Indywidualizacja procesu nauczania
Występowanie różnic indywidualnych między poszczególnymi uczniami w określonym wieku szkolnym jest zjawiskiem pedagogicznie normalnym. Indywidualizacja jest organizowaniem nauczania w sposób uwzględniający w swoim założeniu fakt występowania różnic w zakresie zdolności, umiejętności, zainteresowań itp. między poszczególnymi uczniami w określonym wieku szkolnym.
Celem indywidualizacji pracy ucznia jest poprawianie wyników uczenia się dzięki wykorzystaniu indywidualnych właściwości uczącego się i zwiększaniu jego indywidualnych możliwości. Indywidualizacja procesu nauczania - uczenia się polega na tym, aby nauczanie - uczenie się było:
-dostosowane do możliwości ucznia,
-wykorzystywało te możliwości w największym stopniu,
-rozwijało je.
Nauczanie musi być tak zorganizowane, żeby zapewnić każdemu uczniowi uznany przez niego za cenny ciągły przyrost kompetencji. Kompetencje zaś to tyle, co wiadomości i umiejętności w pewnym obszarze wiedzy oraz wartości ukierunkowujące działanie i dokonywanie wyborów.
Nauczyciela pragnącego indywidualizować nauczanie interesują te właściwości uczniów różnicujące ich między sobą, które wyznaczają możliwości i sposób nauczenia się. Możliwości uczenia się - właściwości psychofizyczne określające w danym momencie granice efektów uczenia się to:
-możliwości merytoryczne
-możliwości intelektualne
-możliwości emocjonalne
-możliwości fizyczne
Nauczyciel przygotowujący się do lekcji powinien więc uwzględniać indywidualne możliwości swoich uczniów, bądź poprzez pracę indywidualną na lekcji z uczniem zdolnym lub mało zdolnym, bądź też przez stosowanie na lekcji zróżnicowanych zadań i ćwiczeń dostosowanych do indywidualnego poziomu ucznia. Zastosowanie tych wskazówek jest trudne w czasie lekcji wprowadzającej nowy materiał, ale stosunkowo łatwo można je zastosować w czasie lekcji utrwalających i powtórzeniowych.
Celem pracy indywidualnej, jako pośredniego i zarazem niezbędnego ogniwa między jedną pracą zbiorową, a drugą, jest m.in. zachęcenie wszystkich uczniów do wysiłku intelektualnego w procesie rozwiązywania problemów.
Jedna z form, która pozwala na realizację tego założenia jest praca różnicowana, która dotyczy nie tylko określonych czynności uczniów, ale również zróżnicowanej pracy nauczyciela. Przyjęto, że organizacja pracy uczniów powinna przebiegać w trzech po sobie następujących etapach:
-praca jednolita, której celem jest opracowanie nowych zagadnień programowych,
-praca zróżnicowana, polegająca na organizowaniu pracy uczniów w dwóch lub trzech poziomach,
-praca jednolita, polegająca na przedstawieniu wyników pracy swego zespołu.
Aby uczeń chętnie pracował nie powinien otrzymywać zadań ani zbyt trudnych, ani zbyt łatwych. Tylko takie zadania są właściwe, przy których stopień trudności narasta równomiernie wraz ze wzrostem odpowiednich zainteresowań i możliwości ich wykonania.