Gotyk w sztuce polskiej XIII - XVw

1. Narodziny gotyku

2. cechy arch. gotyckiej

3. typ budowli późnego średniowiecza

4. rozprzestrzeniania się technologii muru ceglanego w Pl.

5. miasto średniowieczne na przykładzie Krakowa i Kazimierza

6. arch. i sztuka gotycka w Krk

7. lokacja miast w Pl. W XIII w na prawie magdeburskim

8. zamki epoki średniowiecza

9. architektura i urbanistyka małopolski w czasach Kazimierza Wielkiego

10. architektura gotycka mazowsza

11. rzeźba i malarstwo doby późnego średniowiecza w Pl.

1. gotyk 2. Pol. XII - XV w narodził się we Francji był to styl mieszczaństwa więc nowe formy obejmował ratusze, kamienice, obwarowania, zamki. Początkowo istniał sobie równocześnie ze sztuką romańską.

Do Polski gotyk dotarł wraz z zakonami gł. cystersów dopiero pod koniec pierwszej połowy XIII wieku.

Późny gotyk - moda na trójnawowe kościoły halowe - wszystkie nawy są tej samej wysokości, nie przedzielone, dobre doświetlenie nawy głównej zwane też kościołami Kazimierzowskimi np. kolegiata w Wiślicy

Okresem największego rozkwitu byty czasy Kazimierza W. i Kazimierza Jagiellończyka, Najżywszy ruch artystyczny ogarnął Małopolskę z Krakowem i Śląsk.

Nowości w gotyku: malarstwo tablicowe (na desce), drewniane polichromowane ołtarze, kolorowe witraże (np. Notce Dame w Paryżu)

2. Cechy charakterystyczne:

ostrołukowe sklepienia, okna, portale (rozkwit po odkryciu techniki żebra )

niezbyt duże okna

katedry bardzo wysokie

łuki przyporowe

Polska, Niemcy - gotyk ceglany

Strzeliste wieże (idealny przykład, katedra Beauvais, jedna z najwyższych w Europie) slajd 2.

Głównie sklepienia krzyżowo - żebrowe

Sklepienia trójpodporowe (zwłaszcza na śląsku)

Sklepienia gwiaździste

sklepienie krzyżowo żebrowe - te występowały najczęściej

Ponadto:

sklepienie gwiaździste

sklepienia sieciowe

sklepienia kryształowe

Przykładem mieszanki wszystkich tych rodzajów sklepień jest Kościół Mariacki w Gdańsku.

(chyba:) przydatne pojęcia:

Sklepienie - konstrukcja budowlana służy do przekrycia przestrzeni nad budynkiem, ograniczona murami belkami itp. Oparta na kolumnach filarach, arkadach

łuk - wygięte zamkniecie od góry otworów okiennych i drzwiowych

Arkada - łuk o 2 podporach

Żebra - łuki z kamienia lub cegły dołem związane filarami tworzące u góry szkielet konstrukcji sklepienia krzyżowo - żebrowego

sklepienia krzyżowo - żebrowe - sklepienie ukształtowane z 2 przecinających się pod kątem prostym sklepień kolebkowych (półokrągłych) co na sklepieniu tworzy krzyż, wzmocnione żebrami

rozeta - przejrzysta „róża” z kamiennej lub ceglanej koronki (zwanej maswerkiem) wprawiana w górne części ostrołukowych okien gotyckich świątyń

Zwornik - taki zwykle okrągły element konstrukcyjny na skrzyżowaniu łuków często umieszczali tam herb fundatora świątyni

Rożne rodzaje maswerku (występuje nad oknami ale też w portalach nad drzwiami)

3. Budownictwo sakralne

Kościół gotycki to nadal trójnawowa (rzadziej pięcionawowa) bazylika lub hala o dość krótkich ramionach transeptu. Budowano też jednonawowe wiejskie kościółki. Od wschodu znajdowało się długie prezbiterium w bogatych rozwiązaniach mające obejście i wieniec kaplic. nawy boczne miały najczęściej pola kwadratowe. Fasadę zachodnią o jednej lub dwóch wieżach zdobiła rozeta i portale odpowiadające liczbie naw kościoła. okna dzielono pionowym laskowaniem i wypełniano witrażami, Wysokość nawy podkreślały jeszcze smukłe filary, wiązki cienkich służek i rysunek żeber sklepiennych ujętych zwornikami. katedra gotycka odkrywała na zewnątrz cały swój system konstrukcyjny składający się z przypór i łuków od poro wyć h przerzuconych nad dachami naw bocznych. Budowa kościoła gotyckiego trwała dziesiątki, a niekiedy nawet setki lat

W pełni rozwinięte miasto średniowieczne miało też klasztor z kościołem, sukiennice, spichrze, browary, młyny wodne i wiele innych obiektów, w tym też szpitale znajdujące się poza murami miejskimi. Domy mieszkalne wznoszono szeregami po obu stronach ulic na działkach o niewielkim froncie. Z czasem ukształtował się typ kamienicy jedno- lub dwupiętrowej, zajmującej całą szerokość parceli (6-10 m). Na parterze był kram kupiecki lub warsztat rzemieślniczy, na piętrze mieszkanie właściciela i domowników. Kamienice miały, zależnie od stanu majątkowego właściciela, skromne lub bardzo pięknie ozdobione elewacje i starannie opracowane detale.

Z budownictwa drewnianego przetrwały kościoły z końca XV i pocz. XVI w., budowane na tradycyjnym planie dwuczłonowym, kryte wysokim dwuspadowym dachem: zachowały się na Śląsku (Łącza, Księży Las, Pniów, Syrynia), Podhalu (Dębno slajd 11, Harklowa, Grywałd, pod Wieluniem (Grębień, Łaszew) i w Rzeszowskiem (Haczów). Wyraźna gotycyzacja budownictwa drewnianego nastąpiła w XVI w.; wieże i dzwonnice, zazwyczaj z nadwieszonymi pięterkami, otrzymywały stożkowe i iglicowe hełmy, czasem otoczone niższymi wieżyczkami

Ok. 1400 styl pięknych madonn bardzo dużo rzeźb Matki Boskiej i postaci świętych, w rzeźbach charakterystyczne kształtowanie szat postaci - wielokrotne załamania fałd szat, maksymalne wyidealizowanie twarzy (np. MB z Krużlowej, slajd 10)

4. Początek fortyfikacji miejskich sięga roku 1285, kiedy to książe Leszek Czarny
zezwolił - po wcześniejszych najazdach tatarskich - na umocnienie miasta. Krakowskie
umocnienia składały się z podwójnego muru oraz fosy; mur wewnętrzny - ceglany
bądź kamienny - wznosił się na wysokość blisko 7 metrów przy szerokości równej 2,5
metra. W niektórych miejscach wyposażono go w drewniany ganek dla strażników i
ewentualnych obrońców. Około 9 metrów przed nim umiejscowiono mur zewnętrzny,
zwany także przedmurzem. Przedmurze było znacznie niższe - liczyło 2-2,5 metra
wysokości i na nim to właśnie zatrzymywał się pierwszy atak 

W rejonie Małopolski, pod patronatem królewskim, rozwijało się budownictwo nazywane stylem dworskim Na architekturę ziem północnych silnie oddziaływały wzorce inspirowane budowlami państwa zakonu krzyżackiego oraz innych miast związanych z Hanzą. Wielkopolska (slajd 18), która utraciła na rzecz Małopolski wiodącą rolę w kraju, nie odegrała w kształtowaniu się tego stylu znaczącej roli. Architektura tych ziem wykazuje wiele związków z zabudową Śląska i Pomorza. Mazowsze, które przyłączyło się do Korony dopiero w 1526, wzorowało się przede wszystkim na sztuce pomorskiej, chociaż i tu widoczne są wpływy szkoły krakowskiej. Na Mazowszu nie wypracowano odmiennych form gotyku. Występujące na tej ziemi budowle cechuje raczej uproszczenie form znanych już wcześniej. Tu też najdłużej (do przełomu XVI i XVII wieku) kontynuowano tradycje gotyckie.

Architektura gotycka w Polsce opiera się na budownictwie ceglanym. Zastosowanie tego materiału nie pozwalało na budowę kościołów o strzelistych sylwetkach, rozczłonkowanych elewacjach. Małe okna Bryła pozbawiona dekoracji rzeźbiarskiej zdobiona jest blendami, których jasny zazwyczaj kolor odcina się od czerwieni muru.

te białe to właśnie blendy

W Polsce, w okresie gotyku, ukształtowały się jego odmiany regionalne.

Gotyk nadwiślański, tzw. szkoła krakowska

W rejonie Małopolski budowle wznoszono z cegły Kościoły zwykle dwunawowe. Spotykane są także bazyliki o niezbyt wysokich nawach bocznych. Przypory stawiane przy ścianach nawy głównej wyprowadzano ponad dachy naw bocznych. dwudzielne okna i portale.

Gotyk śląski (slajd 19)

Podobnie jak krakowski, Jedną z cech charakterystycznych jest usytuowanie wieży - przy skrzyżowaniu nawy poprzecznej z prezbiterium kościoła, po stronie południowo-wschodniej.

Gotyk pomorski (slajd 24, 25, 26)

Ceglane kościoły Pomorza to przede wszystkim hale z potężnymi wieżami zazwyczaj usytuowanymi w osi głównej. Znacznie rzadziej spotyka się bazyliki

5. generalnie z tego co pamiętam z ćwiczeń to dokładnie omawiał patrząc na te ryciny i zdjęcia kraka jak to było rozmieszczone, że nad rzeką, że toczone murami, że od rynku rozchodzą się ulice, ze rynek otaczają planty itd. Więc trzeba moim zdaniem opisać cech charakterystyczne typowego średniowiecznego miasta.

Miasto.(slajd 3) Kościół w centrum miasta, wokół rynku wąskie kamieniczki, w rynku zwykle ratusz i hale targowe. Plan miasta podzielny rzędami uliczek krzyżujących się pod kątem prostym, składał się z prostokątnych pól zabudowy. W zależności od układu względem głównej ulicy - 3rodzaje (slajd 4) Miasto otoczone murami obronnymi. Bieg murów okalających miasto miał różny kształt, wys do 10 m. Ważny punkt obronny - baszty w równych odstępach (np. baszta pasamoników w krk - zwykle nazwy od cechów które je fundowały)

Mury obronne i bramy miejskie (slajd 5)

• fragmenty murów obronnych, z których najczęściej zachowały się bramy, np. w Szydłowie, Sandomierzu, Krakowie z Bramą Floriańską i Barbakanem.

• Ratusze w: Toruniu, Wrocławiu, Gdańsku, Szczecinie. Z ratusza w Krakowie zachowała się tylko wieża.

Kamienice miejskie

• Dom Długosza w Sandomierzu, Najstarszy budynek UJ - Collegium Maius, Dom Kopernika w Toruniu.

*Akt lokacji miasta Kazimierz nosi datę 27 lutego 1335 r. Oryginał przechowywany jest w Archiwum Państwowym w Krakowie, podobnie jak starszy o 78 lat akt lokacji Krakowa.

6. Pierwsze elementy nowego stylu są widoczne w budowanej z fundacji Iwona Odrowąża w latach 1226-1250 ceglanej bazylice św. Trójcy w Krakowie (ojców Dominikanów przy placu Wszystkich Świętych) - a tam charakterystyczne długie, prostokątne prezbiterium, w prezbiterium płyta nagrobna Filipa Buonacorsi - dzieło Wita Stwosza + płyta nagrobna Leszka Czarnego. W głównym ołtarzu cudowny obraz sprowadzona z Rzymu kopia obrazu Santa Maria Maggiore. We wnętrzu kaplice już głównie renesansowe np. Kaplica Santi Gucciego

Kraków gotycki

• kościół i klasztor Dominikanów

• kościół i klasztor Franciszkanów

• katedra na Wawelu

• kościół Mariacki

• kościół św. Marka

• kościół św. Krzyża

• kościół św. Idziego

• kościół św. Barbary

• kościoły gotyckie Kazimierza:

• kościół św. Katarzyny

• kościół Bożego Ciała

• wieża ratuszowa

• Collegium Maius

• fortyfikacje miejskie Krakowa

• Barbakan

• brama Floriańska

Kościół Mariacki w Krakowie przebudowany z halowego pod koniec XIV wieku (prezbiterium w 1384 a korpus w 1395). Sklepienie wykonano w XV wieku (wcześniejsze zawaliło się w 1442). Jest to ceglana bazylika z detalami z ciosów kamiennych. Nawy korpusu przykryto sklepieniami krzyżowymi. Przęsła prezbiterium otrzymały sklepienia gwiaździste. Sklepienie nawy głównej podparto systemem filarowo-skarpowym. Fasadę flankują dwie wieże - północna została ukończona w 1478. Zwieńczono ją późnogotyckim hełmem. Budowę wieży południowej przerwano w 1592 i zwieńczono ją hełmem renesansowym.

Kaplica Świętokrzyska,(slajd 10) zwana także Jagiellońską, pod wezwaniem Świętego Krzyża i Ducha Świętego - jedna z dziewiętnastu kaplic Katedry Wawelskiej. Znajduje się w zachodnim końcu południowej nawy bocznej. Obiekt powstał w latach 1467-1477, z fundacji króla Kazimierza IV Jagiellończyka, z przeznaczeniem na kaplicę grobową dla niego oraz jego żony ElżbietyRakuszanki. Pokryto ją wówczas polichromią (w 1470 r.) i umieszczono dwa tryptyki, stalle oraz nagrobki króla i królowej dłuta Wita Stwosza. Ściany pokryte są polichromią malarzy ruskich. Witraże, przedstawiające historię św. Krzyża, projektu Józefa Mehoffera, wykonał w 1905 r. Sławomir Odrzywolski. W południowo-zachodnim narożniku wznosi się tubowo - baldachimowy nagrobek Kazimierza Jagiellończyka fundacji królowej Elżbiety, o cechach późnogotyckich, którego wyrzeźbił Wit Stwosz, wraz ze swoim pomocnikiem Jorgiem Huberem z Passawy (twórca scen z Pisma Świętego na kapitelach). Po przeciwnej stronie spoczęła królowa Elżbieta. Po stronie północnej ściany wschodniej umieszczono tryptyk Świętej Trójcy z 1467 r., pochodzący z warsztatu artystów krakowskich.

Kościół w Dębnie jest jednym z najlepiej zachowanych gotyckich drewnianych kościołów i jednocześnie jednym z najbardziej znanych polskich zabytków w kraju i zagranicą (otrzymał jako jedyny drewniany kościół nominację w konkursie siedmiu cudów Polski), wyróżnia się sylwetką (praktycznie niezmienioną od czasów budowy) - pięknie wkomponowaną w krajobraz i wyjątkowo cennym ruchomym wyposażeniem, a także unikatową polichromią pochodząca z około 1500 roku, najstarszą, w całości zachowaną w Europie, wykonaną na drewnie. Polichromia składa się z 77 motywów występujących w 12 układach i 33 kolorystykach. Została wykonana techniką wzornictwa patronowego, przy użyciu uprzednio przygotowanych szablonów. Szablony były wielokrotnie używane w różnych obiektach, te prawdopodobnie, ze względu na ich świecki charakter w dworach szlacheckich i magnackich.

7 Prawo magdeburskie na ziemiach polskich

. Na prawie magdeburskim lokowano głównie miasta Śląska oraz inne, znaczące miasta w pozostałej części kraju (Kraków, Poznań, Częstochowa). Pierwsze lokacje miejskie dokonały się na Śląsku w pierwszym czterdziestoleciu XIII wieku, czyli za panowania Henryka Brodatego. Miasta lokowane na prawie magdeburskim zachowywały łączność z Magdeburgiem poprzez zasięganie pouczeń tamtejszego sądu miejskiego w szczególnie skomplikowanych kwestiach prawnych

Obszar miasta

Zwykle przy lokacji wytyczano rynek i w miarę regularną sieć ulic przecinających się pod kątem prostym. Olbrzymia większość lokacji miast na prawie niemieckim odbywała się na obszarze lub w pobliżu już istniejących miast wczesnośredniowiecznych. Książę określał w nim prawa i obowiązki zasadźcy (który zwykle potem zostawał sołtysem lub wójtem) oraz pozostałych mieszkańców Dlatego niektóre kamieniczki przy rynku są bardzo wąskie (zdarzają się kamienice, które mają tylko dwa okna na każdym piętrze). Większe miasta obwiedziono murami, które wzmacniano za pomocą baszt. Zabudowa była ciasna, uliczki wąskie i błotniste. Na środku rynku stał ratusz i sukiennice mieszczące kramy. Domy murowane w rynku należały do patrycjatu, pod murami fortyfikacji gnieździła się biedota. Boczne uliczki zajmowali rzemieślnicy na ogół tej samej specjalności. Byli oni zorganizowani w cechy czyli zrzeszenia rzemieślników tego samego zawodu. Pozostałością po nich są do dziś nazwy ulic w miastach lokowanych w średniowieczu np.: Szewska, Piekarska. Większe miasta posiadały już wodociągi, zastępujące prymitywne studnie.

Prawo magdeburskie zostało wprowadzone po raz pierwszy w Złotoryi na Dolnym Śląsku w 1211 r. a następnie w Lwówku Śląskim w 1217, Środzie Śląskiej przed 1235 r. we Wrocławiu w 1242 r., w Szczecinie (Pomorze) w 1243 r., w Poznaniu i Głogowie w 1253 roku, Bytomiu w 1254 r., w Krakowie i Wodzisławiu Śląskim 1257 r. Nie tylko miasta w Polsce dzielnicowej ale również wiele miast na Pomorzu było lokowanych na prawie magdeburskim m.in. Szczecin oraz Stargard w 1243 r.,

Miasta były wspomagane ulgami celnymi oraz przywilejami ekonomicznymi, z których najbardziej pożądane było prawo składu- zobowiązujące przejezdnych kupców do zatrzymania się w mieście i wystawienia wiezionego towaru na sprzedaż. Prawo to funkcjonowało w Polsce do uchwalenia Konstytucji 3 maja.

Prawo lubeckie - niemieckie prawo lokacyjne, obok prawa magdeburskiego najbardziej rozpowszechnione. Wzorowane na prawie Lubeki, nadanym miastu w 1226 roku przez cesarza Fryderyka II Hohenstaufa. Od XIII wieku stanowiło wzór prawno-organizacyjny dla ponad 140 miast, od Hamburga po Rygę, położonych wzdłuż południowego wybrzeża Bałtyku i na przyległych terenach. Przyjmowały je głównie miasta związane ze Związkiem Hanzeatyckim.
Lubeckie prawo miejskie wprowadzono w roku 1237 w Szczecinie (choć formalna lokacja tego miasta miała miejsce w 1243 roku). Prawo to otrzymały pierwotnie także Tczew w 1260 i Gdańsk (1261-1263). Oba miasta zostały w wieku XIV przeniesione przez Krzyżaków na prawo magdeburskie. Na prawie lubeckim pozostały natomiast, m. in. Elbląg, Braniewo oraz Frombork.
Cechą charakterystyczną miast lokowanych na prawie lubeckim jest brak placu rynkowego. Funkcje rynku spełniała szeroka ulica, np. Długi Targ w Gdańsku. (slajd 24)

8. Zamki . zamki warowne - na granicach państwa lub szlakach handlowych. Na terenach nizinnych zwł. Nad rzekami - zamki o regularnych kształtach, otoczone murem fosą i mostem zwodzonym. Na ternach górskich - pomiędzy wzgórzami lub 2skalami. Zamek taki na szczycie nazywano orlim gniazdem. nie posiadał murów obronnych, ponieważ już sam kamienny, najeżony głazami stok czynił go twierdzą niezdobytą.

Zamki Najbardziej znane gotyckie zamki to:

• w Polsce południowej (zwykle wyżynne - na wzniesieniach slajd 17), m.in. w Chęcinach, Czorsztynie, Niedzicy, Ojcowie, Bobolicach, Kazimierzu Dolnym, Będzinie, Lipowcu, Ogrodzieńcu.

• w Polski północnej:

• zbudowane przez zakon krzyżacki w: Malborku, Ostródzie, Nidzicy, Brodnicy, Golubiu, Gniewie;

• lub na ich warowniach wzorowane (najczęściej budowane na dobrach biskupich) w Kwidzynie, Lidzbarku Warmińskim, Olsztynie,.

• zamki na Mazowszu: Zamek w Ciechanowie, Czersku,.

• zamki w Wielkopolsce: Zamek w Kole, Sierakowie, Szamotułach.

Zamek krzyżacki w Malborku (niem. Ordensburg Marienburg) - trzyczęściowa twierdza obronna w stylu gotyckim o kubaturze ponad 250 000 m³. Składa się z zamku niskiego, zamku średniego i zamku wysokiego. Jest to jeden z największych zachowanych zespołów gotyckiej architektury na świecie. Pierwotna nazwa zamku używana przez zakon krzyżacki brzmiała Marienburg, czyli Gród Marii. Od 14 września1309 do 1457 zamek w Malborku był siedzibą wielkiego mistrza krzyżackiego, a miasto stolicą państwa zakonnego. Zamek w Malborku jest największą ceglaną budowlą na świecie.

Slajdy 21 -23 inne zamki krzyżackie: Gniew niedaleko do Kwidzynia, kompleks katedralno - zamkowy, w Sztumie,w Bytowie, Golubiu - Dobrzyniu
Pasłęk, Morąg, Działdowo, Nidzica, Szczytno, Kętrzyn, Barciany, Węgorzewo... Na Warmii i Mazurach także znajdziemy ślady bytności walecznych zakonników

9. (slajd 14, 15, 16)

Jedną z największych zasług Kazimierza Wielkiego było ufundowanie w 1364 Akademii Krakowskiej Za panowania Kazimierza Wielkiego na terenie Małopolski powstało wiele gotyckich budowli, których lwia część była fundacjami królewskimi. Oprócz licznych zamków i miast wraz z obwarowaniami rozmieszczonych na terenie całego Królestwa był zaangażowany w liczne inwestycje w Krakowie, przede wszystkim na terenie Wawelu. Objął po Władysławie Łokietku patronat przy rozbudowie katedry, gdzie postawił monumentalny nagrobek dla swojego ojca. Rozbudowany został także zamek wawelski, którego fragmenty z tych czasów zachowały się do dziś (część północno wschodnia, z Wieżą Duńską, Kurzą Stopą, oraz Salą Kazimierzowską). W założonym przez monarchę Kazimierzu ufundował dwie wielkie świątynie - farę p.w. Bożego Ciała, oraz kościół p.w. Św. Katarzyny i Małgorzaty wraz z klasztorem Augustianów których monarcha sprowadził z Pragi.

10.

W późnym okresie gotyku rozwinęła się architektura Mazowsza (slajd 20); wznoszono tu ceglane, zwykle wieżowe bazyliki i kościoły halowe z trójbocznie zamkniętym prezbiterium, kryte sklepieniami sieciowymi lub kryształowymi, o charakterystycznych szczytach z wnękami i sterczynami, zdobione fryzami (NMP na Nowym Mieście w Warszawie, Nieszawa, Ciechanów, Będków, Przasnysz, Ostrołęka, Wizna, Kleczków). Przy końcu XV i w XVI w. pojawiły się kościoły obronne (Brochów)

11. rzeźba - figury świętych, apostołów stoją szeregami wzdłuż bocznych ścian katedr, w naturalnych postawach jakby w ruchu. Prócz kamiennej równie rzeźba drewniana barwie malowana

Ołtarze - najbardziej skomplikowane dzieła rzeźbiarskie te epoki, mają kształt jakby płytkiej szafy + 1 (tryptyk) lub 2 pary skrzydeł (pentaptyk, poliptyk), po zamknięciu skrzydeł na nich również sceny malarskie lub rzeźbiarskie

Najwspanialszy ołtarz późnogotycki Polsce to oczywiście ołtarz Wita Stwosza w kościele Mariackim w Krk - 11 szer, 13m wys. 200 postaci wyrzeźbionych w drewnie lipowym. Środkowa, największa część przedstawia zaśnięcie MB w otoczeniu apostołów, razem 12 kwater z życia Jezusa i Marii. (slajd 6, 9)

Malarstwo - po raz pierwszy w historii powstają obrazy niezależne które można zawiesić na ścianie kościoła, malowane na desce, sceny z Nowego Test. Człowieka pokazuje się takim jakim jest naprawdę, realizm.

Przez cały czas trwania gotyku rozwijało się malarstwo książkowe w postaci miniatur. Zerwało one z płaską linearną stylizacją, zaczęto tworzyć wizerunki przestrzenne, trójwymiarowe, realistyczne. Na miniaturach przedstawiano sceny rodzajowe z życia codziennego: polowania, uczty. Dbano o pokazanie szczegółów.
Dominowała tematyka religijna - sceny z życia Chrystusa, Maryi i świętych. Zaczęła się także pojawiać tematyka świecka. Postaci starano się malować realistycznie - dostrzegalne już są między nimi różnice, ukazywano także emocje poszczególnych osób. Dzięki zastosowaniu techniki światłocienia obrazy zyskiwały na głębi. Początkowo stosowano złote tło, później zaczęto umieszczać postaci w konkretnej przestrzeni - w jakimś wnętrzu bądź pośród przyrody. Osobne miejsce w rozwoju sztuki średniowiecznej zajmuje malarstwo ikonograficzne Andrieja Rublowa (ok. 1360-1430) z jego najsłynniejszą ikoną Trójca Święta. U schyłku gotyku zaznaczają się wpływy niderlandzkie.

Przykłady:

Slajd 12 Ucieczka do Egiptu, Mistrz Pasji Dominikańskiej, Muzeum Narodowe, Kraków

MISTRZ PASJI DOMINIKAŃSKIEJ - Anonimowy malarz krakowski, twórca skrzydeł poliptyku (ok. 1460) z ko�cioła Dominikanów w Krakowie (zachowanych 11 kwater). Ołtarz ten należy do najcenniejszych dzieł polskiego malarstwa gotyckiego XV w. Po raz pierwszy pojawia się w nim realistyczne widzenie przyrody, nowy kanon postaci, epickie i pełne dramatyzmu, nieschematyczne ujęcie cyklu scen z życia Chrystusa i Marii.

Slajd 13 Opłakiwanie z Chomranic - przykład malarstwa tablicowego w Małopolsce doby późnego gotyku. Dzieło anonimowego artysty znanego w literaturze jako Mistrz Opłakiwania. Datowany jest drugą ćwierć XV stulecia (ok. 1440). Nazwę swoją obraz zawdzięcza miejscu w którym się znajdował, w małym wiejskim kościele w Chomranicach koło Nowego Sącza. Wcześniej prawdopodobnie znajdował się w Krakowie, w nieistniejącym dziś kościele Św Krzyża na Kleparzu. Obecnie znajduje się w Muzeum Diecezjalnym w Tarnowie. Obraz ten został namalowany techniką tempery na desce

---