Żywność specjalna Materiały


STEROLE I STANOLE ROŚLINNE - UDOWODNIONE DZIAŁANIE OBNIŻAJĄCE STĘŻENIE CHOLESTEROLU

Już od niemal 50 lat jest wiadomo, że stanole i sterole roślinne, zwane również fitosterolami i fitostanolami, obniżają stężenie cholesterolu w surowicy krwi poprzez częściowe hamowanie wchłaniania cholesterolu w jelitach.

Obecnie substancje te są obecne w szeregu produktach spożywczych i dostępne dla wszystkich, którzy pragną obniżyć stężenie cholesterolu. Sterole i stanole roślinne mają budowę chemiczną zbliżoną do cholesterolu.

Sterole w małych ilościach są w sposób naturalny zawarte w wielu owocach, warzywach, orzechach, ziarnach, olejach roślinnych oraz innych produktach pochodzenia roślinnego. Są one podstawowym składnikiem ścian komórek roślinnych.

Stanole można znaleźć w śladowych ilościach w podobnych produktach, ale przede wszystkim są one wytwarzane w procesie uwodornienia roślinnych steroli.

Osoby stosujące sposób żywienia typowy dla wysokorozwiniętych państw Zachodnich dostarczają w diecie średnio 20 - 50 mg /d stanoli i 150 - 400 mg steroli. W tych niskich dawkach wpływ steroli i stanoli na wchłanianie cholesterolu nie jest znaczący.

Korzyści stosowania steroli i stanoli

W wielu badaniach udokumentowano ścisły związek pomiędzy podwyższonym stężeniem cholesterolu w surowicy krwi (przede wszystkim cholesterolu LDL, czyli „złego” cholesterolu) a zwiększonym ryzykiem choroby niedokrwiennej serca. Ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej można zmniejszyć stosując prozdrowotny, zbilansowany sposób żywienia, polegający na niskim spożyciu tłuszczów nasyconych z odpowiednią ilością nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6 oraz wysokim spożyciem warzyw i owoców, przy jednoczesnym aktywnym trybie życia. Na podstawie wyników wielu badań klinicznych udowodniono, że sterole i stanole roślinne obniżają stężenie osoczowe cholesterolu całkowitego oraz cholesterolu LDL poprzez częściowe hamowanie absorpcji jelitowej cholesterolu. Udowodniono również, że wpływ stanoli i steroli dodaje się do efektu osiąganego przez stosowanie innych strategii, np. ograniczenie zawartości tłuszczów w diecie lub stosowanie leków obniżających stężenie cholesterolu, takich jak statyny. Wiadomo, że obniżenie stężenia cholesterolu występuje przy zastosowaniu dawki 1 - 3 g steroli lub stanoli dziennie i nie osiąga się lepszych efektów przy zastosowaniu dawki powyżej 3 g/dobę. Spożywanie 2 g steroli lub stanoli roślinnych średnio obniża stężenie cholesterolu LDL o 10%. Zastosowanie 2 g steroli lub stanoli roślinnych wraz z postulowanymi prozdrowotnymi modyfikacjami sposobu żywienia może skutkować obniżeniem stężenia cholesterolu LDL o 15%. Warto wspomnieć w tym miejscu, że ocenia się, iż obniżenie stężenia cholesterolu LDL o 10% zmniejsza ryzyko wystąpienia choroby niedokrwiennej serca o 20%.

Względy bezpieczeństwa

Bezpieczeństwo stosowania steroli i stanoli roślinnych zostało potwierdzone przez intensywny program oceny ich bezpieczeństwa, wydanie zgody na ich stosowanie jako tzw. nowej żywności a przede wszystkim bezpieczne stosowanie w wielu państwach od 1999 roku. Jednak regularne spożywanie 2 - 3 g steroli lub stanoli dziennie przez okres jednego do 12 miesięcy może obniżyć osoczowe stężenie karotenoidów (prowutaminy A) w surowicy krwi.

Aspekty legislacyjne i znakowanie produktów

Ponieważ spożycie powyżej 3 g dziennie nie przynosi dalszego obniżenia stężenia cholesterolu i może obniżać stężenie karotenoidów, Rada Naukowa ds. Żywności wydała opinię stwierdzającą, że stosowanie dawki powyżej 3 g/d nie jest zalecane. W związku z tym Komisja Europejska dopuszcza dodawanie steroli i stanoli roślinnych do szeregu produktów spożywczych, np. tłuszczów do smarowania pieczywa, sosów do sałatek, mleka, fermentowanych produktów mlecznych typu jogurty i sery, produktów pochodzących z soi oraz pikantnych sosów, przy założeniu, że w jednej porcji produktu jest zawarte nie więcej niż 3 g steroli lub stanoli (jeśli spożywana jest jedna porcja dziennie) lub 1 g (jeśli spożywane są trzy porcje dziennie). Wspólnotowa dyrektywa dotycząca znakowania stwierdza, że każdy produkt zawierający sterole i stanole powinien czytelnie podawać ich zawartość oraz zamieszczać informację o ich właściwościach i zastosowaniu (np. produkt przeznaczony wyłącznie dla osób pragnących obniżyć stężenie cholesterolu, chorzy przyjmujący leki obniżające stężenie cholesterolu powinni spożywać produkt tylko pod kontrolą lekarza, produkt nie jest zalecany dla kobiet w ciąży i karmiących piersią oraz dla dzieci poniżej 5 roku życia).

Benecol - margaryna wzbogacona w stanole

Benecol jest pierwszym na świecie produktem prozdrowotnym obniżającym poziom cholesterolu we krwi i jedynym na świecie produktem wzbogaconym w stanole roślinne. Stanole roślinne to najskuteczniejsza naturalna substancja aktywnie obniżająca poziom złego cholesterolu (LDL) w organizmie.

Dzięki swemu działaniu, Benecol aktywnie pomaga obniżać ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia. Z badań wynika, że obniżenie poziomu złego cholesterolu (LDL) o 10% zmniejsza ryzyko zachorowań na serce do 54%. Rezultat ten zależy od wieku.

Prozdrowotna funkcja margaryny Benecol polega na blokowaniu wchłaniania cholesterolu. Przy diecie, która nie zawiera Benecolu, organizm wchłania średnio 50% cholesterolu obecnego w układzie trawiennym. Natomiast, gdy wzbogacimy dietę Benecolem, wchłonięte zostanie tylko 20% cholesterolu.

Prozdrowotne działanie i bezpieczeństwo spożywania Benecolu potwierdzono w ponad 50 niezależnych badaniach klinicznych. Zgodnie z wynikami tych badań, już po 14 dniach spożywania Benecolu, poziom "złego cholesterolu" (LDL) w organizmie może zostać obniżony średnio o 20%.

W codziennej diecie zawartość stanoli roślinnych jest zbyt niska, aby przynieść efekt terapeutyczny. Fińscy naukowcy z Raisio Group opracowali i opatentowali technologię wzbogacania żywności w stanole. Mechanizm działania roślinnych w organizmie polega na hamowaniu wchłaniania cholesterolu w układzie pokarmowym. Dzięki temu stężenie cholesterolu we krwi zostaje obniżone. Po spełnieniu swego zadania stanole roślinne zostają wydalone z organizmu.

Benecol jest produktem w pełni naturalnym. Jego spożywanie nie wiąże się z żadnymi efektami ubocznymi.

Benecol jest jedyną margaryną w Polsce zalecaną przez Instytut Kardiologii. Należy do GRAS

Flora pro.activ - margaryna wzbogacona w sterole

Flora pro.activ to margaryna nowej generacji wzbogacona w sterole roślinne - naturalne składniki olejów roślinnych. Dzięki zawartości steroli roślinnych Flora pro.activ obniża poziom cholesterolu we krwi.

Jest margaryną o obniżonej zawartości tłuszczu (35 g/100 g produktu), z czego co najmniej  50%  stanowią wielonienasycone kwasy tłuszczowe, w tym kwasy Omega-6 (zawarte w oleju słonecznikowym)  i Omega-3 (zawarte w oleju lnianym) w zalecanych przez ekspertów proporcjach 1/5. Nie zawiera utwardzanych olejów roślinnych, dzięki czemu jest praktycznie wolna od niekorzystnych dla zdrowia kwasów tłuszczowych typu trans.

Flora pro.activ, podobnie jak pozostałe warianty Flory, zawiera witaminy A, D, E oraz B6, B12 i kwas foliowy. Witaminy B6, B12 i kwas foliowy obniżają poziom homocysteiny - niezależnego czynnika ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.

Działanie

Sterole roślinne działają poprzez zmniejszanie wchłaniania cholesterolu z jelita cienkiego do krwi. W efekcie dochodzi do obniżenia zarówno cholesterolu całkowitego, jak i frakcji "złego" cholesterolu LDL. Sterole roślinne nie wpływają na poziom frakcji "dobrego" cholesterolu HDL.

Dodawane do Flory pro.activ sterole roślinne występują m.in. olejach roślinnych, w ziarnie sezamowym i słonecznikowym, roślinach strączkowych, warzywach. W zwyczajowej diecie średnia ilość steroli roślinnych spożywanych codziennie wynosi około 250-400 mg. Jest to zbyt mała ilość, aby w znaczący sposób obniżyć poziom cholesterolu.

Skuteczność

W produkcie Flora pro.activ podwyższono stężenie steroli do poziomu 1,8 g w 25 g produktu, który - jak wykazało szereg badań - pozwala na obniżenie frakcji cholesterolu LDL we krwi średnio o 10-15% w ciągu trzech tygodni.

Działanie Flory pro.activ zostało potwierdzone w ponad 50 badaniach klinicznych wykonywanych w różnych krajach.

Dzienne spożycie nie mniej niż 2 g steroli roślinnych powoduje redukcję ryzyka choroby niedokrwiennej serca o 25%  (Law M 2000.BMJ 320: 861-864)

Bezpieczeństwo

Wielokrotnie wykonywane badania potwierdziły bezpieczeństwo stosowania steroli w zwiększonej dawce. W Europie Flora pro.activ została zatwierdzona przez Komitet Naukowy ds. Żywności Unii Europejskiej, który przeprowadził wyczerpującą ocenę bezpieczeństwa. Flora pro.activ to pierwszy produkt do smarowania pieczywa, który spełnia wymagania ustawodawstwa unijnego dotyczące nowych rodzajów żywności (Novel Foods). W USA produkt zatwierdzony jest przez FDA (Food and Drag Administration - Urząd ds. Żywności i Leków). Otrzymał tam status GRAS (Generally Recognised as Safe - Ogólnie Uznany za Bezpieczny). W Polsce bezpieczeństwo produktu potwierdzone zostało w badaniach przeprowadzonych przez Polskie Towarzystwo Badań nad Miażdżycą.

Żywność Funkcjonalna

Płatki śniadaniowe z witaminą B, odtłuszczone mleko, bezglutenowa kaszka, probiotyczny jogurt... - czy to jakaś nowa dieta cud? Nie, to coraz częściej pojawiające się w sklepach przykłady żywności funkcjonalnej.

Żywność może być uznana za funkcjonalną, jeśli w badaniach klinicznych udowodniono jej korzystny wpływ na zdrowie i samopoczucie lub stwierdzono, że jej spożywanie zmniejsza ryzyko chorób.

Żywność funkcjonalna to nie tabletki bądź syrop, ale artykuły, które znajdziemy w każdym sklepie. Wyglądają zwyczajnie - tak jak wszystkie inne, dlatego żeby je rozpoznać, musimy uważnie czytać informacje podane na opakowaniach.

Polecane w profilaktyce

Produkty uznane za żywność funkcjonalną polecane są w profilaktyce lub leczeniu określonych chorób (np. mówimy o żywności zmniejszającej ryzyko chorób układu krążenia, nowotworowych, otyłości, osteoporozy, cukrzycy czyli żywność wzbogacona i dietozależna), inne są pomocne jako tzw. żywność specjalnego przeznaczenia, jak np. dla kobiet w ciąży, karmiących matek czy niemowląt.

Badania naukowe przekonują, że przyszłość profilaktyki oraz leczenia wielu chorób zależy przede wszystkim od zastosowania właściwej diety.

Przesada niewskazana

Aby odczuwać dobroczynne skutki jedzenia artykułów wzbogaconych, wcale nie musimy jeść ich więcej niż tradycyjnych. Właśnie to jest charakterystyczne dla żywności funkcjonalnej - że korzyści wypływające z jej spożywania odczuwamy wtedy, gdy przyjmujemy ją w normalnych ilościach. Żeby więc zaobserwować obniżenie cholesterolu, wcale nie trzeba zajadać się ogromnymi porcjami funkcjonalnej margaryny z dodatkiem steroli roślinnych.

Nie daj się nabić w butelkę

Czasem wzbogacanie produktów witaminami na niewiele się zdaje. Tak jest np. w wypadku niektórych soków (w przezroczystych butelkach) wzbogacanych witaminą A. Cóż z tego, że ją dodano, skoro i tak jej większość zaniknie pod wpływem światła, zanim jeszcze włożymy sok do sklepowego koszyka...

Niektórzy producenci celowo wykorzystują niedoinformowanie konsumentów i proponują produkty „udające" żywność funkcjonalną. Skrajnym przykładem jest obniżanie zawartości tłuszczu w niektórych deserach i zamiast niego dodawanie większej ilości cukru. Zamienił stryjek...

Dzięki nowym technologiom możliwe jest wytwarzanie artykułów żywnościowych o konkretnych cechach. W ten sposób powstają produkty:

Znajdziemy w sklepach

Pod tajemniczą nazwą żywności funkcjonalnej kryją się produkty znane nam z półek sklepowych:

Żywność wzbogacona

Posiłki, składające się z różnorodnych produktów, powinny zapewniać pokrycie pełnego zapotrzebowania organizmu na wszystkie składniki odżywcze. Znacznym ułatwieniem w realizacji zbilansowanej diety może okazać się żywność wzbogacona (funkcjonalna), np. nektar Multiwitamina Clippo Źródło Witamin.

Żywność wzbogacona - co to takiego?

Często sięgamy po nektar z błonnikiem Clippo Źródło Witamin czy sól jodowaną, nie zdając sobie sprawy, że jest to właśnie żywność wzbogacona. Wzbogacenie to po prostu dodanie do produktów spożywczych (np. soków, płatków śniadaniowych czy mleka) jednego lub kilku składników odżywczych. Dzięki niemu możemy zapobiec powstawaniu niedoborów witamin oraz skomponować zrównoważony posiłek. Bez kolorowych tabletek i innych suplementów, uzupełniamy codzienną dietę w tak ważne dla naszego zdrowia witaminy i składniki mineralne. Żywność można wzbogacać na trzy sposoby:

Dla kogo i gdzie jej szukać?

Żywność wzbogaconą dietetycy zalecają wszystkim osobom narażonym na pojawienie się niedoborów witamin i innych składników odżywczych, a w szczególności:

Najczęściej wzbogacanymi grupami żywności są te, które spożywamy najczęściej, a nawet codziennie: produkty zbożowe, np. mąka, chleb, makarony, płatki śniadaniowe; mleko i jego przetwory; tłuszcze roślinne, np. margaryny, soki i napoje owocowe i warzywne. Wzbogacanie żywności powinno stanowić skuteczny sposób zapobiegania niedostatecznemu spożyciu witamin i składników mineralnych w kierunku realizowania norm żywienia na te składniki

Prozdrowotne soki

Soki i napoje, wśród produktów wzbogacanych, stanowią największą grupą. Najczęściej dodaje się do nich witaminy A, C, E, witaminy z grupy B oraz wapń. Zawarte w nich witaminy oraz składniki mineralne są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Np. Clippo z Tygryskiem

Cenny błonnik

Korzystną i prozdrowotną rolę ma również inny składnik dodawany do soków i nektarów - błonnik pokarmowy. Zmniejsza on ryzyko występowania nowotworów jelita grubego, zapobiega przykrym, przewlekłym zaparciom, pomaga również paniom na diecie, wywołując uczucie sytości. Błonnik z pszenicy i 10 najważniejszych witamin można znaleźć w nektarze Multiwitamina Clippo.

Danonki, to jedyny dostępny na rynku serek wzbogacony w wapń - zawiera aż o 50% więcej wapnia niż taka sama ilość mleka - oraz witaminę D, niezbędną w przyswajaniu wapnia.

Suplementacja diety

Przy złym odżywianiu się, nie dostarczasz organizmowi niezbędnych składników odżywczych, potrzebnych Twojemu organizmu do prawidłowego funkcjonowania. By zapobiec wahaniom składników i nie doprowadzić do ich niedoborów możesz stosować suplementację. Stosuje się ją jako uzupełnienie diety we wszystkie składniki pokarmowe.

Suplementacja


Suplementacja jest to indywidualne przyjmowanie deficytowego składnika pokarmowego w postaci jedno lub wieloskładnikowych preparatów farmacueutycznych. Są to witaminy, prowitaminy, składniki mineralne, niektóre aminokwasy, nienasycone kwasy tłuszczowe. Odnajdziesz je pod postacią drażetek, proszku, kapsułek, granulek, tabletek, kropli. Preparat w formie proszku najczęściej wykorzystuje się do przygotowania koktajli odżywczo-energetycznych, zastępujących jeden lub dwa posiłki w ciągu dnia. Taki koktajl jest niskoenergetycznym posiłkiem.

Suplementację stosuje się, gdy stan fizjologiczny Twojego organizmu zwiększa zapotrzebowanie na składniki odżywcze. Dzieje się tak w okresie niemowlęcym (wcześniaki potrzebują witaminy D), w okresie dziecięcym i przy intensywnym rozwoju. Wzrost zapotrzebowania na składniki mineralne występuje w okresie laktacji, zwiększa się wówczas zapotrzebowanie na wapń, żelazo, witaminy B, B12 i kwas foliowy. Kobiety w okresie rozrodczym potrzebują więcej żelaza, gdyż są zagrożone ich niedoborem. Panie stosujące doustne środki antykoncepcyjne mają zwiększone zapotrzebowanie na witaminę E, B2, B6, B12, kwas pantotenowy oraz wapń i cynk. W okresie menopauzy kobiety potrzebują witamin A, D, B6, wapnia i żelaza. Do grup zwiększonego ryzyka należą także osoby starsze, ze względu na złe wchłanianie, problemy z przewodem pokarmowym i liczne schorzenia.

Jedna z przyczyn socjo-ekonomicznych stosowania suplementacji jest wtedy, gdy prowadzisz nieodpowiedni tryb życia, masz źle zestawioną dietę, odchudzasz się, masz alergie, wciąż brak Ci czasu na posiłek i żyjesz w stresie. Osoby stosujące restrykcyjne diety mogą mieć niedobory wszystkich składników mineralnych, zwłaszcza weganie są narażeni na niedobory żelaza, cynku, jodu, witamin B2, B12, D, PP. Gdy palisz papierosy, stosujesz używki (kawa, herbata) i pijesz alkohol, obniżeniu ulega wchłanianie witaminy C, kwasu foliowego, kwasu pantotenowego, witamin A, D, E, B, B2, B6, B12, biotyny i b-karotenu.
Suplementację zaleca się w określonych sytuacjach klinicznych, przy niektórych schorzeniach, chorobach, urazach, obfitych menstruacjach, stosowaniu niektórych leków oraz przy dużym wysiłku fizycznym.

Na rynku polskim można odnaleźć nowoczesne suplementy żywności wzbogacone o specyficzne regulatory metaboliczne. Są to substancje przyspieszające spalanie tłuszczu. Jedną z nich jest L- karnityna, która reguluje proces spalania tłuszczu i zapobiega odkładaniu się zbędnych kilogramów. Zwiększa odporność organizmu na zmęczenie i stres.
Znanym przyspieszaczem spalania tłuszczu jest herbata biała, zielona i czerwona. Biała herbata ma najsilniejsze działanie antyoksydacyjne i antymutagenne. Zapobiega powstawaniu nowotworu dzięki dużej zawartości polifenoli. Jedna szklanka białej herbaty zawiera tyle polifenoli co 12 szklanek soku pomarańczowego. Zielona herbata neutralizuje działanie wolnych rodników, chroni przed nowotworem i przed próchnicą, ma w sobie dużą ilość fluoru, obniża poziom cholesterolu, chroni przed zawałem i łagodzi stres. Zawiera dużą ilość flawonoidów i inhibitorów esterazy. Czerwona herbata reguluje proces trawienia, obniża poziom cholesterolu i cukru we krwi, zapobiega przeziębieniom, grypie i infekcjom. Liście krzewu herbacianego są skutecznym środkiem odchudzającym, w naszym sklepie odnajdziesz jego wyciąg pod nazwą Green Tea 60 kap. i Green Tea 90 kap.
Spośród dietetycznych produktów odnajdziesz także niskoenergetyczne odżywki, zioła i środki odchudzające. Gainery są to odżywki, które należy traktować wyłącznie jako uzupełnienie diety. Ułatwiają pokrycie dziennego zapotrzebowania na węglowodany i białko. Składają się w 70-80% z węglowodanów i w 20-30% z białka. Wykorzystasz je do budowy masy mięśniowej, nie zaś do odchudzania. Są one chętnie stosowane jako uzupełnienie diety przez osoby ćwiczące. Nowoczesne preparaty są wzbogacone w mikroskładniki żywności przyspieszające przemianę materii, one zapobiegają odkładaniu tkanki tłuszczowej i nasilają anabolizm.
CLA to kwas linolowy, preparat CLA Tonalin 45 kap. i 90 kap. dostępny w naszym sklepie zwiększa lipolizę w komórkach tłuszczowych jest czynnikiem hamującym nadmierną degradację białek, przy ograniczonym odkładaniu się tkanki tłuszczowej, opóźniając procesy starzenia się skóry.

Według Kodeksu Żywnościowego FAO/WHO dzienna dawka składnika odżywczego przyjmowanego w postaci suplementu wynosi 25-100% zalecanego dziennego spożycia. Jeśli przekroczymy 100% zalecanego dziennego spożycia nie jest to już suplement.
Pamiętaj o odpowiednim stosowaniu suplementacji, gdyż niewłaściwe ich stosowanie niesie ze sobą komplikacje. Nie rezygnuj z tradycyjnego jedzenia, stosowanie suplementacji nie zawsze jest uzasadnione. Przy nadmiarze składników może dojść do przedawkowania i występowania niekorzystnych objawów. Może dojść do obniżenia wchłaniania żelaza przy nadmiarze wapnia. Ponadto nadmiar wapnia, żelaza, magnezu, cynku powoduje zmniejszone wchłanianie tetracyklin, która obniża poziom witaminy C i zmniejsza absorpcję wapnia, żelaza i cynku.

Prawidłowe odżywianie zapobiega stosowaniu suplementacji. Jednak gdy nie jest ono dobrze zbilansowane należy tak układać dietę, by dostarczyła wszystkich składników odżywczych. Suplementacja to uzupełnienie niedoborów, należy zmienić złe nawyki i skorygować błędy żywieniowe. Urozmaicaj swoją dietę i nie spożywaj produktów wysoko przetworzonych.

Mówi prof. dr hab. Krzysztof Krygier, specjalista chemii i technologii tłuszczów, wykładowca na SGGW:

- Nie ma wątpliwości, że ciekłe oleje roślinne to najzdrowsza grupa tłuszczów. Natomiast kwestia, który olej można uznać za najlepszy, jest sporna. Większość Polaków (i nie tylko) na pierwszym miejscu stawia oliwę z oliwek. Natomiast prawda jest mało znana: najzdrowszy olej to rzepakowy! Świadczą o tym dwa podstawowe fakty:

  1. Wiadomo, że nasycone kwasy tłuszczowe są niezdrowe i w największym stopniu odpowiadają za rozwój chorób układu krążenia. A więc im w danym tłuszczu mniej kwasów nasyconych, tym lepiej i zdrowiej. A olej rzepakowy zawiera zdecydowanie najmniej tych kwasów spośród wszystkich olejów! Amerykanie ustanowili pojęcie oleju „niskonasyconego” jako miary „zdrowego” oleju i jedynie rzepakowy w tej definicji się mieści.

  2. Najzdrowszymi kwasami tłuszczowymi są kwasy omega-3. Pełnią ważne funkcje prozdrowotne, m.in. chronią serce przed zawałem i odpowiadają za prawidłową pracę mózgu (produkty z kwasami omega-3 Japończycy nazywają z angielska „brain food”, czyli żywność dla mózgu). A więc im w danym tłuszczu więcej kwasów omega-3, tym lepiej. Niestety, w większości olejów jadalnych są minimalne ilości tych kwasów. Tylko dwa zawierają zdecydowanie więcej: olej rzepakowy i sojowy. A rzepakowy najwięcej! Warto dodać, że rzepak nazywany bywa „oliwką północy”, gdyż, podobnie jak oliwa z oliwek, zawiera dużo kwasu oleinowego (jeden z tłuszczów jednonienasyconych). Naukowcy przypuszczają, że działa on korzystnie na układ krążenia.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
UzupeLnienie do szybkich metod mikrobiologicznej analizy żywności, Studia - materiały, semestr 4, Mi
4. Wzbogacanie żywności, Studia - materiały, semestr 7, Podstawy żywienia, Dietetyka, Laborki
Zywnosc specjalnego przeznaczenia ost
Odp. na pytania SPECJALNOŚCIOWE, materiały szkolne
prof.M.Gersdorf Konspekt wykladu specjalizacyjnego, materiały od wykładowców
Stal specjalna, Materiałoznastwo
Zagadnienia z Wprowadzenia do gospodarki żywnościowej, UR materiały, semestr II, wgż
Poprawione szybkie metody mikrobiologicznej analizy żywności, Studia - materiały, semestr 4, Mikrobi
Żywność specjalna Wd Wzbogacanie i Suplementy 3
Żywność specjalna - Ściąga, WTŻ, Żywność specjalna
Stale stopowe i stopy specjalne, Materiałoznawstwo - sprawozdania
21 Wykorzystanie żywności specjalnego przeznaczenia
PEDAGOGIKA SPECJALNA MATERIAŁY
żywnośc specjanla
DODATKI DO ŻYWNOŚCI #8211 MATERIAŁY POMOCNICZE Zakłady
W. Bobiński KONTEKSTY KULTUROWE W DYDAKTYCE LITERATURY, filologia polska (specjalność nauczycielska)

więcej podobnych podstron