Życie polityczne pod zaborami w II poł. XIX w.

podręcznik, str. 229-234

1. Ruch robotniczy: polscy socjaliści i komuniści

Nazwa ugrupowania	Przywódcy	Program / działalność
Międzynarodowa Socjalno-Rewolucyjna Partia Proletariat- 1882 „Wielki Proletariat” Drugi Proletariat 1888	Ludwik Waryński * Stanisław Kunicki, * Maria Bohuszewiczówna Ludwik Kulczycki	- walka klasowa robotników- ustawodawstwo socjalne, równość społeczna) - odrzucenie hasła walki o niepodległość ( internacjonalizm)- powszechna rewolucja - strajki i akty terroru ( zamachy)
PPS- Polska Partia Socjalistyczna- 1892 PPS- Frakcja Rewolucyjna - 1906 PPS- Lewica- 1906 ( internacjonalizm rewolucyjny)- udział w rewolucjach w Rosji, Niemczech, hasła marksistowskie)	Józef Piłsudski Stanisław Wojciechowski Feliks Perl * Bolesław Limanowski * Stanisław Limanowski * Feliks Kon * Maria Koszutska	- walka o idee socjalistyczne poprzez drogę parlamentarną ( skrócenia dnia pracy, równouprawnienie, ubezpieczenie, powszechna prawa obywatelskie) - walka o niepodległość- nadzieja na konflikt między zaborcami- tzw. nurt niepodległościowy - siatka konspiracyjna w zaborze rosyjskim, - współpraca z PPS ( Polską Partią Socjalno- Demokratyczną Galicji i Śląska Cieszyńskiego) z zaboru austriackiego, - zamachy terrorystyczne w okresie rewolucji 1905 r. - Organizacja Bojowa- ( „krwawa środa”- 15 VIII 1906)- walka z caratem
SDKP - Socjaldemokracja Królestwa Polskiego - 1893 SDKPiL- Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy- 1900	Julian Marchlewski Róża Luksemburg Feliks Dzierżyński	- rewolucja proletariacka, - krytyka programu niepodległościowego- tzw. nurt rewolucyjny - małe poparcie społeczne
PPSD- Polska Partia Socjaldemokratyczna Galicji i Śląska 1897 Galicja	Ignacy Daszyński Jędrzej Moraczewski	program niepodległościowy walka o prawa socjalne robotników wsparcie dla spółdzielczości powszechne prawo wyborcze

2. Ruch narodowy: endecja ( Narodowa Demokracja); * Wszechpolacy ( „Przegląd Wszechpolski)

Nazwa ugrupowania	Przywódcy	Program/ Działalność
Liga Polska - 1887 * Szwajcaria	* Zygmunt Miłkowski ( pseud. T.T. Jeż) Roman Dmowski - * „Myśli nowoczesnego Polaka” ( faktyczny program) * Jan Ludwik Popławski - Zygmunt Balicki- Związek Młodzieży Polskiej „Zet”	- walka o polskie państwo narodowe - etyka egoizmu narodowego- najważniejsze dobro narodu ( solidaryzm społeczny), świadomość narodowa - największe zagrożenie dla polskości to germanizacja, - nadzieja na autonomię w związku z Rosją - antysemityzm, - działalność oświatowa - kulturalna wśród chłopów- TON ( Towarzystwo Oświaty Narodowej)- zab. rosyjski, Śląsk - walka z nacjonalizmem ukraińskim i białoruskim, socjalistami i komunistami
Liga Narodowa- 1893
* Stronnictwo Narodowo- Demokratyczne- Narodowa- Demokracja ( endecja) - 1897

3. Ruch ludowy: chłopski

Stojałowczycy	Franciszek Stelczyk Ks. Stanisław Stojałkowski	sSpółdzielnie oszczędnościowo-pożyczkowe nauka społeczna Kościoła poprawa bytu najbiedniejszych
SL- Stronnictwo Ludowe- 1895	* Jakub Bojko, * Jan Stapiński	- największe wpływy w Galicji, - obrona interesów chłopów wobec ziemian, - deputowani w Sejmie Krajowym, - walka o prawa wyborcze, reformy oświatowe, - współpraca z endecją - współpraca z PPS,
PSL- Polskie Stronnictwo Ludowe- 1903 PSL- „Piast”- 1913 PSL- Lewica- 1913	Wincenty Witos Jakub Bojko Jan Stapiński

---