzwoleńcza na przełomie 1978/79 r. liczyła około 4 milionów żołnierzy. Składała się z regularnych wojsk tj. Wojsk Lądowych, Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej kraju, Sił Morskich i Sił Strategicznych oraz Milicji Ludowej. Wojska Lądowe stanowiły podstawę sił zbrojnych. W 1979 r. liczyły 3,2 mln żołnierzy. Składały się z piechoty, wojsk pancernych, kawalerii, artylerii, wojsk powietrzno-desantowych i specjalnych. Głównym rodzajem wojsk lądowych była piechota (90 % ogółu wojsk lądowych). Siły te organizacyjnie dzieliły się na korpusy piechoty (ok. 38), z których każdy składał się z trzech dywizji piechoty i oddziałów rodzajów wojsk oraz 12 dywizji pancernych, pewnej liczby dywizji artylerii, pułków saperów itp.

Rozróżniano trzy rodzaje dywizji piechoty:

· wzmocnione (typu A);

· ciężkie (typu B);

· lekkie (typu C).

Dywizje typu A i B liczyły około 13 000 ludzi i strukturalnie różniły się nieznacznie. W dywizji typu było jedynie mniej artylerii. Dywizje typu C - to dywizje piechoty górskiej. Dywizje pancerne były wyposażone w około 300 czołgów T-59 (odpowiednik radzieckich czołgów T-54). Dywizje powietrzno-desantowe (ok. 9 000 ludzi) były uzbrojone wyłącznie w broń lekką. Wojska Lotnicze i Obrony Powietrznej Kraju w czasie wojny dysponowały około 5 000 samolotów bojowych i 450 transportowymi. Mogły być wzmocnione samolotami lotnictwa cywilnego w liczbie 500. Większość uzbrojenia stanowiły samoloty produkcji radzieckej (MiG-15, 17, 19 i 21). Chiny dysponowały około100 dywizjonami rakiet przeciwlotniczych typu S-75, a artyleria przeciwlotnicza była uzbrojona w działa różnego kalibru - do 100 mm włącznie. Wojska strategiczne mogły dysponować 70-80 wyrzutniami rakiet balistycznych średniego zasięgu typu CSS-1 i dalekiego zasięgu CSS-2, 3, 4. Strategiczna flota powietrzna mogła wykorzystać 70-80 bombowców radzieckich Tu-16. Strukturę organizacyjną chińskiej dywizji piechoty (typu A) i strukturę organizacyjną chińskiej dywizji pancernej przedstawia załącznik 3. Mimo imponujących liczb, armia chińska w 1979 r. była zaledwie na początku drogi do nowoczesności. Wojska lądowe - pod względem jakościowym - były zacofane, sprzęt artylerii (26 000 armat) przypominał czasy II wojny światowej. Na wyższym poziomie był sprzęt lotniczy, najgroźniejszą jednak broń stanowiły rakiety nuklearne.[4]

SIŁY ZBROJNE SOCJALISTYCZNEJ REPUBLIKI WIETNAMSKIEJ.

Wietnamska Armia Ludowa liczyła na przełomie 1978/79 roku około 620 tysięcy żołnierzy. Wojska lądowe były zorganizowane w około 30 dywizji piechoty i 35-40 pułków artylerii. Wojska lotnicze były uzbrojone w 360 samolotów produkcji radzieckiej MiG-17, 19, 21F oraz kilka egzemplarzy F-5. Stan milicji ludowej oceniano na około 1,5 mln ludzi.

W momencie wybuchu wojny siły wietnamskie były rozśrodkowane :

· 14 dywizji w Kambodży;

· 4 dywizje w Laosie;

· 7-8 dywizji stanowiło odwód strategiczny, który w większości znajdował się na południu kraju.

W chwili rozpoczęcia wojny Wietnam dysponował na obszarze zagrożonym 5 dywizjami regularnymi, Wojskami Ochrony Pogranicza oraz jednostkami regionalnymi Milicji Ludowej. Siły te oceniano na około 100 do 200 tysięcy ludzi. W sytuacji, w jakiej znalazł się Wietnam, tj. w obliczu nieoczekiwanego uderzenia, trudno spodziewać się, by dowództwo Wietnamskiej Armii Ludowej miało jakiś konkretny plan obrony.[5] Dlatego plan operacyjny powstawał wraz z rozwojem działań. Zakładał on opóźnianie natarcia chińskiego i niedopuszczenie do ataku na Hanoi i Hajfong. Zamierzano również podciągnąć świeże siły i przeprowadzić mobilizację w celu wykonania zwrotów zaczepnych dla zatrzymania i odparcia przeciwnika.

STOSUNEK SIŁ.

Stosunek sił od początku wojny był niekorzystny dla Wietnamu. 20-krotna przewaga ludnościowa Chin nad Wietnamem znalazła odzwierciedlenie w przewadze militarnej. Uwzględniając liczbę wydzielonych sił i środków do bezpośredniej walki, przewaga w rejonie konfliktu była po stronie chińskiej. W dywizjach piechoty była ona co najmniej 3-krotna, w czołgach 25-krotna, w artylerii 5-krotna i w lotnictwie 3-krotna. Na początku wojny stosunek sił był na wielu odcinkach frontu niekorzystny również ze względu na to, że wojskom chińskim stawiały opór tylko wojska osłony - jednostki pogranicza i regionalne. 2. 5. TEREN. Na działanie wojsk wywarł niewątpliwie wpływ teren na północy Wietnamu - górzysty i zalesiony, ze wzniesieniami średnio około 1 000 m n.p.m. oraz szczytami dochodzącymi do 2 431 i 3 142 m n.p.m. Rejon walk w czasie wojny chińsko-wietnamskiej przedstawia załącznik 4. W omawianym rejonie wystąpiły trzy pasma górskie: Tam Dao, Fan Si Pan oraz Sip Song Chau Thai. Góry chrakteryzują się głęboko wciętymi dolinami i stromymi, niekiedy wielusetmetrowymi zboczami kanalizującymi wszelki ruch. Występuje w nich ograniczona liczba dróg w kierunku granicy (dofrontowych) i jedna wzdłuż granicy (rokadowa) - tzw. droga nr 4. Dwie linie kolejowe łączą Hanoi z chińskimi miastami Kunming i Nanning. Warunki poprawiają się dopiero na obszarze nizinnym wokół stolicy państwa, w odległości ok. 120 km od granicy. Obszar górzysty na północy Wietnamu był bogaty pod względem fortyfikacyjnym. Istniały tu umocnienia z czasów walk z Francuzami. Ponadto zbudowano tam niezliczoną liczbę podziemnych przejść, tuneli i ukryć, które były połączone w jeden system, doskonale zamaskowane i wyposażone w system wentylacji. 2. 6. PLAN CHIŃSKIEJ AGRESJI. 8 lutego 1979 roku Chiny utworzyły zgrupowanie wojsk w postaci dwóch frontów - Północnego i Południowego.[6] Było to podyktowane koniecznością równoczesnego z atakiem na Wietnam osłonięcia granicy z ZSRR. Skład Frontu Południowego nie jest dokładnie znany. Prawdopodobnie na początku konfliktu front ten obejmował dwa zgrupowania: · zgrupowanie Yunnan w składzie 11 i 14 Korpusu Armijnego (7-8 dywizji piechoty i obrony terytorialnej); · zgrupowania Guangxi w składzie: pierwszy rzut - 41 i 42 Korpus Armijny i Grupa Mong Cai, drugi rzut prawdopodobnie 55 Korpus Armijny (13-14 dywizji piechoty i obrony terytorialnej). Front liczył około 200 tys. żołnierzy i dysponował 500 czołgami, 1 500 działami polowymi i 750 samolotami. Struktury organizacyjne wojsk chińskich atakujących Wietnam przedstawia załącznik 5. Sposób realizacji planu operacyjnego Frontu Południowego był uwarunkowany terenem i możliwościami stron. Dlatego też zaplanowano uderzenia czołowe na sześciu kierunkach. Obiektami uderzeń miały być przede wszystkim stolice wietnamskich prowincji przygranicznych. Celem ataków były także inne obiekty przygraniczne: miasta powiatowe, ośrodki przemysłowe i wojskowe. Główne uderzenie skierowano na Lang Son, co miało sugerować podjęcie dalszych działań na Nizinie Hanojskiej i dążenie do opanowania stolicy kraju. Natarcie według poglądów chińskich przedstawia załącznik 6. 2. 7. PRZEBIEG DZIAŁAŃ WOJENNYCH. Wojna rozpoczęła się 17 lutego 1979 roku. Atak chiński był całkowitym zaskoczeniem dla rządu w Hanoi. Wojnę dzieli się na trzy etapy:

· pierwszy od 17 do 22 lutego - obejmujący działania obronne Wietnamu;

· drugi od 23 lutego do 5 marca - charakteryzujący się bitwą w celu wyniszczenia przeciwnika pod Lang Son;

· trzeci od 6 do 16 marca - wycofanie się wojsk chińskich poza granice Wietnamu.

Etap I - pierwszy rzut chińskiego zgrupowania (około 10-11 dywizji piechoty) zaatakował w ślad za silnym przygotowaniem artyleryjskim na szerokości ok. 1000 km. Za główny kierunek uderzenia uznano Nanning - Lang Son. Wyprowadzał on wojska chińskie w obszar Hanoi i Hajfongu. Pozostałe kierunki (a było ich prawdopodobnie aż 14) uznano za pomocnicze. Główne kierunki uderzeń na Wietnam przedstawia załącznik 7. Przy ustalaniu kierunków uderzeń pod uwagę wzięto charakter terenu, który utrudniał prowadzenie działań zaczepnych. Zmuszał bowiem oddziały chińskie do uderzeń czołowych. Wietnamczycy zastosowali taktykę walki tunelowej, polegającej na zaskakujących uderzeniach na nacierające pododdziały chińskie z wykorzystaniem przejść i ukryć (tuneli). Atakowano przede wszystkim stanowiska ogniowe artylerii i elementy logistyczne, co wpłynęło na zmniejszenie tempa natarcia Chińczyków już w pierwszym dniu wojny - w wyniku czego włamanie było wyjątkowo płytkie i sięgało 10-15 km. Prawdopodobnie w 23 dniu wojny wojska chińskie zostały zatrzymane i otrzymały rozkaz oczyszczenia terenu z obrońców tuneli. Natarcie chińskich czołgów skutecznie powstrzymywała wietnamska artyleria. Wyeliminowała ona z walki około 300 czołgów przeciwnika. Wykorzystując teren Wietnamczycy często wciągali przeciwnika w tzw. worki ogniowe i niszczyli w starciu bezpośrednim.

Ciekawostką jest to, że lotnictwo chińskie ograniczało swoją działalność tylko do lotów rozpoznawczych, nie angażując się bezpośrednio we wsparcie wojsk lądowych. Mimo oporu sił wietnamskich, inicjatywa pozostała w rękach chińskich. Na kierunkach miast - stolic prowincji nacierały co najmniej 1-2 dywizje piechoty wspierane czołgami. Największy sukces armia chińska odniosła w prowincji Cao Lang. Nacierało tu aż 9 dywizji. Główne uderzenie skierowano na Lang Son - stolicę prowincji. Chińczycy do walki zaczęli wprowadzać świeże siły. Ocenia się, że w tym momencie na całym froncie walczyło ok. 200 tys. żołnierzy chińskich, w drugim rzucie zaś co najmniej 100 tysięcy. W sumie w pierwszym etapie wojny, mimo wprowadzenia nowych sił, Chińczycy nie zdołali zrealizować swoich planów. Nie zdobyto Lang Son, choć włamania na terytorium wietnamskim sięgały 30 km.

Etap II - drugiego etapu wojny Chińczycy nie przewidywali. Zgrupowanie chińskie na kierunku Lang Son (41 KA) zostało wzmocnione piechotą, czołgami i artylerią. Wietnamczycy również przerzucili swoje siły z południa kraju. Walki w rejonie Lang Son i Dong Dang (wg relacji chińskich) przedstawia załącznik 8. Według źródeł zachodnich Chińczycy wydali tu siłom wietnamskim bitwę na wyniszczenie. Natarcie chińskie, poprzedzone zmasowanym ogniem artylerii, rozpoczęło się 27 lutego. Ciężkie walki toczyły się na północ i wokół miasta, które 4 marca zostało zaatakowane aż przez 6 dywizji chińskich. Ostatecznie, po ciężkich walkach ulicznych zostało zdobyte. W tym etapie wojny siły chińskie ocenia się na 24-25 dywizji.

Etap III - 5 marca rząd SRW zarządził powszechną mobilizację. Tego samego dnia rząd w Pekinie ogłosił, że osiągnął cele wojny i od 6 marca rozpoczął wycofywanie wojsk. Wycofywanie wojsk chińskich nie przebiegało jednak pokojowo. Zdaniem Hanoi odbywało się zbyt opieszale i dlatego jednostki wietnamskie podjęły ataki. Wobec tych wydarzeń Chińczycy zastosowali taktykę spalonej ziemi. W 20 kilometrowym pasie przygranicznym niszczono przede wszystkim umocnienia, choć nie oszczędzano infrastruktury cywilnej. 16 marca Chińczycy ogłosili, że ostatecznie opuścili Wietnam, z wyjątkiem obszaru 100 km2, który zaanektowali w ramach korekty granicy na swoją korzyść. Rozmowy pokojowe między obu państwami rozpoczęły się dopiero 18 kwietnia 1979 roku.

WNIOSKI.

1. Działania na froncie chińsko-wietnamskim miały charakter walki w terenie górzysto-lesistym. Pokazały w jakim stopniu nacierający jest uzależniony od terenu i nie może rozwijać walki manewrowej. Niektórzy eksperci uznali, że stosowana taktyka sięgała korzeniami jeszcze I wojny światowej (huraganowy ogień i w ślad za nim atak piechoty);

2. Piechota była najważniejszym rodzajem wojsk w tej wojnie. Chińska była dobrze wyszkolona i cechowało ją wysokie morale. Wietnamska wykorzystywała swoje doświadczenia z poprzednich wojen. Sprawnie działała w terenie górzystym, który został umiejętnie ufortyfikowany. Do perfekcji doprowadziła tzw. taktykę walki tunelowej. Dlatego też tempo natarcia piechoty chińskiej na ogół nie wynosiło nawet 5 km na dobę;

3. Drugim rodzajem wojsk, który zdominował tę wojnę, była artyleria. Powodem były warunki terenowe, które utrudniały użycie czołgów na większą skalę, piechota natomiast wymagała wsparcia ogniowego. Artyleria wietnamska oprócz prowadzenia ognia pośredniego, często prowadziła ogień na wprost do czołgów, uzyskując bardzo dobre rezultaty;

4. Czołgi były wykorzystywane w ograniczonym zakresie, częściej po stronie chińskiej;

5. Lotnictwo ograniczało swoje działania w zasadzie do lotów rozpoznawczych, prawdopodobnie w obawie przed skutecznością obrony przeciwlotniczej (zwłaszcza rakietowej);

6. Na uwagę zasługują problemy logistyczne. Po obu stronach brakowało paliw - co utrudniało przegrupowania dywizji w toku walki.

Podsumowując - można stwierdzić, że wojna chińsko-wietnamska jest ciekawym przykładem do studiów nad działaniami w terenie górzysto-lesistym..

---