ETAPY INTEGRACJI GOSPODARCZEJ Integracja gospodarcza- proces scalania odrębnych organizmów gospodarczych, w wyniku, którego powstaje nowy jednolity system. Strefa wolnego handlu- tworzy się ją w wyniku likwidacji ceł i innych ograniczeń w obrotach między członkami Unii, ale z zachowaniem autonomii wobec innych państw. Unia celna- wprowadza się wspólną zewnętrzną taryfę celną oraz politykę handlową, co jest podstawą wspólnego rynku. Wspólny rynek- swoboda przepływu towarów i czynników produkcji, tj.kapitału, siły roboczej oraz usług Unia gospodarcza i walutowa- koordynacja i unifikacja różnych dziedzin polityki gospodarczej oraz wprowadzanie wspólnej waluty. Pełna Unia- pełne zjednoczenie gospodarcze i polityczne Powołanie UE Traktat z Maastricht 1992r. Traktat o Unii Europejskiej (TUE) obejmuje trzy filary. Filar I- stanowią dziedziny uregulowane traktatami, tj. unia celna i jednolity rynek, polityka handlowa, polityka rolna i rybołówstwa,, polityka transportowa, reguły konkurencji, unia gospodarcza i walutowa, polityka społeczna, spójność społeczno-ekonomiczna, ochrona środowiska, polityka badawczo- rozwojowa, konkurencyjność przemysłu, sieci transeuropejskie, ochrona konsumenta i zdrowia, edukacja i kultura, obywatelstwo Unii, polityka imigracyjna, wizowa i azylowa, współpraca sądownicza w sprawach cywilnych. Filar II- to wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa, tj.m.in. wspieranie demokracji i ochrona praw człowieka, misje pokojowe, pomoc państwom trzecim, finansowanie państw UE, rozbrojenie i utrzymanie pokoju, współpraca a ramach Unii Zachodnioeuropejskiej i NATO. Filar III- to współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych w tym walka z przestępczością zorganizowaną, zwalczanie rasizmu i ksenofobii, współpraca w ramach Europolu. W Traktacie o Unii Europejskiej: -Przewidziano utworzenie Unii Gospodarczej i Walutowej (UGiW) w trzech etapach (ostatni zakończył się 1 stycznia 2002 r. wprowadzeniem do obiegu waluty euro); -Określono kryteria konwergencji (spójności) czyli warunki uczestnictwa w UGiW; -Określono symbole Unii: --Waluta euro, --Flaga, --Hymn (Oda do Radości z Dziewiątej symfonii L. van Beethovena), --Paszport europejski, --Dzień Europy (9 maja). KONSTYTUACJA DLA EUROPY 29 października 2004 r. - prace nad konstytucją zakończyły się podpisaniem. Ratyfikacja traktatu w państwach członkowskich trwa. Konstytucja ma zastąpić wszystkie dotychczasowe traktaty. Konstytucja dla Europy to dokument złożony z 4 części: I część - określa podstawowe przepisy, które definiują UE, jej cele, uprawnienia, instytucje i procedury decyzyjne, a także symbole, porusza kwestie obywatelstwa, życia demokratycznego i finansów UE. II część - to Karta Praw Podstawowych, która gwarantuje m.in. Poszanowanie godności ludzkiej, prawo do życia, wolność myśli, sumienia i wyznania religijnego oraz prawo do nauki, wolności i równości wobec prawa. III część - opisuje polityki oraz działania wewnętrzne i zewnętrzne Unii. IV część - to postanowienia końcowe oraz procedury przyjęcia i rewizji tego dokumentu. Strategia Rozwoju Kraju (SRK) na lata 2007-2015 SRK - dokument przyjęty przez Radę Ministrów 29 listopada 2006 r. Jest to podstawowy dokument strategiczny rozwoju społeczno-gospodarczego kraju, określający cele i priorytety polityki rozwoju Polski na lata 2007-2015 (tzw. zasada n+2). Cel główny SRK: podniesienie poziomu i jakości życia mieszkańców Polski: poszczególnych obywateli i rodzin. Podniesienie poziomu życia to: -wzrost dochodów gospodarstw domowych, -ułatwienie dostępu do edukacji i szkolenia, co prowadzi do wzrostu poziomu wykształcenia i podnoszenia kwalifikacji obywateli, -wzrost zatrudnienia i wydajności pracy, skutkujące obniżeniem bezrobocia i zwiększeniem aktywności zawodowej oraz -poprawę zdrowotności mieszkańców Polski. Podniesienie jakości życia rozumiemy: -Istotną poprawę stanu i wzrostu poczucia bezpieczeństwa wśród obywateli, -Możliwość korzystania z funkcjonalnej i łatwo dostępnej infrastruktury technicznej i społecznej, -Życie w czystym, zdrowym i sprzyjającym środowisku przyrodniczym, -Uczestnictwo w życiu demokratycznym, -Uczestnictwo w kulturze i turystyce, -Przynależność do zintegrowanej, pomocnej wspólnoty lokalnej, umożliwiającej lepszą harmonizację życia rodzinnego i zawodowego -Oraz aktywność w ramach społeczeństwa obywatelskiego. Struktura i priorytety SRK Dokument składa się z: -Części głównej obejmującej wprowadzenie, uwarunkowania i przesłanki rozwoju kraju, wizję Polski do 2015 r., cel główny i priorytety strategii wraz z wskaźnikami docelowymi, uwarunkowania realizacji strategii, źródła finansowania działań, system realizacji. -Załączników dostarczających uzupełniające informacje związane z SRK, jak zakres powiązania SRK z innymi strategiami i programami, rozszerzoną diagnozę sytuacji społeczno-gospodarczej i przestrzennej kraju, zasady prowadzenia polityki regionalnej państwa oraz opis poszczególnych województw. Priorytety strategiczne:
Finansowanie SRK w latach 2007-2015 SRK będzie finansowana z krajowych środków publicznych i prywatnych oraz ze środków zagranicznych. Struktura publicznych środków wspólnotowych (w cenach bieżących).
Krajowe środki na współfinansowanie SRK:
Łączne środki na współfinansowanie SRK:
___________________________ RAZEM: ok. 108 mld euro
Geneza polityki strukturalnej UE - pojęcia Polityka strukturalna - regionalna - spójności Polityka strukturalna - pojęcie tradycyjne wprowadzone w 1957 r. dotyczące interwencji UE (wcześniej Wspólnot Europejskich). Polityka regionalna - ma na celu zwiększenie spójności ekonomicznej i społecznej regionów UE poprzez pomoc finansową. Polityka spójności - wskazuje na podstawowy cel interwencji jakim jest zmniejszenie różnic społeczno-ekonomicznych w UE. W praktyce pojęcia te używane są zamiennie. Polityka strukturalna (regionalna) ma na celu wyrównywanie dysproporcji rozwojowych i pierwsze wzmianki pojawiły się w Traktacie Rzymskim. 1960 - utworzono Europejski Fundusz Społeczny, który koncentruje się na walce z bezrobociem. Obejmuje pięć obszarów wsparcie:
1964 - Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej - wspiera przekształcenia strukturalne w rolnictwie oraz rozwój obszarów wiejskich. Składał się z dwóch sekcji: z sekcji Gwarancji finansującej Wspólną Politykę Rolną i Sekcji Orientacji, finansującej szeroko pojęty rozwój i modernizację terenów wiejskich. 1975 - Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego. Ma za zadanie niwelowanie dysproporcji w poziomie rozwoju regionalnego poszczególnych krajów. Lata 1988-1999 - pakiet Delorsa 1993 - Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa - wspieranie restrukturyzacji rybołówstwa. 1993 - Fundusz Spójności ( Kohezji) - utworzony w celu wzmacniania społecznej i gospodarczej spójności. Ma charakter krajowy i wspiera rozwój infrastruktury transportowej oraz ochronę środowiska przyrodniczego. Agenda 2000 - zredukowano liczbę celów polityki strukturalne z 6. do 3. Są to: rozwój i dostosowanie strukturalne w słabszych regionach, wspieranie ekonomicznej i społecznej konwersji regionów o zaburzonej strukturze gospodarki i pomoc w adaptacji i modernizacji polityki i systemów oświaty, szkolenia zawodowego i zatrudnienia. Zredukowano inicjatywy wspólnotowe z 13. do 4.
Narodowa Strategia Spójności (NSS)
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (NSRO) Zasady wykorzystania instrumentów realizacji celów NSS Dodatkowość - środki z budżetu UE nie zastępują krajowych środków publicznych i prywatnych), ale stanowią ich uzupełnienie. Komplementarność i spójność z innymi politykami wspólnotowymi - działania danego kraju są spójne z priorytetami wyznaczonymi przez WE. Koncentracja - współfinansowanie takich obszarów, które gwarantują wysoki wzrost Koordynacja - Komisja Europejska i Polska zapewniają koordynację pomiędzy pomocą z poszczególnych funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, Europejskiego Funduszu Rybackiego, a interwencjami Europejskiego Banku Inwestycyjnego i innych istniejących instrumentów finansowych, a także między zakresem interwencji instrumentów współfinansowanych przy wykorzystaniu środków UE a priorytetami i działaniami określonymi w Krajowym Programie Reform (KPR) na rzecz realizacji Strategii Lizbońskiej. Ocena - będzie stosowana w celu poprawy jakości, skuteczności i spójności interwencji pochodzących z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności oraz poprawy strategii wdrażania programów operacyjnych, z uwzględnieniem specyficznych problemów strukturalnych, z jednoczesnym uwzględnieniem celu zrównoważonego rozwoju i innych właściwych regulacji wspólnotowych w zakresie wpływu na środowisko oraz strategicznej oceny środowiskowej. Partnerstwo - cele NSRO (NSS) realizowane są w ramach ścisłej współpracy Komisji Europejskiej i Polski na zasadzie partnerstwa. Przy opracowaniu, wdrażaniu, monitoringu i ocenie programów operacyjnych, kraj współpracuje partnersko z właściwymi organami administracji rządowej i samorządowej i z innymi władzami publicznymi, partnerami gospodarczymi i społecznymi oraz innymi właściwymi podmiotami. Partnerstwo realizowane jest z pełnym poszanowaniem uprawnień instytucjonalnych, prawnych i finansowych wskazanych partnerów. Poprawa rządzenia - związana jest z ogólną poprawą jakości tworzenia i wdrażania instrumentów regulacyjnych i legislacyjnych, wzmacnianiem standardów i postaw etycznych w życiu publicznym i administracji publicznej, poprawą funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości, poprawą jakości kadr administracji rządowej i samorządowej oraz promowaniem dialogu i partnerstwa pomiędzy zainteresowanymi instytucjami. Programowanie - cele funduszy strukturalnych realizowane są w ramach systemu wieloletniego programowania, zorganizowanego w kilku etapach obejmujących określenie priorytetów, finansowanie oraz system zarządzania i kontroli. Programowanie ma charakter kompleksowy i komplementarny, co wymusza ścisłą koordynację prowadzenia i osiągania celów polityki spójności UE na szczeblu wspólnotowym oraz w kraju zarówno na szczeblu centralnym, jak i regionalnym. Równość szans - oznacza zapewnienie wsparcia zasady równości mężczyzn i kobiet oraz uwzględnienie problematyki równości szans na poszczególnych etapach wdrażania funduszy strukturalnych. Wiąże się to z zapobieganiem wszelkim przejawom dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub przynależność etniczną, wyznanie lub przekonania, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną. Społeczeństwo obywatelskie - stworzenie trzeciej przestrzeni - poza sferą publiczną i biznesową - dla aktywności obywatelskiej, w której mogą funkcjonować instytucje, organizacje, grupy społeczne i jednostki, które mając poczucie współzależności dobrowolnie współdziałają ze sobą na rzecz realizacji wspólnych interesów, podnoszenia jakości życia poszczególnych ludzi oraz społeczeństwa jako całości. Subsydiarność - dla zapewnienia odpowiedniej efektywności polityki spójności UE Polska będzie dążyć do decentralizacji i dekoncentracji wykonywania zadań związanych z programowaniem i zarządzaniem instrumentami strukturalnymi przez przeniesienie tych kompetencji na szczebel niższy, który zapewnia większą skuteczność i efektywność, tzn. na poziom zarówno centralny, jak i regionalny. Trwały i zrównoważony rozwój - podstawową zasadą stosowaną przy realizacji celów NSRO jest znajdywanie konsensusu pomiędzy efektywnością ekonomiczną podejmowanych działań a wymogami związanymi z promocją zasad zrównoważonego rozwoju, przy równoczesnym zachowaniu równości szans kobiet i mężczyzn oraz zachowaniu walorów środowiska przyrodniczego. Narodowa Strategia Spójności (NSS) CEL STRATEGICZNY: Tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki polskiej opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zapewniającej:
Horyzontalne cele szczegółowe (NSS)
Realizacja celów NSS Cele NSS realizowane są za pomocą:
Instrumenty strukturalne (programy operacyjne):
Fundusze finansujące instrumenty strukturalne
Fundusze strukturalne w perspektywie finansowej 2007 -2013 - uproszczenie
Na poziomie krajowym wydatki Funduszu Spójności są ustalane razem z wydatkami funduszy strukturalnych w ramach tych samych wieloletnich programów operacyjnych stanowiących system wdrażania jednolitych Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia. Fundusze finansujące instrumenty strukturalne - EFRR Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego EFRR (European Regional Development Fund - ERDF) - utworzony w 1975 r. wg art. 160 TWE oraz Rozporządzeniem WE nr 1080/2006 ma na celu
EFRR współfinansuje m.in.:
Europejski Fundusz Społeczny - EFS Europejski Fundusz Społeczny utworzono w 1960 r. Zgodnie z art. 146 TWE i Rozporządzeniem WE nr 1081/2006 w sprawie EFS, ma on na celu poprawę możliwości zatrudniania pracowników w ramach rynku wewnętrznego Wspólnoty, przyczyniając się do podniesienia poziomu życia jej mieszkańców. EFS współfinansuje:
Fundusze finansujące instrumenty strukturalne - FS Fundusz Spójności FS - utworzony na mocy Traktatu z Maastricht z 1991 r. FS jest instrumentem polityki strukturalnej UE, lecz nie zalicza się do funduszy strukturalnych. Pomoc z FS ma zasięg krajowy, a nie regionalny jak fundusze strukturalne. Zgodnie z Rozporządzeniem Rady WE nr 1084/2006, ustanawiającym Fundusz Spójności, jego celem nadrzędnym jest wzmacnianie spójności społecznej i ekonomicznej na rzecz promowania trwałego rozwoju Wspólnoty. Pomoc z FS jest udzielana na:
Instrument Pomocy Przedakcesyjnej (IPA) IPA powstał 1stycznia 2007 r. (Rozporządzenie Rady WE 1085/2006) i ma regionalny wymiar. Może być wykorzystywany w celu:
Instrumenty inżynierii finansowej Instrumenty inżynierii finansowej - przyjęte w 2005 r. przez EBI i Komisję Europejską oraz EFI i EBOiR. Cel: podnoszenie jakości projektów finansowanych przez budżet UE oraz przyspieszenie absorpcji pomocy finansowej skierowanej na rozwój regionów. JASPRERS - wspieranie wdrażania polityki spójności w l. 2007-2013 - przygotowanie dobrej jakości projektów, pomoc techniczna dla projektów powyżej 25 mln euro (ochrona środowiska) i powyżej 50 mln euro (transport). Biura regionalne znajdują się w Warszawie, Bukareszcie, Atenach i w Wiedniu. JEREMIE - inicjatywa na rzecz wspierania lepszego dostępu do finansowania rozwoju mikro, małych i średnich przedsiębiorstw w regionach zakwalifikowanych do pomocy. JESSICA - wspólne europejskie wsparcie na rzecz inwestycji w obszarach miejskich. Władze zarządzające programami operacyjnymi będą mogły:
Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej (EUWT)- powstało na mocy Rozporządzenia WE 1082/2006. Uczestnictwo w EUWT jest dobrowolne. Wspomaga realizację projektów i programów współpracy terytorialnej o charakterze transgranicznym, transnarodowym lub międzyregionalnym, w celu wzmocnienia spójności ekonomicznej i społecznej. Mogą to być projekty współfinansowane przez Wspólnotę lub państwa członkowskie (władze krajowe, regionalne, lokalne). System wdrażania środków UE System wdrażania środków UE odbywa się na trzech poziomach: koordynacja, zarządzanie i wdrażanie. I - koordynacja - w zakresie zarządzania NSRO i realizacji krajowych programów polityki spójności koordynację i nadzór sprawuje minister ds. rozwoju regionalnego plus Komitet Koordynacyjny pod przewodnictwem ministra rozwoju regionalnego. Koordynację między celami strategii rozwoju danego województwa, celami i mechanizmami realizacji regionalnych programów operacyjnych polityki spójności, WPR i Wspólnej Polityki Rybackiej sprawuje Zarząd Województwa, wykorzystując w tym celu Komitet Monitorujący Regionalny Program Operacyjny. II - zarządzanie - na poziomie krajowym minister właściwy ds. rozwoju regionalnego, a na poziomie regionów Zarząd danego województwa. Do funkcji instytucji zarządzającej (IZ) należą:
III - wdrażanie - zadania poszczególnych osi priorytetowych wykonuje Instytucja Pośrednicząca, a za realizację całego programu odpowiada IZ. Instytucja Certyfikująca - działa w ramach MRR - ma zapewnić sprawną realizację Narodowej Strategii Spójności i pośredniczyć w płatnościach między KE i beneficjentami. Instytucja Audytowa - Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej.
Statystyczna klasyfikacja regionów Unii Europejskiej Każde państwo UE ma własne rozwiązania administracyjno-polityczne dotyczące regionu. Ujednolicenie regionów w UE - dokonano w latach 70. Terytorialne jednostki statystyczne (nomenclatures d'unites territoriales statistiques - NUTS) - są to jednostki przestrzenne, wykorzystywane do celów statystycznych, wdrażania polityki regionalnej oraz analizy i monitorowania problemów regionalnych.
Poziomy NUTS NUTS-0 - terytorium kraju wyznaczone przez Eurostat - Urząd Statystyczny Unii Europejskiej - wg zasad:
Podział terytorialny UE na jednostki NUTS pokrywa się z podziałami administracyjnymi wszystkich państw. Poziom 1, 2, 3 stanowią szczeble regionalne. Poziom 4, 5 tworzą szczeble lokalne (komunalne). Najważniejsza - NUTS-2 - jednostka średniej wielkości o obszarze około 13,5 tys. km kwadratowych i 2 mln mieszkańców, zalecana do prowadzenia rachunków regionalnych i sporządzania okresowych raportów o sytuacji społeczno-gospodarczej tych regionów. Na tym poziomie określane są regiony kwalifikujące się do pomocy w ramach celu 1 i 2 polityki regionalnej, zaś w ramach celu 3, kwalifikowane są jednostki poziomu NUTS-3.
Podział terytorialny Polski wg Eurostat Polska ma dwa poziomy sztuczne: makroregiony - NUTS-1 utworzone z województw i podregiony NUTS-3 utworzone w wyniku grupowania powiatów. Poziom 4 i 5 tworzą szczeble lokalne (komunalne).
Szesnaście funkcjonujących obecnie w Polsce euroregionów pokrywa swoim zasięgiem cały obszar przygraniczny Polski. Istnieją wyjątki wynikające z dobrowolności przystępowania do euroregionów. Każda jednostka terytorialna i osoba prawna (agencje, uczelnie, stowarzyszenia) może zgłosić akces do euroregionu. Pierwszy euroregion „Nysa” powstał w 1991 r. Tworzą go gminy należące do Polski, Niemiec i Czech. Pozostałe euroregiony to: Bałtyk, Beskidy, Bug, Glacensis, Karpacki, Łyna-Ława, Sprewa-Nysa-Bóbr, Niemen, Pomerania, Pradziad, Pro Europa Viadrina, Puszcza Białowieska, Silesia, Śląsk Cieszyński i Tatry. Stanowienie prawa w UE Prawo pierwotne Prawo wtórne
|
ORGANY I INSTYTUCJE WSPÓLNOT Art. 7 - 9 Traktatu o utworzeniu Wspólnoty Europejskiej przewiduje następujące organy i instytucje wspólnot: Organy Wspólnot:
Instytucje doradcze: 1.)Komitet Regionów 2.)Komitet Ekonomiczno- Społeczny Instytucje finansowe: Europejski Bank Centralny Europejski Bank Inwestycyjny Ciała Pomocnicze:
Parlament Europejski Parlament Europejski to jednoizbowa instytucja UE reprezentująca obywateli państw należących do Wspólnoty, której członkowie są wybierani na 5 lat. Oficjalną siedzibą jest Strasburg, ale w Brukseli odbywa się większość obrad i mieszczą się siedziby posłów. Parlament liczy obecnie 736 posłów (od 2009 r.). Uposażenie i dochody miesięczne:
Kompetencje Parlamentu Europejskiego
RADA UNII EUROPEJSKIEJ Rada UE to główny organ decyzyjny i ustawodawczy z siedzibą w Brukseli. Kompetencje RUE określone są w art. 202 Traktatu o utworzeniu Wspólnoty Europejskiej. Kompetencje:
KOMISJA EUROPEJSKA (Rząd UE) KE (lub Komisja Wspólnot Europejskich) to organ zarządzający i wykonawczy o charakterze ponadnarodowym. W jej skład wchodzi 27 członków - komisarzy (kadencja trwa 5 lat), po jednym z każdego kraju. KE odpowiada za bieżącą politykę Unii, nadzoruje prace jej agencji i zarządza funduszami Unii. Siedzibą jej jest Bruksela. Komisarze nadzorują dyrekcjami generalnymi (odpowiednik ministerstw). Dyrekcje dzielą się na wydziały. Do najważniejszych należą: dyrekcje ds. rolnictwa i obszarów wiejskich, polityki regionalnej, rynku wewnętrznego i usług, zatrudnienia oraz ds. handlu. Kompetencje KE
EUROPEJSKI TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI Europejski Trybunał Sprawiedliwości powstał w 1957 r. Jego siedzibą jest Luksemburg. W jego skład wchodzi po jednym przedstawicielu z każdego państwa oraz 8 rzeczników generalnych. Trybunał Sprawiedliwości jest organem orzekającym i dokonującym interpretacji prawa. Funkcje ETS sprowadzają się do:
Orzeczenia ETS są ostateczne i niepodważalne. ETS działa poprzez Sąd Pierwszej Instancji (orzecznictwo w sprawach osób fizycznych i prawnych) oraz Sąd do spraw Służby Publicznej (spory pomiędzy Wspólnotami a pracownikami unijnej służby publicznej). EUROPEJSKI TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY Europejski Trybunał Obrachunkowy składa się z 27 rewidentów reprezentujących każdy kraj Wspólnoty. Istnieje od 1977 r. ETO prowadzi:
KOMITET REGIONÓW Komitet Regionów został utworzony na mocy Traktatu o Unii Europejskiej i jest przejawem rosnącego znaczenia regionów i polityki spójności. Nadzoruje stosowanie w praktyce zasady subsydiarności w polityce Wspólnoty. (Zasada ta brzmi: dla zapewnienia odpowiedniej efektywności polityki spójności UE Polska będzie dążyć do decentralizacji i dekoncentracji wykonywania zadań związanych z programowaniem i zarządzaniem instrumentami strukturalnymi przez przeniesienie tych kompetencji na szczebel niższy, który zapewnia większą skuteczność i efektywność, tzn. na poziom zarówno centralny, jak i regionalny). Jest organem doradczym Komisji Europejskiej i Rady UE. Liczba członków - maksymalnie 350, w tym 21 reprezentantów Polski. KOMITET EKONOMICZNO-SPOŁECZNY Komitet Ekonomiczno-Społeczny powstał w 1958 r. i jest organem doradczym Komisji, Rady UE i Parlamentu Europejskiego, liczy maksymalnie 350 osób, z Polski 21 przedstawicieli. Komitet doradza i opiniuje m.in. sprawy:
Europejski Bank Centralny Historia Cele integracji finansowej UE zostały zapisane w Raportach: Wernera i Delorsa oraz w traktacie z Maastricht. 1969 r. - na spotkaniu w Hadze przedstawiciele Wspólnoty Europejskiej zdecydowali o wprowadzeniu unii ekonomicznej i monetarnej (założono, że UM powinna być wprowadzona w 1989 r.). Etapy wprowadzania Unii Monetarnej
Kryteria konwergencji:
Nadzór bankowy stanowią:
Grupa kontaktowa - wymiana informacji i nadzór w skali mikro, Komitet Doradczy ds. Bankowości - w skład wchodzą organy nadzoru bankowego i ministrowie finansów; Komitet omawia dyrektywy unijne, regulacje oraz politykę Unii mające wpływ na działalność banków, Komitet ds. Nadzoru Bankowego - w skład wchodzą prezesi banków centralnych oraz przedstawiciele organów nadzoru bankowego poszczególnych państw; zajmuje się sprawami, które mogą negatywnie wpłynąć na stabilność finansową w UE. Europejski Bank Inwestycyjny Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) powstał w 1958 r. na mocy Traktatu Rzymskiego. Bank udziela długookresowych pożyczek dla sektora publicznego i prywatnego na finansowanie projektów w następujących dziedzinach:
Działa na terenie UE i w około 140 krajach na całym świecie. Organy decyzyjne Europejskiego Banku Inwestycyjnego Rada Gubernatorów złożona z ministrów (zazwyczaj finansów) ze wszystkich państw członkowskich - określa ogólną politykę Banku; Rada dyrektorów zatwierdza operacje udzielania i zaciągania pożyczek. Składa się z 28 dyrektorów, w tym 27 nominowanych przez członków, a jeden mianowany przez Komisję Europejską; Komitet zarządzający - to 9. osobowe kierownictwo EBI zajmujące się bieżącym zarządzaniem Banku; Komisja audytowa sprawdzająca przeprowadzane operacje oraz dokumentację.
Wybrane instytucje doradcze Europejska Agencja ds. Bezpieczeństwa Żywności Stoi na straży bezpieczeństwa żywności w krajach UE. Składa się z czterech jednostek organizacyjnych.
Europejska Agencja Środowiska Zajmuje się monitorowaniem stanu środowiska naturalnego. Kierowana jest przez zarząd złożony z przedstawicieli rządów państw członkowskich, przedstawicieli Komisji Europejskiej oraz 2 naukowców wyznaczonych przez Parlament Europejski wspomaganych przez komitet naukowy. Działa od 1994 r. - siedziba mieści się w Kopenhadze. Urząd Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich Jest to wydawnictwo instytucji i organów UE podporządkowane Komisji Europejskiej. Przygotowuje i rozpowszechnia publikacje urzędowe (np. Dziennik Urzędowy UE, Budżet UE, Raport Generalny , biuletyny informacyjne i kilka portali - EUR-Lex, TED, SIMAP, CORDIS oraz własną internetową księgarnię). Urząd Publikacji (OP) Urząd Publikacji UE - działa w charakterze wydawnictwa instytucji unijnych, wydając i rozpowszechniając wszelkie oficjalne publikacje - drukiem lub w formie elektronicznej. Europejski Urząd Doboru Kadr Zajmuje się rekrutacją kadr dla instytucji i innych jednostek UE (konkursy, egzaminy, wybór). Europejska Szkoła Administracji Prowadzi szkolenia dla pracowników UE, kursy o charakterze powszechnym i współpracuje z departamentami szkoleniowymi wszystkich instytucji UE. Europejski Urząd Statystyczny (Eurostat) Jest urzędem Komisji Europejskiej z siedzibą w Luksemburgu. Powstał w 1972 r. Zajmuje się sporządzaniem prognoz i analiz statystycznych dotyczących obszaru UE i EFTA, koordynowaniem i monitorowaniem prac narodowych urzędów statystycznych w celu unifikacji stosowanych przez nie metod badań a także konsolidowaniem statystyk krajowych państw członkowskich. Składa się z Terminali Danych (Bruksela) i Biura Informacyjnego (Luksemburg). Wydaje biuletyn Sigma.
Pomoc publiczna w UE Wg art. 87 ust. 1. Traktatu Ustanawiającego Wspólnotę Europejską (TWE) pomocą publiczną jest wsparcie udzielane przedsiębiorstwu, o ile jednocześnie spełnione są następujące warunki:
Środki z budżetu Unii Europejskiej Środki pochodzące z budżetu UE w myśl Ustawy o finansach publicznych są środkami publicznymi. Zalicza się do nich:
Geneza Unii Europejskiej 1947 - plan Marshalla - 1948 - powstaje: Organizacja Europejskiej Współpracy Gospodarczej (Organizaton for European Economic Cooperation - OEEC) 1960 - OEEC przekształcona na Organizację Współpracy i Rozwoju Gospodarczego (Organization for Economic Cooperation and Development - OECD) 1951 - Europejska Wspólnota Węgla i Stali - EWWiS (traktat ten wszedł w życie 25 lipca 1952 r.) 1957 (25 marca w Rzymie) - Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską - obowiązujący od 1 stycznia 1958 r. - (TWE) 1957 - Traktat: Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom) 1957 - Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne (Parlament Europejski) i Trybunał stały się wspólnymi organami EWWiS, EWG (Wspólnoty Europejskiej) i Euratomu 1967 - Traktat ustanawiający jedną Radę i jedną Komisję dla trzech Wspólnot Europejskich 1986 - Jednolity Akt Europejski (European Single Act - wszedł w życie 1 lipca 1987 r.) 1992 - Traktat z Maastricht, tzw. Traktat o Unii Europejskiej - TUE - (wszedł w życie 1 listopada 1993 r.) Traktat o Unii Europejskiej To umowa międzynarodowa składająca się z siedmiu części, zwanych tytułami (działami): Tytuł I - postanowienia wspólne - istota, cel Unii, Tytuły II-IV - modyfikacja postanowień traktatów założycielskich trzech wspólnot, Tytuły V-VI - współpraca państw członkowskich w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz współpracy w dziedzinie sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, Tytuł VII - postanowienia końcowe. Integralną część traktatu tworzy 17 protokołów i 32 deklaracje. Konstrukcja traktatu oparta jest na trzech filarach:
Ramy prawno-instytucjonalne Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej wyznacza 5 dokumentów: trzy traktaty założycielskie (paryski i rzymskie), Jednolity Akt Europejski oraz Układ o Unii Europejskiej. 1997 - Traktat Amsterdamski 1999 - Agenda 2000 - 2000 - Strategia Lizbońska 2003 - traktat z Nicei 2004 r. 1 maja - data akcesji Polski do Unii Europejskiej
Geneza systemu finansowego Unii Europejskiej 1967 r. - po połączeniu trzech Wspólnot Europejskich, połączeniu uległy też ich budżety, w wyniku czego powstał budżet ogólny Wspólnot (obecnie budżet ogólny Unii). Funkcjonował też: budżet operacyjny EWWiS. Ograniczenie: w budżecie nie może występować deficyt. Środki uzyskiwane są ze składek wnoszonych przez kraje członkowskie. 1970 - ustanowiono system zasobów własnych - do budżetu miały trafiać środki pochodzące z określonych źródeł. System finansowy Unii Elementy składowe systemu finansowego Unii:
Do 23 lipca 2002 r. występował także operacyjny budżet EWWiS. Podstawy prawne tworzenia i realizacji budżetu Rodzaje źródeł prawnych:
Podstawowe zasady budżetowe
Budżet ogólny powinien być całkowicie finansowany z zasobów własnych. Przepisy dotyczące tych zasobów uchwalane są przez Radę UE jednomyślnie, na wniosek Komisji oraz po konsultacji z Parlamentem Europejskim. Perspektywa Finansowa (Financial Perspective) - plan kilkuletni -
Procedura budżetowa Rada oraz Parlament Europejski tworzą tzw. władzę budżetową (budgetary authority) i ponoszą odpowiedzialność za uchwalenie budżetu. Komisja Europejska przedkłada projekt budżetu. Etapy procedury budżetowej (obejmuje okres od 1.09. do 31.12 roku poprzedzającego rok budżetowy): Sporządzenie przez wszystkie instytucje Wspólnoty preliminarzy wydatków na przyszły rok do 1 marca. Na tej podstawie:
Jeśli na początku roku budżet nie jest uchwalony, to miesięczne wydatki nie mogą przekroczyć 1/12 środków uchwalonych w budżecie poprzedniego roku System zasobów własnych Unii Dochody budżetu ogólnego Unii dzieli się na:
Wydatki budżetowe powinny być zasadniczo finansowane zasobami własnymi. Cel istnienia zasobów własnych - zapewnienie autonomii Unii w stosunku do krajów członkowskich. Zasoby własne to kwoty przekazane Unii w sposób nieodwołalny (wpłaty bezpośrednie) na cele finansowania wydatków budżetowych. System zasobów własnych - Traktat rzymski 1970 - nowy system zasobów własnych składa się z ceł, opłat rolnych oraz wpłat z tytułu podatku od wartości dodanej (VAT). Zaczął funkcjonować w 1980 r. 1985 - zasoby własne kształtowane są także mechanizmem kompensacyjnym brytyjskiego wkładu do budżetu. 1988 r. - włączono do systemu zasobów własnych bezpośrednie wpłaty krajów członkowskich powiązane z Produktem Narodowym Brutto. 1994 - stopniowe zwiększanie pułapu dochodów własnych. Obecnie system zasobów własnych oparty jest na decyzji Rady 2000/597/WE - na lata 2000-2006 utrzymanie pułapu zasobów na poziomie 1,27% PNB (od 2003 r. DNB). Zasady przekazywania dochodów do budżetu przez kraje członkowskie:
Główne grupy dochodów Podział zasobów własnych:
Tradycyjne zasoby własne - cła rolne Cła rolne - na mocy porozumienia osiągniętego w 1995 r. w ramach GATT (obecnie Światowa Organizacja Handlu - WTO) - pobierane są przy imporcie produktów rolnych podlegających wspólnej organizacji rynku, a pochodzących z krajów trzecich. Do czerwca 1995 r. funkcjonowały opłaty wyrównawcze. Cel: skompensowanie różnicy między cenami światowymi a na ogół wyższymi od nich cenami stosowanymi we Wspólnocie w ramach wspólnej polityki rolnej. Tradycyjne zasoby własne - składki cukrowe Składki cukrowe pobierane są od producentów cukru, izoglukozy oraz syropu inulinowego i przeznaczone na:
Cła rolne oraz składki cukrowe odgrywają coraz mniejszą rolę w pozyskiwaniu dochodów do budżetu Unii i przykładowo w 1971 r. stanowiły 30,6% dochodów, a w 2003 r. 1,5%. Tradycyjne zasoby własne - dochody z VAT Decyzją Rady z 21 kwietnia 1970 r. wprowadzono podatek VAT. Ustalono jednolitą dla całej Unii stawkę VAT od podstawy opodatkowania. Podstawa opodatkowania
VAT przekazywany do budżetu - maksymalny poziom został ustalony na 1% podstawy opodatkowania. Od 1986-1994 został zwiększony na 1,4%.
W kolejnych latach:
1995 - 1,32; 1996 - 1,24; 1997 - 1,16; 1998 - 1,08; 1999-2001 - 1,00 2002-2003 - 0,75 Od 2004 - 0,50. Tradycyjne zasoby własne - tzw. czwarte źródło (wpłaty bezpośrednie) Ogólna zasada pozyskiwania środków w formie bezpośrednich wpłat krajów członkowskich polega na:
Wpłaty poszczególnych krajów są proporcjonalne do ich udziału w tworzeniu PNB Unii jako całości. Komisja Europejska ustala, ile na dany rok budżetowy wynosi jednolity dla wszystkich krajów członkowskich odsetek, który ma zastosowanie do wyliczenia kwoty środków, jaką powinny te kraje wpłacić do budżetu Pozostałe dochody Mają niewielkie znaczenie np. w 2003 r. 1,9% wszystkich dochodów. Przykładowe źródła tych dochodów:
Wydatki budżetowe Wydatki budżetowe dzielą się na dwie kategorie:
Wydatki wg perspektywy finansowej Wg nowej klasyfikacji wydatki zostały ujęte jako środki na zobowiązania, na które składają się następujące tytuły:
W grupie tej znajdują się nakłady na Wspólną Politykę Rolną i rybołówstwo oraz ochronę środowiska. Wydatki na wsparcie rynkowe na rolnictwo (bez środków na zmiany strukturalne) nieco maleje z 36% w 2007 r. do 34% w 2013 r.
Są to m.in. wydatki na ochronę konsumenta oraz zdrowia, kulturę, młodzież, sektor audiowizualny („obywatelstwo) oraz ochronę granic (zwalczanie nielegalnej imigracji, narkotyków itp.), politykę azylową, tworzenie instytucji, współpracę sądową itp. (sumy wydatków niewielkie).
Wydatki na pomoc przedakcesyjną, pomoc rozwojową i żywnościową dla państw trzecich oraz na nowy instrument europejskiego sąsiedztwa i partnerstwa (Europejska Polityka Sąsiedztwa), finansujący rozwój biedniejszych państw Wschodniej i Południowej Europy oraz Afryki Północnej, sąsiadujących z rozszerzoną UE.
Wydatki na administrację rosną z 5% całości środków na płatności do 6% pod koniec okresu obowiązywania Perspektywy. 6. Wyrównania W latach 2007-2009 przewidziano kompensaty dla Rumunii i Bułgarii. Transfery Polski w l. 2007-2013
Przeznaczenie środków
Warunki korzystania ze środków UE Ułatwienia:
|