Herbert Spencer i ewolucjonizm

Krótki życiorys:

- angielski pisarz, filozof, socjolog;

- urodzony 27 kwietnia 1820 r. w Derby w Anglii, w rodzinie nauczyciela szkoły i członka sekty metodystów, zmarły 8 grudnia 1903 r. w Brighton;

- z zawodu inżynier, jako samouk studiował nauki przyrodnicze, główny przedstawiciel ewolucjonizmu w XIX w.

- od 1841 r. związał się z działalnością polityczną - skierowanie zainteresowania ku sprawom społecznym;

- 1858 r. praca nad stworzeniem systemu filozofii ewolucjonistycznej (programu systemu filozofii syntetycznej);

Poglądy i teorie:

- Zwolennik teorii Darwina

- Autor systemu filozofii syntetycznej napisał dzieło System filozofii syntetycznej, jest to 10-tomowa synteza pozytywizmu i ewolucjonizmu gdzie próbuje dzieje przyrody, społeczeństwa i kultury wyjaśnić w oparciu o interpretowaną w duchu Darwina zasadę ewolucji.

Ewolucja

- Spopularyzował termin ewolucja, używając go nie tylko w naukach biologicznych ( min. W transformizmie biologicznym) ale również w ekonomii i socjologii.

Zawdzięczamy mu najkrótszą „definicję” teorii ewolucji jako idei „przeżywania najlepiej dostosowanych” był jednocześnie twórcą koncepcji darwinizmu społecznego, w myśl którego zasady doboru naturalnego działają także na poziomie ludzkich społeczeństw - przyczyniając się do sukcesu lub niepowodzenia całych grup.

Jest autorem ewolucji którą mamy obecnie.

- rzecz, która podlega rozwojowi, nie jest niezmienna, lecz podlega zmianom

• przemiany dokonują się stale i stopniowo

• dokonują się w jednym kierunku, wedle jednego prawa

• rozwojowi podlega cały wszechświat we wszystkich swoich częściach

• rozwój jest powszechnym prawem świata

• cechy rozwoju:

• rozwój polega na różnicowaniu się części

• rozwijający się układ potęguje swą zwartość, a także określoność, porządek, równowagę

• w rozwoju układ przechodzi od stanu jednorodności do stanu różnorodności, od stanu luźniej do ściśle związanego i od stanu nieokreślonego i chaotycznego do bardziej określonego i uporządkowanego

• prawo rozwoju jest powszechne, działa wszędzie: w formowaniu się systemów słonecznych, tworzeniu się ciał chemicznych, organizmów, umysłów, społeczeństw, kultur

• działa tak samo w świecie nieorganicznym, nadorganicznym, społecznym jak i organicznym

• wszystkie dziedziny zjawisk mogą i powinny być w nauce włączone do jednego systemu i traktowane wedle jednej zasady

• rozwój, różnicując i związując układy, nadaje im coraz większą równowagę i przez to udoskonala je; jest więc postępem

• postęp ma wszakże granice: gdy dojdzie do równowagi, to już nie może postępować dalej naprzód i zatrzymuje się, a nawet zaczyna się cofać, bo każda równowaga jest niestała, nie może się stale utrzymać

• w dziejach świata następują kolejno po sobie okresy dwojakiego rodzaju: postępujące naprzód i cofające się

• filozofia Spencera miała charakter monistyczny, a jedyne prawo, jakie uznawał, było zaczerpnięte z nauk przyrodniczych, było prawem przyrody, innych praw niż prawa przyrody nie uznawał; jego monizm był naturalistyczny

• w wszelkim rozwoju widział proces mechaniczny

• krytykował teorie teologiczne, które tłumaczyły rozwój ludzkości wolą Opatrzności

• polemizował z teoriami bohaterów, przypisującymi rolę głównej (jeżeli nie jedynej) siły sprawczej w historii wybitnym jednostkom

• poddawał krytycznej ocenie teorie zwolenników woluntaryzmu, przeczących istnieniu przyczynowości i powtarzalności w zjawiskach społecznych

• dowodził, że ewolucja prowadzi od społeczeństwa militarnego, w którym władza spoczywa w rękach przywódcy, a jednostki podlegają przymusowi państwa, do społeczeństwa industrialnego, którego cechą jest daleko posunięta wolność osobista jednostki, oparta na sympatii i prawie; w społeczeństwie industrialnym współdziałanie między ludźmi jest dobrowolne, podobnie jak dobrowolna jest każda transakcja handlowa

Ewolucjonistyczna psychologia i teoria poznania wg. Spencera

• dla ewolucjonizmu Spencera biologia była punktem wyjścia ale najwięcej ewolucjonizmu stosował w psychologii i humanistyce.

• uważał, że zjawiska psychiczne stanowią ogniwa ogólnego rozwoju przyrody organicznej;

• formy umysłu powstały przez dostosowanie się do warunków życia, nie są pierwotne ani niezmienne

• wytworem rozwoju są nie tylko formy umysłu, ale nawet sam umysł; jest narzędziem potrzebnym organizmowi do zachowania życia i dlatego powstał

• zjawiska psychiczne stanowią ciągły szereg i można je sklasyfikować podobnie jak ewolucję organizmów;

• umysł, tak samo jak organizm, formułuje się zależnie od otoczenia

• Spencer zainicjował relatywizm biologiczny, twierdził, że poznanie jest zależne od organizmu poznającego, od jego przystosowania się do potrzeb i warunków życia.

Etyka ewolucjonistyczna

• Spencer był przekonany, że nie ma innych praw poza prawami przyrody - prawa życia i walki o byt;

- dobre jest postępowanie, które jest zgodne z przyrodą i przystosowane do niej;

• dobre i moralne jest tylko to, czego wymaga życie i jego rozwój;

• twierdził, że wartość moralna jest wartością tymczasową i przestanie obowiązywać, gdy rozwój ludzkości dojdzie do kresu, bo wtedy ludzie będą już całkowicie przystosowani i normy moralne nie będą potrzebne;

Dzieła:

- Statystyka społeczna - 1850 - Teoria populacji - 1852 - System filozofii syntetycznej - 10 t. (1862-1896)

- Obyczaje i zwyczaje - 1854 Zasady biologii - (1864-1867)

- O prawodawstwie - 1853 Zasady socjologii - (1876-1896)

- Autobiografia - 1904 Zasady etyki, w 2 tomach - (1879 - 1898)

Zasady psychologii - (1870-1872)

---