Aneta Miłosierna

Aleksandra Palmąka

Skandynawistyka, rok III

NOWY REGIONALIZM

I. REGIONALIZM A GLOBALIZM:

Czym jest region?

Postrzegając region w sensie nowego regionalizmu regiony można podzielić na:

1) fizyczne: terytorialne, militarne przestrzenie kontrolowane przez państwo

2) funkcjonalne: powstają poprzez nie terytorialne czynniki, tj. kulturę i rynek, które są obszarem niepaństwowych aktorów

Czym jest regionalizm?

powstał jako przeciwieństwo globalizmu, ogólnie opiera się na handlu, wymianie gospodarczej, kulturowej itd. w obrębie regionu

Czym jest globalizm?

wizja świata bez granic, terytorium państw traci na znaczeniu, ważniejszy od wymiaru terytorialnego jest wymiar funkcjonalny; w wyniku globalizmu świat „kurczy się”, możemy kupować te same towary na całym świecie. Siłą napędową globalizmu jest handle międzynarodowy

Czy globalizm i regionalizm to siły przeciwstawne?

W pewnym sensie tak, np. kiedy przypatrzymy się znaczeniu słów globalny czyli światowy, całościowy, z drugiej strony regionalny to częściowy, lokalny. Należy pamiętać, że regionalizm powstał pierwotnie, aby sprzeciwić się ideologii globalizmu.

Jednak tak naprawdę regionalizm i globalizm mają także cechy wspólne, zachodzą tylko w innych wymiarach i współistnieją we współczesnym świecie.

II. NOWY REGIONALIZM VS. STARY REGIONALIZM:

1) stary regionalizm był formowany na tle zimnej wojny- był oparty o 2 siły;

nowy regionalizm odbiciem multinarodowego porządku współczesnego świata

2) stary regionalizm był stworzony 'odgórnie' (przez supermocarstwa); nowy kształtuje się spontanicznie, od regionów (jakby 'od dołu')

3) stary regionalizm był ekonomicznie protekcjonalny; nowy jest otwarty

4) stary regionalizm maił 'specyficzne' podejście do niektórych organizacji bezpieczeństwa czy ekonomicznych; nowy to wielowymiarowy proces (dot. środowiska, społeczeństwa, demokracji itd.)

5) stary regionalizm dotyczył wiodących państw; teraz uczestnictwo w regionalizmie nie opiera na organizacji państwa

III. OSIE REGIONALIMU W EUROPIE:

1) Oś północna

W osi północnej ważnym czynnikiem regionalizacji było środowisko (w tym wypadku Morze Barentsa czy Bałtyk). Współpraca została nawiązana, gdyż była potrzeba znalezienia nowych sposobów radzenia sobie z problemami środowiska (wprowadzenie wspólnych zasad ochrony środowiska; programy współpracy). Inną przyczyną współpracy była potrzeba zapewnienia bezpieczeństwa (zarówno militarnego jak i cywilnego); podjęto dialog i współpracę z Rosją, która w regionach osi północnej składowała m.in. broń nuklearną.

Region Morza Bałtyckiego leżący w osi Północnej jest przykładem nowej regionalizacji. Do współpracy doprowadziły czynniki historyczne (Hanza), geopolityczne, ekonomiczne i środowiskowe. Na początku zadaniami `Nowej Hanzy' były projekty na małą skalę w różnych dziedzinach. Specyfiką było też to, że część państw nie była jeszcze w Unii Europejskiej. Jednak duże różnice między państwami regionu nie przeszkodziły w znalezieniu wspólnych celów i realizowaniu ich dla wspólnego dobra. Oczywiście ta niejednolitość państw może też być wadą (silne i stabilne państwa mogą `górować' nad tymi mniej rozwiniętymi).

2) Oś zachodnia

Oś zachodnia jest oparta na mezoregionach - mezoregiony nie wytwarzają się ze wspólnej historii czy geografii, mogą być od siebie oddalone nawet o setki kilometrów, ale łączy je poczucie wspólnoty i wspólnej tożsamości. Muszą mieć także wspólny interes i wspierają tradycyjny ekonomiczny protekcjonalizm.

W regionie osi zachodniej występowały problemy związane ze współpracą, gdyż kraje należące do tego regionu są bardzo zróżnicowane. Kolejnym problemem była Francja, starająca się zapewnić sobie hegemonię w regionie (sytuację tę próbowano rozwiązać powołując odpowiednie instytucje kontrolne).

Jednak główną przyczyną nawiązania współpracy nie była gospodarka, a problem środowiska. Duże zanieczyszczenie w regionie oraz sytuacja kryzysowa pobudziły państwa do kooperacji. Dzięki temu zrodziła się głęboka świadomość wspólnego środowiska.

3) Oś wschodnia

Postrzegana jako stan przejściowy przed integracją z zachodnią Europą i wejściem do Unii Europejskiej. Oś Wschodnia powstałą pod naciskiem państw bloku zachodniego oraz Rosji (miały one swój interes). Problemem państw osi wschodniej jest to, że się rozwijają a więc są niestabilne, nie mają takiego zaplecza finansowego jak kraje europy zachodniej. Także spojrzenie na władze jest inne niż w Unii Europejskiej ponieważ państwa osi wschodniej mają głębokie tradycje władzy centralnej.

Kooperacja została nawiązana, gdyż państwa wschodnie i centralne był żądne nowych wyzwań i bardzo chciały dorównać reszcie Europy. Państwa te szukały również spokoju i bezpieczeństwa a to również korzyści państwom zachodnim. Polska, Węgry, Czechy i Słowacja podjęły rozmowy z NATO i Unią Europejską.

IV. PLUSY I MINUSY REGIONALIZACJI:

zalety: - demokratyzacja wady: - problem z demokratyzacją (wię-

- korzyści ekonom. sze korzyści dle niektórych państw)

- unikanie peryferyzacji - peryferyzacja niekt. regionów

- pokój i bezpieczeństwo - niektórzy twierdzą, że regionali-

- ochrona środowiska zacja może prowadzić do dezinte-

- wspólna tożsamość graci państwa

---