„MYŚL WCZESNOCHRZEŚCIJAŃSKA I KATOLICKA WOBEC CIAŁA”

CZĘŚĆ I

CZŁOWIEK I JEGO CIAŁO W NAUCE KOŚCIOŁA I FILOZOFII WCZESNOCHRZEŚCIJAŃSKIEJ

W koncepcjach antropologicznych, właściwych filozofii i teologii chrześcijańskiej w całym ich przebiegu historycznym przyjmowano status ontyczny człowieka jako bytu złożonego z ciała i duszy rozumnej. Podstawowym kanonem chrześcijaństwa jest założenie wyższości duszy nad ciałem. Zadaniem duszy jest poznanie w sensie ostatecznym Boga, a więc osiągnięcie szczęścia i zbawienie przez człowieka (albo w całości, albo tylko przez duszę w zależności od ujęcia).

U zarania myśli chrześcijańskiej pojawiły się różne trendy i sposoby ujęcia relacji między duszą a ciałem, wynikające z rozmaitych wpływów, które podlegało wczesne chrześcijaństwo. Na skutek ich działania wykształciła się po kilku wiekach z chaosu, gdyż kościół nie wypracował jeszcze swej głównej doktryny - pewna określona, posiadająca stałe założenia i elementy wizja człowieka. Stanowiła ona podstawę nowych ujęć, modyfikacji, pojawiających się w późniejszych nurtach chrześcijańskich: katolickich, prawosławnych i protestanckich.

Wczesna doktryna chrześcijańska stanowiła wiele negatywnych ocen i postaw wobec ludzkiej cielesności. Do afirmacji cielesności przyczynił się rozwój tendencji reformistycznych podczas pontyfikatu Leona XIII. Obecne zmiany te zachodzą w wyniku silnych oddziaływań związanych z Soborem Watykańskim II, który miał na celu najlepsze przystosowanie nauki Kościoła do problemów współczesnego świata. Niebagatelną rolę odegrał w przewartościowaniu stosunku do ciała ludzkiego szybko postępujący rozwój wiedzy i nauki. Kulminacją pozytywnego zainteresowania problematyką ciała na gruncie katolicyzmu stały się m.in. filizoficzno-teologiczne badania Karola Wojtyły nad trancendowaniem osoby w czynie oraz JPII nowoczesna interpretacja przekazów biblijnych.

Wg JPII refleksja znajdująca się w Księdze Rodzaju jest prawdziwym początkiem teologii ciała. Teologia może być również teologią ciała. Przez to, że Bóg (słowo) stał się ciałem weszło niejako głównymi drzwiami do teologii. Wcielenie oraz wyrastające z niego odkupienie stało się też ostatecznym źródłem sakramentalności małżeństwa.

JPII i za nim szkoła lubelska oraz filozofowie z nią związani nie zauważają, iż istotna rolę w przewartościowaniu funkcji ciała w myśli chrześcijańskiej dokonali przedstawiciele filozofii rosyjskiego prawosławia (Sołowiow, Mereżkowski, Rozanow,Bierdiajew) oraz myśliciele protestanccy, nawiązujący do poglądów Pawła z Tarsu.

Antropologia starotestamentowa, stanowiąca istotne zaplecze chrześcijaństwa, pojmująca również człowieka jako złożenie ciała i duszy została w pierwszych wiekach wzbogacona o orficko-pitogorejsko-platonską koncepcję „ciała jako więzienia” duszy. Sprzyjało to rozwojowi i pogłębianiu refleksji nad problemami upadku, grzechu i odkupienia.

Wzbogacenie to rozszerzyło pole teoretycznych, filozoficznych i teologicznych dociekań oraz praktyczno-religijnej aktywności; z drugiej natomiast zaważyło w znaczny sposób i na wiele wieków na negatywnym pojmowaniu ludzkiej cielesności. Nie sprzyjało to również istniejącej w nauce kościoła i filozofii chrześcijańskiej tendencji przeciwstawnej, afirmującej istotną funkcję ludzkiego ciała, jako obrazu Boga, miejsca, gdzie pojawia się Duch Święty i elementu niezbędnego do zbawienia, do zmartwychwstania człowieka.

Negatywny stosunek do ciała potwierdzały i pogłębiały neopitagoreizm, filozofia Filona Aleksandryjskiego, sytuująca je na najniższym poziomie w hierarchii bytów, Ploton, gnostycyzm, który wywarł wpływ na rozmaite sekty, zgromadzenia. Z tego względu zawierały one wiele elementów gnostyckich (np. traktowanie ciała jako składnika zbędnego, przeszkadzającego w zbliżeniu się do Boga).

Ważną rolę odegrał też, trwający przez 4 wieki, wrogi stosunek do chrześcijaństwa, za nim stało się religią panującą. Na ujemny stosunek do ciała wpływały również niektóre teorie np. koncepcje propagujące przesadną ascezę (złe ciało, dobra dusza).

Rozdział I Helleńskie(religijne i filozoficzne) źródła chrześcijańskiej koncepcji ciała - od orfizmu do gnozy.

→ źródeł antropologii chrześcijańskiej można doszukiwać się poza Biblią w orfizmie (helleńskiej religii i filozofii)

→ orfizm (od króla Tracji - Orfeusza; początek VII-VI w p.n.e., a koniec V-IV w p.n.e.) zmienił orgiastyczny i erotyczny kult Dionizosa na głębszą religię opartą na przeżyciu (sacrum), czystości sumienia, praktyce ascetycznej

→ antropogeneza człowieka (powstanie człowieka):

• Człowiek powstał z popiołów ciał Tytanów, posiadła naturę dobrą-duchową pochodzącą od Dionizosa i naturę złą-cielesną wywodzącą się z popiołów tytanów

• Ciało jest więzieniem dla pierwiastka boskiego czyli duszy

• Kategorie duszy:

1. dusze cierpiące ze względu na pochodzenie i przewinienia religijne w poprzednich wcieleniach życiu doczesnym

2. dusze, które dzięki czystemu życiu są godne istnienia wiecznego i szczęśliwego

3. dusze, które popełniły zbrodnie, których nie można odpokutować, które zasłużyły na mękę

→ ORFIZM - zakładał dualizm duszy i ciała, dusza posiadała wyższość nad napiętnowanie grzechem; dusza pierwiastek boski, który dąży do Boga, zbawienia, grzechem obarczona jest i dusza, i ciało; dusza zabiega o oczyszczenie z grzechu (oczyszczenie dusz za pomocą kar w kolejnych wcieleniach).

→ ORFIZM ODDZIAŁYWAŁ NA POGLĄDY:

• PITAGOREJCZYKÓW

• dusza istnieje niezależnie od ciała; - dusza trwa po śmierci ciała; - dusza doskonalsza od ciała;

• dusza musi odpokutować za grzechy na ziemi; - ciało jest więzieniem dla duszy

• misteria (praktyki religijne) mają zapobiegać niszczeniu

• PLATONA

• dusza jest czynnikiem życia, bez którego ciało jest martwe; -dusza tylko chwilowo łączy się z ciałem

• misteria orfickie

• dusza: 1) ujęcie szersze: składa się z części rozumnej, impulsywnej, zmysłowej; 2) ujęcie węższe: to tylko część rozumna niczym nie związana z ciałem

→ UJĘCIE SUBSTANCJONALNE

• KARTEZJUSZ

• Ciało nie może bezpośrednio wpłynąć na to by cokolwiek zmieniło się w duszy, ani dusza na jakiekolwiek zmiany w ciele, to jednak owe substancje mogą wpłynąć na zmianę kierunku tego, co dzieje się w drugiej substancji. Substancje duszy i ciała są tak od siebie różne, że nie mogą na siebie oddziaływać i tego nie czynią i nie muszą czynić, gdyż wyręcza je w tym Bóg

• SPINOZA

• dusza i ciało to dwie zalety tej samej substancji - Boga. Dualizm duszy i ciała jest pozorny, ponieważ wprowadza dwie nazwy dotyczące tej samej substancji, a mianowicie Boga.

→ W ANTYKU HELLEŃSKIM WYODRĘBNIŁY SIĘ DWA PODSTAWOWE NURTY ANTROPOLOGICZNE

• NURT DIONIZYJSKI

- deklarował sens życia, wartości doczesne, cielesne i zmysłowe. Wprowadzał do kultu religijnego potrzebę rozwoju sprawności fizycznej, artystycznej i intelektualnej. Rywalizacja olimpijska była przejawem wiary, stanowiła formy praktyki sakralnej. Wszechstronne wychowanie zalecające równomierny rozwój ciała i intelektu. Kładziono nacisk na edukację cielesną

• NURT APOLLIŃSKI

POGLĄDY PLATONA

• ORIENTACJA DIONIZYJSKA

• akceptował Zeusa, Dionizosa, Erosa;  równomierne doskonalenie ciała;  Dionizosowi pisząc dramaty

• cześć oddawana Zeusowi w igrzyskach;  Erosowi pisząc o cielesności i preferencjach seksualnych

• pochwała cielesności na gruncie „Paidei”, „Kalokagatii”;  akceptuje miłość erotyczną, kult Erosa

• ORIENTACJA APOLLIŃSKA (ORFICKO-PITAGOREJSKA)

• marność, podrzędność przemijającej materii ciała ludzkiego, w stosunku do idei trwałych i wietrznych

• ciało - źródło doczesnego zła i nieszczęść

NEOPITAGOREIZM

• człowiek to mikrokosmos;  dusza ludzka jest spokrewniona z Bogiem, pozamaterialna i niezależna

• koncentracja na własnościach duszy

• duszę należy udoskonalać za pomocą cnót moralnych

GNOSTYCY CHRZEŚCIJAŃSCY

• ciało jest złe i należy je potępiać;  utożsamiali duszę z człowiekiem

• środkiem wyzwolenia z ciała jest doznanie objawienia Boga

Rozdział II Człowiek i jego ciało w perspektywie Starego i Nowego Testamentu.

STARY TESTAMENT (opis stworzenia człowieka przedstawiony został w Księdze Rodzaju)

• człowiek to jedność psychofizyczna, ma wymiar cielesny

• Księga Rodzaju - pozytywny stosunek do ciała ludzkiego

• stworzenie ciała jest początkiem ludzkiej egzystencji

→ pierwszy starotestamentalny opis człowieka:

• ma charakter kosmologiczny gdyż jest włączony w cykl 7-dniowego stworzenia świata mówi się, że Bóg stworzył człowieka na obraz i podobieństwo Boga jako mężczyznę i niewiastę

• podkreślenie ciała w miłości małżeńskiej do prokreacji

• człowiek ma wypełniać przez jedność cielesną (K-M) obowiązki wobec Boga

 opis ten ma charakter teologiczny, ponieważ określa stosunek człowieka do Boga

→ drugi opis stworzenia człowieka ma akcent antropomorficzny

• człowiek ukształtowany z prochu ziemi, Bóg tchnął w jego nozdrza oddech życia

• cielesność ma status nadprzyrodzony, bo jest odzwierciedleniem intencji Boga

• ciało ma nieodzowny związek z materią tj. prochem

• Adam stworzony z prochu i natchniony życiem, w drugiej kolejności powstała Ewa

• jedno ciało jest źródłem podziału na mężczyznę i kobietę

• z żebra Adama Bóg ukształtował kobietę i przyprowadził do człowieka

• rozdwojenie umożliwiło miłość i prokreację

• małżeństwo pieczętuje cielesną jedność

• Stary Testament podkreśla fundamentalne znaczenie cielesności w procesie powstania człowieka

• ciało ma właściwości nadprzyrodzone, bo jest intencją Boga

• Stary Testament jest apoteozą cielesności

• grzech pierwotny zerwał umowę z Bogiem i doprowadził do zaniku bezpośredniej więzi z Bogiem

• człowiek jako całość został napiętnowany grzechem, ciało zostało skazane na śmiertelność w życiu doczesnym

• ciało kierowane wolą duszy, zostało ukarane i pozbawione przywilejów z okresu rajskiego

• ciało i dusza utraciły status doskonałości

• ciało i dusza zostało skazane na oczekiwanie zbawiciela, który odkupi grzech pierworodny i za pomocą zmartwychwstania ciało powróci do pierwotnej niewinności

• ciało nie było napiętnowane złem (Ks.Rodz.)

Ewangelia św. Mateusza

• źródłem grzechu jest dusza - wolny wybór Adama i Ewy

• ciało Maryi jest podstawą boskiego poczęcia, możliwość kreowania za jego pomocą istot boskich

NOWY TESTAMENT

• ciało zostaje wyniesione przez: sakrament małżeństwa, dziewictwo

• Jezus występuje przeciw popędom, pożądaniom, które obniżają cielesność

• w ciele może zamieszkać światło usuwające ciemności w drodze do zbawienia

• dzięki cielesności możemy zabiegać w życiu doczesnym o zbawienie

• pozytywny stosunek do cielesności Jezus ujawnia uzdrawiając chorych, ulecza duszę a ciału przywraca światło

• przywracanie zdrowia cielesnego jest świadectwem miłości Boga wobec wiernych

• ciało ludzkie jest miejscem gdzie przebywa Duch Święty (Kor)

PAWŁOWA TEORIA REKAPITULACJI (Rzym) to, co straciliśmy w Adamie, odzyskaliśmy w Chrystusie; Chrystus dał początek odkupionej ludzkości. Odkupienie pojawi się po zmartwychwstaniu duszy i ciała. Teoria ta potępia uczynek Adama, który jest źródłem grzechu

Teoria rekapitulacji uświęca i oczyszcza ludzką cielesność, wyznacza jej funkcję oręża.

• w Nowym Testamencie śmierć ciała nie jest ostatecznym kresem człowieka

śmierć jest pomostem do życia wiecznego

Rozdział III Wczesnochrześcijańska myśl filozoficzna i teologiczna wobec problematyki ciała.

We wczesnym chrześcijaństwie powstały dwie przeciwstawne tendencje w pojmowaniu ontologii człowieka:

1. orientacja orficko-platońsko-gnostyczna

• podważa pozytywne znaczenie ciała w procesie zbliżenia się do Boga

• ciało jest przeszkodą, ograniczeniem, źródłem wszelkiego zła i nieszczęść, przekleństwem człowieka

• jedynie dzięki duszy, po spełnieniu wielu warunków można osiągnąć szczęście i zbawienie

• dusza chce uwolnić się z ciała, aby zbliżyć się do Boga i osiągnąć szczęście i zbawienie

• rozdźwięk ontologiczny między cielesnością a duszą

• koncepcja wędrówki dusz, koła żywotów i kolejnych wcieleń

• wyższość dusz nad ciałem

1. kierunek biblijny, jako źródła znajdują się w Starym i Nowym Testamencie

• człowiek to ciało i dusza, dwa najważniejsze komponenty

• ciało i dusza mają właściwości, które się dopełniają

• ciało i dusza to składniki niezbędne do zbawienia

• ciało niezbędne do zbliżenia z Bogiem

Przedstawiciele:

• Aureliusz Augustyn i Ireneusz

ŚCIERANIE SIĘ OBU TENDENCJI



KWADRATUS

• refleksja o człowieku o znamionach nurtu orficko-pitagorejsko-platońskiego

- dusza skażona jest piętnem grzechów i przebywa w ciele jak w więzieniu

• refleksja biblijna

- jedność duszy i ciała; ponieważ dusza ożywiając ciało od wewnątrz tworzy z nim całość, czyli człowieka

- dusza prowadzi do zbawienia

SEKTY, KTÓRE KIEROWAŁY SIĘ GNMOSTYCKĄ WIZJĄ CZŁOWIEKA

• antynomizm - negowali cielesność, przypisywali zło materii, odrzucali zmartwychwstanie ciała, ponieważ to siedlisko zła

• Apellici - wierzyli w preegzystencję duszy. Ciało to więzienie duszy, które upadły i za karę zostały połączone z ciałem przez śmierć duszy możemy wyzwolić się z ciała, które jest skazane na wieczne potępienie i nie może doznać zmartwychwstania. Ciało Chrystusa było dla nich pozaziemską formą materii

IRENEUSZ

• nauka skierowana przeciw gnozie

• człowiek to całość złożona z ciała i duszy

• należy poznać duszę człowieka jako ściśle jednostkową

• duszę i ciało musi spotkać potępienie za doczesne uczynki

• dusza jest materialna, może być przypisana do jednego ciała

• zmartwychwstanie dotyczy całego ciała

ORYGNES

• źródłem zła nie jest Bóg, materia, ani ludzkie ciało. Zło wynika z nadużywania wolności. To człowiek przeobraża świat w dobrym lub złym kierunku. Wolność zapewnia człowiekowi dusza. Człowiek na skutek błędnej decyzji zamknął się i uwięził w ciele. Bóg ukarał go nie materią, lecz pożądliwością cielesną. Umieszczenie ducha w ciele jest karą za grzechy. Im większy grzech, tym brzydsze ciało. Ciało za karę, zostało uczynione siedliskiem pożądliwości. Głosił, że do zjednoczenia z Bogiem potrzebna jest jedynie przemiana duszy

APELLICI

• człowiek to jedność duszy i ciała

• śmierć dotyczy człowieka w całości

• dusza jest materialna i śmiertelna

ŚCIERANIE SIĘ OBU TENDENCJI



GRZEGORZ Z NYSY

• nurt orficko-platońsko-gnostycki:

- materia ulega duchowemu działaniu Boga, obejmuje ideę niematerialności duszy ludzkiej

• nurt biblijny

- człowiek stworzony na obraz i podobieństwo Boga

- dusza zaczyna istnieć równocześnie z ciałem, jest nierozdzielna od człowieka

- podział na ciało, duszę i ducha

NEMEZJUSZ

• nurt biblijny:

- dusza w okresie życia człowieka związana jest z cielesnością

- głosi wyższość duszy nad ciałem o podporządkowaniu ciała duszą, to dusza kieruje ciałem, modyfikuje je i zmienia

• nurt orficko-platońsko-gnostycki:

- człowiek składa się z duszy, ciała i intelektu

- człowiek jako połączenie duszy z ciałem, został wyposażony w poznanie intelektualne

- dusza tworzy formę ciała, dusza jest bytem nieśmiertelnym, istnieje niezależnie, uwalnia się po śmierci ciała

ŚREDNIOWIECZE → AURELIUSZ AUGUSTYN→ NOWA ANTROPOLOGIA CHRZEŚCIJAŃSKA

• nurt orficko-platońsko-gnostycki:

- dusza zgrzeszyła i za karę została połączona z ciałem. Ciało stało się dla duszy więzieniem

• nurt biblijny:

- dusza naznaczona jest piętnem grzechu, ale wynika to ze złego postępku Adama. Człowieka pojmował jako istotę uduchowioną, skierowaną ku Bogu. Dusza nie jest równorzędna ciału w życiu doczesnym. Podkreślał wyższość duszy nad ciałem. Człowiek w duszy odnajduje Boga. Dusza a nie ciało poznaje Boga. Dusza w przeciwieństwie do ciała jest nieśmiertelna. Dusza jednak nie jest wyobcowana - jest związana z cielesnością.

- ostatecznie dochodzi do wniosku, że to ciało przebywa w duszy. Ciało nie może być źródłem zła, może być jedynie przeszkodą w poznaniu Boga

AURELIUSZ AUGUSTYN

→ teoria illuminizmu (wyklucza negatywne oddziaływanie ciała na duszę)

• łączność duszy i ciała

• podkreślone przyrodnicze właściwości człowieka

• zakłada wyższość duszy nad ciałem, ale nie rozbija podmiotu ludzkiego

• ciało nie stanowiło więzienia dla duszy

• po śmierci dusza uchodziła z ciała, bo było ono martwe a ona nieśmiertelna a nie, że śmierć było drogą ucieczki dla duszy

→ koncepcja poznania naturalnego

• poznanie zmysłowe nie prowadzi do wiedzy pewnej

• zmysłowość jest odpowiedzią duszy na cielesność

• dusza porządkuje wrażenia zmysłowe, które są jej własnością

• nie występuje ani przeciw cielesności ani przeciw poznawaniu zmysłowemu

• źródłem wiedzy pewnej jest tylko Bóg

• Boga można odnaleźć tylko w sobie, we własnej duszy

→ teoria zmartwychwstania

• zmartwychwstanie dotyczy ciała, z którym łączy się nieśmiertelna dusza

• zmartwychwstanie dotyczy wszystkich ludzi w dniu Sądu Ostatecznego

KONCEPCJA ZŁA

• koncepcja o charakterze funkcjonalnym - zło występujące na świecie jest wskazane, bo przyczynia się do harmonii świata, zło jest pozorne, bo spełnia pozytywną rolę, utrzymuje ład

• koncepcja o charakterze ontologicznym - zło jest niebytem, brakiem czegoś pozytywnego, zło jest pozorne, bo występuje w formie nieobecności lub niebytu. Zło jest dziełem wolnych stworzeń a nie Boga. Źródłem zła jest wolna droga.

→ teoria zbawienia człowieka

• w teorii zbawienia dusza i ciało to substancje całkowicie równorzędne

NAWIĄZANIEM DO POGLĄDÓW AURELIUSZA AUGUSTYNA SĄ POGLĄDY MAKSYMA Z CHRYZOPOLIS:

• podział na niematerialną, niepodzielną i nieśmiertelną duszę oraz materialne, podzielne i zniszczalne ciało

• odrzuca reinkarnację duszy, dusza nie może istnieć przed ciałem i łączyć się z innym

• Bóg stworzył jednocześnie ciało i duszę dla dobra człowieka, a nie po to by go karać

• podkreśla znaczenie ciała

w wyniku skierowania uwagi na rzecz, człowiek uległ rozdwojeniu, zagubił więź między duszą a ciałem, człowiek uległ uprzedmiotowieniu, zatracił wewnętrzną tożsamość, która gwarantowała zbawienie

CZĘŚĆ II

Rozdział IV Jan Paweł II - ciało i osoba w perspektywie aksjologicznej i ontologicznej.

W rozważaniach filozoficznych i teologicznych Karola Wojtyły występują refleksje antropologiczne, w których człowiek interpretowany jest w kategoriach metafizyki realistycznej.

ANTROPOLOGIA ADEKWATNA - której celem jest dążenie do zrozumienia i tłumaczenia człowieka w tym, co istotowo ludzki. Owa antropologia jest wizja człowieka o charakterze redukcjonalistycznym.

• powstanie człowieka możemy odczytać z tekstów biblijnych

• człowiek powstał na obraz i podobieństwo Boga

• ciało jest darem od Boga, człowiek miał być w ponadczasowym związku z Bogiem. Jednak od zaistnienia grzechu człowiek stracił nieśmiertelność na rzecz życia doczesnego

• podstawą antropologii adekwatnej jest ustanowienie wewnętrznej spójności i harmonii między ciałem i osobą

• początkiem człowieczeństwa jest ciało

• ciało ma wymiar sakralny, aksjologiczny, symboliczny

• człowiek staje się osobą (bytem osobowym), bo ma wolną wolę

• ciało to dar od Boga, świadectwo i nośnik prawd moralnych

• człowiek i jego akty spełniają się w czynie, który jest świadomym działaniem człowieka, czyn odzwierciedla życie wewnętrzne

• czyn to kontakt człowieka ze światem, musi on być normalny

• płeć jest początkiem istnienia ciał, które są połączone miłością w sakramencie małżeństwa, w małżeństwie wypełniają rolę jaką dał im Bóg, czyli prokreację

• płeć rodzi oblubieńczy sens ciała, prowadzi do tajemnicy stworzenia i odkupienia ciała

• płeć jest najgłębszą warstwą prostoty i czystości

• miłość, u której podstaw jest samotność człowieka, który cierpi z powodu braku bliskiej mu osoby. Mężczyzna ma tak miłować tak kobietę, jak Bóg umiłował Kościół

• małżeństwo, jako sakrament święty afirmuje ciało. Miłość małżeńska sankcjonuje kontakty cielesne, miłość erotyczną, prokreację

• chrzest oczyszcza ciało, jest elementem wprowadzającym do kościoła i daje możliwość zmartwychwstania

• zmartwychwstanie - to stan doskonałości i szczęśliwości człowieka przez zjednoczenie duszy z ciałem, daje pierwotną doskonałość między tym c duchowe, a tym co cielesne w człowieku

→ w poglądach antropologicznych JPII wywodzą się dwa nurty, które potwierdzają się monistyczny wydźwięk prezentowanych rozważań o człowieku

1. nurt wywodzi się z refleksji mistycznej, znajdującej swój wyraz w opracowaniach nawiązujących do doktryny Jana od Krzyża

1. nurt humanistyczny eksponuje wielkość i godność człowieka

TOMISTYCZNA ANTROPOLOGIA FILOZOFII → TOMASZ Z AKWINU

• wyrażał przekonanie o cielesnym pochodzeniu jednostki ludzkiej

• dusza ludzka jest jedynie formą substancyjną ciała, jest to ograniczony nierozerwalny związek duszy z ciałem

• człowiek jest psychofizyczną jednią

• dusza jest ciałem podczas życia doczesnego

• Bóg stwarza duszę ludzką bezpośrednio w ciele i niezależnie od ciała

• po śmierci ciała dusza bytuje aż do zmartwychwstania ciała

• dowartościowuje ciało

• do pojęcia człowieka nie należy sama dusza, ale byt złożony z ciała i duszy rozumnej

• zespolenie duszy z ciałem przynosi korzyści

ETAPY W TWÓRCZOŚCI, DZIAŁALNOŚCI I ŻYCIU KAROLA WOJTYŁY

1. zainteresowanie mistyka katolicką - człowiek i jego problemy i więzi z Bogiem

2. etyka katolicka oparta na zasadzie personalizmu tomistycznego, swoją uwagę kieruje na człowieka i jego przeżycia

3. dotyczył problematyki społecznej, czyli badał jak osoba spełnia się w czynie. Przyjął, że człowiek - osoba wciela się we własny czyn i poprzez czyn ten obiektywizuje. Czyn jest obiektem bezpośredniego aktu poznawczego.

• JPII wyraźnie odcina się od nurtu orficko-platońsko-gnostyckiego, od tradycji helleńskiej i wskazuje, że dla katolika i chrześcijanina podstawowym źródłem antropologii i wiary powinna być Biblia.

• Dowodzi, że właśnie w wymiarze eschatologicznym przywrócona zostaje pierwotna doskonałość między tym co duchowe a tym, co cielesne w człowieku.

---