ROŚLINY WODNE
Grążel żółty występuje w niemal całej Europie oraz w środkowej i zachodniej Azji. W Polsce na niżu jest rośliną pospolitą.
Grążel ma długie i silnie rozgałęzione kłącze poziomo rosnące w mule dennym. Liście i kwiaty wyrastają z jego wierzchołka.
Kłącza są bardzo długie, czołgające się, o średnicy do 8 cm, na przekroju poprzecznym eliptyczne. Na górnej powierzchni pokryte jest bliznami po starych, opadłych liściach. Z dolnej wyrastają nitkowate korzenie. W kłączach magazynowane są substancje zapasowe.
Liście pływają mają długi ogonek, są skórzaste, owalne o długości ok. 30 cm, z głęboko wyciętą nasadą. Mają kolor od zielonego do brunatnawego. Ich drugorzędne nerwy nie łączą się z sobą, są bardziej gęste niż u grzybieni białych i przy brzegu blaszki są 1-3 krotnie widlasto rozgałęzione. Część liści jest zanurzona i ma pokrój sałatowaty (heterofilia).
Kwiaty są żółte, duże (średnica 4-6 cm), silnie pachnące (zapach podobny do zapachu jabłek), z licznymi płatkami korony i 5 działkami kielicha. Słupek składa się z 5-24 zrośniętych owocolistków, a jego znamię jest tarczowate i lejkowato wgłębione. Przedsłupne lub równoczesne kwiaty wyrastają pojedynczo nad wodą na długich szypułkach (o długości dochodzącej nawet do 2 m). Szypułki te w górnej części są trójkanciaste.
Owoc to torebka o szerokobutelkowatym kształcie, nieregularnie pękająca.
Lilia wodna nazywane także grzebienie białe lub nenufar. W stanie dzikim występuje w niemal całej Europie aż po Ural i dalej do okolic Czelabińska, na Kaukazie, na Bliskim Wschodzie po Izrael na południu i Iran oraz Kaszmir na wschodzie. Obecny na wyspach Morza Śródziemnego oraz w pasie wybrzeża Afryki północnej. Uprawiany w innych częściach świata o klimacie umiarkowanym, zdziczały w Australii i Nowej Zelandii. W Polsce pospolity na niżu w naturze, nierzadki także w uprawie; w stawach i oczkach wodnych.
Lilia wodna, ma grube, walcowate kłącza. Liście i kwiaty unoszą się na wodzie.
Liście z długim ogonkiem (w zależności od głębokości wody nawet do 2,5 m), pływające na powierzchni wody. Unoszą się na powierzchni dzięki licznym komorom powietrznym w blaszce liściowej i ogonku oraz za sprawą śluzu wydzielanego przez włoski gęsto pokrywające spód liścia. Śluz ten chroni też liść przed wysychaniem. Liście są skórzaste, duże (do 30 cm średnicy), u nasady głęboko wycięte. Klapy u nasady liścia niemal zawsze są rozchylone. Żyłki drugiego rzędu połączone ze sobą przy brzegu liścia (cecha dobrze widoczna od spodu). Z wierzchu liście są zielone i pokryte woskiem, od dołu mają kolor fioletowy. Młode rośliny, przed rozwinięciem liści pływających, wykształcają delikatne, bladozielone liście o blaszce sercowatej.
Kwiaty rosną na długich szypułkach, pływają one na powierzchni wody, są białe, duże - do 12 cm średnicy. Pozbawione są miodników. Kielich jest czterodziałkowy, z działkami od zewnątrz zielonkawymi, od wewnątrz białymi. Płatki korony liczne (do 20), dłuższe od kielicha, ułożone spiralnie i stopniowo przechodzące w liczne pręciki. Pręciki są prawie do połowy swojej długości zrośnięte z zalążnią, mają nitki różnej długości, a ich liczba może dojść do 125. Nitki nawet najbardziej wewnętrznych pręcików nie szersze od pylników. Znamię pojedynczego słupka jest żółte, płaskie, zbudowane z 8-25 promieni. Roślina kwitnie od czerwca do października. Kwiaty otwierają się tylko za dnia i są zapylane przez owady, choć występuje też samopylność. Mają delikatny, łagodny zapach i trwałość 3-4 dni. Po przekwitnięciu szypułka kwiatowa skręca się spiralnie wciągając kształtujący się owoc pod powierzchnię wody.
Owoc jest wielonasienny, jagodopodobny, zielony, z kolistą nasadą. Owoce dojrzewają pod wodą. Po dojrzeniu odpadają od szypułki, przez jakiś czas unoszą się na wodzie, po czym pękają nieregularnie, uwalniając brunatnoczerwone nasiona o długości ok. 3,5 mm. Nasiona unoszą się na wodzie za sprawą błoniastej osnówki oraz śluzu wydzielanego przez komórki epidermy łupiny nasiennej (zobacz: hydrochoria).
Kłącza są grube, pełzające, walcowate, zwykle osiągające 5 cm średnicy i 50 cm długości. Zakorzenia się w dnie, zagłębione w osadach. Rozrastające się kłącze umożliwia roślinie rozmnażanie wegetatywne. Liście wyrastają z wierzchołków kłącza.
Rdestnica pływająca w Polsce na niżu w wodach stojących i wolnopłynących jest rośliną pospolitą.
Pokrój zimozielony hydrofit o łodydze długości do 5 m.
Liście pływają na powierzchni wody lekko zanurzone.
Kwiaty są kłosokształtne wystają ponad powierzchnię wody. Kwitną od czerwca do sierpnia.
Rzęsa drobna jest jedną z najmniejszych na świecie roślin naczyniowych. Pierwotnie ten gatunek występował tylko w Europie i Azji, obecnie jest rozprzestrzeniony na całej kuli ziemskiej - występuje na wszystkich kontynentach (z wyjątkiem Antarktydy). W Polsce jest rośliną pospolitą, występującą na powierzchni zbiorników wodnych.
Pęd są małe, mają okrągłe człony pędowe (średnica do 3 mm), pojedynczy korzeń. Pędy są spłaszczone i kształtem przypominają liście. Skórzaste człony pływają po powierzchni wody. Od góry są zielone, dolna ich strona ma fioletową barwę dzięki zawartości antocyjanu. Rozmnaża się głównie wegetatywnie przez członkowanie pędów.
Kwiaty są bardzo zredukowane, bez okwiatu, jednopłciowe. Kwiaty żeńskie składają się tylko z 1 słupka, kwiaty męskie z 2 pręcików. Powstają w zagłębieniu górnej powierzchni członu. Tworzą się jednak bardzo rzadko i przeważnie są płonne. Kwitną w kwietniu, zapylane są przez ślimaki lub chrząszcze.
Owoc jest suchy i niepękający. Owoce wraz z całymi roślinami rozsiewane są przez ptaki wodne (zoochoria).
Strzałka wodna występuje powszechnie w płytkich zbiornikach wodnych śródlądowych, prawie na całej kuli ziemskiej, przede wszystkim w Europie i Azji. W Polsce często spotykana na niżu.
Bulwa strzałki wodnej jest zakorzeniona w dnie zbiornika wodnego i tworzy rozłogi.
Pęd w dużej części znajduje się pod wodą, i madługości od 20 do 100 cm.
Liście występują w trzech rodzajach : najmłodsze, podwodne, długie o kształcie wstęgowatym; oraz nawodne jajowate a także strzałkowate wyrastające z łodygi nad powierzchnią wody.
Kwiaty są okazałe, białe kwiaty są zebrane w wiechę. Kwitnienie następuje na przełomie maja i czerwca.
Nasiona mają wielkości ok 1 mm.
Żabieniec babka wodna jest to bylina nadwodna. Ma bulwiasto zgrubiałe kłącza.
Liście zebrane są w rozety, na długich ogonkach, o blaszkach eliptycznych lub jajowatych, zaostrzonych, barwy jasnozielonej, długości do 25 cm, szerokości do 10 cm.
Kwiaty występują w kwiatostanach piętrowych, są mocno rozgałęzione, w okółkach mające po 6-9 rozgałęzień. Kwiaty drobne, białe lub czerwonawe.
ROŚLINY PRZYBRZEŻNO BŁOTNE
Jaskier rozłogowy w stanie dzikim występuje w Europie. W Polsce jest pospolity na całym obszarze.
Roślina ta jest wieloletnia, osiąga do 40 cm wysokości. Posiada skośne kłącze, z którego wyrasta nadziemny pęd.
Łodyga przeważnie czołgająca się a pęd z nadziemnymi rozłogami, często ukorzeniającymi się u nasady liścia.
Liście są trójklapowe z trójdzielnymi odcinkami, przeważnie nieregularnie ząbkowanymi. Środkowy odcinek liścia jest ogonkowy, boczne są bezogonkowe.
Kwiaty są złotożółte, błyszczące, na długich, bruzdkowanych szypułkach. Żółtawozielony, przylegający do płatków kielich złożony z 5 działek, korona z 5 błyszczących płatków, liczne pręciki i słupki ułożone w linii spiralnej. Kwiaty przedsłupne. Pręciki dojrzewają stopniowo, poczynając od zewnętrznych. Gdy zaczną dojrzewać pręciki wewnętrzne, ich nitki wydłużają się i wyginają do środka, tak, że ich pyłek wysypuje się na znamiona słupków. Dzięki takim mechanizmom roślina zabezpiecza się z początku przed samozapyleniem, preferując zapylenie krzyżowe, gdyby jednak do niego nie doszło, wówczas zapewnia sobie możliwość samozapylenia. Roślina miododajna, miodniki z zastawkami. Kwitnie od maja do września.
Karbieniec pospolity występuje w całej Europie. W Polsce jest pospolity na całym obszarze.
Jest to bylina o kłączach pełzających, z rozłogami.
Łodyga jest wzniesiona, gałęzista, osiąga wysokość 30-80 cm.
Ulistnienie jest nakrzyżległe. Liście szerokolancetowate do eliptycznych, u nasady pierzastoklapowane od 4 cm szerokości i do 10 długości, na brzegu piłkowane lub głęboko ząbkowane.
Kwiaty w gęstych nibyokółkach w kątach górnych liści. Korona 4-5 mm długości, biała, czerwono nakrapiana, podzielona na 4-5 prawie jednakowych łatek, bez wyraźnych warg. 2 wyraźne pręciki i 2 przekształcone w nitkowate prątniczki. Kielich o 5 szydlastych ząbkach, rurka gardzieli owłosiona. Kwitnie od lipca do września.
Kosaciec żółty, (irys) rośnie dziko w Europie, zachodniej Azji oraz północno-zachodniej Afryce. W Polsce pospolicie występujący przy brzegach wód słodkich i na podmokłych łąkach.
Wyprostowana łodyga, wyrastająca niekiedy do 2 m wysokości.
Liście są żywozielone, szerokości 1-3 cm, długości do 1 m.
Kwiaty jaskrawożółte. Kwitną przez ok 1 tydzień, pomiędzy majem a lipcem.
Owoc to wielonasienna, brązowa torebka długości 4-7 cm. Nasiona wielkości 7-8 mm, obustronnie spłaszczone.
Niezapominajka błotna występuje w stanie dzikim w całej Europie. W Polsce pospolity.
Łodyga jest przeważnie kanciasta, owłosiona (włoski zwrócone do góry), płożąca się i zakorzeniająca lub wzniesiona. Pod ziemią występuje cienkie, pełzające kłącze.
Liście są owłosione, do 10 cm długie i do 2 cm szerokie, bezogonkowe. Lancetowate lub podługowatojajowate. Dolne liście ogonkowe, górne siedzące.
Kwiaty zebrane na szczycie łodygi w sierpik, który stopniowo wyprostowuje się w czasie wzrostu. W rezultacie świeżo rozwinięte kwiaty znajdują się na jego szczycie. Kwiaty jasnoniebieskie, rzadko białe z płasko rozpostartymi łatkami korony. Kielich złożony z 5 zrośniętych w krótką rurkę (wciętych najwyżej do 1/3) działek. Jest pokryty przylegającymi włoskami. W gardzieli korony występują gwiazdkowate osklepki. W środku korony 5 pręcików o nitkach zrośniętych z rurką korony i 1 słupek z poczwórną zalążnią. Zdarzają się osobniki o kwiatach wyłącznie żeńskich, są one dużo mniejsze od typowych. Kwitnie od maja do września, jest owadopylna lub samopylna.
Owoc to czterodzielna rozłupnia. Rozpada się na 4 gładkie orzeszki.
Pałka wodna występuje w Polsce bardzo powszechnie na brzegach stawów, jezior czy w rowach melioracyjnych. Zwana jest także rogożą.
Osiąga wysokość 1-2,5 m. Kłącze płożące się do 60 cm długości i 2,5 cm grubości. Łodyga obła, wyprostowana. Liście szeroko-równowąskie 1-2 cm szerokości, szaro-zielone, u nasady długopochwiaste (obejmujące łodygę). Kwiaty zebrane w grube, puszyste, brunatne kolby, górą męskie, dołem żeńskie, bez odstępu między kolbami. Kwitnie od czerwca do sierpnia.
Trzcina pospolita to gatunek roślin szeroko rozpowszechniony na całym świecie.
Roślina zielna wieloletnia. Tworzy zwarte i gęste kępy. Jest tak ekspansywna, że zwykle tworzy jednogatunkowe, duże zbiorowiska. Największa roślina zielna we florze Polski.
Łodyga osiąga wysokość do 4 m. Jej prosto wzniesione i sztywne źdźbła są nagie i błyszczące, puste w środku i posiadają wiele kolanek i międzywęźli.
Posiada duże, okryte łuskami i bardzo grube kłącze. Kłącze to rozgałęzia się na liczne odnogi. Najsilniej kłącze rozrasta się na głębokości 0,5 m, jednak potrafi sięgnąć 3 m w głąb ziemi. Roślina rozmnaża się głównie wegetatywnie, przez rozłogi kłącza oraz ich fragmentację. Potrafi się także rozmnażać przez fragmentację pędów - pędy bardzo łatwo przyjmują się, wypuszczając korzenie w kolankach. Pojedyncze kłącze żyje do 6 lat i może w tym czasie rozrosnąć się w promieniu kilkudziesięciu metrów.
Liście
Duże liście wyrastają ze sztywnego źdźbła w dwóch rzędach. Długą pochwą liściową otaczają międzywęźle dodatkowo wzmacniając go. Mają sinozielony kolor, są twarde i mają ostre brzegi. Ich blaszki liściowe o długości do 50 cm są ostro zakończone.
Kwiaty zebrane są w kwiatostan - szeroko rozpierzchłą bardzo dużą, zwykle niesymetryczną wiechę, której wierzchołek często zwiesza się na jedną stronę. Ma ona brunatny kolor. Tylko dolne kwiaty w kłoskach są męskie, wszystkie pozostałe kwiaty są obupłciowe. Szypułki górnych kwiatów mają u podstawy kłosków pęczek srebrzystych włosów. Takie same pęczki włosów występują też na gałązkach wiechy. Kłoski zawierają od 3 do 7 kwiatów. Kwitnie od lipca do września. Kwiaty są wiatropylne. Pyłki trzciny pospolitej mają silne właściwości alergiczne.
Owocem trzciny jest lekki i okryty plewkami ziarniak. Wysiewa się zwykle zimą i wiatr może go przenosić na duże odległości.