14. Twórczość B. Schulza (koncepcja mityzacji rzeczywistości, poetyckość języka, wpływ psychoanalizy, oniryczność)

• dwie książki: „Sklepy cynamonowe” (1933 rok; pod protekcję Zofii Nałkowskiej) oraz „Sanatorium pod klepsydrą” (1937 rok)

• obydwa tomy to zbiory opowiadań pisanych w pierwszej osobie

• dorosły narrator ewokuje wspomnienia z dzieciństwa

• akcja rozgrywa się na pograniczu dwóch epok: XIX - wiecznej zastanej kultury mieszczańskiej oraz XX - wiecznej nowoczesności

• przełom oglądany jest z perspektywy pesymisty i aurze dekadencji

• piękno znajduje się w regresie form materialnych

• wyraźna estetyka brzydoty i choroby

• antywaloryczność łączy się z poczuciem kryzysu i krytyką współczesnej kultury

• główny bohater jest świat, który charakteryzuje się monstrualną przejrzystością, chorobliwym rozbuchaniem materii, fizycznym i umysłowym zwyrodnieniem jego przedstawicieli

• warstwę intersubiektywnie sprawdzalną Schulz opisuje bardzo

• proza Schulza jest silnie osadzona w tradycji (z uwagi na opozycję wobec panującego w międzywojniu realizmowi jest zaliczany do awangardy)

• zaciera granicę między światem realnym a snem, marzeniem a mitopodobym wydarzeniem

• mit to kategoria najbardziej podstawowa w pisarstwie Schulza

• nie ma na myśli, którejś z gotowych mitologii

• chodzi o żywy mit tkwiący w podświadomości człowieka, zwłaszcza w odczuciach dzieciństwa

• wyraźnie nawiązuje do archetypów Junga

• nie jest to mitologizacja prywatna; jest wyraźnie osadzona w tradycji biblijnej i helleńskiej

• dąży do odtworzenia prawd wspólnych całej ludzkości

• bohater często wchodzi w rzeczywistość równoległą do realnej

• ukryta rzeczywistość nie jest jednoznacznie radosna; może być koszmarem

• jest na pewno bujna, naładowana możliwościami, poetycka i zmysłowa

• dzieła Schulza to walka ze śmiercią z pozycji materialisty, piewcy materii

• świat pozagrobowy jako zdegenerowana forma materii

• zakłada jednorodność różnych form materii co uprawnia go do ingerencji w ich struktury

• jednym z najważniejszych motywów mitologicznych jest Księga

• jest to symbol wiedzy tajemniczej; istnieje w mitycznym poza - czasie

• znajdują się w niej odpowiedzi na wszystkie pytania

• w jej wyobrażeniu krzyżują się różne inspiracje (przede wszystkim wywodzące się z żydowskiej tradycji religijnej)

• wykorzystuje tylko niektóre elementy tych wierzeń

• wszystko wplata w przeżycia dziecka samodzielnie poszukującego ukrytego sensu w słowie pisanym

• dzieciństwo u Schulza to okres genialny

• oniryzm u Schulza jest bardzo charakterystyczny

• całe opowiadania się snopodobne

• tam nikt nie śpi, nie są to relacje z marzeń sennych danej postaci

• wszystkie opowiadania są oparte na mechanizmie snu (fantastyczność a jednocześnie materialność, podważenie zasad logicznych)

• u podłoża fabuł leży mitomania dziecka o rozbuchanej wyobraźni

• świat Schulza jest bardzo poetycki (wyraźne analogie do Leśmiana)

• proza silnie zmetaforyzowana

• barokowe zdania rozrastają się, tworzą ciągi

• wyraźne poszukiwanie właściwych określeń wśród ich bogactwa, wśród pewnego naddatku słownego terminów oddających rozwój materii

• poznanie ma charakter dynamiczny

• życie to nieustające przemiana, dzianie się

• płynność strumienia życia

• płynny stosunek między rzeczą a słowem

• rzeczy, procesy, pory roku czy dnia podlegają animizacji i personifikacji; przypisuje się im odrębny byt i samodzielną wolę

• zrazem dziwny, mistyczny świat wciąż posiada realne odniesienia

• dystans jest zbudowany poprzez użycie języka scjentyficznego

• erotyzm w prozie i grafice Schulza ma charakter perwersyjny

• jest zakorzeniony we wzorach ekspresjonistycznych

• znajduje się w kręgu oddziaływania modernizmu polskiego i austriackiego

---