TRANSPORT WODNY ŚRÓDLADOWY - PRZEWOZY OSÓB I TOWARÓW

Przemysław Frydrych

Grupa D7L14

SPIS TRESCI :

1. Wstęp .............................................................................................................................................................. 3

2. Wielkość przewozów wodnych śródlądowych na tle innych krajów europejskich.................................. 4

3. Dynamika wzrostu/spadku przewozów (przyczyny)....................................................................................4

4. Przewozy wodne śródlądowe towarów i osób na tle pozostałych gałęzi transportu.................................5

5. Wielkość przewożonych pasażerów w transporcie wodnym śródlądowym...............................................6

6. Wielkość przewożonych towarów w transporcie wodnym śródlądowym..................................................6

7. Charakterystyka przewożonych towarów w transporcie wodnym śródlądowym (procentowy udział)...............................................................................................................................................................7

8. Problemy transportu wodnego śródlądowego w Polsce ..............................................................................7

9. Prognozy popytu na wodny śródlądowy transport towarów i osób w Polsce............................................8

10. Wady i zalety (szanse i zagrożenia) ..........................................................................................................….8

11. Pytania kontrolne .................................................................................................................................... …..9

12. Bibliografia ......................................................................................................................................................9

WSTĘP

Żegluga śródlądowa odbywa się po zbiornikach śródlądowych i ciekach.

Żegluga śródlądowa odbywa się ogólnie w warunkach znacznie bardziej komfortowych niż żegluga morska, co stawia środkom transportu wodnego śródlądowego znacznie mniejsze wymagania, przez co umożliwia również bardziej uniwersalne ich wykorzystanie. Jedynym poważnym mankamentem jest możliwość uprawiania tej żeglugi na mniejszą skalę, jeśli chodzi o jednorazową ilość transportowanych osób lub ładunków. Specyfiką tej żeglugi jest również występowanie różnorodnych przeszkód - mielizny, mosty, śluzy itp.

Przewozy towarowe żeglugą śródlądową (bez tranzytu) w wybranych krajach UE (w mln ton)

W Polsce w latach 1985-2004 udział żeglugi śródlądowej w lądowych przewozach ładunków 4 gałęziami obniżył się z 0,8 % do 0,4% liczby tonokilometrów, a w liczbach bezwzględnych zapotrzebowanie na przewozy tą gałęzią transportu zmniejszyło się z 14,5 do 5,8 mln ton .Rok 2004 można uznać za moment najniższego z możliwych spadków wielkości popytu na przewozy żeglugą śródlądową /5,8 mln ton , w tym 2,7 mln ton przewozów wewnątrz krajowych /.Sytuacja ta uzasadnia przyjęcie założenia , że od 2005 roku popyt na te przewozy powinien wykazywać choć minimalny wzrost. W modelu prognostycznym przyjęto, że w latach 2003-2020 występowała będzie na następujących poziomach :

Popyt na przewozy w mln ton - wariant minimum / wariant maximum

- przewozy wewnątrzkrajowe 0,92% 2,10%

- przewozy ładunków PHZ 6,07% 8,10%

- przewozy ładunków obcych 3,64% 4,34%

Popyt na przewozy w mln tkm wariant minimum / wariant maximum

- przewozy wewnątrzkrajowe 0,65% 1,89%

- przewozy ładunków PHZ 6,63% 9,24%

-przewozy ładunków obcych 8,91% 9,68%

Istotnym problemem żeglugi śródlądowej jest zły stan dróg wodnych i trudna sytuacja finansowa armatorów. Wzrost znaczenia żeglugi śródlądowej jest uwarunkowany zagospodarowaniem dróg wodnych a jednocześnie stworzeniem polskim armatorom takich warunków, by nie byli w stanie konkurować z innym przewoźnikami. Wstąpienie Polski do UE stanowi szanse rozwiązania tych problemów .poprzez możliwość wykorzystania środków pomocowych .

Do najistotniejszych cech transportu wodnego śródlądowego różniących tę gałąź od pozostałych należy zaliczyć cechy związane z :

- odległością przestrzenną

- czasem transportu

- przedmiotem przewozu

* duża ładowność

* masowość

* wysoki stopień bezpieczeństwa przewozu

Uzależnienie dróg wodnych od warunków naturalnych powoduje, iż zazwyczaj gęstość sieci dróg wodnych śródlądowych jest mniejsza niż w innych gałęziach transportu. Szczególnie korzystne warunki do rozwoju przewozów żeglugą wodno śródlądową powstają w przypadku, gdy drogi wodne łączą się z transportem morskim poprzez lokalizowane u ujścia rzek porty morskie. Wykorzystywanie w takich warunkach transportu wodnego śródlądowego jako transportu zapleczowego portów morskich może być zarówno dla portów jak i dla żeglugi morskiej bardzo atrakcyjne. Transport wodny śródlądowy ma wiele cech, które wpływają na jego atrakcyjność. Należą do nich przede wszystkim:

- niższe nakłady inwestycyjne i koszty utrzymania

* dróg wodnych

* statków rzecznych

- małe zużycie zasobów naturalnych

* siły roboczej

* deficytowych materiałów

* terenu

Ważną w przyszłości sfera zastosowania żeglugi wodnej śródlądowej są przewozy osób, które są istotnym elementem oferty turystycznej. Przewozy te w ostatnich latach dynamicznie rosły. W 2001 roku przewozy pasażerskie żeglugi śródlądowej wyniosły 1637 tyś pasażerów zwiększając się o 129% w stosunku do roku ubiegłego. Zahamowanie tempa w 2002 i 2003 r być może związane jest ze złym stanem floty pasażerskiej.

W efekcie, po okresie dynamicznego rozwoju żeglugi śródlądowej, od 1980 roku przewozy transportem wodnym śródlądowym zaczęły maleć. Stan dróg wodnych jest przyczyną głównych problemów polskich armatorów takich jak:

- ograniczona konkurencja

- trudna sytuacja finansowa

- przestarzała flota

Armatorzy żeglugi śródlądowej przestali być konkurencyjni wobec kolei w przewozach na duże odległości. Przedsiębiorstwa armatorskie zmuszone są coraz częściej ograniczyć swoja działalność do przewozów lokalnych, a więc konkurencyjnych w stosunku do transportu samochodowego . W ostatnich latach żegluga śródlądowa w Polsce zaczęła tracić swą pozycje również i na tym rynku przewozowym w związku z brakiem możliwości zapewnienia regularnych i terminowych przewozów.

Obecnie znaczna część przewozów żeglugi śródlądowej w Polsce jest związana ze sferą wyłącznej działalności, obejmująca przewozy piasku i żwiru wydobywanego z dna rzeki co więcej, dzięki wydobyciu kruszywa z dna rzeki uzyskuje się poprawę warunków nawigacyjnych. Udział piasku i żwiru w ogólnych przewozach stanowi największą pozycję wśród grup ładunkowych i kształtował się w 2002 roku na poziomie 42,1 % .

Pozostały asortyment przedstawia się następująco:

Grupa ładunkowa	1996	1998	2000	2002
Ogółem	100	100	100	100
Węgiel kamienny	15,9	19,0	16,7	21,7
Węgiel brunatny i koks	0,2	1,3	0,7	0,6
Rudy	6,3	9,9	6,6	8,1
Kamienie	0,9	1,2	5,6	0,9
Piasek i żwir	53,6	48,2	47,4	42,1
Metale i wyroby z metali	7,2	7,1	10,8	10,1
Cement	1,3	2,5	1,3	0,6
Nawozy	3,1	8,8	6,2	6,5
Zboże	0,2	0,6	2,2	2.3
Drewno i wyroby z drewna	0,2	0,1	0,1	0,4
INNE	11,1	5,3	2,4	6,7

Włączenie się Polski w proces kształtowania kierunków rozwoju transportu w Europie jest wyzwaniem ważnym miedzy innymi z punku widzenia powiązań transportowych z krajami UE. Na tle tendencji europejskich polska żegluga przedstawia się nadzwyczaj słabo i to nie tylko w stosunku do wysoko rozwiniętych krajów UE w których gałąź ta od lat zajmuje poważną pozycję w obsłudze potrzeb przewozowych ale nawet w porównaniu z krajami Europy Środkowowschodniej które w przyspieszonym tempie starają się nadrobić zaległości w tej dziedzinie. W zasadzie żadna z przedstawionych tendencji rozwoju europejskiej żeglugi śródlądowej nie jest w Polsce realizowana. Przewozy żeglugi śródlądowej w stosunku do najkorzystniejszego okresu spadły o ponad 10 mln ton w tym przewozy krajowe ponad trzykrotnie. Udział tej gałęzi w obsłudze portów zmniejszył się czterokrotnie pomimo zapotrzebowania na tego typu przewozy w relacji np. Szczecin - Berlin.

W Polsce transport wodny śródlądowy , niezależnie od niskiego udziału w obsłudze potrzeb przewozowych , może odegrać ważna role w wybranych elementach rynku . We wszystkich segmentach rynku należy rozwijać żeglugę ze względu na konieczność :

• Realizacji idei zrównoważonego rozwoju transportu

• Integracji z europejskim systemem transportowym

• Przyspieszenia rozwoju społeczno - gospodarczego .

Cele ogólne rozwoju transportu wodnego śródlądowego do roku 2013 obejmują :

• Wzrost konkurencyjności we wszystkich segmentach rynku przewozów ładunków , które należą do sfery jej zastosowania

• Ożywienie ruchu turystycznego na szlakach wodnych

• Wzrost udziałów żeglugi śródlądowej w obsłudze portów morskich

• Wzrost wielkości przewozów zagranicznych , zwłaszcza z Niemcami

• Rozwój przewozów kruszywa wydobywanego z dna rzeki oraz materiałów budowlanych

• Obsługa zaopatrzenia aglomeracji zlokalizowanych nad drogami wodnymi z centrów dystrybucji , położonych w portach rzecznych

• Rozwój przewozów pasażerskich

Do bardzo ważnej sfery zastosowania polskiej żeglugi śródlądowej należy handel zagraniczny , zwłaszcza z Niemcami , które stanowiły w 2003 roku :

- 97 % przewozów zagranicznych w eksporcie

-92,7 % - „ - w imporcie

Transport śródlądowy jest jedną z najtańszych , a jednocześnie najbardziej przyjaznych dla środowiska gałęzi , ze względu m. innymi :

• Małe zużycie energii eklektycznej

• Niską emisje zanieczyszczeń powietrza i hałasu

• Zmniejszenia ruchu na drogach w wyniku przejęcia transportu samochodowego

• Niższe koszty zewnętrzne / 1 litr paliwa pozwala przemieścić statkiem rzecznym na odległość 1 km aż 127 ton ładunków , gdy samochodem jedynie 50 ton , koleją 97 ton /

Atutem transportu wodnego śródlądowego jest duża ładowność i masowość , pozwalająca na sprawną obsługą nawet największych statków morskich . Jeden statek rzeczny może zastąpić nawet kilkaset samochodów.

Rozwój transportu wodnego śródlądowego napotkał jednak barierę w postaci niekorzystnych dla żeglugi zmian popytu na transport, przejawiający się :

• Zmniejszeniem udziału ładunków masowych

• Tendencją do zmniejszania wielkości partii ładunkowej

• Zmniejszenie odległości przewozów

Zmiany dotyczyć będą relacji przewozowych - większy zakres powiązań handlowych z 15 państwami UE , jednakże pod warunkiem powstania połączeń rzecznych z Europą Środkowowschodnią . Wezwaniem , a jednocześnie szansą stał się rozwój centrów logistycznych . Większość z nich lokalizowana jest w portach rzeczno- morskich i rzecznych .

Drogi wodne zazwyczaj przebiegają przez miasta , pozwalając więc na ich sprawną obsługę z logistycznych centrów dystrybucji towarów .

PYTANIA KONTROLNE:

1. Podaj zalety transportu wodno śródlądowego

2. Podaj najistotniejsze cechy transportu wodno śródlądowego

3. Gdzie odbywa się transport wodny śródlądowy

BIBLIOGRAFIA :

- „ Transport” W. Rydzykowski i K. Wojewódzka- Król

- „Uwarunkowania Rozwoju Systemu Transportowego Polski” B. Liberadzki L. Minndura

- Internet

2

---